23 Temmuz 1931 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 8

Şe , bir felâketten kurtarmıştır. 1 ga ii — m—-—ş—.” > m 116 SERVETİFÜNUN No, 1823—138 Efganistan da teceddüt izleri Bipanistan'da Güzi Mehtüet Nadir han Ha. sadirizam Melimet Haşım han, bileümle nazırlar,yeni açılan Efgan milli parlementosu Azalarile halkın, memleketin terak- kisine çalıştıklarına şahit oluyoruz. Figanistan'da aşırlardünberi en büyük fenalığı tevli, eden mezhep münalerei, maarifin noksanlığı ve cehalet halkı be yinlerinde nifaka ve ayrılığa düşürüyordu. Otuzbeş kırk sene evvel, dahili harplerde meşhur Seyil Ce- Tünlettini Afgani halkı ittihada ve maarif nüru ile tenvire, diğer taraftan cehnlet ile taassnbu yıkmağa uğraşmışlı, maalesef, muvaffak olmamıştı, gurbet diyarında öldü, Elhnsl, cehalet yüzünden çekememezlik ayni urktan bir milleti kemiri- yordu, ve hariç bundun istilade ediyordu. İşte, kendini Habibullah pa- imi ile emir ilâu eden çete Yeİsİ Beççei Saki ve yardakşılatının Kübil'e girmesi bariz bir misal dir, Börekel versin, 1919 Efgotj) İstiklâl harbini kazaudıran Je- neral Mehmet Nadir han, ikinci deli yurdunu böyle ve pek elim Mumaileylin, ilk çaresi ve tedabiri bütün halk «rasında müsavatı temin etmek oldu. Eâbil'den aldığımız malina tta, geçen ay İçinde sadırâzanı im Han ve maiyeti otomobil- lerle KAbil'in şimalinde Kuhis- tan'a gitmişler, halk arasında nutuklar tenti edilmiş, öğle yemeği beraber yenildikten gonrü Simimi tezahürat rasında merkeze nvdet olunmuştur, Bunun ilk müsşmir neticerlerinden, 19285 ve 1929 genelerinde Becçei Saki tarafından icrai şekavct dilen çetecilerden Kuhdamenli Mir Abdullah isminde bir hüln On iki inaiyet efradı ile tevkif ve Han Abatin talitelhifz sevkedildi. Bunlar, #imalliler arasında yeni rejim aleyhinde propagadı, yapıyorlardı. 1900 dahili harpleri yüzünden, Efganistan'da las talık ve sefnleller baş göstermişti. Çünkü, halk em- niyet içinde değildi, Beççei Saki inritarları haydut- lar veya Kendilerine düşmün kabileler tarafından rahut'verilmeyordu. Şalı Nadir han Hiz. vaziyete hâkim olur olmaz, bu elim halin önüne geciiler, zaptu rapti temin, aâi- yişi inde ve ilk icraat olarak milletin sıhhat işlerile yakından alâkadar olmağa başladılar. Efganın teceddüt perver şahı Mehmet Nadir han Hz. Belhizade S. İsa Yazan ; Şalı hazretleri, kendi parasından ayırdığı bir mik- tarln Kübil'in garbinde Ali Abat nam mahalde bir hasinbe tesis ettirdi. Bir milletin yaşaması o millet efradının gürbüz, dinç, sağlam ve tam shhatli olarak miri işik ve izlerinden yürümesile mümkündür, Buna binaendir ki, başta Şalı ve hükümet, halkın glhati ve ımaarifi ile meşgul olmaktadır. Higan mekteplerinde hekimler çocuklarla ve kışlalarda. asker hergün alâkadar ve mercilerine raporlar veriyorlar. Geçen Muyis avı zarfında yapılan sıhhat yok- lâamasında oMezarişeril o Askeri Hastanesinde 99 nefer, Herat As. Hağtunesinde 766, Meymene Askeri tedavi ve leriu sıhhatlerile Hastanesinde 76 nefer muslice edilmiştir. Herat hastanesinde geçen, Mayıs ye Haziran aylarında, 6499 kişi ve Kandahar Sivil bnstanesinde 1121 kişiye çiçek hastalığına karşı muaf olmak için aşi tatbik edilmiştir. Bilhasen, iç ay evvel. Türkiye Büyük Elgiliğine tayin edilmiş olan Jeneral Saltan Ahme bana, Bigan hükümeti, tahsilde Biranlı gönç talebelerin sıhhat ve ders- lerile ve her hususta nlükadar olmaları hakkında tam bir selü- hiyet vermiştir. idirbe sesinden İstanbul'a gönderilmiş olan Efganlı talebede elçi hazretlerinin teşebbüslerile Erkek OMoallin mekieplerine kaydedilmişlerdir. Bürada, bilmünnsebe Maarif Vekâletine bu göste- rilen guhülete karı teşekkür etmek bir vicdan bor- endir, Sadade gelelim: kardeş bir Türk Doktorunun Bizan sihhiyesinde yapmış olduğu hizmetten bahs» ötmeği vicdan borcu olarak kaydedecgim. Yedi gene evvel, Afgranistan'da senede çiçek hastalığı veliyai yirmi bini geçiyordu. Öperalör Münir Beye isminde bu Türk hekimi Paris'ten temin etmiş olduğu çiçek aşısını havi ambalajlı sandıklarını Kâbil'e getirtti ve o sene vefiyat */, 2 ye inmişti. Bilâhare, murmaileyh Külil merkez hastanesi şef ve operatörlüğüne tayin odilmiştir. Bisan Şahı Hazretleri mersleketin ber yerinde sıhhi müesseseler; irfan ocakları kurmuşlar ve diğer taraftarı vatanın asayişini muhafaza etmek kaygusu İle orduyu asri bir hale sukımuşlardır. Bittabii, bunlar vatanın tali ve menlaati icabafıdır. Belhizade Seyit İsa