29 Mart 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

eei p © - ça ö e a S Asa gaü ea L am - HABER— Akşam Postası Baştarafı 1 incide tr bitirmiş, Kastamonu mebusu Ha- san Fehmi vefat etmiş olduğundan beşinci devrede Tekirdağ mebusu seçilen Şakir Kesebirin malümatı- na Müracaat edilmesini icap ettiren suçun teşkilâtı esasiye kanununun 12 ve 27 inci maddeleri haricinde olduğunu ve dahili meclis — nizam- namesinin 108 inci — maddesinin 2 inci fıkrası mucibince — takip ve muhakemenin de devre — sonuna bırakılmasını kararlaştırmıştır. İş- te o zamanki Meclis kararı muci- cibince bü devrede mebus seçilmi- yen Şakir Kesebir hakkındaki ta- kibata şimdi başlanmıştır. Ankara- dan verilen haberlere göre, hükü- met, Meclisten bu işe ait olan dos- yayı almış ve tahkikata girişmiş- tir. Diğer taraftan bu hâdiseye ismi karıştırılan ve o zamanki — şeker idaresinin meclisi idare azalarından olan ÂAhmet Ağaoğlu da bu hususta şunları söylemiştir: “— Benim, yetmiş — senelik öm- rümde kazandığım en büyük servet, alnımın temizliğidir. — İçinde, ona leke sürmek hevesini sezeceğim her harekete ağır mukabelede — bulun- mak tabit hakkımdır. İçine adımm da karıştırıldığı meseleye gelince, bu hususta hesa- bını vermekten çekineceğim hiç bir nokta yoktur. — Bildiğiniz gibi, bu şeker inhisarı, takriben 1924-1925 senelerinde kurulmuştur. Ben bu şirketin ve âalelüâmum herhangi bir şirketin idare heyeti azası olmak i- çin, hiçbir teşebbüs yapmadığım gi- bi, kimseye de ricada bulunmadım. Şeker inhisarı şirketinin idare he- yeti azalığına tayin edildiğimi gaze tede okur okumaz hayret ettim. O zaman Maliye vekili olan Ha- san Sakanın yanma gittim. Kendisi ne aynen şöyle söyledim: “ —. Benim şçekeri, yemekten baş- ka, şekerle hiçbir alâka ve münase- betim yoktur. Beni ne diye buraya tayin ettiniz?,, “ — Başvekilden sor!,, İsmet paşanın yanına gittim. Ba- aa şöyle dedi: “ —. Tnhisarlar yapıyoruz. Memle- kete karşgı bir takım mesüliyetler üzerimize alıyoruz. İtimat ettiğimiz fırka azaları bu mesuliyete - bizim- le beraber iştirak etmek — vazifesile niükelleftirler. Mesele böyle mevzuubahs olun- ca bilâtereddüt kabul ettim. Bura- sını da ilâve edeyim ki, o senelerde bir zenginleşme ihtirası başlamıştı. Biraz sonra gene beni Ajans şirketi heyeti idare reisi tayin ettiler. Be- nimle beraber o heyette Falih Rıfkı Yakup Kadri, Siirt mebusu Mah- mut beyler bulunuyorlardı. Ayni zamanda “Hakimiyeti Milliye,, ga- zetesi de benim elimdeydi. Bunun la beraber, Ankara Hukuk mekte- binde de “Hukuku Esasiye,, profesö rü idim, Bütün bunlardan tabiatile elime külliyetli paralar — geliyordu. Bu altı ay devam etti. Benim ben- Hayalep para hesapıyor; — para- dığını hayretle görüyordum. Hayalen para hesaplanıyor; para- lr olmak hevesine — kapılıyordum. Bu hali ben, kendim ve arkadaşla- rım, ve bütün muhitimiz için çok zararlı gördüm. Eskidenberi arka- daşım olan Hamdullah Suphiye mü racaat ettim. Ve kendisine ıstırabr larımı, düşüncelerimi söyledim. De- dim ki: “— Bu hususa ait Gazi paşaya bir rapor yazmak istiyorum..,, O bana: — Yazma, görüşl,, dedi. O zamanlar mebuslar tarafından kömisyonculuk yapmak hâdisesi de hergün artmaktaydı. Başka kârlı işlere girişenler de çoğalıyordu. Ve fazla kazanılan paraların tevlit et- tiği meselâ barlar kapatılmak gibi birtakım hâdiseler vaki oluyordu. Gazinin huzuruna — çıktım. Ve bir saat kadar bütün bunları anlattım. kendisiyle ; şifahen O sırada eski Şerıye vekili Mustafa Sre ” M Bi u Y F T yat neler diyor ? Feyvzi, Gazinin ziyaretine — geldiği için, ben kalktim. Gazi bana, — Söylediklerini yaz. Bir sureti- ni de İsmet paşaya ver! dedi. Ben bu emri yerine getirdim. Fi- kirlerimi üç nokta üzerinde topla- 1 — İnkılâp yapanlarda kanaati- nefs lüzumu. 2 — Mürakabenin gittikçe gev- şemesi, ve binnetice suiistimallerin avdet etmesi ihtimali. 3 — Hakiktf firkanın ademi mev- cudiyeti. Raporumu yazdım. Bir suretini de İsmet paşaya takdim ettim, İki üç gün sonra, raporumu o zamanki kalemi mahsus müdürü Necmettin Sahir vasıtasile alan Başvekil beni Başvekâlete dayet etti. Kendileriy- le orada çok uzun bir musahabe yaptık. Gazi ise, on öon beş gün — sonra, büyük bir toplantı tertip etti. Ya- veri Muzalfer beye, benim yazımı getirip o mecliste okumasını emret- ti. Bunun üzerine o mecliste bulu- nanların bazılarını işareten? “ — İşte bu gibilere yer verenler sizler ve akrabalarmızdır! dediler. Tabiatile bunun üzerine, bir hu- sumet hâlesiyle muhat oldum. Bu hâdise üçüncü devtrenin — arifesinde oluyordu. Umumi intihabata takaddüm e- den bir beyanname ile Gazi, “Um- deler;, namiyle prensipler vazederek mebus olanların komisyonculuk, heyeti idare azalığı, vesaire gibi iş- lerde bulunmalarını — menetti. Bit- tabi biz de, bütün bu — vazifelerden çekildik. Bu suretle, benim o şir- ketlerde kaldığım müddet, bir sene- yi bile bulmadı, Fakat o bir sene içinde Rusyadan alman şeker meselesi vardır. Vilâyatı şarkiyede halk sön de- rece'müstarip bir haldeydi:' Gerek hükümete gelen haberler, gerek va- lilerin taporları vaziyeti çok feci şekilde gösteriyordu. Oraya behemehal şeker - yetiştir- mek, mübrem bir ihtiyaç halini al- miştr. ! Bunun üzerine Ru—)a ile anlaşıl- dı. Ruslar şekeri Kafkasya tarikiyle getirdikleri için, buradan sevkten daha uücüz mal oluyordu. Çünkü o zaman, İstanbulda şekerin kilosu 70 kuruştu. O zaman, benim heyeti idare azalığım esnasında, bu teşeb- büsün zarar veya fayda — verdiğine dair hiçbir malümatım yoktur. Yalnız, aradan yıllar — geçtikten sonra, ben 1930 senesinde, İstanbul Üniversitesine profesör tayin edil- dim. O meyanda bir teftiş heyeti benden malümat istedi. Ne gafriptir ki, bu Şakir Kesebir, o zamandanberi kaç kere - vekil ol- muştur. Niçin, bir suale muhatab olmadı? Niçin bu iş bu kadar sü- rüncemede bırakıldı da şimdi mev- zuubahs oluyor. Gazetelerde — Teşkilâtı — Esasiye kanunundan bahsediliyor. Halbuki Teşkilâtı Esasiye kanunu bir mebu- | sun veya bir vekilin — malümatına adliyenin müracaat etmesini menet miyor. Bunun için yani sırf malü- mat almak için masuniyeti teşriiye- nin refine lüzum yoktur. Yok eğer iddia edildiği gibi Şa- kir Kesebitin bir cürüm dolayısile masuniyeti teşriiyesi ref'edilmemiş- se bir cürümle maznun olan bir za- tın nasıl vekil — olabildiğini de be- nim aklım almaz. Bu şeker işi, çok muğlâk ve ka: rışık bir iştir. Devlet Alpullü fah> rikasına verdiği alti milyon liranın hesabıni gördü mü?,; Şakir Kesebir ne diyor ? Şeker meselesinden dolayı muü - hakeme edileceği yazılması üzeri- ne kendisinden ne diyeceğini so - ran sabah gazetelerinden birine Şakir Kesebir: ' # —— — ae L Seker İşine adı karışan Ahmet Ağacğlu — “Mevzubahsettiğiniz yazıyı he- nüz okumadım. ÂAncak yazıyı ta- mamiyle okuduktan sonra buna âit mütalâamı söyliyebileceğim. Binaenaleyh şimdilik bir şey söy- liyemem,, demiştir, Madridi Frankistler işgyal ettiler Ber- Başlarajı 1 incide Öğleden sonra Frankist kı. talar, şehre yayılmağa başla- mıştır. Cumhuriyetçilerin bü yük bir kısmı evvelki gece siperlerini terketmişti. As - kerlerin bir kısmı tüfeklerine beyaz bir mendil bağlamış, kısmı da silâhlarını bırakarak kaçmıştır. Akşam, bazı anarşist unsurlar müukavemet etmeğe teşebbüs et- mişlerse ide derhal vazgeçmişler . dir. Frankist radyo istasyonları Madüridin bir damla kan bile dö - külmeden işgal edildiğini bildir - mişlerdir. Şehirde fevkalâde bir faaliyet göze çarpmaktadır. Nümayişçiler sokaklarda dolaşa rak Falanjistleri ve Reketesleri alkışlamakta ve milli şarkılar söy” lemektedirler. Tramyaylar da dahil olmak üze re umumi servisler dün öğleden sonra işlemeğe başlamışlardır. Bü- tün sivil memurlara vazifeleri ba. şında kalmaları emri verilmiştir. Mağazalar, tiyatrolar ve sinema - lar açıktır. 16 ncı Frankist fırkasının kuman. danı miralay Edourdo Hozas, Mad ridimn askeri valiliğine tayin edil - J| miştir, Eski belediye , meclisinin ekalliyet azasından Melchior Ro - driguez, Madridin belediye reis - liğine tayin edilmiştir. Bütün siyasi mevkuflar serbest bırakılmıştır. Halk, 1936 senesindenberi ih . tifa ettikleri e€cnebi sefarethane - lerinden çıkan Franko taraftarları nı alkışlamıştır. Kasado ile müdafaa komitesi a. zası şehri daha evvelden terket- mişlerdir. Hitlerin tebriki Berlin, 290 (A.A.) — Hitler, Frankoya bir telgraf göndererek “Nasyonalist İspanyanın millet - leri harap eden Bolşevizme karşı nihaf zaferi neticesinde kıtaları - nın Madride girmesinden dolayı müumaileyhi tebrik etmiştir. Romada tezahürat Roma, 29 (A.A.) — Frankist . lerin Madride girdikleri haberi duyulür duyulmaz bütün şehir donanmıştır. Büyük bir halk küt - ! lesi Venedik sarayının önünde top lanarak balkonda iki ilefa görünen Musoliniyi alkışlamıştır. Musoli - ni, halka hitap ederek demiştir ki: “İspanya harbine Bolşevizmin hizmeti ile bitmiş nazarile bakıla- bilir. Bu, İtalyanın faşizm düşman larının hezimeti demektir.., Matbuat, öğleden sonrâ Litto -. rio ve Oklar isimlerindeki İtalyan fırkaları da dahil olduğu halde General Franko kuvvetlerinden 200.000 kişinin Madride girdiğini bildirmiştir, Burgos hükümeti komin- tern aleyhindeki pakta mı girecek ? Londra, 28 (A, A.) — General Frankonun İngilteredeki eski mü- messili Dük d'Alba'nın Londradan ayrılacağına dair dolaşan şayialar, siyasi mahfillerde büyük bir tesir husule getirmiştir. — Mumaileyhin yerine ş$imdi yeni bir sefir tayin e- dilmiştir. Alâkadar müşahidler dükün av- detinin Burgos hükümetinin ko - mintern âleyhindeki pakta girece- ğine bir delil teşkil etmesinden korkmaktadır.lar 29 MART — 1959 9 ©a- Baştarafı | incide nacak Oolan neşriyat köngresine resmi teşekküllerin neşriyat işleri. le meşgul dairelerini temsil- eden zâtlarla memleketin fikir Aadamla- rı, tâbi, muharrir, gazeteci, mec- muacı ve matbaacılarla profesör ve muallimlerden seçilmiş güzide bir heyet iştirak edecektir. Kongrenin tetkikine arzolunacak mevzular şunlardır: 1 — Resmi ve hususi neğir te- |şekküllerini sermaya ve kuvvetle. rini azami verim temin etmek üze- re teksif ederek iş birliği etmeleri yollarının araştırılması ve bu eğa- sa göre umumi bir neşriyaf progra- mi hazırlanması. 2 — Dilimize tercüme ' ettirile- cek eserlerin klâsikler dahil ola - rak en lüzüumlularının senelere ay. rılmış bir plânda tesbit edilmesi ve bunlarım neşri için alâkadarlar a- rasında iş bölümü yapılması. 3 — Orta tahsil çağımndaki genç. lik için yazdırılması veya terçüme- si lâzımgelen eserlerin tesbiti ile bunlarm neşri için bir program ha- zırlanması. 4 — Bir çocuk edebiyatı kütüp- hanesini kısa zamanda vücuda ge. tirmek İçin icrası lâzımgelen işler, 5 — Halk için yapılması lâzımge- len neşriyat için yıllara ayrılmış bir program vücuda getirilmesi. 6 — Yazma ve baszma eski kitap. larımızdan yeniden nesri icab eden- lerin tesbiti. T — Ansiklopedi ve müracaat lü- gatleri vücuda getirmek İçin yapıl- ması lâzimgelen hazırlıklar ve İş. ler. 8$ — Memlekette telif ve tercüme yi teşvik edecek mükâfatlar ihdası de verileceğinin tesbiti. yapılan yârdımm daha verimli ve esaslı bir yola konulması, l10 —— Okumayı teşvik etmek ve neşriyatı tanıtmak için yapılabile. cek propaganda, li — Neşriyatın satış ve dağıt- ma işlerini tanzim için almması faydalı olacak tedbirler. 12 — Matbuatımızda işin verimi- ni arttıracak ve kalitesini yüksel- tecek tedbirler, i3 — Edebi mülkiyet hakkma dair olan mevzuatımızın günün ih. tiyaçlarıma göre tadili lâzım gelen cihetlerinin tesbiti. i4 — Kongreye iştirak edecek- lerin kongrenin açılmasından en çök ön gün önceye kadar bt mev. zularla alâkadar olmak üzecre ya - pacakları yazılı teklifler. Kongrenin çalışma esasları 1 — Köngre umum? heyet halin- Litvanya Yeni-kabine teşekkül etti Kaunas, 29 (A.A.) — Yeni Lit- vanya kabinesinin listesi: Başvekil: Cernius, Başvekil mu- avini Bizaukas, Maarif nazırı: Bis- tras, Ziraat — nazırı: Krikscionas. riciye nazırı; Urbsğys, Milli müda- faa nazırı: general Musteikis, Mü- nakalât nazırı: Germanas, Adliye nazırı: Tamosajtis, Maliye nazırı. Sulkus, Değişiklikler, Başvekâlet ile buş vekâlet — muavinliği ve dahiliye ve maliye nezaretleri dahil olmak üze- re yedi departmanda vukua gelmiş- tir. Cernius kabinesi, muhalefet fırka sı mümessillerini de ihtiva eden bir temerküz kabinesidir. ve bunların hangi esaslar da.hılın- 9 — Husust neşriyata —devletçe Dahiliye nazırı: general Skucas, Ha : | Maarif Vekâletinin mühim bir kararı de açılacak ve intihapla encümen- lere ayrilacaktır. 2 — EKongrenin tetkikine arzedi. len mevzular evvelâ encümenlerde müzakere olunacak ve alınan ka- rarlar esbabı mucibeli birer rapor. la umumi heyete verilecektir. 3 — Umumi heyetin milzakere- leri encümenlerin hazırladığı ra - porlar üzerinde cereyan edecektir. 4 — Koöngre şu encümenlere ay- rılacaktır: a) Basım, yaym ve satış encümeni, b) Dilekler encümeni. c) Edehi mülkiyet entümeni, d) Gençlik ve gocuk edebiyatr encümeni, e) Mükâfat, yardım ve propu. ganda işleri encümeni:; f) Tercüme iİşleri eneclimeni. Kongreye kimler iştirak edecek A — Resmi makam ve milcsge- selerden: i — Başvekıllık yve vekiller mü, messilleri, 2 — Genel kurmay başkanlığı mümessili ve askeri matbaa müdü- rü. 3 — Basım, istatistik, devlet me- teoroloji işleri, harita, posta, tel- graf ve telefon, devlet demiryolla. rr umum müdürlükleri mümessille- y 4 — Üniversite rektörü ve fakül. teler mümessilleri. 5 — Ankara tarih, dil ve coğraf- işleri ya fakültesi dekanı ve p!'“' mümessili, *ı 6 — Siyasal bilgiler okulü,. W sanatlar akademisi, Gazi " enstitüsü, yüksek muhemîjjw)“ tebi ve yüksek — zirast profesörlerinin malimessilleri: y T — Lise, üğretmen okulu, kul öğretmenleri ile ilk müfettişleri mümessilleri. B — Millt ve hususi lerden: 1 .—. C. H. Partisi ve halki mümessilleri, 2 — Türk tarih ve dil £ mümessilleri, 3 — Türk basın birliği ** dolu ajansı mümessilleri. 4 — Türk hava kuruml ! kültür kurumu, Kızılay, Gençw : zıilay ve çocuk — esirgeme mümessilleri. 5 .—T. C. Merkez bankaSf, bankası, Sümerbank, Eti İş bankası mümessilleri- ? — Kitab tâhilerinin * dan seçecekleri beş müm”'u 8 — Matbaa sahiblcrînln < rından seçecekleri iki ms ahİP" 9 — Çocuk meçmualari seçecekit müe w' nin aralarından mümessil, 10 — Diğer mecmua !nhjpl aralarından Beçscekleri. 0 G Bil. 1i — Maarif vekilliğinin dt ye ayrıca davet edeceği yazı adamları. ll Slovak askerlerile Macar hut muhafızları arasında çarpıştı 4 Budapoşto,A28e (A - A )dae Reğmi ibir tebliğde deniliyor ki: Slovak kıtaatı Macar hudutlarmı aşağıda gösterildiği üzere ihlâl et- mişlerdir: 26 martta 11,20 de Mecenzef'in takriben iki kilometre şarkında Slovak Aaskerleri Macar hudüd muhafızlarma ateş açtıklarından Macarlar mukabele etmişlerdir. 26 martta saat 17 de Slovak as, kerleri Nagykazmen ve Alsomihaly de Macar hudud muhafızlarma ta- arruz — etmişlerdir. Mütearrızlar Slovak topraklarma püskürtülmüş- lerdir. Slovaklar 8 ölü birçok yaralrı ve yedi esir bırakmışlardır. Macar- lar hiçbir zayiata uğramamıştır. Yine 26 martta öğleden sonra ve 27 mart sabahr Slovaklar, yeniden Kıskolon mıntakasma taarruz et. mislerdir. Mütearrızları yine — tar- dettik. Macar ordusu erkânıharbiye Te. isliğzi sık sik tekerrür eden bu Slü- vak tecavüzleri karşısında Slovak- lar tarafından yapılacak taarruzla- rım en şiddetli bir şekilde Macar ordusuna; emretmi K Bratislava, 28 (A, A) T igir vakyada sükünet avdet kş yt? Yağmur dolayısile âtıl ; lar tahdidi hudud müzak€f” neticesini beklemektedirler Muhtelit Macar . gslovak hudud komisyonu bu sab pestede toplanmıştır. K “Slovak murahhas heyeti kıt'aları işgal edilen glovak larmı tahliye etmedikçe edi'ııt lere başlamak istememekt Slovak heyeti reisi müzak eti” istina mek tasavvurundadır: W Kat'? hududun tesbiti, Mar M gali dolayısile husule gel ’ telâf ve maddi zararların uliyetlerin tayini, / — Bombalar 4 Bir köprüyü hanM' Londra, 29 (A. A,) — smith tivarında patlıyan * w“[fı lardan bir köprü harW — — —— —. — ** —« aşağıdaki noktalara mllll’llllmmmî SHM (lti TAKSi IMMWWIIMWHWIHMWIMHHİHM a Tekl'1 © Yeni Dünyalardf| (FLASH GORDOŞ Senenin en büyük Mac filmi...Dünyanın hcyecan helecaninim rekorü | Önümüzdeki cuma itibartf matinelerden Sinemas!i nd$ başlıyür FBu filmde görecağiniz harikaları yarmki ilânlarda akuf“nımw F Ü W'WWWWWWMH I NNNT KİK HIIIİI!IIH Bu AKŞAM Sinemasında Httti Haa v AĞRA S EREELR DA lll ELrt Tt rEt L Bansecenı ı— ııiıı 10 binlerce hallırmızın arzu ve ısr arı üzerine Pariste Grajd Oper? gösterilip hususi ıırel:te İSTANBULA getirileji BÜYÜK Saheserler şaheserinin FRANSIZCA ıııishasıiq DİKKAT; Yalnız şarkılar ingilizcedir. Filme ilâve olarak: FRANSIZ LONDRA'YI ziyareti, İRAN VE LIAHDİNİN nikâh merasimi, sgn ÇEKO.SLOVAKYA hâdiseleri ve saire — g:::gqg_gıî! i> Bu gece için biletlerinizi evvelden aldmnız. Telefon: 408684 ERERNEREARĞI BT gaĞüze bi ) 1 VALS | ıııııl" VErL v