12 Aralık 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

10,000 okuyucu bugün YEDİGÜN'Ü bekliyor Bugun çıkan sayısı emsa'siz bir güzelliktedir. y nO. njen a40U umhuri «Son Posta» susuyor! Flayat Ansiklopedis* İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adresl: Cumhuriyet, Istanbul Posta fcutusn: Istanbnl, No. 248 Telefon: Başmuharrlr: 22366 Tahrlr mOdurü: 23236, tdare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 Salı 12 Kânunuevvel 1933 Süyak bir küiü^haneyi bir arada evinîze gelireı en faydah eserdir. Her evde hlr fana bolanmak lâzımıhr. Hazırlanan sanayi Programı etrafında ükumetin hazırlamakta oldu • ğu sanayi programı hakkmda çıkıp dağılmakta olan haber • lerin bazı bazı yanlış tefsirlere meydan vennekte olduğunu görüyoruz. Her • şeyden evvel beş senelîk program tabirindeki roüddet diğer bazı memleket lerin bu sahada ittihaz ve tatbik ettikleri usulii hatırlatmaktan hâli kalmamıştır. Halbuki bizim hazırlamakta ol • duğumuz program ile başkalannın tatbik etmekte bulundukları plân arasında hiçbir münasebet yoktur. Her memleketin iktısadî faaliyeti kendi biin • yesinin şeraitine tâbi olacağı malum dur. Bizde sanayi kısmen devletin bilfül uğrasacağı ve umumen ise icabı kadar teşvik ve himaye edeceği bir iş olarak taayyün etmiştir. Cumhuriyet Halk Fırkası programı bu hususta kâfi sarahati haizdir: Halkm yapamıyacağı kadar büyük işler resen devletçe yapılacak ve halkın iktidanna dahil işlerde ise hususî teşebbüse alabildiğine inki • şaf imkânı verilecektir. Esas bu oldu ğuna göre, Türkiyedeki devletçüik sisteminin hiçbir yanhş telâkldye meydan vermiyecek kadar sarahat ve makuliyetle mütemayiz bulunduğu çok aşikâr bir keyfiyettir. Sanayi programmın Ikbsat Vekâle tince hazırlanması bitmiş olduğunu öğreniyor ve fakat henüz tafsilâtını bilmiyoruz. Ancak bu program bize memlekette viicude getirilmesi elzera sanayi ile bunun nekadar zaman zarfında ve ne suretlerle viicude getirileceğini gösterecektir. Ezcümle bu progranun doğrudan doğruya devletçe viicude geti • rilecek bir kısım büyük sanayi için kâfi sarahatle tayin edilmiş olacağına şüphe yoktur. Çünkü bu sanayi memleke • tin ikhsadî hayatile alâkadar olduğu kadar devletin malî kudretine de is • tinat edecektir. Hususî teşebbüslerin faaliyetlerfle husule gelecek sanayi akftarmna gelince, devletin bunlara mâni olmak şöyle dursun, bilâkis esaslı ve moiıu] kimayelerle tesvik edeceğini de kezalik bu programda goreceğimizi kuvvetle tahmin ediyoruz. Sanayiin tesviki için zaten mevcut olan ve tat • bik edilmekte bulunan kaunnun bn yolda bircok himayeleri temin etmiş ve etmekte bulunduğu malumumuz • dur. Devletin bu himayeyi makul ru • rette daha ziyade takviyeye çalışmak istiyeceğini ise pek iyi biliriz. Sanayiin memlekette inkişaf tarzını tayin edecek olan program devlet ta rafından yapılabüecek büyük sanayii göstermek suretile sanayi sahasmm tamamen serbest olan diğer genis kısmını tasrih etmiş olması, ona memlekette bilâkis bir nevi hürriyet beyannamesi gibi bir mahiyet vermiş olacaktır. B'ze kalsa biz alelumum ikhsadî hayat gibi sanayi hayatmın dahi büyük bir merkezden daimî surette çok hayırhah bir kontrolunu memleket için de, alâkadar vatandaşlar hesabma da pek faydalı görmek isterdik. Hatırlıyoruz ki bir araîık memlekette trikotaj sanayii alıp yürümüs olduğundan herkes bu yola dökülmüş ve iktısadî seraitinc uygun o'mıyan bu çokluk, çok geçmeden, büyük bir buhran neticesine varmışfa Eğer millî teşkilâtımızda sanayi haya • tuu daima tenvir eden büyük bir mer 1cez bulunsaydı, mese'â bu trikotaj sanayiinde, berkesin vaktinde nazan dikkatini celbeden tedbirlerle birçok ziyanların önüne geçîlmis olurdu. Bilmiyoruz, belki ipekli sanayiinde de fazla gümrük himayelerinin fazla ve kontrolsuz bir teşviki fazla fazla tesisata meydan vermiş veya vermektedir. Herhangi bir fabrikanın veya fabrikalann herhangi bir hesapsızhkla zi • yana uğraması elbette netice itibarile m:Hî servetten bir ziyan demek olur. Bilhassa sanayii yeni tesekkül eden memleketlerde tahrip edici rekabetle • rin millî zarar'an ehemmiyetle gözö nünde tutu'mak ve şahsî tesebbüsleri tazyik etmeksizin mümkün olduğu kadar bu türlü zarariann önü alınmak lâzımdır. Ancak bu işlerin zannolunduğu ka • dar koiaylıkla tanzim ve temin olunabileceğnri zannetmek te yanlıs bir hayale kapdmak demek olur. Vaziyetin mudahale ve serbestlik sıklan çok bassas bir tsrazmin iki gözünü tanzir e derler. Bir tarafa fazla basılırsa di fer taraf havalanıverir. Sanayide tan zim ve murakabeye lüzum vardır a ma bu yüzden müsteh'iklerin ve mü kelleflerin fazla yük vük'enmek vaziyetrae düsmemelerine dikkat etmek te pek elzemdir. Sanayi prosramında bilhas »a bu noktanm cok dikkat ve itinaya mazhar olmus olacağında şüphe et • mek istemeyiz. Sanayim himayesmde gözönönde tutacağımız hakikat şudur: Herhangi bir tın'at lehine yapacağımız himaye dev Tasarruf Haftasının ilk günii Başvekilimizin nutku ile hafta bugün başlıyacak Halkevinde, mekteplerde, radyoda, mağazalarda tasarruf fikri anlatılacak Bugün Tasar ruf haftasının i!l günüdür. Hafta nm başlangıc münasebetile bü tfln Türkiyedı merasim yapılacaktır. Hafta Başvekil lsme'ı Paşanm Ankara Halkevinde »öyHyeceği bir nu tukla açılacak tır. Bu nutuk radyo ile bütün Türkiyede dinlenecektir. Vekiller tarafından da aynca nutuklar söylenecek tir. Hafta mij»msebetiie tstan bulda yapılacak tezahürat ve merasimin progra rnı hazjrlanmış ve alâkadarLara bildlrilmişti. Bugün sehrin büyük caddelerine, Tasarruf Haftası münasebetile hazırlanan tasarruf siarlannı gösterir büyük vitrinlerden biri bez levhalar takılmış olacaktır. Şeotel ve sair müesseselere, Millî İktıhirde işliyen bütün nakil vasıtalan sat ve Tasarruf Cemiyeti tarafından ile, mağaza, gazino, dükkân, kahve, Mabadi S inci sahifede 5 senelik programj Rapor İcra Vekillerine tevzi edildi Ankara 11 ( Telefonla ) tktısat Vekâletinin 5 senelik program hakkındaki raporu İcra Vekillerine tevzi edilmiş tir. Vekil Beyler raporu tetkik ettikten sonra meselenin He yeti Vekilede müzakeresine başlanacaktır. Rapor bundan sonra Fırka Grupunda miiza kere edilecektir. Büyük Millet Meclisinde Gümrüklerde rüşvetin men'i için kanun Hayvan hırsızlığı hakkındaki kanun bazı münakaşalara sebep oldu, tetkiki encümenlere bırakıldı Ankara 11 (A.A.) B. M. Meclisi bugün reis vekili Refet Beyin riyase tinde toplanmıştır. Celsenin açılmasını müetakıp gümrük memurlarından bahşiş alanlarla bun lan veren gümrük kumusyonculan ve maiyetlerindeki adamlar hakkmda yapılacak muameleye dair kanunun ikinci müzakeresine geçilmiştir. Ziya Gevher Bey (Çanakkale) kanunda mevzuu bahis menuuiardan bahşis alanlarla bunlara verenlerin ceza kanummun 220 ve 222 nci maddeleri hükümlerine tâbi tutulrnalannı » Rasih B. <Antalya> ŞükrB. B <Çanakkal«t tiyen bir tadil takriri vermiş ve bu huçin enctimentn mazbatasile teklif et sustaki noktai nazannı izah eylemiştir. mekte olduğu şekli tercih eykdiğinl Bu takrir üzerine açılan müzakeresöylemistir. de soz alan Gümrük ve tnhisarlar Vekili Raif Bey, Ziya Gevher Bey tarafraRana Bey müzakere mevzuu olan ka dan Ueri sürülen tadfl şekline de te nunun gümrük memurlarmdan vazifele mas ederek yeni ceza kanununda ya rini suiistimal edenler veya meslekle pılmak üzere olan tadilât meyanında rinde istifade edüemiyecek olanlar hal bu cihetin nazan dikkate almacağna ktndaki 1920 numaralı kanunun hüküm ilâve eylemiş ve Adliye Encümenmin lerini Hmam etmekte olduğunu söylemif mazbatasmın kabulünü istemistir. ve tamamen idarî mahiyette bulun Ahmet İhsan Bey (Giresun), Gümduğunu Uâve eylemiştir. rük işlerindeki güçlüklere temas etmif Adliye encümeni mazbata muharriri ve herşeyden evvel bu cihetin ulah eRaif Bey, rüşvet ile bahşiş arastndaki hu dibnesi lâzım geldiği noktai nazannı ikukî vaziyeti izah ederek devlet me leri sürerek, «bu güçlükler halledil • murlarile gümrük memurlan arasında medikçe mahiyeti itibarile ister bahşiş, herhangi bir fark gözetmiş olmamak iMabadi 6 mct sahifede Susmak kâfi değil, ya ispat veya itizar beklivoruz! Son Postamn, Adliye sarayının yandığı gün Basmuharririmizin icra dairesinden 35,000 lira aldığı h'kkmda ortaya attığı çirkin yalan malumdur. Efkân umumiye muvaeehesinde surahna carptığımız bu yalandan sonra, Son Postanm ya iddiasmı isp?t ve yahut ta hatasını tamir etmesi lâzımdı. Halbuki bu gazete, dün yalmz ıo satırlan yazmakla iktifa etti: (Son Posta daima trmrr ve nezüı kalacaktır, küfür etmek âdeti değildir, hatta mukabele seklinde olsa dahi. Son Postaya hücum eden'er bumt böylece bilmelidirler.) Temiz ve nezih k3İmak demek, bu mudur? Herhangi bir vatandaş, hele bu vatandas bir mes'ektas ve üstelik bir millet vekili de olursa. onun hsık kında ortaya böyle bir esassız haber atmak temizlik ve nezahet midir? Haydi, diyelim ki, bu haber. tabkik edilmeden nasılsa gazeteye girmîstîr. Ertesi gün bir itizarla tashihi lâz<m gelmez miydi? Temizlik ve nezahet bunu icap ettirmez miydi? Mabadi S inci sahıteae Hicaz ve Necit ile Yemen arasında harp olacak mı? İbnissüut ta, Imam Yahya da ateş püskürüyorlar, harp hazırhkları en hararetli bir safhaya sirdi Şam «Hususî muhabirhnizdenv Arabistan yarunadasında siyasî vaziyet son günlerde vehamet kesbetmişlir. Hicaz ve Necit Kralı İbnissüut 3e Yemen hâkimi tmam Yahya arasmdaki ger • ğinlik son dereceye varmıştn*. Hatta iki hükumet arasında harp ilân edildiği bile şayi olmuş, fakat bu şayia ta hakkuk etmemiştir. İbnissüut ile Imam Yahya arasmdaki ihtilâf çok şiddeltidir. Bu ihtilâfm günün birinde harbe müncer olacağına muhakkak nazarile bakılmaktadır. Komşu iki devlet kuvvetleri arasında simdiden hafif müsademeler vuku bulmaktadır. Hicaz ve Necit hjikumetinin resmî gazetesi son günlerde tbnissüudun resmî beyanatı denebilecek bir yazı neş retmiştir. Aradaki gerğinîiğm şiddetmi IkTEapıcı ve bir odacının tevkifine kararverildi Ma/nunların amiri bulunan levazım memurile diğer memurlar hakkmda tahkikat yapılıyor Yeni Adliye binası nasıl, nerede olmalı Mimarlar ileri sürülen mütalealara cevap verîvorlar Yeni Adliye ' i nası nar?ıl yapıl mahdır ? Yanan binanm iîikele tinden istifade e • dilebilir mi? Ye ni Adliye bir« s; eski yerinde mi, yoksa, başka bir mahalde mi ya • pılmaltdn ? Sehrin daha müsait bir yerin de adliye teşki • lâhna elverili U^nar Muzaffer B. modern bir bina ir.sasmı ileri sürenler çok olduğu gibi, yanan binanm temel ve duvarlanndan istifade edilerek der hal bir bina yapılmasını muvafık gö renler de vardır. Bazı kimseler ise Sultanahmet ve Ayasofya gibi yük sek, tarihî kıymeti olan iki ab'de or tasında yeniden yapılacak bövle bü yük bir binanm sehrin gü"selliaini ha leldar edeceğini iddia »ylemektedir ler. B>z, bu mevzu üzerinde en ziyade salâhiyettar ve alâkadar olmalan lâ zım gelen mimarlardan bazılarîle gö rüştük ve aşağıda okuyacağıni7 cevap ları aldık. Hicaz ve Yemen hühumetlerinin hadatlartm gösterir harita gösteren yazıda ezcümle su satırlar v«k dır: « Komşulanmıza, bususile Yemen* (Mabadi 6 mct mahifmdei mMnııi[nıiiMiınnıııiMiııınnıııiMii!iıııııııııııi'i'MiMiııiıııi'iııııııııııııi[iııııııııiMinıııııııııııııııııııııııııııııııııtıııımııiwtiBiıııwiwııımı>ww«ı Asliye îkinei Ceza mahkemesi heyeti Tas fstanbui Acl" ye binasmm yar masına ve yangı nın vaktinde rtfaiyeye haber ve f rilmemesine sebep olmak' a maznun Adliye kapıcısı Ahmet başhademe Mehmet ve pabuçr Arap Etem E • fendilerin sorgu ları dün akşam Levazım memuru birinci müstantik Tevfik Bey Ramazan Bey tarafından bitirilmiştir. Müstantîklik üç suçlunun da tevkifine karar vermiş ve tahkikatm tevsii hakkmda mütalea almak üzere evrakı Müdderamumiliğe iade etmıştır. letçe ve mükelleflerce himayenin miktan nisbetinde fedakârlıklar deruhde edildiğini ifade eder. Devletin bu yüzden almış olacağı varidattan vazgeç miş olması tıpkı hazneden çıkanp para vermesile müsavidir. Sonra hazne ni<ı bu yüzden uğradığı boşiuğu dol • durmak için milletten istiyeceğimiz yeni külfet te ayn bir yüktür. Bu iki mühim külfetten sonra, e$er himave et tiğimiz san'atin mamulâtı, memleket te beyne'milel fiatlere nazaran biraz daha pahalı olacaksa ona da pek iyî. ama bu fazlalığm hududu nihayet ne olacak mektepte Bu maznunlarm amiri vaziyetijy de olan Adlîye levazım memuru Tevfik Bey hakkında gayrimevkuf olarak tahkikat yapılmaktadır. Diğer taraftan Adliye müfettişleri de idarî cepheden hâdisede ihmal ve dikkatsizlikleri görülen memurla • nn mes'ul edilip edilemiyeceklerini tesbit etmek üzere tahkikat a devam «Hmektedirler. Adliye müfettişleri Ferit, Salâhattin ve Arif Beyler Li man hanında kendilerine tahsis edi len dairede faaliyete geçmişlerdir. Müddeiumumilik yangm etrafm da dün Vekâlete uzun bir rapor göndermiştir. 25000 ayyare Yılbası piyangoau çok zengindir. 500 bin, 200 bin ve 100 bin lirahk birçok ikramiyeleri vardır. Biz de bu piyango vesilesile okuyucula rımızdan 500 kisiye kıymettat Yılbaşı hediyeleri vereceğiz. Be» ğendiğiniz ve bize yazıp gönderdiğiniz numaralarla Yılbaşında, tayyare piyangosunda ikramiye çıkarsa biz de size bir veya birkaç hediye takdim edeceğiz. Bu sahifede ayın 27 sine kadar çtkacali kuponlan saklayınız. (Tafsilât 4 ncü sayfada) Hak sahiplerinin müracaati Yangında evrakı yanan birçok hak sahipleri, Adliyeye müracaat ede Mabadi 6 ıncı sahifede tır? tşte isin bir ince noktası da budur ki nekadar zor da olsa bizde dahi el • bet nihavet hal ve tesbit edilecektir. Muhakkak olan surasıdır ki mille timiz muasır milletler zümresinden sayılabiîmek için memleketimizin belli başlı ihtiyaclan hessbına asgarî sana yi tesisatile techizi lâbüttür. Bu kısmen devlet tarafından yaDilacak ve daha çok millî teşebbüsîerin mahsulü olacaktır. HaznIanmakta olan sanayi programından gene bu ihtiyacı tatmın e • decek ahkâma intizar f*:vann. Mevcut duvarlardan edilebilir istifade ıiHiııııııııııııiMiııııııııiıınıııııııiiiıiMinıııipıııııınııııııiMiıııınıııııınıiiiııııııııııııınıunııııııııiMiııııiHiHiıııiııııııııııiMiıııııııııııııııııııınıııınıı Galatadla Hudavendigâr hanında • Mabadi S inci sahifede numaraya kadar içinize hangi numaralar do « ğarsa yazımz v« bize gönderini» No: CUMHURtYET Yılbast hediyesi huponu Adres: YUNUS NADt