10 Mart 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

i i i Tarihi befiika: 121 93felâketleri ve Ignatief Mithat Pş. sürgüne gönderiliyor Diyordu. Ba biribirini tutmaz lâ- kırdıları üstüne ilâveler de yaparak Abdülhamide yetiştirenler de ax de ili, 3 Sadrazam, bir meclis günü Babr- âliye gelmişti. Serasker Redif ve Top hane Müşürü Damat Mahmut Paşa- lar, âmetçi Mahmut Celâlettin Beyi çağırdılar. — Sadrazam Paşaya söyle: Padi- şah bu kadar defa irade etmiş iken Kemal Beyi tutmakta ısrarı doğru değildir. Hünkâr bu hallerden sad- sadrazama böyle söylemek kolay de- ğildi. Fakat Redif ve Damat Mah- mut Paşalar da padişahın en yakın adamları biliniyordu. Mahmut Bey sadrazamın yanma giderek, hafifçe bahsi açtı, Mitat Paşa kızdı: 77 Ne yapalım? Kemal Bey rıza- sile taşra memuriyetini kabul etmi- yör. Ben zorla gönderemem. Artık babi bizim halefimize gördürsün. er! Diye bağırdı. k Ametçi Beyin teşebbüsünden bir sey çıkmadığı gören paşalar, ken- dileri görü, istediler. Damat Mahmut Paşa, Mitat Paşaya: ,77 Canım efendim, bir Kemal Be- yin teb'idi, bir de Galip (Paşanm â- yanlığı, efendimizle aranızı açmağa da değer mi?, E Yolunda sözlerle ara bulmağa ça- İıştı, Fakat, Hitat Paşa artık köpür- müştü: Poşa hazretleri, dedi, siz ve muz? Mesele filânm teb'i- di Kanunu Esasinin mer'iye- ti meselesidir. Biz Kanunu © Esasiyi bunun için mi yaptık? Herkesi tıza- sına bakmadan şuraya buraya süre- bileceksek Kanunu Esasi nerede ka- hır? Galip Paşa bahsine gelince, ken- disini yana attırmak isteyenler, mü- #n. diye istiyorlar. Meb'usanda bu heiaplar görülmeden şüpheli bir a- #ayı sarsmıştı. Gücenik | bir tavırla, Şevap vermeden, kapıdan i Serasker Redif Paşa, sadrazamla yalnız kalınca, daha aşağıdan alarak konuşmağa başladı: — Bilirsiniz ki çoktan beri hayır- hahımızım. Bunca işte birlikte buhun- duk. Yüzüp yüzüp te kuyruğuna gel diğimiz bir mn ve hiddete kapılarak hazır bir işi bozmak doğru 5 Yam hakkınız var. Fakat taraftan 'usan intihabatı der- dest iken, öte taraftan devletlerle <p, R SE içi 'aşa hazretleri, ben bu işi mil. beni çağırmıyor. halde bana devlet işini ille falanı buradan gönder rar ediyor, kat verirdim a bön de Padişahımız olduğum diye ım gidip iza- Hitler Almanyanın mukaddera- tana hâkim olduğu günden sonra Almanyada intihabat meselesi €- hemmiyetini kaybetmişti. Bir inti- Weimar Kanunu Esasisine karşı açıktan isyan ederek dikta- törlük ilân edecekti. Geçen O pa- zar günü alman neticeye (göre şimdilik böyle bir yol takip etmek mecburiyetinde değildir. Meğer ki ittifak halinde bulunduğu Hu. genberg millicilerile arası açılsın. zille beraber © bir tarafa mefyi, yahut bir valiliğe gönderilmesi, hallın ayak lanmasına meydan verebilirdi. Mitat Paşanın da: — Bu sefer azledilirsem, halk lip beni Babrâliye götürür! Demesi boşuna olamazdı. Demek Jön - Türklerin böyle bir takım ha- zırlıkları vardı. Bunları sıkı ve bek- | lenmez bir darbe ile ezmek lâzımdı. Bunun çoresi düşünülürken Başkâ- Gp Sait Paşanın kaleminden o çıkan mahut Kanunu Esasinin © 113 üncü maddesinin ikinci fıkrası imdada ye- tişti. Abdülhamit, | — Mademki bu madde bana salâ- hiyet veriyor. Bu salâhiyetle ben Mi- tat Paşayı memleketten çıkarabilirim. Kimse de Kanunu Esasiye O muhalif hareket ettin diyemez! Fikrini İleriye sürmüş, sessizce Mi- tat Paşayı vapura bindirip memleket- ten çıkarmak üzere tertibat alınma- sms emretmişti. Yalnız kimse (o duy- madan paşayı saraya çekmek, dan vapura atmak lâzımdı. . Redif Paşanın oynadığı komedya, © saraya gitmiyen Mitat Paşaya emniyet ver- mel içindi. Damat O Muhmut Paşanın gördüğü hakaret te daha fazla bek- İenemiyeceğini, Milat Paşanın da ar- tık harekete geçmesi muhtemel oldu- #unu düşündürüyordu. Redif ve Damat Mahmut Paşaların Babıâlide Mitat Paşa ile görüştükleri ü kamarillâ ha- | hazırlıklarin | se | l ora” ve meşgul olmuştu. Bütün tertibat alın- muş, vapur sabaha karşı hazır olarak Dolmabahçe önüne getirtilmişti. Sa- bahleyin erken Mitat Paşaya davetçi gönderildi. Ablülhamit, çocukluğurdanberi o- kumasını sevdiği na müstenit olduğunu zannediyordu. Kemal Beyi teb'it etmiyerek icap e- derse Galip Paşanın âyânlığına razı olmak fikrile, hiç bir tedbir almadan, gelen yaverle beraber saraya doğru yola çıktı. Mitat Paşayı çağırmağa giden ya- verin paşa ile birlikte gelmekte öoldu- ğu haberi üzerine hünkâr, İngiliz Sa- it Paşayı önceden kararlaşmış (olan işi görmek üzere, aşağıya gönderdi. Başkâtip Sait, Damat Mahmut Paşa- lar hiç görünmi; Redif Pa- ..- kerler içinden en güvendiği. beş on çavuşu silâhlr olarak hazır bulundu- ruyordu. Mitat Paşa, saraya girince doğru- ca “Paşa dairesi” denen daireye doğ- ra yürüdü. Dairenin önünde İngiliz Sait Paşa kendisini karşıladı: — Buraya buyurunuz! Diye dairenin alt katındaki bir o- dayı gösterdi. Mitat © Paşa hâlâ bir şey anlıyamamıştı. Padişah kendisini biraz bekleterek kabul edecek zannı ile odaya girdi. İngifiz Sait Paşa, hemen © odanm kapı ve pencereleri altma süngü tak- muş, tüfenkleri dolu nöbetçiler koy- du. Sonra sadrazamı getiren yaveri isticvap etti: — Paşa gelirken kimse ile görüştü mü? — Hayır, — Konağında kimseye gizlice tali- mat yerdi mi? : i 1? Son intihabat neticesinde lise 647 meb'us intihap © edildi anlaşılmıştr. Bu 647 men ği kalar arasında şu yolda taksim e dilmiştir; Fırka Meb'uz adedi ——— Hitleristler 288 Sosyal Demokrat 125 Komünist sı Merkez 73 Hugenberg milli fırka 52 Diğer fırkalar 28 Teşrinisani 1932 intihabatma göre, Hitleristler 92 meb'us ka- zanmışlar, komünistler 19 meb'us kaybetmişlerdir. Sosyal Demok- rat, Merkez ve Milİf fırka aşağı yukarı imi aynen muha- faza etmişlerdir. e Hattâ birer iki- şer meb'us ta kazanmışlardır. Di- ğer taraftan mütenevvi ufak tefek fırkalar çok kaybetmişlerdir. 1930 da yukarıya kaydettiğimiz beş İ bazı İ yandırmıştır - Tarihim fırka Garicinde mihincevi —... Almanyada komünist yurtları işgal ediliyor BERLİN, 9 A.A. — Volff A. jansından: Reichstag mecl lanmalarını eski Reichstag'ın kar. yısındaki Kroll tiyatrosunda yapa caktır. Bununla beraber ilk top- lanma Potsdam Kışlasındaki kili- sede olacaktır. Bu toplantıda bulu nacak olan reisicumhur Hinden- bourg, kısa bir nutuk söyliyecek, ondan sonra başvekil hükümet beyannamesini okuyacaktır. Bu açılış (o toplanmasınin 21 martta olması muhtemeldir. Karl Marx'ın evi Berlin, 9 A.A, — Vol£f Ajan. sında: Milliyetçi sosyalistler, komü. nist fırkasının toplanma yeri o- lan ve Kari Marz'm evi denilen yapıyı ele geçirmişler, milliyetçi sosyalistlere mahsus bayrağı çek: mişler ve sosyal demokratların kullandıkları kırmızı bayraklar. dan 3 tanesini bu evin önünde yakmışlardır. BERLİN, 9 A. A. — Prusya dahiliye nazırının bir emri üzeri. ne komünist fırkasının o merkezi olan Kari Liebknecht, hükümetin emrine verilmiştir. Bolşevizme karşı mücadele & decek olan siyasi zabıta kuvvetle. ri, bugünden itibaren kendilerine verilmiş olan binalara yerleşmiş. ler ve bu binaların üzerine öğle. den sonra milli bayraklar çekil. miştir, Uçuracaklardı LEBENSTEİN, 9. A. A. — Lebenstein polisleri komünistlere ait olduğu anlaşılan ve içinde patlatıcı maddeler bulunan bir depo ortaya çıkarmıştır. Yakalanan komünistlerin Yap: tıkları itiraflara göre komünistler bu depodaki patlatıcı maddeleri, belediye dairesini milliyetçi sosya listlerin bir toplanma gününde havaya uçurmak için kullanmak istiyorlardır. f Karışık dünya #ransızlar gerginliği gehiş- letmek istemeyorlar PARİS, 9 A.A. — Stefani''A- jansı bildiriyor: — Sabık başvekil M. Laval gaze- tecilerin kendisini ağırlamak için yaptıkları bir toplanmada İtalyan- Fransız münasebetleri hakkında ler söylemiş ve bu arada demiştir ki: “İtalyan - Fransız münasebet- lerindeki gerginliği gevşetmeğe çalışmak için M. ini ile gö rüşebileydim çok memnun ola caktır. Fakat Fransız siyasi maha- filinin bu dileğime muhalif olduk İ larını gördüğümden bu görüşme düşüncesinden: ister islemez vaz- geçtim.” Bu sözler, şiddetli bir tesir t- Romanya vaziyeti görüşü; BUKREŞ, 9 A.A, — M Titu- lesco, bugün öğleden &onra kral in kabul edilecektir. üşmenin mevzuu beynelmi lel vaziyet olacaktır. Bilhassa kü- çük itilâf misakı görüşülecektir. Portekizde tevkifat LİZBON, 9 A.A. — Polk mü- dürü muavini ile üç polis memuru, siyasi sebeplerden dolayı tevkif edilmişlerdir. HARİCİ Mücadele çetin | Dolar buhranı | —— M. Roosevelt kongreye ne teklif edecek? NEVYORK, 9 A.A. — M. Ro- ösevelt, kongrede kısa ve fakat kat'i ifadeli bir beyanname oku- yarak” O borçunu (ödeyebilecek bankaları, onlara yeni para vere- rek, kurtarmağı ve zaif bankaları kendi hallerine bırakarak ölüp gitmelerine göz yummağı” teklif edecektir. Müşarünileyh, ayni zamanda hükümet masraflarının mühim su- rette azaltılmasını teklif edecek. tir. ; Para yerine NEVYORK 9 A.A. — M. Leh. men, hazinenin kendisinden Nev. york hükümeti dahilinde tedavül. de bulunan para yerine hususi ku. pürler çıkarmak raüsaadesini ge- ri almış olduğunu bildirmiştir. NEVYORK, 9 A.A. New-York hükümeti valisi M. Lehman, hazi- nenin para mahiyetinde hususi şahadetnameler çıkarmak mezu- niyetini geri almış olduğunu söy- lemiştir, Beyaz Sarayda yapılan konfe- ransın sonunda M. Roozvelt, kon- | grenin alınmış olan fevkalâde ted birleri bugün kabul edeceğini tah mine etmekte bulunduğunu söyle- miştir. Ayan demekrat fırkası reisi M. Robinson ise bir tebliğ weşrede- rek her iki meclisin reisicümhu- run programımı kabul edeceğini ve bunun üzerine birçok bankala- rm yarın açılabileceğini beyan et miştir. Federal Rezerv banklar, para biriktirmeğe karşı birçok tedbir- ler alacaklarını ilân etmişlerdir. M. Roosevelt'in beyanatı VAŞİNGTON, 9 A.A. —M. kongre liderlerile görü süp danıştıktan sonra, kendi plâ- nmın kongrece kabul edilmesinin pek ziyade muhtemel olduğunu söylemiştir. Sıra Çinlilerde Çin kuvvetleri makabu faarruza geçtiler PEKİN, 9 ALA. — Pekin'den birkaç mil uzak bir yerde Tchang Kai - Chek, Tehang-Sue-Liang ve başvekil kaymakamı M. Soong a- rasında yapılan bir müzakerede sonra Çinliler Jehol'de uğradık- ları bozgunluğu tamir için büyük emekler sarfma girişmişlerdir. Resmi membalardan alınan haberlere göre Çin askerleri 3 koldan Japonlara doğru ilerlemek tedir. Japon kuvvetlerinin Ku Pei Kow geçidini bırakarak , Jehol şehrine doğru geri çekildikleri söylenmektedir. İdam edilmiş PEKİN, 9 A.A. — Jeneral Tan gyouling'm akıbeti hakkında yek- diğerini nakzeden bir takım şay- ialar dol dır, e ldürelmin olduğu haberi tek- zip edildiği bir sırada kendisinin | Hsifengkeou boğazı yakınınd mareşal Tehang Sue Liang'in Je. neral Auanfoulin'nin kumandası altındaki kuvvetleri tarafndan tevkif ve hemen idam edilmiş ol. duğu bildirilmiştir. PEKİN, 8. A. A. — Resmi Çin me hafili, Jeneral Tangyoalin'in kaç- mış ve tevkif edilmiş olduğunu dair Japon: membamden gelen haberleri teyit etmemektedirler. HABERLER (ES Silâh yarışı Bir İtalyan gazetesine göre devam ediyor ROMA, 9 A.A. — Giornsl d'l. talia'da Albairos imzasile bir tek- nisien yeniden silâhlanma yarış larma girişileceğinin bir takım a- lâmetleri belirmeğe başlamış ol duğunu yazmaktadır. Mumaileyh, son zamanlarda Amerikan filosunun Büyük Okya nos'ta yapmış olduğu manevralar hakkında etraflı bir etüt yapmış- tır. Malümdur ki, bu manevralar- dan sonra Amerika amirallığı da; nanmanın takviyesi lüzumuna ka- si olduğunu bildirmiştir. Daily Telegrafta son günlerde nim resmi bir habere göre ngiliz amirallığı da ayni lüzuma kaildir. Diğer taraftan Fransa az kuvvetli ve fakat asrileştirilmiş kruvazörlerin ille safta çok iyi iş görebileceği fikrinde ve hemen kruvazörler inşası mutaleasıdadır. Bu kruvazörler, vakit kaybedil meksizin tezgâha konulacaktır. Kabahat Italyan ve Almanlarda PARIS, 9 Ek — Havas A- ye bildiriyor; aris gazeteleri, İtal, “AL sin belimi ay tematik muhalefetinden net, acı, şikâyet etmekte ve Fransız plânr- nın esasını teşkil eden karşılıklı yardım misakının torpillenmesi hususunun bu sistemi hareketi bü tün çıplaklığı ile ortaya atmakta | olduğunu yazmaktadır. Petit Parisien diyor ki: Berlin ile Roma bu muhalefet- lerinde devam eyledikleri takdir- de bu hususu resmi surette orta- ya koyarak konferansı tasfiye et- mekten ve sulh için en ciddi temi- nat teşkil eden Fransız - İngiliz - Amerikan sıkı tesanüt siyasetini muhafaza eylemekten başka yapı- lacak birşey kalmaz. M. Mac Donald Çenevreye gitti. LONDRA, 9 A.A. — M. Mac Donald beraberinde kızı madma- zel İshabel ile sör John Simon bu- lunduğu halde Parise gitmek üze- ei 11 de Victoria istasyonu istasyonda Fran sız sefiri M. de Fleuriau ile görüş müştür. M. Mac Donald; şü Bbeyanatta bulunmuştur: “Silâhları bırakma konferan- smda bir netice elde etmek teşeb- büsünde bulunmağa gidiyoruz. Bu netice, ihtimal bizim umduğu. miz neticenin ayni olmiyacaktır. sulhuna Fakat cihan kiymetli bir peri olacağında hiç şüphe yok take > SN Sahi” Emlâk ve Eytam bankası binası fırkalara mensup meb'us © adedi 141 iken bu defa 28 meb'usa in miştir, Hitlerin 92 fazla meb'usu şu şekilde temin ettiği anlaşılıyor: 1 — Bu defa intihabata daha fazla müntehip iştirak © etmiştir. Bunların kısmı küllisi hükümete yani Hitler fırkasma rey vermiğ- 'n intihapl ir defa in edemez. 5 Dun içindir ki Hugenberg lr lerinin 52 meb'usluk frrkasınn da yardımmı temin etmek Bizimdir. Esasen Hitler iktidara geçtiği gündenberi bu fırka ile © teşriki mesai etmiş bulunduğundan şim- dilik vaziyet bu şekilde devam e- decek demektir. | Ancak müspet iş yapmak zamanr geldiği > milli fırka ile Hitleristlerin bera- ber yürüyememeleri de çok muh- rai Ancak bu, Hitleri bildi. ini vazgeçirecek de- ğildir. İntihabatta bu zaferi ka: zandıktan sonra şimdi Hinden- burg'un itimadını da kazanmağa başladı. Cümhurreisi | şimdiye kadar Hitler'i yalnız olarak kabul etmemişti. Daima Von Papen de beraberdi. Ve Von Papen, Hitler ile arasında bir temas Cümhur- reisi tarafından kabul edildiği bildiriliyor. ül yüğdı mı da inzimam ederse, artık Hit- ler için vaziyet büsbütün eminolur. İntihabatın neticelenmesi üze- rine Hitler ve fırkası için müspet iş yapmak zamanı da gelmiş olu- yor. Şimdiye kadar © milli sosya- listler muhalefette idiler. Ve Ak manyanın siyasi hayatmda gürül. tülü bir rol oynamışlardır. Baka- ım müspet iş sahasmdaki rolleri ne olacak? yapılıyord Hatırlardadır ki o bundan “e İ yapılan intihapta Yu. manitanın başlıca iki fke olan Çaldaris'in Abali fırkasile Veni. zelos'un Liberal fırkası mecliste ekseriyeti temin © edememişlerdi. 248 Yunan Meclisinin mevcudu saninin ortasma kadar devam et- ti. Venizelos, Çaldaris Hüküme- tinin Harbiye Nazırı Kondilis ile şüphe / etti. hareketine Şeker fabrikası Sıvasta da. bir şeker fabrikası kurulacak ANKARA, 9 (Telefonla) — İkhısat Vekili Mahmut Celâl Be yin Sıvasta bir şeker fabrikasi kuralması hakkındaki kararı müs bet bir sahaya girmek üzeredir. İsmet Paşa ve diğer hükümet aza ları bu teşebbüsü teşvik ve tasvip etmişlerdir. Fabrikanın hükümetin iştira- kile milli bankalar tarafından ya- pılması düşünülmektedir. İlişik kararname ANKARA, 9 (Telefonla) — İlişik kontenjan kararnamesi Res - mi gazetenin cümarlesi sayısın- da neşrolunacak ve ayni gün güm rüklere tamim edilecektir. Ankarada daimi sergi binası ANKARA, 9 (Telefonla) — Milli İktısat ve tasarruf cemiyeti umumi merkezi tarafından Anka- rada inşasına tevessül! olanan dai- mi ve asri vesgi binası için milli bankalar nakdi yardımda bulan- mağı kabul etmişlerdir. İş Bankası 20 bin, Ziraat, Sa- nayi ve Maadin Bankaları yirmi- şer bin, Emlâk Bankası da 10 bin lira taahhüt eylemişlerdir. 48 kaçakçı yakalandı ANKARA, 9(A.A.) — Mart ayının birinci haftası içinde ce- nup hududumuzda ve İstanbul mınlakasında 33 gümrük vak'ası olmuş, gümrük muhafaza kıt'ala- rt tarafından birisi yaralı birisi ölü 48 kaçakçı yakalanmıştır. Bu vak'alarda yirmi sekiz bin defter sigara kâğıdı yüz doksan sekiz deste oyan kâğıdı, bin altı yüz kilo şeker, altmış dört hayvan, beş tüfek, iki tabanca, yirmi bir cins muhtelif eşya ele geçirilmiş- tir, Kır bekçisi çobanı öldürdü IZMİR, 9 (Milliyet) — Ber. gamanın Hamzalı köyünden kır bekçisi Hidayet mer'a meselesi yüzünden aralarında kavga neticesinde çoban Yai beylik silâhla öldürmüştür. bpm Üzüm fiatları İZMİR, 9 (Milliyet) — Son günlerde üzüm Fiatlarının düşme- si üzerine alıcılarla satıcılar ce Atinada dün yeniden tevkifat yapıldı ATINA, 9 (Hususi) — Cene ral Plastiras henüz tevkif edilme miştir. Yalnız bugün ordu ve do- nanmadan büyük rütpeli bir kaç zabit daha tevkif edilmiştir. Ceneral Kondilis ve ceneral Metaksas Atinaya vâsıl olmuşlar. dır. M. Çaldarisin kabinesini ya- rın teşkil etmesi kuvvetle muhte- meldir. Timurtaş han TAHRAN, 8 A.A. — 19 Şubat tarihinde tevkif ve ilk önce irti- ki saray nazırı Timurtaş Han, şimdi de ihtilâs ve dolandırıcılık” İa itham olunmaktadır. zırların değişmesini istedi. oÇal- daris te bunu fuzuli bir müdahale telâkki ederek istifa etti. Ve ye- rine Venizelos geçerek 5 martta İşte geçen pazar günü yapılan intihabat budur. Bu intihabatın Ahali Fırkası lehine ve Venize- los aleyhine tecelli ettiği anlaşılır yor. Eğer Yunanistanda © bükü- met bir fırkanın elinden diğer fır” kanın eline intikal & etmesi gibi basit bir iş olsaydı, 5 mart intiha batının neticesi malüm olur olma?» iktidar Venizelos'tan Çaldaris'& geçecekti. Ancak mesele o kada” basit . Bu fırkalardan bi ri cümhuriyetçi, diğeri kral taraf” tarıdır. Binaenaleyh hükümeti” Venizelos'tan Ahali fırkasına ge” mesi, bir rejim değişmesi manasi” Dı tazammun edebilir. Gerçi Çe daris rejim meselesini mevzuub3” is etmiyeceğini bir çok vesileler le söylemiştir. Fakat fırka lideri bu sözlerinde samimi dahi ols#" korkuluyor ki kendi fırkasına bö”