13 Aralık 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi 45 umhuriyet Onuncu sene: No. 3451 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta tratu3u: Istanbnl, No. 246 Telefon: Başmuharrlr: 22366 Tahrlr müdürü: 23236 tdare müdurü: 22365, Matbaa: 20472 inci cüzü çıktı !£ayat Ansiklopedisî Büyük bir külüphaoeyl b!r arada evtalzs gefîren en faydalı eserdir. Her evde bîr Çarşamba 13 Kânunuevvel 1933 lane bnlunmak lâzımdır. Bulgar dostluğunda Ahenksiz sesler ürkiyenin rejim düsmanı ba in ve mürtedler bilhassa bu son zamanlarda Bulgaristanda bir hayli rağbet ve teveccüh görür oldu lar. Bunlar orada yeni Türkiye aley fainde kitaplar, risaleler ve gazeteler çıkanyorlar. tnsanın adeta yardım edflerek bımlara orada yeni Türkiye aleyhinde risaleler, kitaplar ve gazeteler çıkarblıyor diyeceği geliyor. Başka memleketlerdeki kendi ekalliyet leri için icabmda şikâyeti ayyuka çı karan Bulgaristan, Bulgaristandaki TSrk ekalliyetiııin idaresini hemen hemen kendi eline alan bir tazyika tâbi tuttuğu cihetle bu idareyi adeta Bulgaris • tandaki Türk cemaatmin basına belâ olacak tmsurlardan seçmekte müstes na bir dikkat ve meharet gösteriyor, ve ba yetmiyormus gibi oraya topîantnasına delâlet ettiği mürteci unsurla rm yeni Türkiye aleyhtarlığile de mejgul olmalannı adeta bir vazife ola • rak kendiierine vermis ve yaptırmakta bulunuyor. Bir ekalliyet cemaatinin vicdanî hürriyeti Szerinde çjzme fle gezmeği andıran bu müdahaienin res mî Esanda dost adile amlan komşu bir memleketi tazibe alet yaoılması daha zalimane bir hareket RÖrülmemek ih timali yoktnr. Yeni Türkiye aleyhtan bu hareketler Bulgaristanda ve Yeni Türldyeve karsı dostluk iddia eden Musanof hükumetînin gozleri önünde vuku buluvor. Bokadanmn dahi sıkı dostluk iddialarile kolay kolay telif o'unamıvacağını açık soyîemeğe kacet bile yoktur. Baîkanlarda esash bir anlasmanm «n dddî safhasıra teskil edecek iDc adımm, ekalliyetier hukuikıma ria yetle ahlabfleeeği bu sutuniarda de falarla iddia ve izah edilmiştir. Bal • kanlarda ekalliyetler davanm kendi hesabma en ileri gotüren memleket Bulşaristan olduJu halde birmefis Bulgaristanm kendisinde bulunan ekaüi yetlere kan kusturan bir nyase4 taldp etmekte oiması şasılaeak bîr Iştîr. E kMIıvetler esasen însan oiduklan içra ftusnu moamele gormefidirler. Eğer fazla oiarak bunlann millî ve harst lmklarma hakkite riayet olunacagı muahedelerle taahbüt te edilraisse o za man ekallîvetlere karsı insanca hare ket beynelınilel bîr mecburivet haline de gmnis olur. Eğer Buleraristan ken • disrnde bohman ekaHiyetlere »rf in • sanî bir dusönce fle husnu muamele etmekten kendismi vareste tutuvorsa muahedelere riavet mecburiyetînden hariç kalamıyaca&mı olsun besaba katn>»1<vdı drve mSUhaıa olonur. K»'dı ki Turk ekalfivetleri îdaresinin bilil tJ'am yeni Türkfveye nvıanz mörtecî ellerle takviyesi komsuluk ve dostluk feraitfle de telif olrroamryac«k bir vazivet îhdas eder. BuVar hükumetmin bn kadar basft bir balrik^ti tak^ir edenasıl ihtTmal verilebilsin? dostlan dost^armnz » dır du^turuııını da aksi de doçriTdur zannederiz. Tv^< vatanuıa k*rsı hiyanet etmî* vüzellfl'kiere ve oniara benıer raahloHara vöz veren Bnlearista nın bire dönerek m«ml»ketîınize karsı dostlnktan bî»lise^isin» ko'av anli «ı'ır ve bele ovle kolay kabnl olımabi lir bir vapvet goremezsek nihayet nv»»nr savıbnalıvız. TSrkiyeye kam Bulgar dostlu^u fddiasını garin bir muamma haline sokan afcenksirTiirlr. ba dediklerimize de mfrnhastr deçildir. Bulearirtanda yenî Turkiveve karsı resmî dostluk iddialarnu mütemadiven telcıo eden baska sedalar da eksik değildir. Ez cümle mahut Trakya komitası Gos podm Mosanofan kuvvetli ve zâ hirde hâkim görünen ifadelerine rağ men Bulgaristanda alenen Turk aleyh tarlığı yapmakta devara edip gidiyor Uzağa gitmemek için, son zamanlarda Baîkanlarda devamlı bir sulhun tesisi lüzum ve ehemmiyetine dair yazdığı mız bir makale bu komitanm (Trakya gazetesi) unvanile çıkan organmm 7 birinci kânun tarihli nüshasmda şu mukabele üe karsılanmışhr: € Yunus Nadi Bev, herkes pala tna kendisine çeker, size böyle yaradığı için böyle söylüyorsunuz. Halba • ki Bulgar mîlletinin esarette kalan civarlarmda hakkı olduğunu unutuyor suntız. Bizim olan bizimdir. Trakya ile Akdeniz de bizimdir. Onlar Bulgaris tanın sulhan, iktısaden ve medenî bir sahada Uerlemesi için elzemdirler.» Balgaristanda komşularla her türiu ihtüâflarm hallinden sonra dahi hâlâ arazi ihhraslan guden bu kabîl iddia}ar hariçte garip görünmez veya gö • rünmuyor zannolunuyona bunun pek açık bir hata olduğunu ve olacağun biz bir daha açıkça ifade etmiş ola • lnn bari. Arazi iddiası yainız gayri aıes'ul eshasın mücerret iddialanndaa ^ 11 "Muahedelerin tadili Ismet Pş. dün Ankarada söylediği demek, harp demektir,, çok mühim bir nutukla haftayı açtı Romanya Hariciye Nazırı «hudutlarımızı silâhla müdafaaya hazırız» diyor Basvekil «Büyük Reisicumhurun kuvvetli iradesi ve idaresi altında, iktısadî muzafferiyete doğru, geniş ve emin adımlarla ilerlemektejâz» diyor Kâzım Paşanm nutku, Afet H. ın konferansı Ankara 12 (A A.) Dördirncü tasarruf ve yerii malı baftası bugün Halkevinde yapılan btr toplantıda Basvekil tsmet Pasa Hazretleri tarafmdan irat edilen bir nutukla açalmıştır. Reisîcumhur Hazretlerüe Büyük Millet Meclisi Reîsi Kâzıtn Paşa Hazretleri, Vekiller, meb'uslar vekâletler erkânı ve kalabalık bir halk bu toplantida hanr bulunuyordu. Meraskne kız lisesi talebesi tarafmdan söylenen istiklâl marsrle baslanmıs ve bunu takiben Basvekil ts • met Pasa Hazretleri aşagıdaki nutku söylemişlerdir: Tasarruf haftasının ilk günü Küçük itilnfın karan İstanbulda dünkü merasim ve tezahürat çe varidatmt ne tahmin etmişsek ta mamQe istihsal etmek suretile hakikî olarak temin ettik. Bu sene tahmin et tigimiz varîdatı tamamen istihsal edip etmiyecegimizi bilmiyoruz. Hatta belki de gelecek sene için bazı tedbirler almaga lüzum görülecektir ve gelecek sene bütçe muvazenesini temin etmek için Büyük Meclisin bazı tedbirler mutalea etmesi kap edecektir. Bu hususta henüz hiçbir karar vermemis olmak ve teşbis koymamış bulunmakla bera ber hakikati olduğu gibi millete söy lemek için, maliye, varidat cetvellerini olduğu gibi nesretmeğe baslamış hr. Bütçe muvazenesinde, bu aym va ridatı veya ge^ecek ayın varidatı da ha az ve daha çok olacaknr hususlan riyazî kat'iyetle ölçülemez. Ve asd mesele bu değildir. Mesele iH.arenin ve siyasetin bütce muvazenesini hususî bir mesele addedip etmedişrni ve e^er bir tedbir icap ederse, o tedbiri ittihaz etmek için kudreti olup olmadiğmı bfl mektir. ÇünVü, bütçe mademki tahmine müstenittir. Başvekilimizin nutku Muhterem hammlar, efendiler ve beyefendtler, Millî iktısat ve yerlimallar hafta«mı açarken bu içtimalan bidayette düsünmeğe ve bir usul olarak tesis etmeğe sebep olan mevzua doğrudan doğruya temas edecegim. Biliyorsunuz ki, millî tasarruf ve iktısat hareketine millî paramn kıymeti üzerinde bütün memleketi telâsa veren büyük bir hâdise üzerine temas etmistik. Geçen bayramdan sonra bir sene zarfmda millî para nın kuvvetle istikrannı ve umumiyetle manevî ve maddî kıymetini ispat etmekte göstermiş olduğu muz muvaffakiyeti sözlerime baslamak için güzel bir vesile addedeceğim. Kıymetli Başvekilimiz tsmet Pş. Hz. Haricî ticaret vaziyetimiz Her seyden evvel arkadaslar, tnil Biraz asağı ve biraz yukarı göste • rilmesini menetmek, iktidar dahHinde değildir. Ama, bir idare ki bütçe muvazenesinde «eğer açık verirsem kendinri o açığm seyrine kaphrmjyacağun» demiş ve bu hususta bir teshis koy • mostur, yahut bütçe muvazenesi icin icap eden tedbirlere, aklınm erdiği tedArkadaslar, millî paramn kıy • birlere, aklı erse de iktidan vardır vemeti üzerinde • • biitçe. . muvazenesi ya yoktur; işte mesele bu noktarlardan bilhassa nazari dikkate alınacak amünakaşa edilmeğe lâyıkbr. millerd'en biridir. lî paramızın kıymetindeki sağlamIığı gösteren amilleri ayrı ayrı mütalea etmek isterim. Millî paramn kıymetini muhafaza etmek için baslıca amil olan millî mübadele bu sene geçen seneden daha namüsait değîl, daha müsaittir. Yani harici ticaretimizde ve beynelmilel müba delede bu sene geçen sene gibi hatta deyebilirim ki geçen seneden biraz daha müsah vaziyetteyiz. Lehistanda (Çekoslovakyada) 12 (A. A.) Binlerce halk, M. Titulesko ile M. Benesin oturdukları ve konuştuk lan dairenin balkonu önüne gelip toplanmışlardır. Rumen ve Çekoslovak hariciye nazırlan Küçük ttilâfın siyasî bir şahsiyet olduğunu, yakında iktısadî bir seniyet haline geleceğini, fakat münteşir Mucha gazeteslnden Sulh güvercininin yeni yuvast! çoktanberi bilhassa bir ruhî seniyet olarak mevcut bulundugunu gösteren bu kuvvet ve dostluk tezahüründen do • layı halka teşekkürlerînî bîldirmisler dir. . . Ru esnada M. Titulesko bilhassa de.' mistir ki: Mabadi 2 inci sahifede BOtçe vaziyeti Yanan dava dosyaları Bir heyet dosyaları yeniden tanzim için bugün polis merkezlerinde faaliyete geçiyor tstanbul Adliye binası yangmmda suçlu görülerek tevkif edilen Adliye bashademesi Mehmet, kapıcı Ahmet ve papuççu Arap Ethem Efendiler hak kmdaki müstantiklik tahkikatına dün de geç vakte kadar devam edilmiştir. Yangma sahrt olan İhhsas mahkemesi odacısı Aziz, ikinci sulh ceza mahkemesi mübasiri Saim ve Emanet dairesi odacısı Hasan Efendiler müstantikliga celbedflnıisler, ifad|;leri almmış ve mazmmlarla muvacebeleri yapılmıştır, Bugün hâdise sahitlerinden baro odacısı Ali, Emanet dairesî odacısı Mustafa ve ihfasas mahkemesi mübastMabadi 6 inci sahifede Bütçe muvazenesini geçen sene büt Mabadi S inci sahifede Adliyenin yanması... Bu ((Son Posta» geveliyor akıbet mukadder gibi idi Adliye Sarayı yandı ama ( Mimar M. Monçeri Adliyede yangına karşı alınan adalet yerinde duruyor! tedbirlerin hiç mesabesinde olduğunu söylüyor Yeni Adliye binası nerede yapıl • malıdır? Yanan binanın duvar ve temellerinden Utifade edilebilir mi? Suallerinm topladığı mevzu üzerînde sorusurmalanmıza devam ettik. Mimar M. Monçeri bize şu cevaplan verdi: * Duvarlar ve temeller üzerin de iyice tetkikat yapmadan bunla nn üzerine yeni bir bina kurmak kabü midir, değil midir? Bunu kesti remem. Belki rfuvarlar çok tahrip edihnistir. Belki yeni sistem bina uı şaatma müsait değildi. Fakat ben buna o kadar ehemmiyet vermem. A«J1 mühim mesele buraya tekrar bir bina yaptınlmamasıdır. Adliye Mabadi 2 inci »ah'fede ibaret farzedilemez. Çünkü bu türlü iddialann yürüyebilmesi nihayet hü kumetlerin deruhde edecekleri külfet ve mes'uliyetlere mütevakkıftır. Gos podin Musanof hükumetinin teminatv na rağmen bu kabil tezahürlerin komsular arasında emniyeti ve dcstluğu azçok şüpheli bir vaziyete koymaktan hâli kalamıyacağını izah iktıza etmez. Kaldı ki Gospodin Muşanofun te minatmda dahi bazı tezatlar muva • cehesinde kalmaktan mütehayyir ol mamıs değiliz. Bizim dürüst bir devlet adamı olarak tanıdığımız Gospodin Muşanofun beyanatta bulunduğu son Sobranya içtimalanndan birinde Türk dostluğuna fazla ehemmiyet veren ve bunu ihlâl eder mahiyetteki Trakya komitası faaliyetlerine karsı da ates püsküren sözlerini Sobranya meclisi nin o içtimaında hazır buhman mu habirimîzin is'an üzerine ayn«n ve memnuniyetle kaydetmiştik. U1} beş gün sonra bizi memnun eden bv beyar Mimar M. Monçeri natı resmî stenoğrafik zabıtta dahi takip etmek istediğimiz zaman orada Trakya komitası hakkındaki, hakikî bir devlet adamına yaraşır bazı kuv vetli sözlerin tamamen ortadan kalkmış olduğunu gördük. Demek ki Gospodin Musanof hükumeti Trakya ko mitası meselesinde dahi harice Karşı bir türlü, dahilde ise başka türlü muhtelif siyaset cepheleri iltizam ve takip ediyor. Bulgar dostluğunu tetkik eden bu yazımızm Bulgaristanda bu dostlu • ğun samimiyetini süpheye düşüren tebarüz bazı falsolu nağmeleri ettirdiğini aynca tasrihe lüzum olroasa gerektir. Kendisile nkan da akrabalı ğımız olan Bulgaristanda Türk dost luğunun hakikî surette samimî bir mahiyeti haiz olmasını asla ehemmiyetsiz bir keyfiyet saymadığıroız içindhr ki gördükler'raizi olduğu gibi kayit ve ifade etmis bulunuyoruz. YUNUSNADİ Son Posta îsi iftira ve tezvh* safha • sından abuksabuk hezevan safhasma nakletti. Ağzmda ozür dPemeğe ben ziyen ve benzemiyen birşeyler geve • liyor, sonra iftirasmda ısrar etmeğe b>rax yanaşıvor ve kaçıyor, 3d satır birsey yvmurtluyor, sonra iddiasmın ak • sme donüyor, tezattan tezada geçiyor, şasınvor ve bocahyor. tste. Mahut havadisi tekrar sütununa geçirdik'en sonra okuyucularma soruyors « Bu haber tamamen asılsız ol saydı ve sizi istihdaf etseydi ne yapardınız? Hatınnıza gelen 'lk ve yes;âne şey, hemen telefon edip: «Ben değilim, bir isim yanlışhğı olacak. dü zeltiniz» demek olmaz mıydP mHnıııııııııııııtıiiiınıınirııııııiiiııııı><nıııııııııııııııııııııııııııııııııııınıııııııııııııııııııiiiıııııınııııııııııııııııııııııiıiııııııııııııııııııııııuıınnıııııın Ve b<*raz aşağılarda gene soruyor: « Icradan alacaklı olmak ta ve bu alacağı tahsil etmiş bulunnıakta m yuundan çekinilecek ne vardır? Ha ber yanhşsa düzeltirdiniz, bize düzelttirirdiniz ve mesele bSylece tavazzuh etm'ş olurdu.» Bir seker meselesinden dolayı ne şekilde man*:um olduğunu her!<e3İn bildiği Son Posta, gene bir şeker me Mabadi 4 üncü sahifede Yılbaşı Tayyare piyangosuna isfer iştlrak ediniz, Isİ T efmeyiniz! deriniz. Eğer seçtiğiniz rakamlardan biri veya birkaçı, Yılbafi tayyare piyangosunda kaza • nan numaraların ilk beş yüzii içinde ise size muhtelif hediye ler vereceğiz. 500 kupon için bir çok hedi • yeler ayırdık, bunları ilân edeceğiz. Müsabakaya nasıl gîritebîîe • ceğine ait tafsilât 2 inci sahi • femizde okuytnraz. CUMHURİYET Yılbaşı hediyesi kuponu Mo: ..« Adres: Bu ayın 27 nci günune kadar birinci sahifemizde çıkacak kuponlara 1 den 25,000 numaraya kadar beğendiğiniz birer numara yazınız. Sonra bunları bize gon