24 Ocak 1929 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 13

“ mevceleri No. 1693 —8 Radyonun neşrettiği inşiaatın mevceleri mi? Ka- todik şualarınki mi? Bilmiyoruz. Şimdiye kadar meçhul kalmış olan yeni mevceler mi? Belli değil. Suyun tahlili için suyun terkibi işinin aksi olmak gerek. Mukavim ve kapalı bir kap içine üçte iki idrojen, üçte bir oksijen —iki hacme bedel bir hacim — konulur ve kabın harareti tedricen artırılırsa 180 derecede bir patlama hasıl olur, mahiazadaki gazların mahiyeti degişir, hararet yüzden aşagı indirilirse kap içinde patlama ile hasıl olmuş olan su buharının damlaları müşa- hede edilir. Işte böylece suyu teşkil eden iki gazdan terkip usuliyle su istihsal edilmiş olur. Bu ameliyenin aksiyle suyun tahlili de mü- mkün amma bir takım şeraite tabi. Suyu kapalı kapla 1,000 derece hararete kadar ısıtmalı. Su terekküp ederken hararet neşrediyor. Patlamadan belli. Su eczasına ayrılırken hararet bel'ediyor. Şimdiye kadar laboratuvarlardaki tecrübelere nazaran suyu tahlil için 1,000 derece hararete lüzum Acaba hangi mevcedir ki suya bu harareti var. verebiliyor. Hadi kabul olunsun ki haslatta bir mevce bulmuş olsunlar, işin müş- bitmez. 1000 derece hararetten amerikalılar bu kulatı bununla yüksekte suyun unsurları iftirak edince bunları, idrojen ile oksijeni birbirinden de oOhemen ayırmak icap eder. Bir yerde kalırlar ve hara- ret 1000 den aşagı duşerse derhal tekrar bir- leşir, su olurlar. Beyana hacet yok, burada elektroliz yoliyle suyun tahlili mevzuu bahis değildir, harıkavi mevceden iş bekleniyor. Eğer bu. mevcenin tesiri mihaniki bir tesir olduğu farzolünursı mihaniki tesiri haiz her hangi bir mevceye, her hangi bir şekilde bir miktar kudret vermelidir. Bu ise, yani mihaniki mevcelerden istifade için, bir ımotöre, bir maki- neye ihtiyaç gösterir, bu da mahrukat ister. Ziya kullanılacak ise, bunların da kuv- vei haruriyesini arttırmak ister. Yine malırukata lüzum var. Mevceler şuaatı ise bunun cihazi da makine, buda mahrukat ister. Suyu tahlil edecek mevceleri vücuda getir- mek için sırfedilecek mahrukatın bedelinden, suyun, badettahlil, unsurlarını yakarak elde edilecek sa'yu amel bedeli daha aşağı olursa bu abesle iştigal, bu kuru gürültü neye yarar? UYANIŞ “yede 119 Bu ahval karşısında da Amerika uçurtmala- rına, gazeteci haberlerine nasıl inanılır ?. Işit te inanma ! * ** Bir müddet evel bir ingiliz Merrih seyyare- sinde tahayyül ettiği sevgilisine telsiz telgraf çekmeğ&e kalkışmıştı. Bu ingilize kimi deli diye acıdı, maskaraliğina güldü, geçti. Norveçli bir âlimin tecrübelerine göre Mer- rihte arzdan gidecek bir telsizi alabilecek ahi- zeli, buna mukabele edecek telsiz cihazları var, yok, bundan katinazer, arzdan Merrihe telsiz merkezlerimizin mevceleri gide- bilir ve oradan geri gelebilir. Störmer ismindeki onorveçli tecrübelerini kısa tullü mevcelerle yapmış. kullandığı tulü, ta- imiş. kimi de mürsileli hikmetşinas mevcelerin mevcelerli bir hayli Bu zatın kriben 31 teviye havaya müddet geçtikten sonra, bir aksiseda gibi geri geldiğine dikkat etmiş. Bir telsiz istasyonundan neşredilen mevce- lerin, pekaz zaman içinde dünyanın çevresini dolanarak noktai azimetlerine geri geldiği ma- lüm bir keyfiyettir. Arzın çevresi 40,000 kilo- saniyede Kısa bu âlim bir metre gönderen metredir. oOHerç mevcelerinin bir sür'ati 300,000 kilometredir, şu halde bu mev» celer arzın etrafını bir saniyede yedi buçuk defa dolaşır, bir tek defa de sani» yenin yedi buçukta biri bir zaman kâfidir. hikmetşinasın, gerek buna dolaşması için Gerek norveçli peyrev olarak çalışan holandalı birkaç âlimin tecrübelerinde mevcelerin inkiasları, geri dön- meleri için birçok saniyeler, belki de daki- kalar geçmiş. Kürei arzdan Merrihe olan milyon kilometredir, bu halde Herç mevceleri dört dakika yirmi Merrihe gider, oradan dönmesi için de bu kadar zaman lâzım, demek ki sekiz dakika kusur saniyede Merrihe gider, gelir. 'Tecrübelerinden balisettiğimiz âlimlerin kisa mevceleri daha az zamanda, meselâ otüz sani- avdet” etmiş olsun, bunlar bu müddet zarfında da, gidip gelme, milyon kilometre kat'etmişler, demek olur. mesafe 79 saniyede fezada on Bunlar fezada'mesafeler aliyorlar, yine geri geliyorlar. Merrihe kadar nedem gidip gelme- Yani bu mevceler bizim havayinesi- yüksek tabakalarından da geçerek —Devamı 122 inci sayfada — sinler? minin en