12 Aralık 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

© Tarihi tefrika: 179 Yama EM A EKOL Kl Her hakkı (Mülüyet) indir. Sultan Muradın cülusu ve hal'i Şehzade Hamit Efendinin va ziyeti. — Sultan oMurada Sultan Muradın hal'i. yapılan takyidat. — Sultan Azizin hal'ile Sultan Mu- radın iclâsını takip eden günlerde Şehzade Abdülbamit Efendi, eski an'ane mucibince sair Hânedanısal- tanat erkân ve azası bahçe Saraya giderek arzı tebrik ve tehniyet etmişse de ondansonra rahatsızlığını bahane ve işaa ede- rek bir kaç günler bir yere çıkma- mış ve hariçten kimseyi nezdine kabul etmemiş ise deel altından hususi, mahrem adamları marifeti- le yeni P etrafında tahkikat ve tecessüsat icrasile her (şeyden malümat almakta devam eylemiş- ti. Abdülhamidin en eski ve emin bendelerinden musahip Çerkes Yu- suf Bey ve Harem ağalarndan Ya- ver ağa ve kölesi Çerkes Ahmet Bey vasıtalarile Hüseyin o Avni, Koca Rüştü ve Mitat Paşalar ile Şeyhis- lâm Hasan a mn. üç, dört gündenberi yalılarına, naklarına, memuriyet makamları. na gitmeyip geceli, gündüzlü saray- da kaldıklarını öğrenince: — Bunda, elbette bir gizli sebep vardır. Hiç bir Padişahım cülüsun- da, böyle vükelâdan bir takımının ayrılmayıp yanında, başı ucunda bekledikleri vaki ve mesmu değil- dir. Diye meraka düşmüş ve hele Hü- seyin Avni Paşanın Sadrazam Koca Rüştü ve Mitat Paşalar gibi zeva- tm, mabeyin dairesinde değil, biz- zat yeni Hünkârın has odasında di- kilip durmaları ve Namık Kemal ve Ziya Beyler vesaire misillü Sul- tan Muradın evvelden tanıdığı, sa- mimi dost saydığı, teklifsizce görü- şüp konuştuğu zevatm, hattâ Ab- dülmecit Sarayı kadınlarından ken- di dayesinin bile Hünkâr ile mülâ- katına ruhsat verilmemesi, büsbü- tün endişe ve evhamlarını tahrik ettiğinden; kendi dairesi bende- gânma: — Şubir kaç gün içinde daima bahusus geceleri uyanık ve müte- bassar bulununuz! Emrini vermiş, ve Müsahip Yu- suf Beye: — Sen, bendegâna ( dikkat et! Ne olur, ne olmaz, ihtiyat üzere bulunalım. Ben, amcamın, biradere etmesinden ve bunu halk arasmda şuyuumdan fena bir hâdise çıkaca- Zını zan ve tahmin ediyorum! Nitekim Sultan Hamidin zan ve tahmini hâdisat ile tahakkuk etmiş ve Sultan Aziz merhum, hal'inin beşinci günü altıncı gecesi saba- hına doğru saltanatı dünyaya gözü-. nü yummuştu. İki gün sonra da ya- yerlerinden ve ( haremihümayun mensuplarından Çerkes Hasan Bey feciası vukua gelmiştir ki tafsilâtı cümlece malüdur. Âlemin hiçbir an durmayıp işliyen şuun ve hâdisatı icabından olarak yeni Hünkâr Beşinci Murat, üç ay, üç gün saltanat makamında kala- bilip müptelâ olduğu akıl hastalı- ğından dolayı çıkarılan bir fetva üzerine hal'edilmiş ve alelusul Sul- tan Abdülhamit Hân Padişah ol. Muştu. İşte o tarihtenberi “ateh” “cin- pet,, ve “muhtelişşuur,, tabirleri Sultan Hamidin sinirlerine doku- Ee kendini daima rahatsız eyler- Padişah olduktan : sonra, fetva- haneden Sultan Azizin hal' fetva- sını isteyip almış ve “muhtelişşuur,, kelimesinin Hoca Halil Efendi tes- vidine bizzat Şeyhislâh Hayrullah Efendi tarafmdan ilâve olunduğu- va öğrenerök Hayrullah Efendiye in buldun çıkarılmış ve 1297 senesi i Mükerremede hapsa Sonra Taife sürülmüş ve diğer menfilerin se konulmuş ise de ihtilattan men- nu tutulduğundan hiç birile görüse- meyip münzeviyane ömür sürmüş- tü. Hal' fetvasına, Hayrullah Efen- dinin ilâve ettiği o “muhtelişşuur,, kelimesi, hem kendine, hem halka | zarar vermiştir. Bu yüzden hal'in ümur ve huzuru muhtel olmuştur, denilebilir. Meselâ, bazı kimseler, Çok yaşlılık icabı olarak gerçekten atek getirmiş,bunamış,evlâdüayali onun muamele ve alım satımların- dan göz göre binlerce liralar zayi etmekte ve istikbalen sefalete doğ- ru sürüklenmekte iken, Şeyhislâm “Hacri,, hakkında bir ilâm almamıyordu. Diğer taraftan , bir zavallı adam, arızi muvakkat bir buhran esnasında abık sapık bazı sözler söyleyivermiş, yahut malına tamaan çaykın, uçarı vari- si tarafından delidir, diye Topta- şana konulmuş ise, artık o adamca- ğz dan çıkarılamıyordu. Aarızi hastalık geçmiş, buhran icabı sa- yıklamalardan eser kalmamış, aklı, şuuru tabii hale gelmiş olsa da; a- kıllandı, tamı mi tasarrufatı sahih ve mu 1 Denerek hüc! ceti şeriye Meğilinidir, hacri fekko lunamıyordu. Çünkü Sultan Azize: “muhteliş- şuur,, denmişti! Çünkü Sultan Mu- rat ta akıl hastalığından dolayı is- kat olunmuştu. Artık, şifa buldu! Dense, eski hukukunun sahibi ola- rak tanınması lâzımgelirdi. İşte bu- yüzden ne kadar müşkilât çekildiği, ne mühim mali ve hukuki zayiata uğrandığı hesaba gelmez! Hasan Hyrullah Efendiye isnat olunan diğer bir madde daha var- dır ki oda pek mühim ve dikkate şayandır: Güya müşarünileyh, hal” fetvası yazılırken Sultan Azinin akaitçe fikrinin zahiri şeriate mu- gayir olduğunu ve maazallahi te- âlâ bunun bazı âsarı o kendisinde de Kara Halil Efendi tarafından tasvip edilmediğinden derç ve ilâve olunmamış imiş! Ancak o sıralarda, merhumun ekseriya (namazını terk ve ihmal eylediği söylenilmişti. Taifte i, denecek kadar sofu meşrep idi. Bununla beraber evrat ve ezkâra müdavim edi. Mun- tazam tertip üzere namaz kılmı- yanları, ihmal ile kazaya bırakan- ları sevmedi. Hattâ Meclisi intiha- bı nüvvaba: “kadılardan, naipler- den tariki salât olanları, sakal ve bıyıklarınını “bervechi sünun,, yar ni “sünnetiseniye üzere,, düzelet- şan ve çirkin halde uzatanları me muriyete kabul etmemelerini” tah riren emretmişti. Sultan Aziz merhum, softaların kıyamları ve kendisini tazyika ic- | tisarları hâdisesinden “sonra üç, | dört hafta cuma selâmlığına çık- mi namaz kılmamış olduğun. dan, Şeyhislâm Efendi, bu ihmale içerilemişti. Şeyhislâm Efendinın fikri ve kanaati şu idi: — Cenabı Mevlâya ibadet için, neden korkmalı imiş? Tevekkeltü alellah, diyip edayısalât etmeli de- ğil mi? Namaz, dinin direği oldu- ğundan ve direksiz, desteksiz bina durmayacağından, tariki (o salâtın imanı şüphelidir! Hayrullah Efendi, bu O yüzden Hünkâra, yan gözle bakıyor, sara- yıhümayunda memuren bulunduğu esnalarda şahidi olduğu bazı müba Jâtsızlıkları da unutmıyordu. Şair Ziya ve edip'Namık Kemal Beylerin idare ettikleri efkârı teh- yiç edici, aleyhtar propagandalar meyanında"bu kabil şayialardan da bahis geçmiş ve yüzde doksan kuru sofu takımını Sultan Azize karşı buğuz ve * nefrete sevkeyle- Ramazanının ikinci günü” Şeyhil. | mişti. Baremlikten de mledilerek Mekke- Üçüncü imamın firarı Üçüncü İmam Hüsamettin Ef di. — i. — Sultan Azizin son c ma selâmlığı. — Sultan Hamidin, İmam Efendinin firarınm val'alar ve hâdiselerien « . birsey MİLLİYET SALI 12 KANUNUEVVEL 1933 /HARICI H İspanyada hâlâ Bombalar patlıyor Mamafi hükümet isyanın önünü almış gibidir BARCELONE, 11. A. A. — Anar atılmıştı. | gistler Valencia civarındaki bir koyrü- nün altına $ bomba koymuşla.dır. Seville ekspresi tam köprünün üstün den geçecöği sırada bombalar patlamış ekspres bir hendeğe yuvarlanmıştar. 5 kışi ölmüş, au kişi O yaralınmıştır. Bunlardan 11 inin yaraları ağırdır. Bir tarafla müsademe, bir tarafta sükün MADRİT, 11, A.A, — Dabiliye.ma- z eyale.inde Villanuevada zırt, Bava, | ahauden bir kismsutn ayaklin.rak bele meni ızlarına ateş açlıklarını söylemiş- Oy hadisede 13 kişi ölmüş-ü dür. jos'üan a.ker ve top gönder.kasştir. Hucsca ve Terual eymeler !: birkaç isyan merkezi hâlâ taali,c:fe -4imak- tadır . ispanyann diğer tera.larında sükün hüxum surmektedir. Madritte bombalar MADRıt, 1i, A.A, — vün gece Mad ritie bırşuk bomba patamığır. svücrae harbiye nezereünde top.anmışlar, uzun ve ehemmeyeta Dir MüaüErYE Bir muşlerale « Memieketin muhtelif yerlerinde jan- darma kuvvetieri yerine ssk.ri mü.reze der ikame eoümişar, Turuci ve Hucsca eyaletlerindeki is- yan erbabının bi.kaş kuyü we geşardık- İleri söymezmektedir. Uçurulan tren MADRİT, LALA. — bahiye maz rı memseketin ber tarafınan nüxüme.im vazıyete Bakım olduğunu sö,lemişur, Hükümet sokak ve caud.iccüc um takum topinamayı, demiryowarı ve iscas- yon.ar civarına doluşa-ğı, sizi mağı menetmek üzre Dazı emi. nam.ler De,retmeğe hasar Verd.ştır. bü emre mowre risyet etmeyener hakkında sev- kalada ceza hükümleri vertip olunma” tr, Nazır, Valencadaki demiryolu kaza- sında dort k.şimın örmüş ve birçoa kıra sılaia de Yyarasanmış kugunu suyle- yaren sozum mbamigtir. Krallar | Avlandılar Romanya ve yekoslovak- ya Harıcıye nazıriarı da gorüşlü. BELGRAT, 11, A.A. Yugoslârya ve Bulgar nratı ve Kini,eleri vuğar Fren Sa mari Ve MAİYGder., DU #avan? saat da Krasm bırışunı mahsus wcnle, Asclg- Yat çivarınunaı av mamcanosma giktiş- İrde, Uğieden sonra Beyrata dönecek leruir. inger taraftan M. Muçşanoft'a başve- kili ziyaret ve mecliste nazırların yerin Gş Ourup mevcy meb'us.arıa haspıhal etmiştir. bilanara M. senatoyu ve ha riciye mazaretini ziyaret eylemaştr. »ukani, hi Çemiyet) — Siyasi mehafilde çıkan bır rivayele © göre, Bulgar Kratr Boris ile Kraliçe Yoanna kanunusaninin 1Z sinde Buxreşe gıde- rek Komanya Kralı Karol'u ziyaret edeceklerdir. Titulesko - Benes mülâhâtı KOŞİÇE, 11 A.A, — (Çekoslavakya) M. i.wesiro ile ML Benes arasında gö- rüşmeler bu sabah onda baştamıştır. saat on uçıs yenecek öğle yemeğini müteakip görüşmelere deva daa... Vwi.den sonra vaki olacak umumi 10 zahurat esnasında ner İka nazik wercr nur tuk söyleyeceklerdir. Saat 17 ye doğru, matbuata bir tebliğ veri M. Benes ve M. Titalesko bü ,M Bene re Men Fransız Hariciye nazırı elçimizi kabul etti PARİS, 11 A.A. — Hariciye na- zırı M. Paul Boncour, Fransa'nın Türkiye elçisini kabul etmiştir. yedi Bir vapur yandı PARİS, 11.A.A. — Entud adli İsveç vapuru Porguerolles adaları- pın 10 mil Cenubunda tutuşmuştur. İtalyan bandıralı Livorno * gemisi yanan vapurun tayfasını karinesi) tır. Birkaç 'remorkör , ticaret gemi- si ve Cassard torpito muhribi o. nin imdadına gitmişlerdir. Vapurun enkazı sahile doğru ge- | tirilmektedir. a Mecburi yere iniş LONDRA. 11 (A.A.) — Motö- rünün zorlukla işlemeye sı üzerine Hayd Parkda mecburi | surette yere inmeye çalişan bir tay yarenin o Buchingham saraymın | yan tarafıma çarpmasına az bir | şey kalmıştır. Bu manzara saray muhafızları- nın nöbet değiştirmesini seyret- mek üzere toplanmış olan ahaliyi miz bir korkuya uğratmıştır. Tayyarenin içinde bulunanlara olmamıştır. Mavi gömlek için ortadan kayboldu DUBLİN, 11, A.A. — Mavi gömlek” rarname üzerine bu cemiyelin reisi ce- neral O'Duffy, şüphesiz tevkif edilme- O'Vafiy, Ülster hududunu aşmnıştr. #y ortadan kaybolmuştur. Hukümet me- mektedir, Bunun.a beraber U Durry'nin meydana çıkması ha.inde tevkifi muhak- O. Duffinin başlıca taraftarlarından o- lan ve hükümetin yasak eltiği mavi göm | meye sevkedilmiştir. O, Duffynin anbabları ve taraftarları k ABERLER Teşkilâtı dağıtıldı iler cemiyetini faaliyetten meneden ka mek için, ortadan kaybolmuştur. Bazı leyi giydiğinden dolayi cumartesi nkşa- mahke- inin nereden olduğunu bi.medikle Reisleri tevkif edilmemek İngiliz gazetelerine nazaran, ceneral DUBLİN, 11.A.A. — Ceneral O'Duf- murları bu hususta hiç birşey söyleme" kok sayılmaktadır. mı hapse tıkılan Cronin, askeri iin eiyekizdrler,. O. Deyin ağ için saklandığı Si ekamksıl Milletler cemiyeti kâtibi Londrada LONDRA, 11 (A.A.) — Mil letler cemiyeti umumi kâtibi Avenol, Londraya gelmiştir. Silâh- ları azaltma hakkındaki konuşma- ler ile bu ziyaret arasında bir mü- nasebet olduğu söylenmektedir. M. Avenol bu hususta beyanat ta bulunmak istememiş ve sadece şunları söylemiştir: “Bir kaç gün kalmak üzere sırf bir ziyaretçi olarak geldim. Sir John Simon ile ve hükümetin di- ğer erkânile görüşeceğim.” Bir italyan tahtelbahiri TERENTE 11 (A.A.) — Arşi- met tahtelbahiri denize indirilmis- tir. Fransada Mali projeler Meclis nihayet bu defa kabul edebildi PARIS, 11 (A.A.) — Meb'w san meclisi dün öğleden sonra yap tığı toplantıda milli kalkınma pro- jesinin müzakeresine devam et- miştir. Muhalifler bu projenin 11 inci maddesi hakkmda bir çok tadil takrirleri hazırlamışlardır. Bu madde devlete ait alacakların tah. siline ve harp esnasında yapılmış, mukvelelerin yeniden tetkikice dair bulunmaktadır. ger 11 (A.A.) — Meb'u- san meclisi i geceleyin mali kalkın- ma projesinin müzakeresini bitir- miştir. M. Chautemp'in ısralı ta- lebi ve itimat meselesini ileri sür- mesi üzerine projenin heyeti mec- mussmı 105 rey ekseriyetle tasvip etmiştir. Proje âyana gitmektedir. İtalyan Hariciye müste- şarı Berlinde ROMA, 11 (A.A.) — Hariciye müsteşarı M. Suvich Berline ha- reket etmiş ve istasyonda Alman tefiri tarafından teşyi edilmiştir.. Alman kanunu esasisi İskân edilecek asuriler he makta olan müzakerelere ittilâ ha- sıl'etmiştir. bildirildiğine göre hükümet Alman teşkilâtı esasiye kanununu deği | 57 yeni bir teşkilât esasiye kanunu- nun esaslarını tesbit eden bir pro- surilerinin iskân meselesini tetki- memur komite bugün M. lopez salâhiyettar makamlar ile yapık Bankaya yatır. Yı ? trmek için henüz hiç bir karar jeyi tasvip ettiğine vair ha- YURTTAŞ! 'urttaş Kümbaran yoksa çabuk kam- | Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti BERLİN, 11, A.A. — Resmen maş. değildir. Dahiliye O nazırınm berler temamile asılsızdır. GENE Ti. A.A. — İrak A- Obiva'nın reisliği altında toplan tını başka bir yere nakli hakkında Hemen kumbarandaki paraları | bara al. Posta ve telgraf idaresi postahane binasını Adliyeye terke razı değil ANKARA, 11 (Telefonla) — Posta ve telgraf umum müdürlüğü İstanbul postahane binasının adliyeye terkine rıza göstermemekte- dir. İdare bu kanaatini Zekâi Bey İstanbulda iken kendisine telefon la bildirmişti. Zekâl Bey bugün buraya gelmiştir. Posta ve telgraf idaresile bu hususta temaslar olacaktır. Fakat ida re İstanbul postahnesini uzun senelerden beri devamlı tadil ve ıslahat ile posta ve telgraf servisinin muntazam bir surette icrasını temin €- decek bir hale sokulduğunu bu tesisatı ktsmen de olsa terketmenin bü yük müşkülât ve masrafa mütevakk ıf olduğunu beyan etmektedir . Büyük iktısadi program ANKARA, 11 (Telefonla) — Büüyük iktisadi proğrama dair olan proje basılmaktadır. Vekillere tevzi edildikten sonra Heyeti vekilede görüşülmeğe başlanacaktır. Sovyetler Birliği Müsteşarı ANKARA, 11 (Telefonla) — Sovyetler birliği büyük elçiliği müs- teşarı M. Astafon merkeze davet edildiğinden bu akşam İstanbul ta- rikile Moskovaya hareket etmiştir. Tass ajansının Ankara muhabiri olan refikası da kendisine refa- kat etmektedir . Üzümcüler birlik teşkil ediyorlar İZMİR, 11 (Milliyet) — Üzüm tüccar ve müstahsilleri bugün tica- ret odasında toplandılar. İçtimada üzümcüler birliği teşkili etrafında müzakereler olmuş ve bir proje hazırlanması için bir encümen seçil. miştir. Amerika sefiri Moskovada MOSKOVA, 11 (A.A.) — Amerika sefiri M. Bullit, Moskovaya gel miştir, İstasyonda kendisini hariciye komiserliği teşrifat müdürü M. Plorinski, Sovyet Rusyanın Vaşington sefiri M. Troyanooski ve diğer zevat ile, Sovyet ve ecnebi matbuatı mümessilleri istikbal etmişlerdir. Polisler namına abide IZMIR, 11 (A.A.) — Umumi harpte düşman tayyareleri tarafından bombalarla ve İzmir işgali esnasında muhtelif tarihlerde şehit edilen polis memurlarımız namına Ballıkuyuda Salihdede parkında inşa edil. mekte olan âbide ikmal edilmiştir. Yalnız şehitlerin ismini yazmak işi kalmıştır. Vali Kâzım Paşanın Ankaradan avdetinden sonra âbide me- rasimle açılacaktır. Bu âbideyi hiç bir emek hakkı almaksızın Ballıkı- yu mahları İsmail Efendi inşa etmiştir. Şehit düşen on iki polisimi. zin ismleri şunlardır: İzmir mürettebatından Hasan Fehmi, Süleyman, Tali, Abdülbaki, Mehmet Halil, Mustafa Sabri, Bu efendiler düşman tayyareleri tara- fından atılan bombalarla şehit düşmüşler ve yine İzmir mü. dan Hamza, İhsan Hüseyin, Mustafa Fahri, Hüseyin Avni, Mahmat Fahrettin, Yahya Şerif, bu Efendiler de işgal esnasında şehit olmuşlar dır. am aman Balkan haberleri Atinada bir çarpışma ATINA, 11 (Milliyet) — Hür- riyetperver gençler harpte ölen as- kerler için Metrepolithane kilise- sinde bir âyin yapmışlar ve müte- akıben meçhul askerin mezarıma çelenk koymağa gitmişlerdir. Fa- kat yolda poilslerle bir müsademe olmuş, bi rçok kimseler yaralan- mışlardır. Komitecilerin tehditleri SELANİK, 11 (Milliyet) — Petriç mıntakasından Dramaya gelen muhacirler omıntakadaki Yunanlıların Bulgar komitecileri tarafından mütemadiyen tehdit e- dilmekte olduklarını söylemiştir. Pirede şiddetli yağmurlar ATINA 11 (Mülliyet) — Dün yine Atina ve Pirede tufan âsâ yağmurlar yağmış, bir çok yerler- de seller hayli zararlar vermiştir. Belgrat müzakereleri ATİNA, 11 (Mililyet) — Kral Boris'in Belgradı ziyareti münase- betile. bir Sırp — Bulgar anlaş- Gazi Hz.nin fotografileri AFYON, 11 (A.A.) — Cümhu- riyet bayramı hatırası olarak Gazi Hr nin şehrimize kıymetli arma- ganları olan imzalı fotoğrafileri gelmiştir. Fotoğraf büyük mera- simle ve saygılarla asılmıştır. Hariciye encümeni toplandı ANKARA, 11 (Telefonla) — Hariciye encümeni bugün toplan- dı. Ankara valisi geliyor ANKARA, 11 (Telefonla) — Ankara valisi ve belediye reisi Nevzat Bey mezuniyetini geçir- mek üzere İstanbula hareket etti. ması yolunda devam eden müza- kereleri matbuat dikkatle takip et mektedir. Muhtemel olan bu an- laşmanın Atinada cereyan eden Yunan — Bulgar müzakereleri ü- zerinde müessir olacağı zannedil- miyor , Kya AhmetB. meybii dün gümrük Vefatını teessürle yazdığımız mes lektaşlarımızdan ve muharrir arka- daşlarımızdan Kemal Ahmet Beyin cenazesi dün, arkadaşlarının omuzla- rında olarak Cerrahpaşa hastahanesin den kaldırılmış ve Kocamuslafapaşa csmiinde namazı kılındıktan © sonra Merkezefendiye defnedilmiştir. Cenaze defnedildikten sonra, ret Müdürlüğü komiserlerinden Bah vi Doğan ve en (Mekki Sait Beyler birer nutuk irat ederek merhum arkadaşımızı mezayasından bahsetmişlerdir. Cenazede Ticaret mektebi talebele- ri, matbuat müntesipleri ve arhadaş- ları bulunmuştur. Merhumun vasiyeti mucibince me- aarma çelenk gönderilmemişlir. Vasi- yetinde: “Benim cenazeme | çelenk getirmesinler, Matbuat Cemiyetine 10 lira borcum vardır. Ona mahsun edil- sin.,, demektedir.