1 Ocak 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İKTISADÎ YÜRÜYÜŞ Mecmuasının 26 NCI SAYISI ÇIKT1. Bu savıda; Muhiddın Birgen, Prof. Sükrü Baban, Prof. Neumark, Namık Zeki Aral, Raufi Manyas, Server Somuncuoğlu ve dsha b i r çcjt maruf iktısadçılanmıçın çayıni dikkat yazı ve etüdlerini bulacaksınız, « İKTISADÎ YÜRÜYÜŞ > Mecmuasının umumî satış yerİT Ankara caddesi No. 89 YÜRÜYÜŞ KİTABEVİ . umhuriyet 17 nci yıl sayı: 5891 İSTANBUL = CAĞALOĞLU Telgraf VB ttelrtub adresü Cumhuriyet tstanbul Posta kutusm tstanbul Na 248 Telefon: Başrmıharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. îdare ve matbaa kısmı: 24299 24290 f Muhtırah ve haritah ceb takvimi TAKVİMİ RAGIB Tertib eden: Mahmud Bagıb 19 41 18 inci yıL çıktı. En mükemmel, en doğru maü, herkes içia lâzım mütenevvi muhtıra vesaire... Cildli olarak fiatı 40 . ÇarSâTTlb3 ! İkîIICÎkâliUM 1 9 4 1 ' KANAAT KİTABE Bir harb Yılından dîğer Bir harb yılına =: Olup bitecek hâdiseler hakkında keşif ve keha. net kabilinden sözler söy. lemek yersiz olur. Fakat geçert seneye nispetle btt gün hakkın ve adaletin galebe edeceğine aid daha kuvvetli kanaatlere malikiz Yeni sene Kahraman Mehmedcikten kutlu olsun «Biz hududlarımızı azimle bekliyoruz, siz tam bir huzuru kalble derslerinize calısınız!» leri kışlık hediyelerden dolayı teşekkur ettikten sonra şoyle demekte dır'er: «Muhterem Türk talebeleri, sevgili kardeşlerimiz; bize gonderdiğiniz hej diyeler, hudud boylarında yurdun emj niyetıni muhafaza için nöbet bekledi' ğımiz bu kış günlerinde, vücudlerimizi ısıimağa değil, kalblerimizdekı sevgi ve muhabbet alevlerini parlatmağa da, vesile oldu. Bizler, Türk gencliğinin gösterdiği bu candan ve yakin alâkayı Turk vatanının emniyetini muhafaza hiç bir zaman unutmıyacağız. etmek gibi en büyük ve asil bir vaEcdadımızın kanlarile sulanan ve bu a ufeyi omuzlarına yuklenmiş olan bu kanlarla vucud bulan bu şanlı vatan, kahramanlardan Üniversite talebesine şimdi bize emanet edilmiştir. Biz, bu gelen mektublar, bu günkü Türk or sudsî emaneti muhafaza etmeğe ve bu dusunun en küçük neferine kadar uğurda kanımızı son damlasına kadar nasıl yüksek bir haleti ruhiye ile va dokmeğe ahd ve azmettik. Bizler, yurzife görmekte olduğunu anlntan bi dun hududlarındayız ve burada kala[er nümunedir. cağız. Sizler, derslerinize tam bir huAskerlerimiz, gencliğe, gönderdik zuru kalb ve sükunetle çalışınız ve Üniversite ve yüksek tahsıl talebesi tarafından hududlarımızı bekleyen kahraman askerlerımiz için hazıılanan kışhk hediyeler, Trakyadaki garni zonlara gonderilmiş ve tevzi olunmuştur. Turk yurdunun kahraman müdafılerı, Turk gencliği tarafından kendilerine karşı gostenlen bu alâka va hassasiyetten son derece memnun olmuşlar ve bu duygularını, talebelere hitaben yazdıkları müteaddid mektub larla izhar etmişlerdir. GENCLIGE MEKTUB ugün 1941 yılına girmiş bulunujc uz. Ihtiyar kürenin hayabna bir yaş daha katıldı. Geçirdiğimiz biiyük hâdiselerle dolu on iki ayı diişünerek insanın hayretle: Bir de gozümüzü açtık ki aradan koca bir sene geçmiş! Dijeceği geliyor. Sanki kâbus dolu bir rüyadan uyanıyoruz. Geçen sene bugün 1940 a harb içinde girmiştik. 1 eyiul 1939 da başlayan harb Polonyayı çoktan silip süpürdiikten sonra Holanda Belçika Fransa hududlarında sinsi bir sükunet içinde balıarın gelmesini bekleyordu. Norveç seferile Holanda, Belçika ve Fransa harblerini şinıdi şaşırtıcı tarih vak'aları gibi batulayoruz. Fransanın yıkıhşile sanki Avrupanın belkemiği kırıldıydı. Tam bu sırada İtalyanm harbe karışması ufuklardaki karanhğı alabildiğine artırmıştı. Butun bu kâbuslu rüya içinde Flandrda tecrid olunan demokrasi nrdularının Dünkerk ric'atini bu gün dahi insanı hafakandan kurtaran parlak bir jüdız gibi görüyoruz. Filhakika İngiliz mukavemetinin sağlam tcmeli bu ric'at muvaffakiyetinden başlar. Belçika ordulannın tesliın oLnıası üzerine cephede tutunamıyan ve esareli muhakkak sayılan bu orduiarın büjük kısmı bütun teçhizatını terkedeıek dahi olsa üç beş gün içinde Dünkerk'ten İngiltereye naklolunabilmişti. Bunu başaran kudret, en büyük zaferi kazanmıs kadar mağrur ve müftehir olmağa hak kazanmışü. Fransanın hâlâ bitmiyen dehsetli bir buhran içinde tes>lim olmasına mukabil İngiliz milleti tekbaşına da olsa harbe devam etmek aznüni ilân etti, ve arlık denebilir ki burada harb ikinci safhasında yeniden basladı. Bu yeni safhada Almanya İngiliz adalarını istilâ etmek, İngiltere buna meydan ve imkân bırakmaraak gayıetlerile işe koyuldular. Bugüne kadar istilâ hareketine teşebbüs dahi olunamamış olmakla beraber hâlâ iki taraf dün;,a ölçüsünde büyüyen dava ve kavgalarında musırdırlar. Büyük Britanyada havalardan en siddetli tahribata maruz bırakılma«ına rağmen asla > ıldırılamamıs olan İngiliz milletini geniş imparatorluğıınun can damarlarında \urmak gajretleri dahi bosa gitmistir. İtalya Akdeniz havzasımn denizlennde, karalarında ve havalarında mücssir hiç bir müsterih olunuz. Hududları bekleyen bizler, yurdun emniyeti için her saat uyanık duruyoruz.» Kahraman askerlerimizden gelen bu mektublar, gencliği çok mütehassis etmiş, aziz ordumuza karşı minnet ve şükran hislerini sonsuz derecede art tırmıştır. Nutkun akisleri Roosevelt'in hitabesi her yerde sevincle karşılandı Nutuk, mihver mehafilinde telâş ve asabiyet uyandırdı Nevyork 31 (a.a. ) Ruzvelt'in son nutku Amerikada bir mahmuz darbesi tesirini yapmıştır. Amerika, 1911 senesinde, memleketi Reisicumhurun temennisi veçhile, demokrasiler hesabına çalışan ve imalâtı şimdiye kadar görülr.iemiş derecede artacak olan bir fabrika haline getirmeğe yeni bir kuvvet ve azimle çalışacaktır. NewYork Times gazetesi, harbin daha başlangıcında bulunduğumuzu ve 1941 de büyük hâdiselerin harb meydanlarında değil, Amerikan fabrikalarınm heyeti umumiyesini teşkil ettiğı muaz[Arkası sahife 5 sfîtun 2 de] ihracat lisan?larını Ticaret Vekâleti verecek Hazırlanan yeni bir talimatnameye göre lisans alabilmek için malın satılmış olması şarttır Ankara 31 (Telefonla) Yabancı ülke'lere ihrac edilecek mahsulât ve mamulâtı lisansa tâbi tutan kararnamenin tatbikma dair bir talimatname Ticaret Vekâletince hazırlandı. Bu talimatname yarından itibaren mer'ıyete girecektir. Bu talimatnameye göre kararnameler mucibince lisans usulüne tâbi tutulmuş olan ihracat maddeleri için ihrac lisansları Ticaret Vekâleti tarafından verilecektir. İhrac lisansı alabilmek için taalluk ettiği malın satışınm yapılmış olması şarttır. Lisans talebinden önce bu lisansm verilip verilmemek hususu Ticaret Vekâletinden istimzac olunabilir. Bunun için nümunesi hazırlanmış olan (lisans istimzac varakası) ile dış ticaret dairesi reisjiğine müracaat edilir. Şü*ahî istimzac kabul edilmiyecek ve hiçbir şifahî cevab muteber addolunmıyacaktır. Vekâletin lisans işlerile vazifeli daire memurlan, lisans talebinde bulunan alâkadarlara bu talebe müteallik muamele hakkında malumat veya izahat veremezler. Müracaat sahiblerini kabul etmeğe mezun daire amirleri Vekâletçe ayrıca tayin olunacaktır. HARB YAZIYETI Londraya yapüan akında ingiliz avcı tayyareeri, yeni ve mühim bir muvaffakiyet daha gösterdiler 39/30 ilkkânun 1940 gecesi Alman hava hücumlarının hedefi, Londra ve dnha liyıde şehrin ikametgâh ve ticaret mahalleleri ounuş, meşhur Sty yangın bombalan yafmuru altında kalmıştır. Bu hâdisede en şayani dikkat nokta; siddetli akın Te tahribat karşısında İnj,iliz milletinin gösterdiği manevî kudre' azametidiı. Alman hücumlan karşısında İnçiliz pasif müdafaası, bilhassa itfaiye t»>skilâtile hakiki bir müdafaa ordusn ha linde temayüz etmiştir. Hücumlarda görülen hususiyetlerden bırisi de tngiliz av tayyarelerinin orta ya çıkmalan. yangınlann aydınlattığı s^hara atılması mutad olan tahrib rArkası sahife 5 sütun 4 tel Teşçi eden darbe! Londranm bombardımani Ingilterenin mücadele azmini büsbütün alevlendirdi Bir gazeteye göre, Hitler, bütün tngiliz şehirlerini yıkmağa karar vermiş! Londra 31 (a.a.) Dün gece Londra mmtakasına hiçbir hücum yapılmamıştır. Memleketin sair kısımlarına da hava akını yapıldığı hakkında malumat gelmemiştir. Fena havanm bu faaliyetsizliğe sebeb oldugu tahmin edılmektedir. Londranm hücuma uğrayan 'arihî ticaret merkezi olan City'de bugün durmadan çahşılmakta ve pazartesi gecesi yangıncıların yaptıklan hasarın f Arkası sahife 5 sütun 6 da] YUNUS NADİ [Arkası sahife 5, sütun 5 tel Berliıt matbuatı sükut ediyor! Millî Şefinin yüksek idaresi altında harb felâketinden İnsanlık âlemi, dün geceyarısından itibaren 1941 yılını Urak ermis bulunuvor. Merhametsiz bir harb badiresile masun, daima kudretinden ve istikbalinden emin olarak yamuztarib olan beşeriyet,yeni seneye hem elem, hem de ümid şamakta bulunan büyük Türk miUetine yeni yılnu kutlular. saadetler ve başarılar dileriz. U trirmektedir. Merhum Necati Kıymetli inkılâbcıyı 12 sene evvel bugün kaybetmiştik Yılbaşı piyangosu çekildi Yüz bin lirayı 159,739 numara kazandı Berlin ve Sofya arasında gene diplomatik faaliyet artmış! Bâl 31 (a.a.) Royter: Basler Nach rıchten gazetesinın Berlin mııhabıri. Alman basınuun, İngütereye vsrdınu fazlalaştırmaması bahsınde Ruzvelt'e tarşı yapmakta oldugu ihtar neşriyatına nihayet vermiş bulunduğunu bıl üırmektedır. Muhabir. aynca diyor ki: «Halen Beriınm sıyasi manfiilerinde er.dışe verici bir sükut hüküm sürmekledir. Diplomatik mahiıller, dikkat nazarlarını, yeniden cenubu şarki Avrupası:ıa, ^bılhassa Bulgaristana çevirmış bulunmaktadır. Alman hariciyesi, Beriıı1 \e Sofya araHndaki mühim diplom?tik faaliyetın devam etmekte olduğunu tFİmih eylemcktedir.» Birkaç soz Yeni seneye bir mektub Bugun, merhum Maarif Vekili Neca'ın 12 nci ölum yıldönümüdur. Millî n.ucadelede şeflerin etrafma ilk iltıhak nlerin ön safmda bulunan Necati, eı . ırtuluştan sonra başlayan büyük inj. .âblarda esaslı roller almış, mücadeleci, azimkâr ruhu, ve dürüst istikameM e birçok muvaffakıyetlere enşmiştir. ». ndisinden vatana, rejime daha sayısız hizmetler mukadderdi. Lâkin yazık ki umulmadık bir hastalık, onu aramız•lan cidden pek çabuk alıp götürdü. Buna hâlâ yanılır ve yanılacaktır. Onu, güzel ve merd hatıralarını gözlerımiz ~<=rnlenerek anıyoruz; rahmet dileyor ve •runutmadık Necati!» diyoruz, zaten ruhun o yolda hep bizimle beraber değil mi? Dün gece Milli Piyango çekilirken ve yılbaşını eğlence içinde geçirenler Millî piyangonun yılbaşı piyangosu dün gece saat 23 te, Taksimde Belediye Kazinosunda çekilmiştir. Altı madenî kure, sıralanmış, büyük bir kalabahk Taksim Belediye bahçesinin kışlık kazinosunda yer alm.ştı. Şurasını şükranla kaydedeyim ki halkımızın millî piyaigoya gosterdiği rağbet ve itimad çok büyüktür. Bu suretle halkın emrinde ve millî müdafaanm hizmetınde çalışan millî piyangonun kazancı mütemadiyen çoğalmaktadır. Tüıkiyenin açık bahtı, sizin de açık bahtınızdır. Hepinizin talihi açık olsun... Servetin yolları açılıyor. Sözü 1941 biletin talihine ve uğuruna bırakıyorum » Muteakıben küreler donmeğe başladı. Evvçlâ beşer liralık ikramiyeler çekildı ve beş ile nıhayetlenen bütun biletlerin beşer lira kaz. • hk'arı ve iki küre birden çahsmağa başlauıktan soara; (85) rakamile nihayetlenen bütün biletlerin (50) şer lira kazandıkları anlaş'ldı. Müteakıben, (392) rakamı üe nihayetlenen bütün biletler yüzer lira, (085) ile nihayetlenen biletler yüzer lira, (794) ile nihayetlenen biletler beşer yüz lira, (474) ile nihayetlenen biletler yüzer lira. (460) ile nihayetlenen biletler yüzer lira, (989) ile nihayetlenen biletler beşer yüz lira, (870) ile nihayetlenen biletler biner lira, (6918) ile nihayetlenen biletler ikişer bin, (8161) ile nihavetlenen biletler ikişer bin, (0784) rakamile nihayetlenen biletler üçer bin [Arkası sahife 5, sütuş 1 de] Nihad Alinin hitabesi Saat tsm on birde, millî piyango idaresi idare heyeti reisi Nıhad Ali Üçuncu, şu kısa hitabeyi irad etti: • Şımdi küreler donecek ve tesadüf talıhlıleri tayin edecektir. İçinızde kazanmıyanlar olursa hiç üzulmesinler. Verdıkleri para ile ordumuz birkaç çe Sevgili yeni seneciğim; Geçmişteki bütün cedlerine yapıldığı gibi sana da ad olarak bir numara verecekler, 1941 diyecekler. Halbuki sen, rakamla ifade edilebilecek bir seri malı değilsin. Belki hayatın çerçevesi, belki onun tâ kendisisin. Belki de kâinatın durmak bilmiyen oluşunda hayattan da üstün yapıcı bir varlıksın! Gecenin karanbğını yenen güneş, ufuklan örten kirli kış bulutlannı boşuna yırtmaya çalışırken, erkenden hayata gözlerini açıyorsun. Fakat, ömriinün sonuna kadar yılmadan çalışacaksın; taşı taş, denizi deniz, bizi de biz yapacaksın. Maddeye ve ruha kalıp veren eşsiz disiplinin altında dağlar gene sabah akşarn pembe ve mor dekorlarına bürünecek; dereler tatlı şınltılarla akacak; okyanuslar coşacak ve ağaclar çiçeklenip bin bir renk kah kahalarile vadileri neş'elendirdikten sonra bize en güzel meyvalarını vererek tatb bir sükuna dalacaklar! Sen, ruhumuza da gireceksin. Sonsuz ümidlerle dolup taşacağız; korkulu ve acabalı günler geçireceğiz. Isteyeceğiz, özleyeceğiz, sevinip üziileceğiz. Taşı taş, bizi biz yapacak olan sevgili yeni sene, senden biricik ricamız var: Ne olür, gideni bize aratma. Sen yerini senden sonrakine bırakırken kalblerimiz, şimdi oldugu gibi, ılık ümidlerle gene çalkansın ve biz, sabah güneşile yıkanan bulutsuz, karlı dağlara benzeyelim. Onlar kadar yıpranmamış, onlar kadar taze ve kuvvetli oîarak derdsiz, kedersiz gelecek yıllara doğru uzana