6 Haziran 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 11

© HAZİRAN — 1998 Hayat ve rakamlar HABER — Akşam postart 11 | Yarının kâbusu Günde 18 bin kelime Milletler zehirli gazle mücadeleye konuşuyormuşuz ! 70 yaşında bir adamın bu yaşa gelinciye kadar konuşurken kul- landığı cümlelerle her sayfalık 4620 cilt kitap yazıla- bilirmiş ! Yirminci asırda statistik merakı çoğal- dı. İnsanlar rakamlarm yazılardan daha çok manalı olduğunu öğrendiler demek. 70 yaşında bir adamın bu yaşa gelinceye kadar konuşurken kullandığı cümlelerle herbiri 300 sayfalık 4620 cilt kitap yazı. | lacağımı öğrenmek meraklı bir şeydir de. ! Zil mi? Bunu nasıl besap ettiler mi di. yorsunuz? Bir insan vasati olarak günde 18,000 kelime söylüyormuş. Bunu, İsviç. rede tutulmuş ciltlerle statistiğin hülâsa, sından öğreniyoruz. 18,000 kelime, alelâ, de hacimde 34 kitap sayfasıdır. O halde sözlerimiz bir araya toplansa her sene 400 sayfalık 66 kitaptan mürekkep kü. çük bir kütüphane meydana gelecek de. mek oluyor, 70 yaşındaki ayni adam ömrünün 23 senesini yatakta, 6 senesini sofrada ge. çirmiştir. Traş olmak için sarfettiği za- man 4 aydır. Traş olmak için ettiği mas. raf 485 liradır. Fakat bu (yalnız ustura veya jilet bedelidir. Sabun ve sıcak su bedeli bu hesaptan hariçtir. Eğer bu 70 yaşındaki adam günde bir defa banyo yapıyorsa 250 gün dalgalar arasında ya. tmamalıdır ki büri ler 24 saatlik haki saatlik iş günleri değil. Eski İngiliz kraliçesi Viktoryanın De- dimelerinden birisi genç yaşında basta. lanmıştı. Son nefesinde yanındaki papa. zma: — Öldüğüme çok memnunum,de mişti, giyinmekten, selerimi düğmelemekten, künduralarımı bağlamaktan bilmiş, usanmıştım. "O;'pek de haksız değil: lü iki sene. Bizi en ziyade hayrete düşürecek ra. kamlar, tiryakilere ait olan rakamlardır. 70'kilo ağırlığında olan ve 20 yaşında tütün içmeğe başlayarak 70 yaşında ölen ve ölümüne kadar tütün içen bir adam, ağırlığınm altı misli, yani 420 kilo tütün içer, İsviçreli statistikçiler, statistiklerinin sayfalarına bütün hayat vazilelerine ait rakamları koymak istemişlerdi. Bu ba- kımdan aşkı da ihmal edemezlerdi. Yalnız bu husustaki rakamlar vakte değil, paraya dairdir. Hali vakti yerinde iz delikanlısı bekârken kadı uğurunda ayda 40 lira sarleder. İngi lerden sonra kadın için fazla sarfedenli Fransıylardır. Bir Fransızm masrafı 32 buçuk liradır. Halbuki bir Alman bu hu- susta 20 lira ile idare eder. Amerikalıla, bu listenin sonunda ( geliyorlar. Amer kalı delikanlı, kadın için para sarfetmek. te pek hasisdir. Aşktan sonra evlenme geliyor. Gayret. li, intizamlı bir kadını yani bir ev kadı- biri 300 | nasıl hazırlanıyorlar ? Fransızlar gaz maskelerini bile sınıflara ayır- mışlar: Ipak kıl nnı kendinize eş olarak seçmiş İseniz 0. i nun çalışması hesabına haklı olarak a- ayabilirsiniz. Bu kadmcağız bir senede 4,046 metre murabaı bulaşık, 1200 metre murabbar çamaşır yıkar. Bir kız, 25 ya. şında evlendiğine göre, 60 yaşma kadar 445 kilo metre murabbar tahta siler, 3,300 kilometre murabbar mobilya te- mizler. 40.000 defa yatak yapar. Vücudumuzu harekete (getiren zenbe. rek, kalb bizim de şaşıracağımız kadar çok çalışan bir makinedir. Bir saatte 5.000 defa vurur. O halde 60 senede 2 milyar, 629 railyon.S9O bin deta vurmuş oluyor. Ya bu kalb bütün hayatı müdde. tince âşık olarak, aşk heyecanı içerisinde hızlı hızlı çarpsaydı hali ne olacaktı? Mİ Rk arş a a en Bir hava hücumu karşısında Londranın yeraltı yer- İleri sığınak olacak Londradaki 3,5 milyon nüfusun şehir haricinde bulunan korun- ma sahalarına nakli ancak 72 saatte kabil olabilirmiş İngiltere, harp tehlikesine siyaset ile mâni olmıya çalışırken bir harp olursa, karşı koymak için silâhlarmı ve müdâ- İaa tertibatını da enince teferüatına kadar ve sanki muharebe bemen yarın oluyormuş gibi alıyor. Bu arada, hattâ İaşe defterlerinin bile hazırlandığını, yazmıştık. Geçenlerde bir İngiliz otomobilcişi, hava hücumu esnasında herkes ctomo. bille kaçacak bile olsa, bütün şehirdeki- Jerin Londra haricine bir saatte çıka“ mıyacaklarını hesap etmişti. Bu zama- na kadar da düşman tayyareleri şehrin Üzerine gelip bombaları yağdıracak ve Bidebilecekti, Londranın, bava hücumuna karşı müdafaa tertibatı ile meşgul olan ko- misyon da bu neticeye varmıştır. Daha ince yapılan bir hesaba göre Lorjtada. ki 3,5 milyonluk nüfusun şehir haricin- deki korunma sahalarma nakli için tem 72 saöt, yani üç gün lâzımdır. Bu hesapla bersiber, şehirden 50 mil u- #akta yapılacak olan bu korunma sahö- plânları Oda hazırlanmıştır. Üondranın hangi semtlerindeki halkın i sahaya ve ne vasıta İle nakloluna- Sağı tesbit edilmiş, nakil vasıtaları ara. $ında taksimat yapılmıştır. Bu arada, y tramvay hatlarının bazıları halkı şehir dışına taşımıya, ba- Bilert da zehirli gaz bombardımanlarına karşi sığınak olarak kullanılmıya tah - edilmiştir. meli Londranın 1,5 milyon nti- unu korumak naklolunacak sa“ pPlânların bütün teferrüatiyle bi. tirilmiştir. Diğer sahaların mütemmim plânı üzerinde uğraşılmıya başlarmış - tr. Londrâdaki Oksford ve Kembriç ko- lejleri, harp esnasında hostane haline konulacaktır. Bundan başka, şehir ci- vatında, seyyar hastaneler kurulacak- tur, Yalnız halledilmemiş bir mesele var. dir: Şehir boşaltılırken ahali, aile itibari- Je mi bir araya toplanmalı, yoksa yaş itibarile mi?. Ana, baba ve çocuk, bütün ailenin bir araya toplanması, şüphesiz ki, her- kesin istediği bir şeydir. Bu kıyamet gününde herkesin, sevdikleri ile beraber bulunması arzu edilir. Fakat, erkeklerin bir yana, kadınla» rın bir yana, çocukların, gençlerin, ih- tiyarların hepsi ayrı ayrı bir yâna ay. rılması da korunma ve iaşe tedbirlerini kolaylaştıracaktır. Meselâ bir kampta yalnız çocuklar bulunacak ve orada ko- runma ve iaşe işleri yalnız çocuklara göre yapılacaktır. Bu da, işin teksifi demektir. Halbuki, kadın, erkek, ço- cuk, genç ve ihtiyar her zümreden bu- lunan bir kampta ise işler, bunların hepsine göre ayrı şekilde yapılacağı için, dağılacak, o nisbette el tutacak ve e nisbette fazla adam kullanılacaktır. Meselâ, böyle olursa, her kampta bir kadın doktoru, bir çocuk dektoru bulun ması lâzım gelecektir. Çocuklar veya kadınlar ayrı kamp- lara alındığı zaman ise, bunlar da birer veya bir kaç çocuk ve yahut kadın dok- Paris fen akademisi kâtibi Jorj E. rolun neşrettiği şu yazıyı, iktibasa de. ger bulduk: “Bulunduğunuz şehir zehirli gazler. le bombardıman edildiği vakit pence- relerinizi kapayınız. Işıklarınızı sön- dürünüz. Banyonuzu sicak suyla dol- durunuz, içersine giriniz Piponuzu ya kınız ve rahat rahat oturunuz. Eğer oturduğunuz evin damma doğrudan doğruya bir bomba düşmezsö hiçbir şeyden korkunuz yoktur.,, Bu sözleri, İngilterenin en büyük kimya sanayli tröstü başında bulunan tanınmış bir lâboratuvar şefi söylü yor. Bütün endişeli yüreklere su #er. pecek bir müjde.. Fakat bu adamca. gız bu fikrinde yalnız kalıyor. Diğer bütün tanınmış âlimler aksini iddia e diyorlar. Val birçok askerler de, asker ol- miyan halk üzerinde fazla miktarda zehirli gaz kullanılacağına kani değil- dirler. Niçin şehirler üzerine zehirli gaz serperek çok fazla masrafa gir. meli? Maksat şehirlerdeki hayatı dur. durmak ise, elektrik fabrikalarının bulunduğu semte atılacak birkaç bom. ba meseleyi hallediverir. Bu da ka - dmlar, çocuklar hesabına sevinilecek bir haber. Fakat Şanghay ve Madrid bombardımanları bunun da sksihi is- pat ediyor, O halde zehirli gaz bu nik- bin sözlere rağmen yarınm kâbusu - dur. Öyleyse mesele bir defa daha tet. kike değer. En tehlikeli gaz hangisi. dir? Zehirli gazlere karşı korunmak için en mükemmel vasıtalar nelerdir? Öldüren ilim 1914 yılında, Alman ordusunda bir çavuş olan eski bir kimya hocası Frle Haber, Alman erkântearbiyesine öl - dürücü bir gaz keşfettiğini bildirmiş- tir, Bu tarihte Alman umumi karar- gâhı her gün bu şekilde yüzlerce mek. tup ahyor ve bunların hiçbirisine e - toru bulundurmak kâfidir. Diğer taraftan, şehir haricinde, açık havada korunma tedbirleri alımırken, şehir dahilinde de sığmaklar ve diğer İ tertibatın yapılmasına devam edilmek tedir, Bu arada, Avam Kamarasının bod. rum katının gayet güzel ve büyük bir sığınak olöcağı anlaşılmıştır. Barselonanın bombardımanlazı, Lon- dranın müstakbel hava müdafaası için, bir örnek olarak ele almmaktadır. Bü- yük şehrin hava bombardımanına karşı müdafaası, ancak Barselona gibi bir örnek göz önünde tutularak kararlaştı- rılabilir. Bu iş için İngiltere, Barselona. den malâmat aldığı gibi, yerinde tet- kikat yaptırmıya da bir heyet göndere- cektir , imdad neferleri, sehirli gazle boğul. mak üzere olan bir adamı kurtarmağa uğraşıyorlar £ vermiyordu. Fakat öğret - wenin mektubu nasılsa Hindenburgun sağ eli demek olan albay Baverin eli- ne geçti, Kimyager çavuşu çağırttı ve ona; — Evlââım, dedi, Tasavvurun beni çok alâkadar ediyor, Fakat bir çavu- yun başkumandana harb plânı teklif etmesi askeri disipline aykırıdır. Böy- le bir teklifte bulunabilmek. için hiç olmazsa yüzbaşı rütbesinde,olman lâ. zim. Şimdi işine git, bekle. Birkaç hafta sonra seni teğmen nasbederiz. Bir müddet sonra da yüzbaşılığa terfi eltiririz. Ondan sonra müracaatin dinlenebilir, İki ay sonra Friç yüzbaşı oluyor. Ve plânlarmı Ludendorfa verdiği va. kit şu mütaleayı ilâve ediyor: “Eğer harbin 1915 den evvel bitece- ğine kaniseniz benim projelerimle hiç meşgul olmayınız. Fakat eğer harb deha uzun sürecekse düşmanları mağ- lüb etmek için elinizde bundan başka hiçbir vasıta olmıyacaktır.,, Almanlar bu teklifi uygun gördüler. 1915 nisanında zehirli gaz kullanma- ya başladılar, İlk merhalede üç çeşit, gaz hazırlandı: tahriş edici gazler, ya kan gazler, boğan gâzler. Boğan gazler Klorin, Fosgen ve Kloropikrindir. Cihan harbinde ilk defa Klorin kul lanıldı, Bu gâz akciğer nescini tehrib ediyor, ve derhal boğarak ölüme sebeb oluyordu. Fosgen daha sonra kullanıldı. Bu gaz öksürtüyor ve bir iki saat içersin. de öldürüyordu. Kloropikrin cihan harbinde İngiliz. ler tarafından icad edilen zehirli gaz- dir, Cümlei asabiye üzerine tesir eder ve iki üç dakika içersinde öldürür, Tahriş eden gazler arasmda göz yü $ı verici gazler sık sik kullanılmıştır. Yakıcı gazler içersinde en çok kul- lanılan İperittir. İlk defa İper cephe- sinde kullanıldığı için bu isimle anı. liyor. Hitelr cihan harbi içinde İperit ile zehirlenmiş ve bir sene kadar gözleri görmemiştir. Korunma tedbirleri de ilerliyor Cihan harbinden sonra tam manasi. le yeni zehirli gaz keşfedilmemiştir. Sadece mevcut gazlerin terkipleri ta- dil edilmiş, biribirine karıştırılarak yeni isimli ve daha çok tesirli gazler yapılmıştır. Buns mukabil korunma çareleri his- solunacak kadar ilerlemiştir. Korun - ma çareleri de üçe ayrılıyor: Maskeler, sığınaklar ve öğretme. Gaz maskelerini ilk defa keşfeden ve kullanan yine Almanlar olmuştur. İlk maskeler, gaz massedici mayiler i. ıflı,lüks ve halk maskeleri I.. çersine batırıldıktan sonra hususi ci, hazlar içersine konan pamuktan baş- ka bir şey değildi. 1916 da İngilizler yaptıkları maskelere gaz hücumu &- rasında saf hi teneffüsünü temin etmek için oksijen tübleri ilâve etti . ler. Bu maskeler İperitden başka bü. tün zehirli gazler için kullanılabili - yordu. Fakat maskeye rağmen zehirli gazlerin verdiği zarar birdenbire a - zalmadı. 1916 da maskelerle müceh . bez bir İngiliz kıt'ası zehirli gaz hü. cumunda mevcudunun yüzde 80 ini kaybetti, 1917 de maskeli kıtalar a- rasında ölüm nispeti yüzde 25 e inmiş- ti, 1918 de maskeler, kıt'aları, gözya. şı veren gazlerden başkasından yüzde yüz koruyordu. Bugünün gaz maskeleri her gaz için ayrı ayrı Okulismliyor. Ve maskeli ferdler için zehirlenerek ölüm ihtima.. Tini tamamen ortadan kaldırıyor. Bugün milletler maske kadar siği- naklara da ehemmiyet veriyorlar. Devletler ve müesseseler yer altında büyük sığmaklar yaptırmak için biri- biriyle yarış ediyorlar. Milletlerin zehirli gaz mücadelesi bu kadarla da kalmiyor. Devletler va. tandaşlara zehirli gaz ve gözden ko. runma hususunda tam bilgiler verme- ye çalışıyor. Bu noktadan Japonya, çok iyi esaslara dayanan bir program- la hakiki bir seferberlik ilân etmiş - tir. Müthiş rakamlar İngilterede hükümet 30 milyon masko sipariş etmiştir. Askeri mas . keler bu yekünün dışımda kalır, İngi « liz fabrikaları haftada 250.000 maş- ke yapıyorlar. Bu maskelerin bir tane. si dizim paramızla 60 kuruşa sötrlyor. Jagiliz' maskeleri dünyada'cni cila mal edilen ve satılan maskelerdir. İngilterede zehirli gazlerden Koruh. ma için bir mektep açılmıştır. Bu mektebe kaydedilenler 8 ay ders ökü - yorlar, Ve sonra da halk kurslarına öğretmen oluyorlar. Bu mesai saye » sinde İngilterede senede bir milyon insan zehirli gaz kursundan mezün ©. labiliyor. k Almanyada “Gazden korun” isimli bir cemiyet vardır. Bu cemiyete 11 milyon insan dahil olmuştur. Bu teş. kilâta her giren kazancına göre sene- de elli kuruştan yirmi beş liraya ka dar değişen bir para vermek mecbu. riyetindedir, Bu teşkilât şimdiye ka. dar beheri 7,5 liradan 7,5 milyon mas- ke satmış ve son sistem 'yarım mil'« yon sığınak yapmıştır. İtalyada hava hücumlarma karşı korunma birliği, nin bir milyon öze, si vardır. 1935 tenberi tanösi beş li. rTadan 100.000 maske satmıştır: Bu bir lik maske başıma 125 kuruş kazanir, Musolini bilhassa ameleye meccanen bir milyon maske dağıtmıştır. İtayan hükümeti bir sene zarfında dağılmak üzere yeniden 5 milyon maske ısmar- lamıştır. Çekoslovakya dünyanm en mükem. mel maske imal eden memleketidir, Yalnız bu maskeler pasalıdır. Bu son sistem Çekoslovak maskeleri 29 lira. ya mal oluyor, İperit gazından koru- yen maskeler bilhassa Çekoslovakya. da yapılır. Zina fabrikası bu maske, leri 7,5 liraya dünyaya #atar. Çekos- lovakya sivi! halka maske satışı için mağazalar açmıştır. Burdan ker Çe - koslovak 425 kuron vererek bir mas. Xe alabilir. Fransadaysa ancak $ milyon maske vardır. Bunların ancak birkaç bin ta- nesi sivil halktadır. Mütebakisi su, ha. Vagazi, nakliyat, elektrik işlerinde ça. Lışan memurlar ve âmelelere tevzi « dilmiştir, Fransada her cezane maske satar. Fransız maskeelri üç çeşittir. İpek kılıflı maskeler 12 liraya, lüks maskeler 825 kuruşa, halk maskelori 4 liraya satılır. Müsavat memleketi olduğunu öğüne öğüne her fırsatta söyliyen Fransada insanlar ölüm kar. şısında bile müsavi olamıyor, smifis. ra ayrılıyorlar,