17 Eylül 1931 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 6

F Felsefe bahsi: Estetik Düşünüşler Bütün bu muhtelif telâkkiler, esmiyet hayatinin wnümi ihtyaçlarndan zaman ve mekân müşterek mutevasından doğmuktadır. Beynelmilel mina bat ler devirlerin devirlere biriktiği tarihi miras, içtimai iş bölümünün rnhtelif unsurları ürasındeki daimi veya. fasılalı tehiisinr ve mihayeb bürür bunların kürşisinda ferdi ruhun sksülamelleri yeni yeni şekiller halinde terekküp eder ve içtimni uzviyel- lere. hayatiyet verir. Din, alılük; iktimi, Iakuk gibi öemiyel müesseseleri arasnda bedi) müca en müsamahakir bir müeyyide file ve insani rühn en kür bir insiyakla İlmeket verir. sanatkâr, tahiştin ve cemiyetin bize vermiş olduğu ihtiyaçları içinde birbitine katarak toplayarak tatmin eder, San'- atkâr öyle uİvi bir varlikür ki bütür insanların kal bine hareket veten ebediyet aşki önun duygularında birikir ve eserlerinde teşulihus eden hayat hamlesi İani ferdi ebedi İosüniyetin renkle, muzikile dolu kır câğındu avutur, şekillerin hareketlerin kalıbı içinde müşterek birzevk güyri sebri bir iştirak rabitâmüdün döğün kuvvetli bir sempati hissederler, ber san'at eseri miişlerek heyecdnleri, itiraf Edilinemiş gayri meğur arşu ve ilitiyaşlam üzerinde toplayan bir tesu- nüt mihrakıdır. her san'aikâr içinde yaşadığı kalaba lağın hayati ve içtimi vüeürların âheigine tempo ta- tür, onun eserleri derapi ruhi rabıtaların manevi bir. lilerin temeli olün, hürigte maddeleğmiş bir zevktir, müstakbel snadet hilerinin, esrarlı tekâmül srruları- min tevedül ettiği bir kibledir, insini Yuba küğral veren Tedi gururun harici bezyiklerle iltisa edeceği bir milli gurur veya zümre gururu vardır ki içtimai tesanüt rabitasını estetik duyuşlardın farklı olârak bilâvasıta kuvvetlendiren diğer insani haröketlerden Tül ve zaler haline gelmiş azulürdan membamnı alır ve bü müşterek mefahirin gerek pasif bir hayret gerek aelif bir taklit arzusu şeklinde tölkin ettiai duygu ile fertleri manevi bir vasatın içinde eritir, yekpareleştirir ve tarihin giri, müplerd, istikbali yaralıcı hadiselerini dokür. Ferdin &nleti rühiyelerine zevka ve heyecana. giden İstikametleri yermek itiba- 'rile hep sanatın mühim > vardir. bunula bera- — 7 . a Ni ii Muslih Ferit Yasan: ber benor zamanı hir tinkur Olarak hüiz bulunan, bir ahım İçine aömayıp ta birbirini takip eden anları ihtiva eden sap'ıflur - musiki, rakis, şiir - diğerlerine unutan iusanı daha başka ve dalin canlı bir hisle tatmin ederler, insani bareketlere ritm verirler, tüğ- günlüğümuzu artırırlar, çünkü kendilerine hayatın bir anı değil müteaevvi anlardan teşekkül etmiş bit hayat parçası vardir. Bir ayin ifadesile vaplrımış eatak eserleri o ani ebedileştirmeye çalışırlar, resim ve heykeliraşi insan rubhünün #üzel bir ai ebeğileş- tirmek iğin renklerden şekillenlen mermer ve tünç külçölerinden' bir hafıza yapınızı ve uihayet la mad diyet içiöde ferdi ve milli gurürübu inikâz ettirme sidir, Bu, ruhun ebediyete yaptığ bir tasruz, zekâya yabanci kulmak itibirile muazzam bir kudret mel badır, Nesiller içerisinde bir san'atkârin tarihi fonk- #yonu aldığı mslgeme İle verdiği Gser ürüsında ki iti sal liaddi üzörinde kendi kudretini ve ferdiyetinin tekâmülümü teselii ettirmek olmalıdır. Güzellik gerek cinsi bir sahada, gerek cinsi imeyelânların harisinde kalan #übinl ve sanat parçalarında teşahhus etsin yaşamak istiyen öüsenu ih olmanin zevkini sünan ürperişleri içinde bizi meş'nt etmeli, huyatta bütün istraplar, matemler, husrsuİar arasında diğer zevklere nasaran dalin gök derin ve şarttı bir zevkin var. Ağan İnn eltirmelidir. Ve hayatımıza: hâkim olan bü zevk ve aşir mıknalisiyelinin cazibesi şuurlarımiızı en sıcak alâkalarla birbirine yuklaştırmalı biz fosan- lar güzelliklerin hayat veren senfonisi içinde birbiri mizi töpaşsusya swmeliyiz, Bü düşüncelerim güzellikle ülilâki kıymeti birbi: rinden tamamile ayına modern inkişaf güz yummak ve süfiyane bir ideajişm yapmak şeklinde telâkki edilimme cidden müteessji olürum. İçtimai milessese- lerdeki tekâmül ve differöneiatim farklılaşmanın ienp ettirdiği ayrılıkla istiklâlini kazanan güzellik büğün ahlâki bir ahsürü ihtiya etmiyor. Ancak bütün bü kiymetleri bir Lesanüt solidarit£ şuuru etrafında töpla- yabilmek İçin ohldl ve esek duygularımızın bir celif ve terkihini vicdammiızda yaşatmak zarureti var dir. Bu terkip kurulmadıkça ve bü uüdürlar Arasında.