8 Şubat 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

İngiltere mahvolmak tehlikesi karşısında bulunuyor ! YAZAN: Duff Cooper (Eski İng iliz Bahriye Nazırı) Avam Kamarası toplandı ve bu, zannedildiğine göre, bugünkü İngilzi Parlâmentosunun son toplantısıdır. Arada bir harp patlak vermiyecek olursa önümüzdeki bahara veya sonbahara İngilterede mebus seçimi yapılacak, Rey vermek için rey sandığına gitmeden evvel İngiliz Başvekilinin, memlekete hangi plân Üzerinden hitap edeceğini kararlaştırması lâ- zımdır, Milletin karşısma muhtelif siyasi fikir cereyanlarının bir telifi olarak mı çıkacak, yoksa bugünkü bütün mühim siyasi meseleler üze- rinde biribiriyle tamamiyle ittifak halinde bulunan sağlam bir partiler grupu halinde mi? Bundan sekiz sene evvel, nazik bir vaziyeti önlemek maksadiyle mil H hükümet kurulmuştu,. Bu hükü - met kurulduğu zaman tamamile bir koalisyon kabinesiydi, İçinde lord Hailsham, lord Samuel, lord Snov- denin bulunduğu bu hükümet tama- miyle biribirinden ayrı muhtelif &i- yasi fikirlerine samimi olarak bağ- lr kimselerden mlürekkeb bir. hlükü. metti, Fakat bir buhranı halletmek maksadiyle, "epsinde muvakkat bir zaman İçin beraber çalışmak arzusu vardı. Bu gibi bir hükümet nihayet göy- le bir mesele ile karşılaşacaktır: ya dağılması, yahut da yerleşip kalma- sı lâzımdır. Partileri biribirinden a- yıran ihtilâflar ya ortadan kaybo - lacaktır, yahut da daha fazla bir za man İçin bir arada çlışmalarına mü- saade etmiyecektir. Bu iki şıktan birincisi hâsıl oldu. Yukarda isimlerini zikrettiğimiz bi- ri hakikf “tory” biri hakikt liberal biri de hakiki sosyalist olan Üüç dev- let adaminm üçü de İstifa ettiler, Hiç şüphe yok ki kalanlar, bir tek fikre sahib, çok iyi bir hükümet teş« kil etmiş oluyorlar. İngiliz muhafazakâr partisinin mükemmel bir hazım kabiliyeti var. dır. Muhaliflerini massedip onları kendi bünyesine aldığı ilk defa ola- rak vukubulmuş değildir. 1890 se- nelerine doğru da liberal' birlikçiler küvvetli bir grup teşkil ediyorlardı. Hattâ aralarında Josef Çemberlayn gibi şiddetli bir radikal de vardı. Fakat bu, hükümete iltihak etmele- rine mâni olamadı ve içlerinden hiç biri de bir daha tekrar ortaya çık- mış değildir. Cumhuriyetçi olduğu zannedilen sağ cenahm en kuyvvet- li bir âzâsr, imparatorluğun, güm. rük ıslahatmm en hararetli taraf- tarı ve şimdiye kadar görülmemiş derecede kuvvetli bir muhafazakâr olmuştur. Bugün Bu milli hükümetin Üç züm resine mensub namzetlerin pro - gramları arasında en ufak bir ihti. lâf olduğunu kimse iddia edemez,. Bulunabilecek bir tek fark varsa, o da hepsinin kendi şeflerinden al- dıkları cesaret verici mektupların altmdaki imzalardır. Vaktiyle, davalarmı kaybetmiş olanların bir ocağı halinde bulunan milli işçi partisi bugün henüz yeri- ni bulamamış olanların toplüntı ye- ridir ve onlarm da hakikaten bir yer aradıkları söylenebilir. Fakat, diye sorabiliriz, etiketleri manalarmı kaybettikleri halde bile, muhafaza etmekten göreceğimiz bir zarar var mıdır? 'Tabif vardır, De- mokrasi müesseseleri bugün dün - yanm büyük bir kısmımmda kıymeti- ni kaybetmiş bulunuyor. Bunun İ- | çin, demokrasi müesseselerinin mu. hafaza edilmekte olduğu memlekat- lerde bunlarımn hürmet görmiye hak- lart vardır ve hürmet edilmelidir. Millf liberal ve milli işçi partileri aslen gayet temiz müesseselerdi, bu günse birer hayalden ibarettir. (Millt lberal), (Mülli işçi) kell - melerinin, asıl manalarmı kaybet - mekle beraber, müntehibler Üzerin- de /bir tesiri olduğu ileri sürülebi- lir. Bununla beraber, ne de olsa, doğru hareket etmek, —mükâfatını görür. Muhalefet partisinin kuvvet- lendirilmesi de memleket için fay. dalı olur. Yerine kuvvetli bir hükü- metin Ceçeceği ihtimali c'madıkça parlâmenter bir hükümet güçlükle ye:ıyabilir. Resmen muhalif tara- fi teş'il ettiği gündenberi işçi par- tisinin, iktidarını kaybetmesi İn - gilterenin son yirmi sene zarfın - daki zayıflığın esası olmuştur. Bununla beraber, başvekil mille- tin kargısıma, muhtelif partilerden müteşekkil, fakat müşterek bir i - man sahibi, müşterek bir dava gü- den Ve bir tek isim taşıyan bir gru. pun başımda çıkmaya karar verme- den evvel, iki tarzı hareketten bi- rini intihab mecburiyetindedir ve bunları dikkatlice tetkik etr-esi lâ- zımdır, İngiltere, 1931 deki — koalisyon kabinesi nazik bir mali vaziyeti hal için kurulmuştu. İngilterenin bu gün bulunduğu vaziyet 1931 dekin- den daha naziktir denebilir. ÖO za- man İngilterenin karşısmda bulun- duğu tehlike kâğıt paraydı. Bugün- kü ise mahvolmak tehlikesidir. O - nu> İçin, parti umdelerinin çarpışa, cağı bir seçim mücadelesine atıl - mak zamanı mıdır; şimdiki balde, milleti parçalamak mı yoksa bir ara ya toplamak mı lâzımdır diye dü- şünmemiz icab eder. Başvekil Münihten döndüğü za- man bazıları onun milletle birlikte | diğer parti liderlerini takviye e - dilmiş, hakiki bir milli hükümet ha- linde kendi etrafında toplanmaya davet için bunu bir fırsat bileceğini Ümid edilmişti. Başvekil bunu- yap- madı, Belki de bunda isabet etti. O anda karşısma çıkacak — güçlükler çok büyük olacak, uğrryacağı mağ- lübiyet de istikbal için muvaffakı. yet imkânmı azaltacaktı. Münih an- laşmasmı tenkid edenler, muahede- nin imza edildiği günün ertesinde, bunu imza eden adamla beraber hü kümet kuramazlarür. Fakat, şimdi aradan aylar geç - miş bulunuyor ve bugün, hükümet azaları bile kabul ediyorlar ki Mü- nih anlaşmasmdan sonra cereyan e- den hâdiseler büyük bir sukutu ha- yal uyandırmiştır. Binaenaleyh bugün partiler ara - sında bir anlaşma imkânı bulmak ka bildir, Vaziyetin ehemmiyeti üzerinde fikirler arasında ihtilâf olamaz. Bu- na karşı almacak tedbirler husu - sunda da fikir ihtilâfı olmaması lâ- zımgelir. Tahakkuk ettirilecek olan ilk he- def ve bunun şümulü münakaşa e- dilecek bir meseledir. Fakat bunlar İntihab mücadeleleri esnasımnda mü- nakaşa edilmemelidir. Bugün avam kamarasında temsil edilen üç parti arasında bazı fikir ayrılıkları var - dır. Fakat bunlar sekiz sene evvel lord Hailsham, lord Samuel ve lord Snovdeni biribirinden ayıran ihtilâf lar kadar kuvvetli değildir. Yarın bir harb çıkacak olürsa bu ihtilâflar nihayet yarım gün içinde ortadan kalkacaktır. Fakat İngilte- re bu çareye başvurmak için felâ- ket ÂAnmı mt beklemelidir? Harbe karşı koymak için İngilte- renin bir birlik husule getirmekten başka yapacağı bir şey yok mudur? Mister Çemberlayn eğer sadece, bütün yaptıklarma müzaheret gös- teren ve kendisine büyük bir İti- mad besliyen kimselerin reyini ka- zanmak istiyorsa, şüphesiz yine bir ekseriyet elde edecektir. Fakat bu müuvaffakryet, kendisinden evvelki iki başvekilin kazandığı ekseriyet- ten daha mahdud olacaktır. Halbu- ki, milli birlik zarureti bugün her zamankinden daha fazladır. Diğer taraftan, başvekil dalma artan mes'uliyetleri paylaşmak, ma- zideki ihtilâflarr unutmak için ra - kiplerine el uzatacak olursa İngiliz tarihinde öyle mühim ve müstesna bir rol oynamış olacak ki dünya ta- rihinde böyle bir rolü elde etmiş devlet adamlart pek nadir gösteri- Mebus seçimi hazırlıkları devam etmektedir. Teftiş heyeti dün- de vali Lütfi Kırdarın Teisliğinde toplanmış ve kazalardan gönderilen defterleri birer birentetkik etmiştir. Bunlardan değiştirilmesi icap eden” ler tadil edilmektedir. Tetkikleri biten deflerler bugün yerlerine iade tetkikini göstermektedir. B ŞUBAT — 1939 » edılecekt:r Bütün defterler ayın 10uncu günü akşM j, edilmiş ve yerlerine iade edilmiş olacaktır. Bundan 50"7“ 15 gün askıda kalacaktır. Resmimizdefterlerin teftiş heyeti * y Krep İmpeksle alâkası bulunmadığını söylüyor Denizbankın Kanadadan almak istediği iki büyük posta vapuru- nun pazarlığında mutavassıtlık eden ve bu münasebetle sonra- dan diğer bazı hâdiselere de ismi karıştırılan İngiliz Aleksandre Consulting Engeneering kumpan- yasının Türkiye mümessili Kre- pin evvelki gün İngiltereden şeh. rimize geldiğini yazmıştık. Krep gazetecilere bulunduğu bir beya. natta demiştir ki:: “—İmpeks meselesi ortaya atıl dığı zaman- mümessili bulundu- ğum şirketin daveti üzerine Lon- draya gitmiştim. Bu mesele İn- gilterede geniş Aakisler yaptı ve dedikodu uyandırdı. Gazetelerin benim ismimi de bu hâdiseye ka- rıştırmaları vaziyetimi çok müş. killeştirdi. İşlerimi bitirmeden Türkiyeye dönmek mecburiyetin de kaldım. Benim ne İmpeks ve ne de başka bir şirketle alâkam yoktur. Ben kâtip bile bulundur- madan yalnız çalışıyorum. Tubi- niyi de ancak İngiltere ticaret o- dası reisi olarak tanıdım. Ortak olduğum yalandır. Bir kaç güne | kadar Ankaraya gideceğim.” —— Kaçakcılık Tevkif edilen ikinci kaptan kefaletle — bırakıldı Sokoni Vakum Kumpanyasının Eosen adlı gaz vapurunda kaçak içki ve diğer bazı eşyayı gizlice sahile çıkarırlarken — yakalanan suçlulardan Beykoz müddeiumu - miliği tarafından tevkif edilmiş c- lan vapur ikinci kaptanı Ozvald dün 500 lira kefaletle serbest bı. rakılmıştır. ——— Matbuat heyeti Bükreşe pazar günü hareket ediyor Ayın 14 ünde Bükreşte topla. nacak olan Balkanlar arası mat- buat birliği köngresine iştirak e- decek olan heyetimiz şubatın 12 sinde vapurla hareket edecektir. Ayni vapurda Yunan matbuat he yeti de bulunacaktır. lebilir. EBisasen bugün memlekette büyük bir kısım partiler Çemberlaynla be- raberdir ve avam kamarasındaki va- ziyeti 19831 de Makdonaldm, 1915 de Askuit'in vaziyetirden çok daha kuvvetlidir. Demek ki muvaffak olmak imkânları onlardan daha fazla, Acaba bu imkânları kulla - nabilecek mi? M vwe 10 Nevyork sergisine gecikiyor muyuz * Nümuneler ancak Mart nihayetinde sevkedilebilecek Açılmasına ancak üç aylık bir zaman kalan beynelmilel Nev: york sergisine hazırlık fanliyeti çok hızlandırılmıştır. Bir çok memleketler Bergiye gönderile- cek eşyaları Nevyorka gönder- mekte oldukları halde biz de ser- giye hazırlıklarda bazı aksaklık. lar olduğu için bugüne kadar ge- çikmiştir. Bu vaziyette sergide Türkiyenin temsili dahi şüpheli bir hale girmekte bulunduğun- dan dünden itibaren sergiye gön derilecek eşyanın Sumerbankta toplanarak tetkikine başlanmış- tır. Bu şekilde nümuneler tetkik e- dildikten sonra her cins eşyadan ne kadar imal edilerek sergiye götürüleblleceği sergi kömiserli, gince tayin edilecektir. Eminönünde Kiraları yükselten bina sahiplerinden fazla vergi alınacak Eminönü meydanındaki Eminö nü hanının yıkılması işi dün mu- vyakkaten durdurulmuştur. Çün- kü hanının üst kısmının yıkılma- sı biraz tehlikeli görülmüştür. Bu nun için hanın etrafı yukarılara kadar tahta perde ile çevrilecek ve çalışmalara bu şekilde devam edilecektir. Diğer taraftan Eminönü mey danının açılması için yapılan İs- timlâkler dolayısiyle bu civarda. ki yazihane ve mafazaların kira- ları birdenbire müthiş surette yükselmiş gerek vilâyet ve gerek se ticaret odası tarafından yapı- lan tetkikler bu hususu tevsik e- decek neticeler vermişti. Bu vazi yeti gören defterdarlık da mağa- za ve yazihanelerinin kiralarını arttıran bina sahibleri hakkında ayrı bir cepheden harekete geç. Defterdarlık kiymetleri ve va- ridatları arttığı resmen tesbit e- dilen mağaza ve yazihanelerin vergilerini de o nisbette arttir- mağa karar vermiş bulunmakta- dır. Bu yolda kurulan bir komis. yon kiymet ve varidatların eski- sine nisetle ne mikdarda fazla:- laştığını tesite çalışmaktadır. Bu haber piyasada duyulur du yulmaz mezkür bina sahibleri telâ şa düşmüşlerdir. Tonton amca kosşucu Öğrendiğimize göre beynelmi- lel Nevyork sergisine ait bütüi ha zırlıklar mart nihayetine kadar ik mal edilerek hazırlanacak eşyala- rın Nevyorka sevkine çalışılacak- tır. Aksi takdirde sergiye iştira- kimiz imkânı kalmıyacaktır. Ser gi umumi komiserliği, sergideki bütün pavyonların 20 nisanda hazır bulunmasını şart koymuş. tur. Sergideki Türk Devlet payonu ve Türk sitesi İnşaatının süratle ikmaline çalışılmaktadır. Denizyolları - forsu p807 BUBUT GINU satılmamış Sabah refiklerimizden biri, dev. let vapurlarına Denizbankın yeni forsu takıldıktan sonra, sabık De- nizyollarının ortasında ay yıldız bulunan iki çapadan — müteşekkil eski forsunum bir Yunan firması tarafından satm almdığı rivayet- | B lerinden bahsetmektedir. Bu sabah alâkadar makamlar - dan öğrendiğimize göre, esasen arkadaşımızın da kaydi ihtiyatla bahsettiği bu rivayetin aslı olma. dığını öğrendik, Eski Denizyolla- rı forsu ne ecnebi, ne de yerli hiç bir firmaya satılmış değildir. ——— Dün gece Beyoğlunda cereyan kesildi Dün gece saat dokuz buçukta Beyoğlunda elektrik — cereyanı birdenbire kesilmiş, sinemalarda, kahvelerde diğer eğlence yerleri ile evler karanlıkta — kalmıştır. Tramvaylar da yirmi dakika ka- dar işliyememiştir. Yalnız bu ke. silme garip bir şekil göstermiş . tir. Meselâ Saray sinemasının e- lektrikleri yanmadığı halde ya - nmdaki Şark sineması sönmemiş tir. Pastahane ve lokantalarla bi. rahanelerde mumlar yakılmıştır. Cereyan saat on bucuğa doğru şelmiştir. Elektrik idaresinden aldığımız malümatâ — göre arıza hatlardaki bir bozukluktan ileri gelmiştir. ——— Inhisarlar Vekili şehrimizde Gümrük ve İnhisarlar Vekili Ali Rana Tarhan bu sabahlki eks- presle Ankaradan şehrimize gel- mitşir, 2 / Yenikap!di Bir kadın ces Dün Yenikapıda de denizde bir kadım muş adliye doktorü * gf pılan muayenede hâ Busabah bu meçhül yeti anlaşılmış ve W : idinden Sabri i sı Fatma Zekiye old “ı“' b Damga muldd"ı. meriyete 8 | Damğa resminin ” nun resmi gazeted“ ve menyete glrm”w : Kendi keııdl vapurun Ağır cezada e Bundan bir müdü” Wi koz gsahillerinde gal olmuş ve burada d& ' Asya. isminde b'u'da! | yarısı kendi kendif k'y mülüp batmıştı. lan tahkikatta İse bulanan vapurun nın ve işe yarar dığı ve sonra da k“'d anlaşılmıştı sug:,ı İ Beykozda sandalti Hasan, Galatada BH ve Kasımpaşada müuhakemeleri dü!' Bunlardan büyüf ,- Nurinin sandaliyi? pi'g rirken memurlar b kalanan Hasan kifi mediği bırinmıow'* gemiye bekçi ye'” bir gece geminin madığını iddia * suçlular da bu iş€ * meden w _ dir. Bame x Yazın açılaolrı gö M bahfi ele îıkmbîlı;çâîıdaw Belediye, geçen mıştır. Beledlyeı şimdiden münasip