1 Ocak 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 7

İNGİLİZ TİYATROSU TARİHİ İngiliz tiyatrosu tipin formünü on altıncı asrın sonunda bulur. 1584 den 1600 senesine kadar se- kiz eser veren Lyby hakiki bir tiyatro mubarriri olmamasına rağ- men kuvvetli neşri, teşbib ve t6- zatlarile anılan bir edibtir. 1560 - 1692 Arasında bedbaht bir ömür sürmüş olan Greene bü- yük devrin dramını temsil eden altı piyesi yazdı. Kendisi aynı zamanda aktör olan Peele de (1598 - 1558) adet itibarile Greene kadar eser vermiş- tir. (Edouard I) Sheakeapirin (histo- ires) lerini andırır. Greene de ha- kim olan hassasiyetidir, Kun, ümitsizlik cinnet ile dolu ve tarihi Janerde yazdığı iki me- lâ dramla tanınan Kyd (1596-1657) halkın çok hoşuna giden bir nevi yaratmıştır. Sheakespirin Roma trajedilerini tebşir eden (9) Marius et &Sylla piyesinin muharriri Loğge, bu 6s6- rine daha fazla psikoloji sokmağa çalışmıştır. İngiliz tiyatrosunun başlangıç devirlerinde en büyük dramcı ole. rak Ohristppher Marlowe (1693 - 1564) le karşılaşırız. Le Massaere de Paris, Eduard II Bamerlan le- grand, Le Juif de Malte, Le docteur Faustuş, Marlowe'un elimizde kalan beş büyük eseridir. gefih bir hayat sürmüş olan Marlowe maatteessüf otuz yaşındayken bir meyhanede * çıkan kavga neticesi öldürülmüş- tür. Marlowe'un bütün kudreti şa- hıslarının karakterlerini kuvvetle tebarüz ettirmesindedir. Bundan başka o, Versblanc denilen kafi- 0) 1594 Yazan: C, MUTLU yesiz nazım tarzını İogiliz dramına sokmuştur. Şekispirin muasırları ve sonrakiler. 1600 Senesinden itibaren İngil- terede tiyatro muharrirlerinin ç0- galdığı görülür. Bu muharrir bol- luğu iginde bazı muharrirler gara- bete, kabulığa, kadınları istihkara meylettiler. Buna rağmen gene bu muharrirler ortaya pek mütenevvi olmak üzere zengin ve sürükleyici eserler koydular. Fakat bütün kıymetlerine rağmen ÇŞekispirin aynı devirde yetişmiş olması onlar için bir yıkım teşkil eder, Bu mubharrirlerin en mühimleri Ohapman (1634 - 1559), Heywood (1648-1573), Middelton (1627-1570), Webster (1625 - 1680), Beanmont (1616-1586), Fletcher (1625 - 1576), Massinger (1638 - 1584), ve hepsin- den daha üstün çapta Benjonson (1637 - 1873) dür. Heywood'un ikiyüz yirmi piye- sinden otuzu kalmasına rağmen en kıymetli tiyatro eseri: «Une femme tudl par la douceur» dır, s Middelton örf komedileri ile meşburdur. Beyaz şeytan Majlfi Düşesi, eserlerile Esohyle'e ve Da- utö'ye benzettikleri Webster pek az piyesi bırakmıştır. Beaumont ile Fletcber'in isiim- leri dalma beraber görünmüştür. Buiki mubarririn isimlerini tagı» yan elli iki piyesi mevcuttur. Bu mevcuttan on tanesinin beraber yazıldığı kat'i olarak bilinmekte- dir. Fletcher arkadaşının ölümün- den sonrada yazmağa devam otti. Şekispirin tiyatrosuna çok benzer. Fakat, her cepheden Şekisperle kıyas edilemiyecek kadar zayıftır. Trajedileri arasında en mühimleri: La tragödie d'une Vierge, Un roi et pasde rol, Les deux nobles Oo. USİDE., Pürüzsüz ve ahenkli bir usluba sahip olan Magsinger bütün haya- tınca fakir, bedbaht ve perişan yaşadı: Aynı zamanda takdir edil- medi. Otuzyedi piyesinden onsekizi kalmıştır. Kudretini gösteren eser- lerinden biri Le duc de Milan'dır. Bütün bu yazıcılardan farklı ve haklı bir kıymete sahip oldu- Bunu yukarda da zikrettiğimiz Ben Jonson hem aktör hemde muhaprrirdi. 1596 dan 1626'ya kadar yalnız tiyatro için yazmiştır. Her- kes micazında - Ohague homme dans son humeur, Volpone, Sessiz kadın - La femme şilencisude, kuru- luş, yapı ve psikoloji bakımından en muazzam üç eseridir. İngiliz tiyatrosunun bu parlak devri Ford ve Shirley ile kapanır. Ford (1639 - 1586) La Coeur bris$, Eröre et soeur, Sacrifice d'- amour, tarzında kuvvetli yedi eser bırakmıştır. Bu eserlerinin bemen hemen hepsinde badbaht aşıklar vahşi intikamlar, aşk cinayetleri seyredilir. Yarım asır süren bu parlama- dan sonra İngiliz tiyatrosu birden- bire söner; 2/Bylü1642 kararnn- mesile bütün İngili; tiyatroları kapatılmış ve temsiller yasak edil- miştir. 77 — Servetifünun — 2315