14 Mayıs 1942 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 3

SER VETİIFEU Sahibi ve müessisi A, İhsan Telkgöz Neşriyat Müdürü : H. Fahri Ozamsao;y Fiyatı 15 Krş, UYANIŞ SİYASİ —EDEBİ—İLMİ —SOSYAL— HAFTALIK GAZETE o Kuruluşu 4491 NÜN Yu 57 —cıw 9$| No. 2386 Telgraf : Servetifünun İstanbul Teleton: 21013 14 Mayıs 1942 Perşembe Hafta Hasbıhali: Göz kelimesinin Türkçemizde kullanışları — Tokgöz, açgöz, açıkgöz, gözden dilşmek ve göze girmek ve umumi muharebenin yaptığı gözgözü görmemeziik — Buna tek çare yılmaz gözlülerin birliğile açık gözlü vurguncuları ezmektir. Yazan: Sevimli ve tatlı Türkçemizin aslında çok büyük güzellikler ve büyük tecrübelerin doğurduğu ah- lâk tatbikleri vardır. Dün akraba- “mızdan bir çocuk bana gordu: — Amca, Tokgözün asıl mânası nedir? Ben cevap verdim : «Tokgöz'ün asıl mânası kanaat sahibi olmak ve ne milletin ve ne kimsenin ma- lında gözü olmamak demektir». Bonra Kaatamunu Taşköprüsünden olan baba soyumuzun bu &dı yüz yıldan ziyade eski olduğunu ilâve ettim ve anlattım: « — Bak oğlum; göz kelimesi kadar bol kullanılan başka kelime Türkçede olmasa gerektir. Ama daima yanında bitişik bir başka kelime vardır, o ilâve kelime #a- yesinde mânslar büsbütün değişir. Bak sana sayayım, &onra her birini anlatayım. O zaman iyice anlıys» caksın ki atalarımız yığın asırla- rın tecrübeleri sayesine kelimelerle dahi Türklere ahlâk ve tarih dersi yapmışlardir: Açgöz, açıkgöz, bun- dan sonra gözgözü görmez gelir. Bu da bize cihan barbinin ne ol- duğunu anlatmaktadır. Vaktiyle dünyada sayılan çok olan tokgözlü yurddaşların kurduk- ları kanaat, feragat ve merhamet hislerine, ruhlarında açgözlülük kay- Ahmed İhsan nıyanlar dayanamadılar. Mutlaka kavgayı ve muharebeyi doğurttu- lar. Şu halde Türk dilince muha- rebelerin kaynağı (açgözlülüktür)ve başkasının malını almak hırsıdır. > k Rahmetli Mazhar Haskan Muharebe başlayınca ortalığı du- man şarar, tabiatiyle gözgözü gör mez olur. Şimdi yeni adı vurgun- cu yapılan (açık gözler) derhal kol- ları sıvar, ortaya çıkar. İşte mu- harebelerin en acıklı tarafı böyle TOKGÖZ İstanbul - 13 Mayıs - 1942 başlar. Yeni zamanın bombaları gibi merhametsiz olarak ihtiyar. ları, kadınları, çocukları ezer öl- dürür, yokeder. Başka memleketlerin tarihlerini karıştırmak uzun olur, Fakat bi- zim yurdumuzda vurguncu deni- len (açık gözler) çoğalınca, Türkle- rin namus ve ahlâk sahibi olan ta- kımı yani asıl (gözü yılmaz) takı mı ortaya atlamıştır. Açık gözlerle yağmacılar mücadele (açmıştır. Gözü yılmazlar, yurdun selâmet kaynağıdır. Cümhuriyet hükümeti ve Büyük Millet Meclisi şimdi bu- nu yapıyor, biz birlik olalım da muvaffak olsun». Benim genç evlâd bu sözleri derin dikkatle dinliyordu. Artık göz kelimesinin buşka tarafını gös termek için şöyle dedim : — Bn kelimenin pek tatlı kul- landığı terkibler de vardır. Meselâ ben sana daima: «Gözümün nurn!» demez miyim? Yahnt «Gözümün bebeği!». Zaten ben seni gözüm gibi severim. Gördün müt Göz ke- limesini yanına birer kelime daha takmakla bizim dilimizde tarih ve ahlâk ve azgınlık ölçüsü oluyor değil mi? Genç akraba ile konuşmamızı burada bitirdim. Hasbıhale şunları — Lâtfen sayfayı çeviriniz — 301 — Servetifünun — 2386 7