18 Nisan 1932 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 6

187 SERVETİFÜNUN No, 1863—168 HİLALİAHMER Ve İSVİÇRELİ MÖSYO ADOR | Bu makale Bayramda çıkan Hilâliahmer gündelik gazetesi için yazılmıştır | İsviçrenin cümhuriyet reisliğine kadar çıkârak ismini tânıtıyış, ve yaşı sekseni bir haylı aştıktan sonra bu dünyaya veda etmiş olan Geneveli Mösyö Ador memleketinde ve bütün dünyada hayır sahibi diye at bırakmıştır. Beynelmilel Salibiahmer kongrelerinin büyük muharebeden gonraki ilk iki ıçtimaına Hilâliahmeri- miz namına iştirak şerefinde bulunduğum zaman yani 1920 ve 1974 senelerinde Mösyö Ador'u yakın- dan tanımış idin, Hilâliahmer namına bu sene çıkan bayram nüshası için yazdığım bu makaleyi Mösyö Ador ile 1924 senesinin ilk günlerinde Parikteki bir Balibiahmer komisyonunun hatıradını tazelemek için yazıyorum. Mösyö Ador bir siyaset adamı olmaktan ziyade insaniyet heykeli idi, Ruhunun en ince damarları insanların felâketine yardım meseleleri karşısında titrerdi. İnsanların insaniyete hiç yakışmayan teca- vöz muharebeleri gibi büyük felâket gamanlarında kendi başlarına ve dünyaya yağdırdıkları belâların kısmen olsun hafifletilmesi için ilk defa ve 1863 senesinde İşviçrenin Ceneve şehrinde Salibiahmer insaniyet müessesesi kurnimuştur. Bu müessese harp meydanında mecruh düşenlerin yaralandıktan sonra, hangi tarafa mensup oluran ölsün, yardıma lâyık olacağı prensibini kabul etmiştir. Memleketimiz Genevede kurulan insaniyet müeşşesesine Salibiahme- rin teşekkülünden bir sene sonra 1864 de temiz kalbile iştirak etmişti ve hâlâ Türk Hilâliahmeri Geneve insaniyet müessesesinin şefkatli bir hemşiresi olarak çalışır Geneve Balibiahmeri bir beynelmilel komiteye maliktir. Beynelmilel komitenin azaları dünyada yegâne bitarat devlet olan İsviçrenin Geneve şehrinin en tanınmış adamlarından teşekkül eder, Tarihin tuhaf cilvesine bakınız ki insanları yalnız muharebe meydanında yaralı düştükten sonra müsavi tutmayı devletlere kabul ettirebilip ve en çok hayırlı hizmetini son büyük muharebede yapmış olan Salibi- ahmerin doğduğu Geneve şehri muharebe biteli beri şimdiki hajile bir türlü ciddi bir manzara alamamış olan Cemiyeti Akvamın karargâbidır. Bu satırları Hilğliahmer gazetesi sütununda okuduğunuz dakika larda yine o bitaraf Geneve şehrinde devletlerin gllâhları terketmek komisyonu toplanmış bulunuyor. Terki teslihatın asaları, kâtipleri ve gazeteciler güzel Geneve şehrinin bütün otellerini doldurmuş. dünya- nın her köşesinden oraya gelen ve Geneveyi ufak bir zaman için Babil kulesine çeviren bu muhtelif milletlere mensup zatlara edeceğim dua şudur: Genevede beynelmilel Salibiahmeri kuran asil Gene- velilerden nümune ve ibret alsınlar! Mösyö Ador ile 1924te Paris'te toplanan bir Salibiahmer komisyonuna iştirak etmiştik. Bu Salibi- ahmer komisyonu Fransız Salibiahmer merkezinde toplanmıştı “ve riyaset Fransalı jeneral Po da idi. Eomisyonun toplanışı Salibiahmerin esna fikrile uyuşmayan bir meselenin halli içindi. Büyük muha- rebede müttefik devletler hasımlarını patırdılı pro- paganda ile inranlık âleminden dışarı atmak iddiasını ileri sürdükleri zaman Ganevedeki beynelmilel Salibiah- merin içinde kendi düşmanlarının bulunmasını kabul etmeyerek aralarında bir başka Salibiahmer birliği yapmışlardı. Harp bitince bu Birlik manasız oluyordu. Ve halbuki onu kuranlar uşulsüs birliği kaldıracak yerde bu birliğin Geneve Salibiahmerini içine alıp eritmesini istiyorlardı, ve bu istek Amerikadan doğru geliyordu. Meselenin etrafında uzun münakaşaler oldu ve söz bana geldiği zaman şöyle demiştim: «Yeni dünya murahhasları Salihiahmerin idaresine güya demokrasi sokmak için beynelmilel Salibiahmer idsre merkezinin muhtelif devletler mümessillerin- den kurulmasını istiyorlar, Salibiahmer insaniyet idaresinin rolü harp zamanıudadır. Harp zamanında ise demokrasi susar. Sonra birbirlerile harbe tutuşan» lardan ikisinin veya ziyadeşinin mümessilleri Salibi- ahmer merkezinde karşı karşıya kaldıkları zaman ne olacak?. Onun için bu yeni dönya teklifini kabul edemiyoruz. Memleketimizi müdafaa için bir asırdır muharebeden kurtulmamış bir millete men&ubüm. Harbin ne demek olduğunu iyi bilirim ve harp zams- nında insaniyet hislerinin, bitaraflığın sönmediği ancak bir yer vârdır, o da Geneve şehrindeki yine Geneveli azalardan mürekkep beynelmilel Salibi- ahmer Komitesi ocağıdır. Eğer dünyada bitaraf İsviçre olmasaydı, onun insaniyetli ve bitaraf Geneve şehrinde Salibiahmer komitesi kurulmamış olsaydı, insanların başına gelecek muharebe belâlarında, insanlara, yardım edebilmesi için bir bitaraf memle- keti yeniden kurmak ve onun bitsraf bir şehrinde insaniyetli ve bitaraf aselardan mürekkep bir komite teşkil etmek için çalışmak iâzım gelirdi. «Bugün bitaraf İsviçre mevcuttur. Onun bir şeh- rinde Geneveli insaniyetkârlar hizmetlerini harp felâketzedelerine yaptılar ve vücutlarının daima da» ima lüzumunu ispat ettiler,» . & Ben sözümü bitirdiğim zaman elimin üzerine konulan bir sicak elin parmaklarımı kuvvetle gıktı-