30 Haziran 1932 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 6

66 SERVETİFÜNUN No.1872 —187 Neşriyat SOVYETİZM VE Demokrasi Haydar Rifat bey. 1932 İstanbul — Rusya; harikalar memleketi!. — Rusya; ehalisinin açlıktan öldüğü yer!. İhtilâlin meydana çıkardığı yeni Rusya hakkırida Avrupa matbuatında bunlar gibi birbirini tutmıyan daba o kadar çok şeyler işittik ki, hakikatin ne oldu- Kuna vi türlü akıl erdiremedi Hem; Avrupanın bütün yamiıkiurı tabii olarak Kendllariiie mahsus bir hükümdü. Biz bu hükmü doğ“ rudan doğruya kabul edemezdik. Nihayet Falih Rıfkı Beyin Yeni Rusya'sı ihtilal- den sonra hemen biç e bu çok eski komşumuzun hayatını tenvir etti Falih Rıfkı Beyin bu eseri kili haki- katen bir tanedir, ve birincidir. Zaman ilerledikçe şimal komşumuzla olan çok sıkı dostane münase- betimiz heran arttı. Ve daha geçenlerde İsmet Pş. Hazretlerile Tevfik Rüştü Beyefendi ve diğer arkadaşlarının yaptıkları geyahatle bu dostluk daha çok kuvvetlendi. Bundan sonra matbbuata düşen vazife bu komşumuzu bize tanıtmak oldu. Bu hususta gazeteci ârkadaşlar üst- lerine aldıkları vağifeyi başarmaya çalıştılar. Bunlardan başka neşriyat sahasına kitap halinde de bir çok eserler atıldı, Kari bütün dünyanın gözünü üzerine çeken bu memleketi tanımak, muharrir de tanıtmak istiyordu. İşte Sovyetizm ve Demokrasi bu memleketi tanıtan kitaplardan biridir, ve Haydar Rifat Beyin tercüme- ir. Sovyetizm ve Demokrasi, Sovyet dünyasının en esaslı meselesini mevzuu bahseden 103 sahifelik bir kitaptır. Bu kitapta «Sovyetizm ve demokrası, Dnieprsiroy, Bolşevik âleminde maarif siyaseli, : Baku, Bolşevik dünyasına bir kuşbakışı, Sovyet Rusyasında hekimlik, çocuk düşürmek suç mudur?, Beş senelik program nasıl yapılmışlır; nasil yürüyor?» isimli sekiz esaslı mev- Zu var. Kitava ismini veren yazı 15 sahife. içersinde Sovytizmin tarihini ve esasını gösteren bir yazıdır. Bu yzıdan bu memleketin idare sistemi hakkında en iyi malümatı glıyoruz. Dineprstroy.. İsmi bütün Avrupa matbuatında dolaşan, Rusları ağzında bir nekarat halini alan bu yer; bu elektrik imerkezi hakkında bu yazıdan gok istifade ediyoruz. < Biz üç şeye muhtacız: öğretmek, gene ögretmek, daha öğretmek. 2' Bu yeni elektrik merkezi Dniepr sahillerinde yapılmış olan ve yapılâcak olan bütün fabrikaları işletecek, yine bu inşaat sayesinde Dmiepr nehri Smolenskten itibaren tam Haradenizt kadar seyrisefa- ine salih bir hale gelecektir. Ve bu fabrik# 1930da istihsal edilen 2.319.000 kilovat saat elektrike tam 2.500.000.000 kilovat saat birden zammedecektir. Buradaki inşaat faaliyeti biran durmamacasına hararetle daha düne kadar devam ediyordu. Bü fabrikanın İsmet Paşanın Rusyada olduğu zaman bir mayısta açılması mukarrerdi. Biri Volga boyunda Samarada diğeri Baykal gölü sahilinde Ankarada olmak üzre Dnieprsiroy gibi bü- yük elektrik merkezleri inşası beş senelik program muktazasıdır. Kitap Dnieprsiroydaki inşaat faaliyetini şu satır larla anlatıyor: «Birafia, azçok mesafelerde sık sık, yeni yeni inşaat yükselir. Bu hal yeni bir Pompei'ye girildiği vehmini verir; her taraf bir harabedir zannolumur; tobrağın bağrı altüst olmuş, gömülmüş bir şehir yer alınduın dünya yüzüne eski heyetile çıkarılmakta olduğu düşünülür. Daha dün bomboş blam bir arazide, bu sabah çalısız evler, vdsi tezgâhlar kurulmuştur. Acaba gece, haberiniz olmadan, bir tayyare ile başka bir âleme mi intikal elmişsinizdir? Şimdilik 60'000 ve çok yakın bir zamanda 400.000 nüfusu istiap edecek bir şehir, yepyeni bir bolşevik şehri yerden bitiyör, havadan düşüyor gibi kurulmak- tadır. Ufuklarda, daha uzaklarda birer yağ lekeşi gibi fabrikalar teseleülü farkedilir. Tuğla, kereste, çimento putrel nakleden arabaların, kamyonların fasılası yoktur, bunlar bir değil, on değil, bir istikametle işleyip bülün manzaraları kaplamak istidadı göstermekledir. Gene her sarafta takım, takim, erkek, kadın omuzlarında kazma veya bel mülemadiyen kaynaşmaktadır. Bu surelle can ve kan menbas Dnteprstroy olan bir çok vâsi senai merkezinin inşaa büyük bir faaliyetle iler- lemektedir. Her şeyi işlenecek olan bu öu merkesi ile ondan tabü tevan alacak olan fabrikalar silsilesi ara- sında, devamlı bir müsabaka hali vaziyete hâkimdir. 20.000 işgi kendilerini en hummalı bir surelie işe vermiş bulunuyor. Bunlar sür'at rekorunu, iyi iş çıkar- mak rekorunu kırmak, bütün tahminleri tekzip ederek