11 Mart 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

CUMARTESİ 11 MART 1933 8 inci sene No. 2544 NUSHASI 5 KURUŞTUR Cemiyet radyolara, ajansa, gazetelere gün bildirecek ilk 16 kelimeyi bu Dil inkılâbında İlk hedef Dilimizi türkçeleştirmek savaşın da yeni bir merhaleye s Türk Dik Tetkik Cemiyeti evvelki tün Büyük Gazinin Reisliği altın- da yaptığı bir içtimada ehemmi- Yetli kararlar verdi. Cemiyet U- humi Kâtipliği tarafından neşre- dilen bir tebliğ ile osmanlıcadan türkçeye geçişte yapılacak yeni “ir hamle için bütün millet vazi- feye davet ediliyor.Türk Dili Tet- ik Cemiyetinin bu tebliği ayrıca Fırka Umumi Kâtibi Recep Bey tarafından Fırka idare heyeti ve alkevi reisliklerine ve Maarif Vekili Reşit Galip Bey tarafmdan da gazelere bildirilmiştir. Bugün en sıkı ve en yakm dil İhtiyacı osmanlıcadan türkçeye bir karşılık kılavuzudur. Türk Dili Tetkik Cemiyeti İstanbulda topla- Pan kongreden beri Ankarada ça- tadır. Cemiyetin bu ciddi ve metod dairesinde çalışması çok faydalı neticeler vereceğine şüphe Yoktur. Ancak yapılan işler uzun İlim işleridir. Ve kısa bir zaman İçinde ortaya tam eserler Bin imkânı yoktur. Diğer taraftan bir inkılâp yapılmıştır. Ve bu in- kılâbın heyecanmı hepimiz duy- Maktayız. Öz dilimizle yazmak is- tiyoruz. Halbuki hergün herkesin kullandığı kaleme dolaşan arapça, farsça sözler vardır. Bu sözlerin karsılıklarını bulmak için ilim tet- kiklerini beklemek uzun zamana tavakkuf eder. . Bune içindir ki Büyük Reisin isaretile kısa bir za- getirmek için bir anket açmağa ka rar vermiştir. Bunun, osmanlıca. dan türkçeye geçişte çok pratik ve kestirme bir yol olduğuna şüp- be yoktur. Cemiyet hergün radyo Ve gazeteler vasıtasile vereceği On veya yirmi karşılıklarını imal ün okur yazarlar- dan istiyecektir. Gazetelerde çı- kan bu sözlere bulunacak karşılık r önce gazete sütunlarında basıl | dıktan sonra toplanacak ve osman İicadan türkçeye 882 karşılık kıla Yuzu meydana gelecektir. Anketin üç ay devam edeceğine ve hergün de cemiyet tarafmdan karşılıkları bulunmak üzere on- dan yirmiye kadar söz verileceği- De göre, bu sözler bin ile bin beş Yüz arasmda demektir. Okur ya. zarlar çok iyi bilirler ki, hergün Yabancılıkları sırıtan ve kalemle- rimize takılıp kalan arapca ve farsça sözlerin büyük kısmıda bunlardan ibarettir. Dil inkılâbi- ve hedefi bundan daha duğuna şüphe edilemez. Türk Dili Tetkik Cemiyeti gene bu yoldaki semereli mesaisine de- Yam edecek. Üç ay. zarfmda başa. | rlacak olan iş, bin, bin beş yüz kadar yabancr sözün karşılıkları. nr bularak bunları timim etmek ve okur yazarlarımızın yazılarını daha temiz türkce yapmaktır. Bu il savasında ilk hedeftir. Büyük Gazi milli mücadelede ie “İk hedefiniz Akdenizdir” dedi. Yi gibi, şimdi de bu kültür savaşı, da ilk hedefimize evvelki günkü tebliğ ile yare" etmiştir. Bu sefer. Türk diline kutlu olsun. Ahmet ŞUKRU Pi .. iyango bugün 14 üncü tertip Tayyare piyan- #osunun ikinci keşidesi bugün Mutat veçhile Darülfünun konfe- ak salonunda yapılacaktır. , Keşidenin en büyük ikramiye- 1055 bin liradır. Ayrıca 15 bin, yapin, 5000 liralık büyük ikrami- vere 20 bin liralık bir mükâfat ter, 3 Bu keşidede 1020 numara ik- diye ve mükâfat, 3000 numara amorti kazanacaktır. m, Mnortiler dolaba atılacak 94 ultaradan 6 tanesinin çekilmesi Miretile tesbit edilecektir. Türk dili tetkik cemiyetinin son içtimalarından alınmış resimlerden Herkes vazife başında! Bütün yurttaşlar açılan büyük ankete iştirak etmelidirler ANKARA, 10. A.A. — T.D. T. Cemiyetinin açtığı anket yarın başlıyor. Cemiyet, yarım radyola- ra, Ajansa, gazetelere birinci lis- te olarak 16 söz bildirecektir. Bu sözler kamusu Türkiden seçilmiş- leri ve listeyi de göze çarpar bir yolda basmalaları rica olunur. Birinci listede yazılı sözlerin is- ter birine, yahut bir kaçma, is- ter hepsine karşılık bulan yurttaş- lar, bu karşılıkları gazetelere ve Cemiyete bildireteklerdir. Karşı. ık gönderenlerin listeleri ne karıştırmıyarak. her kelime çin ayrı birer kâğada yazmaları, gelen karşılıkları dizilmekte çok işe yarıyacaktır. Gazetelerin de gelen karşılıkları liste sayılarma göre ayrı ayrı yazmaları kolay- lık verici bir eşydir. Listedeki sözlere karşılık arar- ken her sözün anlattığı düşünce ye yakın başka düşünceleri de göz önünde bulundurmak, doğru ve uygun karşılık bulmaya yarar. Birinci listede çıkacak sözlerden biri de Buna karşı- Kazanç lâyihası mecliste bk ararken buna çok yakm olan — istikbal — , — Müstakbel — sözleriyle aradaki ince ayrılığı da düşünmelidir. Bir sözün anlattığı türlü düşün- celere ayrı ayrı karşılıklar göste rilebilir. — Ati — sözünün gele- cek zaman, — aşağıda — düşün- celerine uyan iki manasını birden biliriz. — İstikbal — naları da böyledir. Listeler sira sayırlariyle çıkarı- lacaktır. Her listeye karşılık ve- renler cevaplarmda liste sayısmı anarak karşılık buldukları sözleri sıralamalı ve karşılarına da bul- dukları karşılıkları yazmalıdırlar. Cemiyete gelen cevaplar ve ga- zetelerde yazılacak karşılıklar, sı- ralanarak, ileri sürülen türlü kar. İ sılıklar arasında en uygun görü- len bir, yahut bir kaç karşılık ba- sılacak olan karşılık klavuzuna konulacaktır. Bu anket, her gün konuşup yaz dığımız dilin içinde duran Arap- ça ve Farsça sözler yerine öz (Devamı 6 mcı sahifede) Bugün başlıyacak müzakerelerin hararetli olacağı anlaşılıyor Eşref B. in Türkçeye çevirdiği yasa ANKARA, 10 (Telefonla) — Ya: rın Büyük Millet Meclisinde yeni ka- sanç vergisi kanun lâ müzake- resine başlanacaktır. Müzakeratın çok hararetli olacağı, bir çok hatiplerin bu mevzu otrafında söz alacakları tadar. Kuvvetli bir tahmine göre, heyeti umumiyode İâyihanın bazı senlar tadil olunacaktır. Bütçe encümeninde lâyi- hanın aldığı ve heyeti ümümiyede mü. zakereye esas teşkil edecek kümetin teklifine mükellefler aleyhine farklar , örzetmektedir. Bütçe encümeni tarafından yapılan bazı tadi. ita hükümetin taraftat olmadığı. anla- sılmaktadır. Lâyihada müteknitler , ye- timler ve dullar lehine tadilât yapılması muhakkak addolunabilir. Şirketler mevcut ağır büküm lerin de tadili teklif olunacaktır. Dok. torlar, avukatlar, mühendisler gibi ser- yet meslek erbabı hakkındaki büküm- anlaşılmalıtadar, “vo ği Bü Fehmi Bey müdafan edecektir , Edirne meb'usu Şeref Bey de dün bildirdiğim veçhile türkçeye çevirdiği Yasayı ve buna merbut takeririni meclis riyasetine takdim etmiş bulunuyor. Yasa hakkında verdiği takriri ehem- miyetine binaen aynen bildiriyorum; Yüksek Reisliğe Kazanç vergisinin öz dilimize ve rilmiş bir örneğini yüce katmiza sunu- yorum. Bu yasanın o buyurduklarını, Lâyihayı müdafaa edecek olan encü- men reisi Hasan Bey göstermek istediklerini olduğu gibi s5- zü sözüne aldım ve düşüncelerine do- kunmadım, Ben bunun dediklerinin bi- ze uymadığını veya yanlış olduğunu göstermek yolunu gütmedim. Burası şu maya görüşülürken söylenebilir. Ben ancak bunu şu aşağıdaki düşünce üze rine böyle yaptım. (Devam: 6 mcı sahifede) Sahip ve Başmuharriri Siirt” Meb'usu MAHMUT Umumi Neşriyat ve Yazı Müdürü ETEM İZZET Condilis diyor ki.. M. Venizelos suçlu ise taayyün etmelidir ATİNA, 10. A.A. — Atina A- jansı bildiriyor: Ceneral Kondi- lis gazetecilerin “ sordukları bazı suallere verdiği cevapta, diktatör- lük ilânı suçunu işleyenlerin affı- nı. isteyen bir programla, iktidar mevkiine gelecek herhangi bir hü kümetin birkaç saat içinde devri- ü ii söylemiştir. düşüncesine göre M. neral Plastiras'ın dik- tatörlük ilân etmesine göz yum- duğundan — dolayı fevkalâde bir mahkemeye verilmelidir. Çaldaris kabinesinin listesi bu akşam reisicümhur M. Zaimis'e ve rilecektir. Kabine yarın yemin edecektir. Othonsos kabinesine bahriye nazırı olarak giren ve dün istifa eden Demesticas (ile tersane ku- mandanı Teocaris ve Atina sabık merkez kumandanı miralay Kava- kakis hakkında Plastiras'ın emir lerini dinleyip yerine | getirdikle- rinden dolayı tevkif müzekkerele- ri çıkarılmıştır. M. Çaldaris memlekette sükün ve rahatın bozulmaması bakımm- dan kalplere emniyet verecek söz- ler söylemiştir. M. Çaldaris ordunun yalnız mesleğine ait işlerle uğraşacak bir hale getirileceğini sağlam ola- rak bildiri etir. Hacı Kiriakos ile Kondilis'in â- yan meclisinin kaldırılmasını is- teyecekleri söylenmektedir. Ceneral Kondilis, yeniden bazı mi bulunmuş ve demiştir “ Bundan evelki sözlerimde bi. taraflıkla yapılacak tahkikat M. Venizeles'un mesul O olduğunu meydan çıkaracak olursa ne kendisinin nede başka hiçbir kimsenin bu işte bir istisna teşkil etmemesi lâzım geleceğini anlat. mak istedim.” Talebe birliği Dün de toplandı ve heyetler intihap edildi yapılmıştır. Komgre rei hendis mektebinden Tevfik Bey var dı. Geçen cuma günkü toplantıda Tıb- biye ve Mülkiye mekteplerinin murah hasları birlik kongresinde hazır ok madığı için, kongrede bu mektepler- talebeler arasmda da intihap yar pılarak muralihas seçilmesine karar verilmişti. Bu iş üzerinde çalışmak i- çim de beş kişilik bir intihap encüme- ni saçildi. Dünkü içtimada intihap en- cümeninin raporu okunmuştur. Bu ra- pora göre, Tıbbiyede intihap yapıldı ğu, murahhasların seçildiği ve kongre ye iştirak ettikleri bildiriliyordu. Mül (Devamı 6 ıncı sahifede) Hikmet Bey - Kadriye H. tekrar mahkemede Eski müstantik Hikmet Beyle Kadriye Hanım arasmda açılan davada Kadriye Hanım dava. | sından feragat ettiği. için, ağır ceza mahkemesi muhakemeye de- vam edilemiyeceğine karar ver- mişti. Temyiz mahkemesi Hikmet Bey memur olduğu ve suç memu- riyetin ifası esnasında işlendiği için davaya devam edilmesini lü- zumlu görmüş ve ağırcezanın ka- rarmı nakzetmitşir. Ağırceza mahkemesi bu nakza uymamış, eski kararında israr et- : Fakat temyiz heyeti umu- miyesi israr kararını tekrar nakzetmiştir. Ağırceza bu sefer nakza biz- zarure uyacaktır. Davanın rüyeti- ne 29 martta yeni baştan başlana- Al Rana B. buakşam Ankaraya gitti Gümrükler ve İnhisarlar Veki- HAli Rana B. dün akşam Ankara- ya gitmiştir. Başvekâlet müsteşarı Şehrimize gelmiş olan Başvekâ- let müsteşarı Kemal B. yarın tay- yare ile Ankaraya gidecektir. Rus devlet adamları Ankaraya gelecekler Bu seyahatle başvekilimizin Mos. kova ziyareti iade edilecektir İZMİR, 10 (Milliyet) — Se- yahati esnasında üşüdüğü için nez leden biraz rahatsız bulunan ha- riciye Vekili Tevfik Rüştü Beyi Naim -Palasta ziyaret ettim. Tev- fik Rüştü B. Milliyet için sordu- ğum süallere cevaben dedi ki: — Cenevrede iken orada mev- cut olan heyetlerin çoğu ile müte- addit temaslarda bulundum.Seya- hatimin bu safhasma ait tafsilât ve teferrüatı pek tal ir ki evel emirde Ankarada büyük Cümhur Reisimiz (Gazi Hazretlerine ve Başvekilim İsmet Paşa Hazretleri- ne, hükümet ve fırkamıza arzet- kem vazif, emk 2 sıdır. Şimdi. len size söyleyebileceğim ar ki, yeni Türkiyemizin e açık sulh siyaseti ve memleketi mizin her sahada inkişaf faaliyeti bütün dünya devletleri ( tarafın dan muhabbet ve takdirle muka- bele görmektedir. ye komiseri M. Litvinof, ben Ce nevreden ayrılırken veda ziya- retindeki görüşmelerimizde, Cüm huriyetimizin onuncu bayramın- M. Molotoff (sağda) ve M. Litvinoff da, yani 29 teşrinievelde muhte- rem Sovyet başvekili M. Molotof” un ve harbiye komiseri M. Voro- şilofun ve kendisinin İsmet Pa- şa Hazretlerinin ve benim Mosko- va ziyaretimize mukabele olarak Ankarayı teşrif edecekleri teyit etmiştir.” Tevfik Rüştü Bey yav tarikiyle Ankaraya ede Büyük Faşist meclisi M. Mussolini “ Harici siyasette sulhu bozmayacağız ,, diyor ROMA, 10. A A. — Büyük Faşist meclisi mart içtima devresinin birinci toplantısını dün yapmıştır. Ruznamenin birinci kısmında beynel milel vaziyetin tetkiki vardır. Bu müna- sebetle M, Mussolini ili saat süren bir beyanatta bulunmuş ve bu beyanattan sonra uzun münakaşalar olmuştur. Bu münakaşaların verdiği netice hakkında Matbunta şu beyanname verilmiştir Büyük Faşist meclisi, ilkbahar içtima devresinin başlanğıcmda, vaziyeti son hidiselerin tespit ettiği şekilde tetkik etmiştir. Büyük faşist meclisi, İtalyan milletine ve diğer memleketlere açıkça bir defa daha söyler ki, faşist talyanm harici siyasette , sulhu ve Avrupanın siyasi, iktisadi ve ahlâki ten sikme el birliği ile çalışmak azmiyle sevkedilmektedir. Faşist meclisi, silâh yidi görmektedir. Bu yeni | fikir gerek doğrudan doğruya gerekse bilvasıta gi dasını, tlalyanın kurduğu modern dev. lete esas olan sağlam düşünce ve mücs- seselerin heyeti umumiyesinden almak. tadır. Büyük faşist meclisi, o mü teşkilâtmın on dördüncü O kurtuluş yıl dönümünün arefesinde bütün siyah göm leklileri bu saatım gurur ve vahim mesu- liyetini duymağa, vatanm kuvvetlenme si için yorulmadan çalışmağa ve faşist fikrinin bütün dünyaya yayılması için uğraşmağa davet eder. Büyük faşist meclisi gelecek | toplan- tasma 5 li yapacaktır. Tahviller hazırlandı Dahili istikraz için nisanda kayıt muamelesine başlanıyor 34 am, AE ver me RA nk * Kay image ea, : a 3 e vE 4000000 rahi, vi» terime Gk Zf 20 LİRALIK Hamiline Muharrar Muvahhet Makbuz Senedi #i edilmek üzere bir izah broşürü ta- bettirmek üzeredir. Elyevm tertibini teşkil eden dört milyon liralık kızmı- nın muvakkat senetlerinin de tab”ı ik» mal edilmiştir. Bunlar yirmişer bin az Tr önay Ma tahoillerden biri, liralık iki yüz bin adet senettir. Kay- da nisanın birinde başlanacak ve on miyeler,, itfa ve faiz ve muafiyetlerle kanun mucibince haiz olduğu imtiyaz lar tafsilen izah edilecektir. (A) ter- tibine ait olmak üzere fiyat yüzde doksan betşir. Yani yirmi liralık bir tahvil on dokuz liraya satılacaktır. Bu tahvillerin faizi senede bir defa, ikramiyesi altı ayda bir defa verile- cek ve ikramiyelerle faizler kanun (Devamı 6 ıncı sahifede)