15 Eylül 1938 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 9

Mo, 4145—3510 Bütün bu mizansenleri ve sahne oyunlarını rejisörün düşündüğü şekilde tatbik ettirebilmek için birçok sahne teknisiyenlerine ihtiyaç var- dır. Alman tiyatro tarihinde büyük bir mevkii olan bu teknisiyenlerden biri Muding Martin Yohann'dır. Bu adam meşhur Alman edibi Go- ethe'nin rejisörlüğü esnasında uzun müddet tek- nisiyenlik yapmış ve Goethe'nin edebiyatta ol- duğu kadar rejisörlükteki debâsını da sahnede bu adam canlandırmıştır. Bundan sonra gelen belli başlı teknisiyenlerden biride Brandt aile- sidir. Bu ailenin birçok fertleri sahne teknisi- yeni olarak çalışmışlar ve Alman sahnesinde hattâ dünya sahnelerinde birçok tiyatro yenilik. lerini tatbika muvaffak olmuşlardır. Modern sahnede tabii hâdiselerin sesleri ev- velden doldurulmuş hususi pilâklaria da elde edilmektedir. Bunlar bilhassa yağmur, firtina, gök gürültüsü, deniz hışırtısı, rüzgâr sesleri ola- bilir. Büyük sahnelerin bazılarında da bu tabii hâdiseler sesli flime alınmakta ve sahnede piye- sin icab ettirdiği esnada dekor içinde gösteril- mektedir. Ufak sahnelerde ise ekseriyetle daha basit usuller tatbik olunmaktadır. Bunlardan bazılarını zikredelim : Gök gürültüsü: a) Bir büyük davul vurulan satıhlarından biri dört tarafından iplerle bir tarafı tavana bir tarafı zemine gelmek üzere asılır. Orta büyük- lükte tahtadan bir kaç küre ipten bir file içine konarak davulun üst sathına hafif temas edecek Şekilde bir iple tavana asılır. Bundan sonra baş- ları keçe ile sarılı iki tokmak alınır ve davıt- İun üst sathına bir tempo dahilinde vurulur. b) Gök gürültüsü sesi elde etmek için başka bir usul daha vardır. Orta kalınlıkta bir çinko levha bir ucundan sıkıca tavana tesbit edilerek açılır. Serbest olan alt uçlarından tu- tularak hafif sarsılır. c) Arkasına da tavandan zemine kadar zikzak olarak ve muhtelif istikametlerde tahta- dan geniş bir oluk yapılır ve bu oluğa üstten tahta yuvarlaklar düşmeğe bırakılır. d) Gök gürültüsü yapan hususi aletlerden de istifade edilmektedir. Yağmur sesi? a) Arka sahnede tavandan zemine kadar kadar zikzak olarak ve muhtelif istikametlerde UYANIŞ 263 tahtadan geniş bir oluk yapılır ve bu oluğe üstten nohut cesametinde demir yuvarlaklar yukarıdan düşmeğe bırakılır. b) Çinkodan üstüvani bir kutu yapılır ve ortasından bir mihver üzerine tesbit edilir. İçi- ne saçma konur. Sonra bir kutu mihveri etra- fında döndürülür. Rüzgâr sesi: 1) Tahtadan yapılmış bir üstüvane kendi mihveri etrafında dönmek üzere bir yere tes bit edilir. Bu üstüvaneye hafif temas edecek şekilde ipin parçası bir yere gerilir. Üstüvane İpin parçasına temas ederek çevrilir. 2) Elektrikli hususi âletlerle elde edilir. Alev ve duman: 1) Elekttikle 2) Pompalı tatbik makinesi ile 3) Kimyevi usullerle 4) Hususi âletlerle Şimşek : Şimşek gözükmesi icab eden yerin civarında tavandan aşağıya doğru sarkmak üzere bir Ref- lektör kuvvetli iplerle asılır. Ve bunun telleri bir Resistansa bağlanır. Bundan sonra Resis- tansın kolu sağa ve sola çevrilir. Reflektör mü- temadiyen yanıp söndürülmek suretile istenilen şimşek elde edilir. Yağmur: a) Üstten ve alttan sağnak akması icabeden yere gelin telleri iyice gerilerek tesbit edilir, Seyirciler salonunun bir tarafına konan Retflek- törden bu gelin tellerine ışık verilir. Bunun ö- nündeki beyaz ve mavi renkleri ihtiva eden bir daire mihveri etrafında çevrilir ve istenilen sağ- nak elde edilir. b) Pencere arkasında yağan yağmurun cam- lardan akması için pencerenin tam üstüne ince ve muhtelif istikametlerde delikler delinmiş uzun bir çinko boru konur ve bu boruya taz- yıklı su verilir, Yukarıda saydığımız bu birkaç misal ha- linde sahne oyunlarının daha birçok nevileri vardır, bunların hepsini burada zikretmeğe sa- yıfalarimız müsait olmadığından, bu kadarla iktifa ediyoruz. Nurullah Kâzım Tilgen