23 Ocak 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 6
Rönesans Tiyatrosunun Tarihçesi SAZAN Orta zamanlarda dini merasim ve âyinler bütün hıristiyan Avru- pasında bir takım mukaddes tem- siller ve dini dramlar doğurdu. Diğer tarafta bir kısım sahne 8- damları günlük yaşayıştan mev- zular alıyorlar ve bu kaba kome- dilerle halkı güldürüyor ve eğlen» diriyorlardı. Birçok yazıcılar da antik gerek ve antik lâtin traje- delerini taklide yelteniyorlardı. Rönesans tiyafrosuuun menşe- lerint teşkil eden bu üç unsuru hatırlarken Orta çağın moralitğs lerini ihmal etmemek icab eder. İtalyada, Fransada, yani garbın başlıca memleketlerinde ananelere göre, antik nümunelerinin takli- dinde gösterilen sadakaf ve mu- vatfakıyete göre Rönesans tiyat- rosu ayrı ayrı cepheler arzeder. Fakat İspanyada ve İngilterede tiyatro; kadim tiyatronun hiğ bii kaidesine riayet etmiyen serbest dram şeklidir. Bu tarz tiimamile Rönesans mahsulüdür. İşte bu za- manda İspanyol ve İngiliz sahnesi en edebi ve zenğin tiyatro eserle- rini kazandı. İSPANYOL TİYATROSU Antik tiyatroya hemen hemen borcu olmıyan İspanyol tiyatrosu muasır İtalyan tiyatrosundan da pek az mülhem olmuştur. İspan- yol tiyatrosu bu sıralarda milli bir veçhe arzettiği gibi aşağı yukarı bütün onaltıncı asrı işgal eden deneme ve mütereddit adımlardan sonra Orta çağın dini piyetlerin- den yaratıldı, Birçok piyeslerini 112 — Servetifünun — 7318 CE V A T Kasilya lisanile yazan Portekiz muhârrirlerinin de İspanyol tiyat- rosuna büyük hizmetleri olduğunu hatırlamak lâzımdır. Kendisine İspanyol tiyatrosu- nun babası ismi verilen Juan del Eneina (1964-1539) XVinci serin sonunda (Albe) Dukasının huzu- runda “İrurustik muhsverelerden ibaret tündürü Röloğütiü temsil et- tirdi. Bu piyesler tamamile dini mahiyette olup Nöelden ve La Resurrection (Yeniden doğuş)dan bahseder. Eserlerinin karakterle- rini ifade eden eşhası, çobanlar ve meleklerdir. Bir ;(papas olan Gabriel Tellez dört yüzden fazla piyes yazmış matbu olarak sekâeseni kalmıştır. «Bir kadının nsmusu>, <«Hasedi tedavi eden hased», <«Sevil'li ya- ianci> en mühim üç eseridir. Gabriel Tellez İspanyol tiyat- rosunda karakter yaratıcısı olarak kabul edilir. Bilhassa karakterle- rinde Lope de Vega'dan çok daha üstündür. Rigas Zorrilla (9): Klâsik bir janra mensub <Hormis le roi, per- sonne»> (Kraldan başka hiç Kim- seye) eseriyle anılır. Agastin Morets (**): Bili piyes yazmıştır. «<İstihfafla yenilen istih- faf» eseri Lope de Vega'nın «İstih- taf mucizeler yaratır» eserlerinden daha mükemmeldir. Moreto'nün eserleri hakiki tiyatro kıymetine sahibdirler. 1*1 (4807-1681). 194) (1615-1689). TO E P ER Xirmi beş kadar piyes yazan Diamate'ın elle tutulabilir yegâne eseri «Babasının namusunu kurta- ran oğulsdur.' Bu piyesinde de tamamile Korneyi taklit etmiştir. Pedro Caldöron de la Barca PJ: Takriben iki yüz piyes yazmış olan Caldâron İspanyol tiyatrosunun en büyük şahsiyetlerinden biridir. L'Aleade de Zalames, Le prince Constant, Le peintre de son d&s- honner, Le mödecins de &on hon- neur, Ön ne badine paş avec |'a- mour |1) en mühim eserlerinden bir kaçıdır. Caldöron de la Barca bilhassa dini tiyatro da alâkayı kendi üze- rine çeker: Autos sacramentales ismi verilen yetmiş iki dini dram yaz- mıştır. Bu eserler «Föte Dieu> yortu- larında temsil edilmiştir. İspanyol tiyatrosunun en ulgun eserlerinden olarak kabul edilen «La vie est un Bonge; hayat bir rüyadır» ve «La dövotion â la croix; salibe bağ- lılık) ileri tiyatrolarda hâlâ tem- sil edilen eserlerdir. İspanyol tiyatrosuna (hakiki mevkiini verdirmek ve muhafaza ettirmek bakımından Lope de Ve- ga'nın kıymeti büyüktür. Bu şahsiyetten sonra İspanyol dramı ve komedyası tekrarlara, kopyalara düşer. 1480 senelerinde doğmuş olan Gil Vicente ekserisi Kastilya dilile yazılmış kırk iki piyesinini hemen (91 (1600-1681). Ul A. Musset'nin de bu işimde eseri vardır.
