25 Ağustos 1932 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 7

No, 1880-—195 çocuğa, dünye ve hayatın güzel ve sevimli olduğunu göstermelidir. Kaderlerinin hürriyetinin, ne havalanan halıda, ne basit bir hareketle muhteşem şatolar kuran hokkabaz değneğinde olmadığını, fakat aşktan kuvvet alarak hayatın sertliklerine tek başına galip çıkan ruhun hürriyetinde olduğunu öğretmelidir. Kiteplar, çocuğa, ıstırabın sırrını tanıtmelığdır,.» Bu son fikir, büyük payechologue Rus mnharriri Dostoleveky tarafından müdafaa ve takviye edilmek- tedir. Dostoleveky çocukları severdi. Ve hayatının sonuna doğru, onun samimi düşüncelerinden biri, çocuklar âlemine, eserlerinden bir müntehibat çı- karmaktı. Dostolevsky'nin bu kitaplarından biri, SERVETİFÜNUN 19ğ çocuklara hitap eden ilk ve hakiki şairlerdir. Siavel- kov ilk mümessil olduğu için, çocuk edebiyatı tari- himizde hiç şüphesiz birinci mevkii işgal eder. Slaveikov bir çök eserlerinde de talimi bir mahiyet arzeder. Fakat buna hiç hayret etmemeliyiz. Bu hal kendi devrinin zaruret ve icaplarının ifadesidir, Bu- nunla beraber, unutımamak lâzım gelir ki bu san'atkâr bize, çocuk ebebiyatı anthologie'lerinde her zaman bir şeref mevkii ihraz edecek olan bir çok nefis giir- ler bırakmıştır. P. R. Slaveikov klâsik eserlerinden müntahap parçalar haricinde, «İlk sınıflara mahsus küçük manzumeler» işmile maruf bir mecmua da vücuda ölümünden sonra neşredildi. Bizim lisanımıza (Çocuklar ve gençler için seçme hi- kâyeler, muharriri F, M. Dostoievşki, mütercimi St. ve T. Tatarev, Sofşa 1921) ismile tercüme edildi. Büyüklerin edebiyatı gili çocukların edebiyatı da üç kısma taksim olunur; şiir, nesir(masal, hikâye, roman,) temaşa edebiyatı. Bugün kü çocuk edebiyatımız. bu üç tarzdu da eserlere malik- tir. Hali hazırda bugünkü Bulgar edebiyatında lirik şiir birinci mevkii işgal et- mektedir. Masal ikinci gel- mektedir. Çocuk hikâye ve romanları ise ilk adımla- rını aâtmaktadırlar. Genç ... Ama Ölen Babacığıma in “Oğlum,, diye hıçkıran dudakların raşesi, Gözlerimin önünde en hazin bir hayalin... Bu: sesti ölümüne yaklaşan baba sesi... Bu seste başlamıştı, babacığım, zevalin... Büyük, asil bir kalbin ebedi tevekkülü, Nur yüzünde bir ayet gibi okunuyordu. Gözlerin, o-yıllardır karanlıkla örtülü * Gözlerin son deminde bana dokunuyordu. Nihayet gömdük seni anamın hizasında : İki ruh birleştiniz, iki ruh, iki müştak. Baba, baba, mezarda ruhun ağlamasın da Görmüyorsan, anama benim gözlerimle bak | (4—8— 932 getirdi, Hemen hemen, yal- nız çocuklar için şiirler yazan V. N. Popovitchj*| «Çocuk sazı» isminde yij- niz bir mecmuanın sabi- bidir. Bu eser müteaddjt defalar basılmış ve şiirleği bir kaç nesil çocuklarımı hafızasında menkuş kalmiğ- tır. Bugün dahi, bu unutul- muş şairin bir çok şiirleri, bestelenmiş, şarkı olarak, çocuklarımız O tarafin söyleniyor. Ve belki de, bu güzel güftelerin muharri- rini kimse bilmez. Meşelâ; Sevgili ülk bahar Hayat dolu bahar Güzelsin ne kadarf. Halit Fahri mısralarile başlıyan <İlk- bahar» isimli şiir... çocuklara hitap eden, şim- diye kadar, yalnız iki roman neşredilmiştir. Çocuk temaşası ise hâlâ teşekkül devresindedir, Bir kaç kü- çük sahne ve hemen hemen hiç bir san'at kıymeti olmıyan bir kaç kısa piyes... İşte şimdiye kadar çocuk tiyatrosuna sit yazılan bütün şeyler... *. Çocuklar için ilk yazan şairlerimiz OP. R. Slaveikov, V. N. Popoviteh, İvan Vazov, Çönstantin Velitehkov çöcük edebiyatının yalnız talimi bir rol oynadığı kanaatinde iğiler. İlmin vesan'atin hudut- larını ayiramiıyorlar, birbirinden farksız addediyorlardı. «Didaetigue» ismini alan ilk şairlerimiz arasında Taani Kaltehev, eserleri san'at unsurlarından mahrum olmıyan şairlerimizdendir. Bu san'atkâr bazı tablolar tetkik ettikten sonra kısa manzumeler vücuda getiren "kabiliyetli bir nazımdır. Onun «Ördek yürüyüşü» «Çayır kuşu» gibi bir kaç güzel şiiri vardır. Bu didactigne şairlerin eserlerini okurken naza! dikka- timizi celbeden bir şey varsa o da, küçükler âlemine meftun olan aşk ve heyecanlarıle, bu gençler nesline yalnız talimi fikirlerle hizmet etmiye çalışmış olma- larıdır. Yukarıda isimlerini saydığımız P. R. Slaveikov, V. N. Popoviteh, İvan Vazov, Constantin Velitehkov buna mukabil gayelerini de. Popoviteh'in şiirleri içinde senenin dört mevsimini terennüm edenler en güzel olanlarıdır. İvan Vazov sırf küçüklere hitap eden şürler yazmadı. Bununla beraber, güzel eserleri yanında içtimai mevzularla süslenmiş, gençler için yazdığı birkaç şiir vardır. İçimizden hangimiz « Vatan», « Radetzky », « Dua >, « Gece fırtınası > vesrire gibi onun küçük parçalarını çocukluğumuzda oku- madık ve ezberlemedik #.. Bu şiirlerin hepsi de şairin kalbinden gelen, ateşli bir hava taşırlar. Vazov'un zamanında yetişen Constantin Veliteh- kov da çocuk şiirleri tecrübesi yapmışsa da muvaf- fak olamamıştır. Onun şiirleri telimi bir mahiyet taşır. Çocuk şiirleri içinde yalnız bir tanesi « Anne» ismindeki zikre değer, Bu asrın başlangıcında şeirler ve vaka nüvisler şiiri, eskiden hâkim olan talimi meyillerden kurtar rınca, bir kısmı dikkatlerini halk hayat ve şarkıları üzerinde, diğerleri de bizzat çocuk şarkıları üzerinde teksif ettiler. Bir kısmı da, eserlerinde, bu sonuneu- ların lisanı ile çocuk ruhunu ifadeye teşebbüs ettiler. Bu gayeye vasıl olmak için de yeni yeni sanat Şe killeri, yeni ifade tarzları aramağa koyuldular. Bunu taharride muvaffak oldular ve çok güzel çocuk edebiyatı eserleri yazdılar. Pİ Edebiyat Tarihi İibarile Slavelkov'la aynı devirde yaşs mıştır, : — Devamı var —