8 Haziran 1939 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 8

No. 2333-—-548 Hüsameddin Bozok, bu yazısında tercüme meselesine dokunarak, bu yolda düşündüklerini söylüyor. Servetifünun, sütunları her türlü münakaşaya açık bir fikir gazetesi olduğundan, bu meselede de sadece bilaraf kaldığımızı işaret ederiz. Tereüme işi bugün Türkiye'de aktüel bir meseledir. Bu münage- betle burada şu işin mühim bir noktasına temas etmek istiyorum. Yakın bir maziye gelinceye ka- dar edebiyat ve sanat sahasında dilimize çevrilen yabancı eserlerin başlıcalarını Fransız eserleri teşkil ediyordu. Almen ve İngiliz dille- rinden çevrilenler işe ikinci plânda kalıyordu. Bu üç dil Türkiye'nin garpla temasını temin ediyordu. Bu üç dilden başka diğer medeni dillere yabancı olduğumuzdan, O dillerdeki eserleri ekseriya Fransz- ca kanalından nakletmek mecbu- riyetinde idik. Bugün de vaziyet pek değişmiş değildir. Raasen Ça- pek'i okumak için Çekçeyi, Jet Lastı okumak için Felemenkçeyi öğrenmeye kalkmak hem imkânsız, hem de lüzumauz bir israf değil midir? Fakat mutavassıt bir dil kulla- nârak yapılan tercümelerin de ne derece sahih ve güzel olduğunu kestirmek güç bir şey olmasa ge- rek. Bu arada Rus dilini bir misal olarak alalım. Tâ Ahmed Mithat Efendi zamanında Madam Gülnar Dö ebedef ie Türkçemize naki- olunan Rus edebi eserleri muhtelif zamanlarda mutavassit bir diğer dil yardımı ile (ekseriya Frangızca) bugüne kadar devam etti. Bu sa- hada Haydar Rifat - tercümeleri kalite itibariyle ne olursa olsun - gon günlerin en çok eser veren şahaiyetidir. Fakat tercüme ne kadar kuv- vetli olursa olsun, bütün bir uzvi- yetin kendisi değil, belki o uzvi- yetin iskeletidir. Bundan dolayı bir edebi eser bir dilden başka bir dile çevrilirken muhakkak kendin- den birçok şeyler kaybeder, Hele araş mutavassıt başka bir dil girerse... Bu takdirde muharririn üslübu, ifade hususiyetleri ve te- neftüs ettiği hava büsbütün kay- bolmak tehlikesine maruzdur. İçimizde uyanan bu endişelerin UYANIŞ ' A Yanlış Bir Tercüme Yolu . Yazan : Hüsameddin Bözök ekseriya yerinde bir şey olduğuna geçen yaz bilfiil şahid oldum. Son, zamanlarda Rus #debiyatından yaptığı tercümelerila Türkçemize bir hayli eser kazandiran ve yaptı” ğı işin ehemmiyeti günden güne artmakta olan Hasan Âli Ediz ile müşterek bir tereüme denemesi yaptık. Çehof'un Altı Numaralı Ko- uş adlı eserinin Rusca aslını ve Fransızcaya - müellifin bizde mu- torisatlon'u ile yapılan “tercümesini karşılaştırdık. Arada göz kararta- eak kadar derin uçurumlar gördük, Fransızca metinde bazı kısımlar atlanmış, bazı ilâveler (!) yapılmış- tı. Bazı cümleler iseRusca aslının tam zıddı bir mânâ ifade ediyor- lardı. Burada mutavasst bir djl' kal- İanarsk yapılan feroümelerin De kadar fahiş yanlışlıklara götürebi- leceğini müşahhas bir misal vere- rek göstermek isterim. Hasan Âli Edis'in Maksim Gor- ki'den çevirdiği Aşk rüyası rdlı hikâyeler kitabindan ir Sonbahar ü adı bikâyeyi wie alıyorum. Bu hikâyenin dilimizde muhtelif zaaranlarda dilen beş muhte lif terciimesini tesbit edebildim: 1 — Renülzade Hişhmed Halin in terçümesi, 1917 te Kadın-Ââna adiı kitabda Tolstoy'un ve Gorki'- nin diğer bir hikâyesi ile birlikte neşredildi. 2 — İbrahim Hoyi'nik terdil mesi, Bir Sonbahar gecesi adı ile VARLIK mecmuasının 25 inci sa yısında ve sonra da Yarasa adlı seçme hikâyeler kitabında (1934) neğşredildi. 3 — Mustafa Ertem'in tercii- mesi, YÜCEL meomuasına ilâve olarak verilen «Dünya Edebiye tından seçme hikâyeler» külliyatı- nın dördüncü cildinde (YÜCEL, sayı 28, 1937) Bir Sonbahar gecesi adı ile veşrediidi. 4 — Ahmed Hidayet'in tercü- mesi. CÜMHURİYEY elime ve in el sl erin e ii Mik san ÂN da diğer dde, teroğmede mekteğir) Bitye şelitinda al Baya ya İn ela eee kağ'iiz İseniz dnven di tırmağilariyla gibi sefil Hİ bız laşır. Anlaşırlar, ettiğin bu mesi yerine # lanıyor ki bigi gibi mübhem bir sabir İk Vi başı mamer bit şi bulabilişim diye dü — Hasan ân Hdi, — Lötlen