19 Aralık 1936 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 11

19 Birincikânun İkti : (Baştarafı 1 inci sayfada) İküuşat Vekili sıfat bir hurka cemiyeli ol- r. Kamalist inkılâbı - tinden eksiksiz isti- fade etmenin yolunu bulmuş, bu yolda devama azmetmiş bir cemiyettir. tir ki; . — Eski devirlerde, tasarrufun ifade- SON POSTA 7 milyon lira fazla ile kapanmiıştır. Mahsulâtımız para ediyor Bu veaziyet, tiftik, fındık, — tütün, pamuk, ürzüm, incir, krom gibi ana maddelerimiz ihracatında görülen inki şafın eseridir. teşkil ettik. Endüştrileşme programımnın tatbikı - na başlandığı 1934 yılı mayısından bu güne kadar başarılan işleri şöyle sıra layabilirim: Programin birinci senesinde teme! Ile si; Dişten arlırmak veya <Ak akçe kara Bün içindir» sözüdür. Halbuki tasarrufun, , hakiki ve Müsbet mânası bunun tam tersinedir. Âk akçe, ak günü bazı dişten değil, işte; Tasarrufun & 19 dncu asrın cemiyet f hasında €en büyük ihtiraı A: Ona benzer şinke erden sonradır ki aynı zamanda Milli bir istihsal manivelâsı haline gel- İleri milletlerin başarmış oldukları Tmuazzam işlerin geniş sermayesini ve- Ten, aynı zamanda, büyük ltemettüleri- De iştirak imkânı bahşeden yaygın ve Bür kaynak haline gelmiştir. Muasır tasarruf telâkkisi; küpte, ka- sada, sandıkta saklanan para değildir. Milli istihsale sevkedilen paradır. Tasarrufu milli istihsale kanalize e- den müesseseler milli bankalardır. amak içindir; | * Bu cemiyet, artık, kültürü, şuuru, ta mamen benimsediği tekniğiyle, kendi topraklarında kendi emniyeti, kendi re saâdeti İle, kendine ve dün- lmak yolunu tutmuştur. âp içinde Türk vatan- gösterişsir, kendi öz hüviyetini bulmuştur. Keamalist inkılâp ve onun ekonom:k ve sosyolojik sistemi içinde sadece mü nit ve mütecanis bir (Neo-Turc) yani yeni Türk cemiyeti değil, aynı za- manda yepyeni bir Türkiyedir. Ev hafkı gibi evin içinin de yepyeni bir'gözle görülmesi lâzundır. İktısadi milliyetçiliğimiz, siyasi milliyetçiliğ'mizin seviyesine ere - tes Tasarruf harebeti milli para kıyme- tindeki istikrara dayanır. Milli para kıymetinin masuniyeti tediye müvaze nesinin salâbetine dayanır. 'Tediye müvazenesinin masuniyeti va tandaşın Türk malna ve Türk olan her şeye artan rağbetine dayanır. Türk malımı, yalnız tasarrufun' bir Vekil bundan sonra medenf adamın | 402 ae e ea ağba earama ğ ğadiider Çekle ve tasarrufla iş gördüğünden bah Setmiş ve çekin faydalarını anlatmıştır. Bunu müteakıp sözüne şöyle devam et Miştir: — Arkadaşlar; Türkiye Türlderindir, Türklece ait kalacaktır, diyoruz. Bunun mevzuumuz itibarile mânası, Yaratacağımız endüstrinin yurdumuza Sit varlıkların, biz sahibi, biz efendisi kalacağız demektir. Böyle olmasındaki lüzüm ve ehem- Miyeti izah edecek değilim. Memleketin bir kolöni gibi şunun bu hun besabına şunun bunün tarafından değil, ikendi hesabımıza, kendi evimiz o larak imarı, kalkınması" Kamalist da- Vanın temelidir. Devlet bütçe gelirinden bu maksat- la mümkün olan tasarrufu ayırıp has- tetmektedir. duğu için ve Türk olduğumuz için sev memiz lâzumdır. Bankalarımız - sağlamdır Bankalarımız Büyük Millet Meclisi- nin kabul ettiği Bankalar kanununun kontrolü sltmda, mazbut idare ve el- lerdedir. Bü: dünyada en emniyetli banka- lJarla böy ölçebilecek vaziyette olduk- larının ifadesini, her vesile ile içitmek le ve bunu bizzat da söylemekle bir 'Türk olarak iftihar ve gurur duyarım. Kiymetli İktısat Vekilimiz bundan sonra bankalara yapılan mevdualı ve mutlak tasarruf rakamlarını göstermiş mevduatın her sene artarak 1935 de 198 milyona takarrüp ettiğini tasarru fun ise 72 milyanu bulduğunu anlatmış tır. Celâl Bayar sözüne' şöyle devam bas- | etmiştir: — Burada tasarruf bakımından ha- 'Türkiye ithalât ve fhracatının ri atılmış olun Kayseri bez, Iı_'m küğıt, yukarı yüzde 90 1 halen klering =ı B.'ıxıxkö_y bez .fnhr;)mlın: )Aıugım'd_ benzeri anlaşma İle bağlı bulunduğu- ı"_.' îndl.ı.s'.. i “manzumesinin, mühim muz memloketler e yapılmaktadır. cüzü tamları olarak hali faaliyettedir. Bildiğiniz veçhile, | Kânunusani 937| Sümer Bank ve İş Bankası tarafın- tarihinden itibaren, kontenjan yani u- | dan müştereken kurulan Gülyağı fab- mum ithalâtın mikdar itibarile tahdi-| rikası faaliyetinin ikinci sezonunu bi di sistemi kaldırılmakta ve klering ve | timmiştir. ya benzeri anlaşma mevcut memleket-| — Yine ayni şekilde kurulmuş olan Ke lerden hudutsuz jthalât imkân: veren | çiburlu Kükürt Tabrikası, faaliyet?i yeni bir rejim ikame edilmektedir. tevsi etmektedir. Bu yeni rejimde, anlaşmalarla Türki | Program mucibince kuruluşlarını İş ye ihracatı için istihsal edilecek kolay | Bankasına verdiğimiz Sömikok, cam ve | * lik ve menfaat kargılığı verilebilecek | şişe fabrikaları mallarını piyasada sat- maddeler ithali memnu kalması icap| maktadırlar. eden maddeler ayrı ayrı listeler halin-| — Progratım ikinci yılında temelleri a-| de gösterilmiştir. tılmış olan Breğli Bez fabrikası, ya - Bu senenin ll inci ayı sonunda kle-| kında, faaliyette bulunan pamuklu fab ring hesaplarımızın bakiyesi, tabiri di- | rikaları grupuna iştirak edecektir. ğerle, memleketimizden Türk malı al-| İnşası plâna uygun olarak devam e- mak için piyasamımda hazır peşin pa-| den Merinos fabrikası, Nazilli Basma ra yekünu 23,000,000 Türk Jirasıdır. | fabrikası, Gemlik sun'1 ipek fabrikası kastedenler 1937 de işletmeye açılması mukarrer fabrikalardandır. Ka Ka Hibarnı ve dü BU Programın tatbikinin üçüncü yılı or : v tasındayız. Bu üçüncü yıl zarfında ne çin neşrettiğimiz hususi kanun, ve mü-| ilade k iz, Ka Fakabe hükümleri, şimdiden iyi tesirle | SSinizi teksif edeceğimiz büyük iş, Ka- rini hissettirmiş bul; iktadı rabükte kurulacak (Demir - Çelik) fab hilâfında h çi kabek rikalarıdır. Bu fabrikalar grupunun 1- lışma imkânı bulamıyacaklardır. Memleketirnizde iş hacminin geniş- lemeğe doğru seyrine deli) olması itiba rile şu birkaç rakamı da dm: İş, bu ayın birinde imzalanan kat'i mukavelelerle bir İngiliz grupuna ha le edilmiştir. İki buçuk sene sonra İstanbul Emniyet Sandığı hariç ol-| Türk piyasasi ihtiyacı olan demir ve çe mak üzere, yıınğnmı;ı bı’ı,;kıîıx:nmı li#_tımımen memleket dahilinden te- ikrazat, iştirak ve eshamm ve tahvilât| derike başlamış olacaktır, halinde bilümum plâsmanları yektinu:| Demir ve çelik fabrikaları, rlly'ı)nel 1933 senesinde 143,374,000 endüstrileşmenin en zaruri temeli ol- 1934 genesinde 161,318.000 lira iken | duğuna göre ehemmüyeti, kıymeti aşi- 1935 senesinde 187.616,000 Kradır, | Kârdır. -Bundan başka #thalât raekamlarımı-| — Ayni zamanda başarılacak işler için- zın tetkiki belli başlı millf faaliyet ce-| de, Sümer Bank, Ziraat ve İş bankala reyanlarının istikametlerini vazıhan | rımın iştirakiyle Malatyada kurulacak göstermektedir: Mühim gördüğüm bir | Yakarlı bez kombinası gelmektedir. | düğümüz için, bu mi | DN bugün & noklayı burada kısaca ilade etmem fay dalıdır: Sınai kalkınmada hususi Halen Türkiye kâğıt ihtiyacının yüz de 50 gini vermekte olan kâğıt fabrika sı 1937 de tevsi edilecek ve yani başın- da ayrıca bir sellüloz fabrikası da ku- Gaıemiz nedir ? yat sigortaları hareketinden de kısaca Devletçe deruhte edilmiş ve edil -| Pahsetmek isterim: Mekte olan işler: 'at sigortaları da tasarr 'Türk milletinin medeni ve ileri mil- “İy t s 90 .d. uf let olarak var olması. demektir Türkiyenin seri ekonomik kalkınma | — Çünkü hayat sigortalarını, milli tasar t ve refahı, Tufun diğer bir tezahürü olarak al- Her Türk için emin, temelli faaliyet | yorum. Filhakika, gerek bankaya, ge- larının çeşitlendirilmesi, rek bu sigortalara teveccüh eden para Ve kısaca Türkiyenin ekonomik ku-|lar ayni tasarruf terbiyesinin, rasyo- Tulması ve korunması maksatlı işlerdir. | nel ferdi bütçenin meyvaları, ve her Umumi sürette endüstriyel işletme: | ikisinde de hâkim olan ruh ihtiyat ve devresine girmek üzereyiz, Teknik, ti- | yarını karşılamak gibi sıhhatli bir en- €ari, rasyonel işletme demek istiyorum. | dişe değil midir? Muasır mânada, milli, müsbet tasar SM lar hakkı â Tufu temin ve teşvik için, müsbet ta- aT nda Yeni Sarrufun aradığı bütün elemanları tam mevzuat sermayeler rulacaktır. Bu ikinci fabrikanın maki Momleketin endüstriyel kuruluşun - | Pelerini ihale etmiş, temelini atmış bu- da hususf milli sermayelerin payı, se- | lunuyoruz. . ; neden seneye mahsüs bir ehemmiyetle Kğ'ı sanaytı, kendir ve seramik sa artmaktadır. Bunun mânası, Türkiye - | Payii 1937 senesinde başlayacak işler nin dünya ticaretine şimdi yepyeni bir arasındadır. z platform üzerinde iştirak etmekte ol-| Tekrar ediyorum, endüstrileşmeyi duğunu göstermekten ibaret değil, ay- | Kamalist inkılâbın bugüne ait en bü ni zamanda bu milli sermayenin müllt| yük milli davası ve Türkiye refahının kalkınma — hareketindeki en zaruri temeli sayıyoruz. da aşikâr bir delil vermektedir. Birh:;:qm::nuylplhm 935 yılırsn ilk 7 yukarı ıSaCA ettiğim şekilde w.lc,ü.:m ;,,.m MMYLM.» tatbikatının normal bir surette ilerle- »e ithal etmişken 1936 ilk 7 ayında bu mndığlnıı_n;n_ıl“ıbuduadee. ithalât yüzde 72 nisbetinde bir artışla | Penimiyetli bir ihtiyacını temin etmek 16,000 tona çıkmıştır. Değeri 10000000 | İ& kalmamıştır, mahsullerimizin satı - 'Olarak muhafaza ediyoruz, muhafaza| — Esasen sigorta — mevzualımizı yeni- #deceğiz. leyeceğiz. Bu meyanda hayat sigora- “Takip etlmekte olduğumuz klering po| larına milli tasarrufun hirmayesi bakı- Btikası son aylarda bazı memlekcetle-| mımdan ayrı bir ehemmiyet vereceğiz. Tin, ticarf maksatlar ileri sürerek, gi-| Tünkâyede çalışan Sigorta Şirketlerin- Tiştiği devaluation yani milli para kıy-| den günü geldiğinde her poliçeyi öde —ğh düşürme yarışından bizi müs | yecek vaziyette olmalarını istememiz bırakmıştır. tabitdir. Bunun için hayat sigortaların Hepiniz bilirsiniz: Mallarımızı müş-| da riyazi ihtiyatların çok Jikid bir hal- külâtsız ihraç edebilmekteyiz.Bugünkü | de bulundurulması icap eder. Yr A eP nisbetinde mal yetiş-| — (hracat ve idhalâtımız Milli Wm lll:lrııi i. Celâl Bayar bundan sonra ihracat ve Ahalâta temas ederek şu güzel haber- f Bu şerait dahilinde milli paramızın | leri vermiştir: Kiymetini düşürmek Kizumsuzdur. Bu, | — Ticari müvazene vaziyetimizi hildi Uf sahibinin cebinden ve tasarru. | ren rakamlar şunlardır: fundan o mhdır çalmaktır. Tasarruf İhrmentimiz — İthalâtnin —— Fark hareketöni zehirlemektir. 1983 — 96.162..00 — 74.672.000 — 71.480.000 Biz enflasyon yani dahilde tedavül- |1934 — 92.149.000 — 66.790.000 —— 5.359.000) Şeki paranın hacmini şişirmek politi - | FAS — .3S.461.000 — 68523000 — 7.058.000 %'W“— 1934 senesi ilk on ayı zarfında ih- Deflasyon yani para ve kredi hacmi | Tacatımız yekânu 65,5 milyon lira idi. Bi kısacak politikanın da 1935 senesinde bu rakam 68,5 milyo- Küpte, sandıkta, kasada para sakla-|na çıkmıştır. Bu senenin ilk on ayına ak iptidailiğile, bir deflasyon hare- | ait yekün ise 82,840,086 Ilradır; yani olduğu için de, mücadele etmeli- | on dört milyon lira fazladır. İthalâtımıza gelince, yine ayni sene- Bu, bir milli istihsal elemanmı ro-| lerde onar aylık olarak sırasile 72 mil ::*d*n uzaklaştırmak, mahrum etmek | yon, 75 milyon, 75,5 milyondur. Hüünnunimnha(ihmnmhn. Bu seneye ait diğer şayanı dikkat etmektir. bir nokta şudur: Son iki sene yani 1934 a lTEK malı davasını, milli tasarruf | 1935 seneleri ilk on ayı zarfında tica- P£ yeni ve hakiki manasını liradır. Hususi endüstrinin makine ve di- Rer sabit sermayeye amortismanı eldeki rakamlara nazaran 1932 de 1933 de 63, 1934 de 68 milyon lirayı bulmuştur. Şüphe Bu rakamlar milli endüstrileşme plâ nının, yani devlet sanayii hareketinin, hususi sermaye hareketini de artıraca- fanın aşikâr delilidir. şı ve aranışmı da temin edecek bir me kanizma halinde kullanılmıştır. Çün - kü, bütün bu fabrikalar için döviz de- x’ ğil, Türk malı verdik, Türk malı vere- Devletin, endüsiri plânı tatbikatı do layısile, büyük makine alıcısı olarak sahmeye çıkışı, bilmukabele mahsulle- rimizi almaları ve aramaları kaydını ileri sürmek politikamızı temin etmiş: tir, Bu sayede Tünkiye, ziral ve ipti- da$ mallar ihraç eden memleketler a- rasında, yalnız, mahsullerini değe: fi- Yine milli kalkınmanın beklediğimiz yata satmak imkânını bulmuş ilk mem bir feyzi ve neticesi olarak vatandaşla- | | ke; değil, piyasalarında istok kalma- Tn iştira ve vergi tediye küdreti göz- yan, ımı'ııler için, peşin paralı, le görülür bir sür'atle artmaktadır. müşteri peyleyen, yegâne memleket - Yaptırdığım hesaplara göre, mem -| tir. M'f' zirai mahsullerinin alım- kabili-| —Bu suretle memlekette hükümetin, yeti: 1934 de 1933 yılma nazaran yüz-| yalnız endüstri, yalnız ziraat veya bi- de 25 arttığı halde 1935 de yüzde 43,19 | rinci derecede endüstri veya birinci de artmışlır. Vergi tediyeleri ıuıü Umu-| recede ziraat değil, bir kül halinde, miyede bütün memlekette ve bılh,— Türkiye milli ekonomisi, Türk «Natlo- sanayi mıntakalarında müstesna bir in| nalisme economigue» i, yani «Ekono - tizamla yapılmaktadır. Fabrikalarımızın umumi vaziyeti Devlet fabrikalarından da kısaca bah sedeceğim: Biliyorsunuz ki beş senelik plânın tatbikatı vazifesini Sümer Banka ver- =Mwunmnmkım Bundan başka Maden Tetkik ve A- 'Weylnyım gütmemizin sebebi, | ret müvazenemiz 6,5 milyon lira kadar |,rama Enstitüsü ile Elektrifikasyoa bü- mik milliyeti» hedefini takip etmiş ve edecek bulunduğunu bir kere daha ifa de etmek isterim. plânımız bulunmasay dı, bugünkü dünya bulranı ortasında, 'Türk köylüsünün, mahsullerini bugün kü şeraitle satabilimesi çok müşkül olur dü. İkinci beş senelik plân Şimdi ikinci bir beş senelik plânın ver ” açık İken bu sene ayni devrede bilâkis'rolarını bu maksatla alâkalı olarak da esgslarını tesbit ettik. İcra Vekille- Sayfa 11 Yeni plân şu fasılları ihtiva edi « yor: Madencilik, maden kömürü ocakları işleta metert, mıntaka elektrik santralları, cv mâh- In Heyetince tetkik olunmaktadır. rükâli sanayi ve tizüreti, toprak — sanayli, “ gıda maddeleri sanayi ve Ücareti, Kimya sam nayil, mihaniki sarlayi, denizcilik. | iüleşme: , zirai stih çok ve çoğula b dan da h N davasıdır di ferdi sermaye iği veya yelmediği büyük işleri devlet üzerine a yapmak istedi ise, ber türlü te şuyor. Yurdumuzda yal: mühim bir va « tandaş kitlesini de, memleketin bil. bakımdan âna politikasını alâkadar e- den küçük san'atlar da bilhassa meş-, gul olduğumuz mevzulardandır. Küçük sanayii himaye Bunların muhtaç oldukları himaye tecdbirleri ve yardımları hakkında ken' dilerini dinleyip bir karara vasıl ol - mak için, bu sene Ankarada bir kone gre topladık. Ayni zamanda bir de ser« gi tertip ettik, Memleketin her l.ırahııı da, geniş, çeşitli, yaygın bir küçük sa- nayi şebekesine malik olmuyı, memle« kette büyük sanayi mevzuu kadar e hemmiyetli ve büyük sanayiin xuıunj_ ması ve inkişafı için zaruri görmekte- yiz. ) radyoda söylediği nutuk Kongrenin tesbit etlâği talepler, bi — gün bir lâyiha halinde İcra Vekili heyetİndedir. Yakında Büyük Millefi Mecdlisine arzedilmiş bulunacaktır. — * Fiyat kontrolü ve rasyonalizasyon mevzuu etrafındaki düşündüklerimiz « den de kısaca bahsetmekte fayda vıı!ı! dır: | Bu sene, Vekâlete fiyat mürakabesi? salâhiyeti veren kanun, Büyük Mületi Meclisinden çıkmış ve malümunuz o « lan maddeler üzerinde tatbikatına dp' — bıiıımmnır. i büyük hedefimiz vardır: Birincisi: devletçe ve milletçe yapıle makta olan fedakârlıkların, herhangi şekilde, müstehlik aleyhine bir isi mar vesilesi olmasına meydan verme-« mektedir. ' İkincisi, — normal — hayat — ve rekabet kabiliyeti olan ve bir gün ihre-' catçı vaziyete de geçebilecek bulunan bir sanayi manzumesi temin etmek « tir, Eti Bank neler yapacak Bir yıl evvel kuruluşunu haber veri sistemli bir çalışma hııırhmakmhi Bu bankaya ait olarak yaptığımız işlerden iki mühimmini arzedeyim: — Ergani madenlerindeki ecnebi his « seler, kâmilen mübayaa edilmiş ve bu mühim madenin imtiyazı, tamamem 'Türk sermaye eline geçmiştir. 1938 Mayısında işletmeye açılacak € lan bu madende istihsal senede 7,500 ilâ 10,000 ton olacaktır. Ereğli kömür şirketi, şirketin bilüs mum tesisat ve gayri menkülâlı ve mae den, liman ve şimendifer üzerindek$ bilcümle hukuku ile üç buçuk miiyork liraya satınm alınmıştır. Bedeli on sene de müsavi taksitle, faizsiz, kömür olâ- rak ödenecektir. Bankanın şimdiden ek altına veril « miş devlet madenleri Türkiye iktısadi kalkınma tediyelerini muntazaman yap ma iktidarını bahşedecek ehemmiyette dir. Guleman krom madenlerinin eşsiz bulunduğu ecnebi mütehassıslarca da teyit edilmiştir. ş Vasati tenörü yüzde 50 den aşağı düş memektedir. Önümüzdeki sene zarfın da yalnız bu madenden yüzde 50 vae sati tenörlü olmak şartile 100 bin ton ihraç edeceğiz. Bu sayede Türkiyenin bu.maden istihsal ve ihracatırda lâyik olduğu mevkie yavaş yavaş yaklaşma« 81 temin edilmiş olacaktır. Kuvarshane bakır medenleri Mayıt j ta saf bakır vermeve başlayacaktır. Bu madenden.senede 2000 - 2500 şon alae cağız. Kısaca, madeni hariei tediye vasıta larımızın en mühimlerinden biri telâke ki etmekteyiz. Maden Arama ve Tetkik " -: itüsü« pft sayfesi göriiei