17 Temmuz 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 7

Amerikalıların yüzde doksan beşi niçin nazi düşmanıdır? Şiddet, verilen ahtlerde sadık kalmamak, (Baltık devletleri müdafaasız küçük milletlerin « hayati saha» bahanesile ezilmesi Amerikan hassasiyetini | çok derin surette yaralamaktadır Harp Mur- hakak mi! Almanya blöf yapmak- ta niçin israr ediyor “Ben, Alman devlet erkânının lisanında müsai ir alâmet görüyorum. Cünkü lisanda (şiddet! davranmak ekseriya gili bir tereddüdün işaret dir. İnsan, bir hareket: bulunamayınca, o dili: zorlar.,, Ni - Yazan — Eski Fransız nazrrlarmdan li HENRY LEKERY İ miasessiseeesssasseserasereserssarde yeasanas! Çekosloluk istiklâlinin acı bir şekilde kaybolduğu © buhrank günlerdenberi bütün milletlerin zihnini işgal eden bir sual var: Dünya muhakkak bir harbe doğru sürükleniyor?, Bu suali başka türlü ide sora - biliriz; Almanyanın her şeye bâkim sa. hibi, emellerine başka türlü va- Sl olamadığı takdirde, yeni bir büyük dünya harbine sebep ola “ak muıdır?, Busunle şimdiki halde kat'i bir Sevap vermek kabil değildir. Hâ- diseler arasında, devlet adâmları. mın putuklarında, gazetelerdeki münakaşalarda bu suale cevap 2- Yandı, Sulhcü gayeleri hakkında şüp- he edilemiyecek olan devletler en vahim bâdiselere karşı koya bilmek için müthiş bir gayret sar. İsdiyorlar. Pakat, barışa karpbesleğikleri (o arzuyu Oda her İtrsatta tekrar etmekten geri kalmıyorlar. Diğer taraf ta, şimdiye kadar kendilerine bu kadar muvaffa- yes kazandıran palavra ve birdenbire hamle siyasetisiden arlık bir şey Ümit edemiyeceklerini, artık harpsiz fütuhat devrinin “amamiyle geçmiş olduğunu anlamış bulunuyorlar. Bununla beraber, şeflerin lisanları değişmiş değil ve biç de insana emniyet vermiyor Almanyanın Memeli, İtalyanın da Arnavutluğu işgalinden #onra dünya vaziyetinde mühim bir sükünet görüldü. Fakat, her kes bunun muvakkat olduğunu ve önümüzdeki aylarda yeni bir Rerginlik ortaya çıkacağını hissediyor. Bu gerginliğin de mevzuu Danzig olacak. Elverir ki Führer gene gizli gizli pişirilip kutarılmış bir hal şekli ortaya çıkarmasın. Zira, o böyle beklenmiyen şeyler hazırlamakta usta olmuştur. Dediğinden vâzgeçmiyen bir ilerleyiş hırsının yeni bir hamlesi el nereye kadar varacak ve bundan ne gibi bir netice hasıl ola- , Dürüst bir adam olan Mister Çemberlayn daha geçenlerde Cardift'de tekrar etti; İngiliz başvekili Almanya İle işbirliği etme- "in kabil olacağını söylüyor ve bu tahminde bulunuyor. Hattâ, bir. lik ve karşılıklı. itimat havası içinde müzakere edilmek şartiyle | değiştirmeler, imkânından bile bahsediyor. | Mister Çemberlayn'ın düşüncesi gayet vazih olarak anlaşıl- Yor. Zira, hakikaten, milletleri mahveden şu rekabet hırsına bir ton vermek lâzımdır. Umumi vaziyetin icap ettireceği değişik. Milletler Cemiyeti misakının 13 İnci maddesinin de (Okabul *tiği bir şeydir. Fakat, bundan evvelkilere olduğu gibi, bu anlaşma teklifine de kavgacı bir şekilde cevap verildi. Almanya, emperyalizminin yo lunu kesmek için teşekkül eden küvvetherle esir eğilebileceği ka hâatini vermek istemiyor, Danzigin eski müstemlekelerinin ve ha- Yat sahası dediği şeyin verilmesini temin edecek bir barıştan böşka türlü bir anlaşmayı kabul edemiyeceğini söylüyor. Pührer de daha evvel hiç bir sürette “kendini aşağı görme, Bissiyle mürtarip olmadığını söylemiş ve Almanyanm 1918 de «i- lâklarını berakarak Amerikan Cumhurrelsi Vilsonun davetini kabul çi bu suretle itidal gösterdiğini, fakat sonra pişman oldu Unu İleri Dr. Göbbels de, bunları, hem de tarizkâr bir lisanla, iki kere tekrar etti, Alman gazeteleri İngilterenin hününiyetle söylediği “zleri alayla karşılıyorlar. Bütü bunlar, Almanyanın kararından dönmiyeceği, onu yo. lihdan hiç bir geyin döndüremiyeceği, ötekiler boyun eğmezlerse, in muhakkak olacağı kanaatini vermek için yapılıyor. O halde, muhakkak bir harbe mi sürükleniyoruz? 4Devamı 14 üncüde) Alman propaganda nazırı Göbels “| İ Bir Fransız parlâmento murahhası şrupu A- paerikaya gitti. Bu seyahatinin gayesi Amerikslı- parm Avrupa bâdiseleri karşısındaki düşüncelerini | öğrenmekti, | Vaşingtonda bize rofakat eden sefirimizle be- İraber (Beyaz - saray) da reisicumhur Rüzvelt tarafmdan kabul edilmek gerefine nail olduk. Tam bir iyilik ve mütebestim bir cesarci ifade €- İ len bu güzel yüzlü adamın bize karşi gösterdiği *on dereee sade, fakat çok içten gelen hüsnükabul | soryusmda nasıl olur da teshir edilmiş olmazdık? İ Bundan evvel birçok siyasi şahsiyetlerle gö- İ Süşmek İmkânmı bulmuştuk. Bunların İçinde bir - İsok senato azaları, mebuslar ve gazeteciler vardı, İ itolde meclis hariciye komisyonu reisi M. Saul B'eom tarafından kabul edildik, Bu zat görüşme- | erimizin daha esası olmasmı temin edebilmek için anına ğemökrat ve muhalif partilerine mensub İ neslekdaşlarından birçok arkadaşalrını da topls- şaş, İ Heyetimize Vaşington, Nevyork ve Şikagoda İ gösterilen alâka Amerikan misafirperverliğinin ne i kadar büyük olduğunu takdir etmemize ve Ameri- kalılarm memleketimiz için besledikleri sempatinin okadar kuvvetli olduğunu ölçmemize imkân bah- etmişti, Bu merlekette ilk olarak nazarı dikkatimize te g6y şu olmuştu: Amerikalılar bizim işleri- ve .davalarımıza ler vermektedirler. Bunlar İtalyanm bugün müt- tefikine karşı gerek entellektüel ve gereks iktmadi ve siyasi #ahada takınmış olduğu köle vaziyetinden nefret ediyorlar, fakat bu vaziyelin uzun zü'nah bu şekilde devam edebileceğini zannetmiyorlar, İdeal iştiraki ve sempati bağları, barb halinde Amerika Birleşik Cumhuriyetlerinin Fransa ve İn- güterenin yanıbaşında yer almasmı temin eğecek katl vaziyeti doğurabilecek mi? Hitler emperyalizmine bütün yollari kesmek ü- zero Amerika işine müdahale etmoğe hazir mıdır? Bütün dünyu mukadderatının bu suale verile- cök kat'i cevaba bağlı bulunduğunu idâla edersek Amerikalılar bize kırmamalıdırlar. Biz bir şey ta- leb etmiyoruz. Fakat zannediyoruz ki onlar tsm zamanında kat bir vaziyet almaları harbin önüne geçebilir. Amerika tarafından keskin bir lisanla yapıla- cak kat'i bir ihtarm milyonlarca insanım felâketi- ne sebeb olacak büyük deliliği imkânsız bir hele getireceğinden cminiz. Maamafih kendimizi bir Amerika (o vatandaşı yerine koyarak bize ait olmıyan bir düşünüş tarzını anlamağa çalışıyoruz. Bizden bineirce kilometre mesafede yaşıyan Miğle-Vest'li bir çiftçiden bizim dünya telâkkimizi kabul etenssini ve bizim Avrupadaki kavgalarımız- la alâkadar olmasını istiyebilir miyiz? karşı — katiyyen “ alikseelie.— Rahatwe'msa'ut yaşıyan bu adamdan bizim üöstermiyorlar. Büyük bir dikkat ve uyanıklık 5- İ inde Avrupa buhranının İnkişafını takip etmekte- lirler,. Bâzan hâdisatı tahlilde hata işlerlerse ve- j silen izahatı dinliyorlar ve noktainazarlarmın da- ima kabili münakaşa olduğunu kabul ediyorlar. Bundan başka, şurası muhakkaktır ki Ameri- kalılar hisleri itiburile çok o yakımızmızdadırlar. De- mokrasilerle olan ideolojik bağlılıklarım açıkça söylemekten çekinmiyorlar. Mübalâğa etmeden ii- dia edilebilir ki Amerikalıların yüzde 95 i Nazi ! düşmanıdır, İ — Şiddet, verilen ahitlerde sadık kalmamak, müdafaasız küçük milletlerin “hayati #aha,, behe- nesile ezilmesi Amerikan hassasiyetini çok derin surette yaralamaktadır. Fransa ve İngiltere hak ve hürriyetin muha- "ant a ktedir. İşte bunun İçindir ki s0- kaktaki lkalettayin bir Amerikalı gibi Reisicumbur Ruzvelt de demokrasilerin muvaffak olmasmı te- mönni etmektedir. Ayni his sensen artık Ameri- kan enmiasiyle tamamiyle kaynaşmış ve aslen Al- man Ve İtalyan olan vatandaşlar tarafından da iz- Sar edilmektedir. Diğer cihetten birçok Amerika- 'dar Almanya ve İtalya hakkında ayrı hüküm- ri BET p tehlikelerimizi düşünmeden paylaşmasını taleb e- debilir miyiz? Avrupa? Danzig? Çin O imtiysssiri?” Bu uzak karışık meseleler onun için bir harbe değer mi? O hiç şüphesiz, bir gaye ve prensip Ouğrunda rahatını, saadetini, hattâ hayatmı tehlikeye koy- mağu amade: Arcak, o henüz kendi menfaatleri- ne tamamiyle uyup uymadığını bümediği menfaat ibtilâflarına karışmakta mütereddiddir. İşte Atlas Olıyanusunun öte tarafında hâlâ bir gok infirad siyaseti taraftarı bulunmasınm sebebi buradadır. Böyle düşünenler eski bir siyasi an- «neye bağirdırlar, o Amerikalılarm “Handeout,, ya- ni (ellerimiz oyunun harielnde) o dedikleri bu kaide heniz birçok Amerikalılar Için Amerikan harlef politikasınm esas prensipi olarak kabul edilmek is- tenilmektedir. Maamafih, orada efkfir: umumiye son derece hassas ve hareketlidir, Monroe doktrinlerinin u- zatılması çareleri sranilıyor. Bütün Amerikalı iş- sizler Almanların cenub Amerika piyasalarma el w- noktalnazardan mütalea ediyorlar. Almanys ile Japonya arasındaki (Devamt 1 ünefide) zatmalarını bu Bundan başka endişede haklıdır! Çünkü bir harp vuku- unda memleketleri muharebe meydanı haline girecektir Yazan Pierre Dominigue Geçen gün M, Gabriel Pes ri “Humanite” gazetesinde şöyle yazıyordu: “Şu sunle açık bir cevab istiyo- ruz: Baltık devletlerine garanti vermek teklifi ne sebeble, ne fikir. le, hangi kaldeye uyarak reddeği » liyor?,, Bu suale kendim cevab vermiye- ceğim ve ayni gün madam Tabouis nin “Oğuvre” de çiken makalegin- den şu parçayı alacuğım: “Tatoyya (Latonya) nüzirı Mun- ter yakma Almanya Üe bir an - laşına imzalıyacaktır ve Alman « yadan ilham alarak, Sovyetlerin, battâi Fransayla İngilterenin bile, yardımını şiddetle reddetmekte- dir.,, Bir kere daha madam. Tabouis konuştu, Onun çok eski şeyler söy- lediğini herkes kabul ediyor. Fa - kat doğru söylüyor, M. Peri, Mos- kovaya olan sovgisindon gözleri başka bir yeri görmez bir halde, gu hakikati unutuyor: Dalma Almanyanm büyük bir tesiri altmda kalmış olan Baltık memleketleri, #etiklâllerini Alman- yadan kurtularak deği, Rusyadan kurtularak kazanmışlardır. Litvanya, Latoyya, Estonya vak tiyle birer Rus eynletiydi ve Fin - landiya #ls beraber, Rusyanm Pal- tık denizine doğru uzamış bir baj- konumu teşkil ediyorlardı, Sovyetler Rusyası Finlandiya, Es tonya, Latovya ve Lâtvanyayı tek- rar bir gün almak fikrini besliyor. lar demek istemiyorum. Demek is- tediğim şu ki, birçok Finler, Eston- yalılar, Latovyalılar ve Tütvanya - War eskiden memleketlerinin Rus bükimiyeti altmda bulunduğunu w- nutmamışlardır ve her ne pahatma olursa olsun bir daha bu hâkimiyet sltma düşmek istemiyorlar. Bundan kaçmak için kimin Kolları arasma olursa olsun atılırlar, hattâ Alman- yaam bile Bu korkuda içtimsi bir mahiyet var, fakat yani amanda milli bir mahiyeti de hair. Baltık memleket- lerinde Rusyaya karşı vaziyet a - lanlar bilhasan komünistiik aleyh- tarı memleketlerdir, bunu kabul €- diyorum, fakat onların bareketle- rinde âmli olan sebebler yalnız Bolgevikiik dlişmanı olmaları değil. M. Peri de herkesten daha iyi bilir ki general Mannerbelm Finlandi - yadan Rus ve Fin Bolşeviklerini çı karttığı zaman bunu Alman gene- tali von der Goltz'un ve Alman gö- püllülerinin yardımı ile yaptı ki, o zamanlar daha Hitler ortada yoktu, Hakikat gu: Finlandiya, Latoy - ya, Estonya, ve Litvanya Lehistan la, Romsnyayla ayni vaziyette bu- tunuyorlar. Bunlar da, taliin fena bir tesadüfü olarak, Almanya ile Rusya arasma yerleştirilmiş ve de ima bu vaziyetlerinden zarar gör - müş bir memleket gilsilesi teşkil €- diyorlar. Zira, Almanya şarka doğ- Devamı 15 incide),