6 Nisan 1939 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 14
N o. 2224—539 UYANIŞ 7 ROMEN 317 İstanbul Camileri ve Hayır Müessiseleri — 811 inci sayfadan devam — tamir ettiler. Denebilir ki, eğer İstanbul Türklerin eline geçmesey- di Ayasolya gibi diğer ayakta ka- labilen Bizans mabedleri de çoktan yıkılmiş olacaktı, Fatih Birinci vakfiyesinde bir despota ( Metropolid) sid olan (AKANALSOS ) kilisesini ittişalin- deki kışlık ve yazlık birçok yapı- larla beraber İstanbula gelip giden âlim, zengiu, fakir ve düşkünlere imaret olarak tahsis ve vakfetmiş- tir. Bu bina Fatihin yeni yaptır- dığı cami civarındaki imareti bi: tinciye kadar bu halini muhafaza etmiş ve ondan sonrada Fatih mescide çevirmiş ve (eski imaret kilisesi) adile de ikinci vakfiyesile vakfetmiştir. Bu kilise şimdi de cami olarak kullanılmaktadır. Şim- diye kadar eski imaret kilisesinin asıl ismini hiç bir tarihçi doğru olarak bilmiyordu: Onu (PANTE POPTO) sanıyorlardı. İşte bu vak- fiye asırlardanberi tarihçileri alda- ten bir yanlışlığı da düzeltmekte- dir. Fatihin bu imaretinde günde yalnız 198 kilo et sarfediliyordu. Fatih ikinci vakfiyesile on mü- 'essese vakfetmiştir. 1 — Ayasofya mabedi. Fatih bu mabed için nefis kilise tabirini kulanmıştır. 2 — Asıl Zeyrek camii adını alan kilise ki eski adı (HIRİSTO PANTO) dur. Şimdi de faal bir cami: dir. Bu kilise ikinci JANKOMNGN in (1148-1118) karısı İREN tarafın- dan yapılmıştı, Kilisenin 700 papszı istiab eden bir manastırı ile has- tane, misafirhane ve darülâcezesi de vardı. Bu manastır ve kilise büyük imtiyazlara malikti. Hiç bir vergi ile ve Romadaki patriğe bağ- lanmakla mükellef değildi ve pat- riği tanımazdı. Bu kilisede birçok Bizans imparatorları medfundur, yeni Parisin - iy Dedikodusu Son günlerde Paris Stüdyolarında hüküm süren en taze dedikodu Parisin biricik Maurice Chevalier'siyle, sevimli artist Nita Raya arasın- daki biraz fazla arkadaşlıktır. görülmektedirler. Bunuz. Onlar her yerde daima Yukardaki resimde beraber iki sanatkârı birarada görüyor- Fatih İstanbulu aldığı zaman pat- rik yaptığı (YENADYOS) bu ki- lisenin papszlarındandı. 3 — Galatada MESA DOMİ- NİKO kilisesi camidir. Bu kilise- nin eski adı SEN POL veyahat SAN DOMİNİKO dur. Bu cami 115 tarihinde Emevi halifelerinden Abdülmelikin oğlu Velidin kuman- danlarından MESLEME tarafından Galatanın işgali ve İstanbulun mu- hasarası sırasında yapılmıştı. Tarih- çiler şimdiye kadar bu camiin Fa- tih İstanbulu aldığı zamanda bile cami halinde kaldığını zannediyor- lardı. Halbuki Fatih burasını kilise halinde bulmuş ve camie tahvil etmiştir. Emeviler Galatadan çe- kilir çekilmez cami kiliseye tahvil edilmiş ve (DOMİNİKEN)lere ve- rilmiştir, Vakfiyede bu camiin hu- dudu çizilirken bir de Nakkaşlı kilise adı geçmektedir. Bu da (Yazının sonu FRANSİSKEN'ler tarafından 1227 de yapılmış Ayasofya ayarında muhteşem mozayiklerle süslü bir mabeddi. Dördüncü Murad zama- nında 1639 yılında kısmen yanmıştı, Yerine şimdiki (Yeni cami) yapıl- mıştır. Medresesini Osmanlı bankası depo halinde kullanmaktadır. 4 — Silivri kalesinin içindeki kilise. Fatih bu kiliseyi de eamie çevirmiştir. 5 — Baki imaret camii. Kiraz yukarıda söylediğim gibi eski ismi (AKANALSOS) du, Fatih bunu ey- velâ imaret sonra da mescid olarak kullanmıştır. 6 — Kalenderhane kilise camii. Şimdi de camidir. (AYA MARYA DİYA KONİSİS) dir. 71 -— Fatihin şimdi Fatih camii adını alan yeni yaptırdığı ve eski adı Yeni cami olan mabeddir. gelecek sayıiıdaj
