1 Ekim 1936 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 2

290 SERVETİFÜNUN Dit Tedkikleri : # m a aş No. 1993 —4GE fahancı Kelimeler Türkçede Nasıl Yazılmalıdır? Anı Yabancı kelimeler nasıl türkçeleştirilmeli ? Gerek birinci bahiste türkçeleşmemiş kelime- leri, gerek ikinci bahiste türkçeleşmiş kelimeleri gözden geçirirken bir kelimenin türkçeleşmesi için neler lâzımgeldiğini gördük. Yabancı kelime; Türk kelimelerinin e) şekil, b) ses bünyesine uymıyan kelimedir, 'Türkçeleşmiş kelime; bu şekil ve ses bünye- sine uymuş olandır. Binaenaleyh, bir yabancı kelimenin türkçeleştirilmesi, onun şekil ve ses itibarile Türk diline uydurulmasıdır. Gene geçen bahiste, türkçeleşmiş kelimelerin ancak türkçenin ses bünyesine uyarak değiştiğini ve şekil cihetinden bir değişmiye uğramadığıni işaret etmiştik. Bu, dilimiz için bir eksikliktir ve bunun için, yabanci kelimelerin türkçeleştirilme- sinde şekil cihetinin deihmal edilmemesi lâzımdır. Ses bünyesine göre türkçeleştirme Bu, yabancı kelimelerin türkçedeki ses kai- delerine uydurulmasıdır. Bu da, ikinci bahiste işaret ettiğimiz gibi, Türk dilinin iki esaslı kaidesi olan abenk ve benzeşme kaidelerinin yabancı kelimelere tat- bikidir. Bu suretle, dilimizde zorla telâffuz ede- ceğimiz kelimeler bulunmıyacak ve bunlar ta- mâmen türkçeleşmiş olacaktır. (Misallerde gö- rülecek). Şekil bünyesine göre türkçeleştirme Bu da, bir yabancı kelimenin türkçedeki isim, sıfat, fiil ilâh.. gibi kelimelere has olan şekilleri almasıdır. Bunda da esas tutulacak kaide, yabancı keli- melerin yalnız köklerini almak ve bu kelimenin sıfatını, fiilini, edatını veya o kelimeden gelme diğer isimleri türkçe eklerle yapmaktır. Bu su- retle, yabancı kelime şekil itibarilede türkçele. şecek ve manası, şüphesiz ki, daha munis, da- ha anlaşılır bir hale gelecektir, Yunan ve Lâtin aslından olan kelimeler Bunların da dilimize asıllarından geçirilmeleri Yazan: Vahdet Gültekin veya, hiç olmazsa, #fransızcada aldıkları şekil bünyelerinin türkçeleştirilmesi lâzımdır, (Buna dair misaller de aşağıdaki listede bulunacaktır). Misailer Türkçeleşmiş kelimeler Bavul : İtalyanca bavleden. ( Burada iki sesli harfin yanyana okunamayıp bir sesli harf çıkması görülüyor). : Fransızca momitden. (Ahenk ka- idesinin tesirile udan sonra 4 gel- miştir. Bunda, kelimenin sonunun ya şeklinde türkçeleştirilmesinin de tesiri vardır). : Arapça, faideden. (Burda iki sesli hariten birinin sessiz olması gö- rülmektedir. İle ile birleşen sonu sesli harfli kelimelerde olduğu gibi). : Fransızca ohaneelierden. (Bu, ilim- lik bir şekilde türkçeleştitilmiş bir kelimedir. Bunu dilimize alan dil- cimiz İransızcasındaki ch sesinin aslındaki k dan geldiğini, €den ev- velki €h nın da dilimize ç şeklinde daha uygun geleceğini ve ilk he- cedek &dansonra, ahenk kaidesine göre, son hecenin de & olacağını düşünmüş). Püsküvüt : Fransızca biscwit den. (Burada türk- çeleşmiş kelimenin en güzel misal- lerinden birini görüyoruz : 1 — Ahenk kaidesinin bütün sesli harfleri birbirine benzetmesi; 2 — Kelimedeki 8 ve k gibi sert harf. lerin, aralarında bir sesli harf bulun- masına rağmen, b yi de sertleştir- meleri). : Fransızca velosipödeden, (Burada yukardaki misalde işaret ettiğimiz noktalar görülmektedi). Pisiklete (O: Fransizca bicyeletleden. (Ayni ka- idelerin tesiri). : İngilizce penalty (ceza) kelimesin- den (eski imlânın bütün sesli harf- Mumya Fayda Kançılar Bilispit Penaltı