24 Mayıs 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 5

24 MAYIS — 1938 Radyo abune ücrertlerine dair Yeni ve kuvvetli Ankara radyosu ta- mamlanmak Üzere; iki aya kadar neş. riyata başlıyacak. Hükümetin radyo alıcı makinelerinin satışmı kendi eli. ne alacağı söyleniyor; gaye makinele- ri ucumdatıp Türkiyede mümkün mer- tebede çok ailenin bir radyo sahibi ol- maâsmı temin etmek... Radyonun sadece bir eğlence âleti olmadığını, dahli ve harici propagan. da, halkın tenviri için en mükemmel bir vasıta olduğunu söylemek, bunlar artık bir mütearife haline geldiği İ. çin, hattâ ukalâlık bile sayılabilir. Hü- kümet de bunu gözönüne olarak yu - karda saydığımız tedbirleri almiş ve. ya almakta bulunmuştur, Fakat bizce bu arada mühim bir nokta unutulmuş bulunuyor. Radyo makinelerinin yrllik abone ücretleri... Önlümlüzdeki ay içinde ödenmesi lâ. zimgelen senelik on İlradır. Bu ücret haziran zarimda ödenmezse, temmuz nihâyetine kadar on iki lira olarak ö. denmesi lâzımdır. Bu ücretlerin ödenmesi şeklinde halk lehine br kolaylık gösterilmesi, sanırız ki, nafia vekâleti için çok güç bir iş olmıyacaktır. Meselâ, on lirslık ücretin beşer liralık iki taksit halin- de ve altı ay fasıla alınması mlimkün değil midir? Bir sinema mevzuu Olmuş bir vaka.. Fakat bir sinema mevzuu kadar meraklıdır. Piyer ismin- de 21 yaşında bir Fransız çok güzel bir genç kızı sevdiğini zannetti. Ev- lenmek için biraz daha zengin olmayı beklerken evlenmeden evvel kızla karı koca gibi yaşamaya başladılar. İki sene sonra delikeniz sevgilisin- den usandı. Daha güzel bir kızla evlen di. Terkedilen sevgilisi ayrıldı, gitti. Fakat bu acıya tahammül edemedi. Hastalandı ve bir hastahone köşesinde öldü. Seneler geçti. Piyerin İkinci karısı da öldü, Terkedilen ilk sevgilinin bir kızı ol- muştu, Kırın hastahanede bıraktığı kâ- ğıtlarda bu kızın ismi ve doğduğu ta- rih yazılıydı. Piyer ikinci karısı öldükten sonra, kızını hatırladı. Hastahaneden kâğıtla- Ti aldırttı ve kızını aramağa başladı. Küçük kızın bugün 12 yaşında ol mâs icap ediyor. Fakat acaba yaşıyor ma? Yaşıyorsa nerede? Mesut mu? Yoksa felâketler içerisinde mi yuvarla- nıyor? İste baba şimdi bunları düşünüyor. Yazlık güzel bir rob, Üzerinde em. len lâle geki'leri bulunan siyah Yapılmıştır. Omuz başı a. İMESELE) HABER — Aksam postası Tarihe karışan bir tatlı rüya: DARE HEYETİ AZALIĞI Yazan : Şekip Gündüz Ankaradan gelen bir haber, Bayar hükümetinin, ekonomi sahasında çok realist hareket etmek hususundaki Program vaadini ne büyük bir ciddi- yetle gözönünde bulundurduğunu bir daha ihsas etmiş oldu. Bayar, büyük ökonomik teşebbüsle. rin çok defa bir sinekür vasıtası (1) halini almış olan idare heyeti azalık- larını tarihe kârıştırmaya karar ver- miş bulunüyor. Ankaradan gelen haberde; “Sermayelerinin tamamı devlet tara fmdan verilmek suretiyle tesis edilen ekonomik teşekküllerin idare ve mu- rakabeleri hakkmdaki kanun lâyiha- sı, mecliste kurulan muvakkat encü. mende tetkik edilmektedir.,, Deniliyor. Bunun manası yukarda i. zah ettiğimiz şekilde mütalea edilme- lidir. Büyük bir ekonomik teşebbüsün bir idare heyetine ihtiyacı yok mu- dur? Elbette vardır. Şirketlerde idare beyetleri, mevcut bütün murakabele. rin üstünde, en nibaf ve on yüksek kontrolu yapmak üzere seçilir. Fakat bu heyet, şirket sermayesinin en yilk. sek parçalarını temsil edenlerden, şir- ketin uğraştığı iş bölümünün büyük mütehassıslarından olup da şirket his- sedarlarından mühim bir ekseriyetin itimadımı kazanmış bulunanlardan, ve yahut - şirket yabaner sermayederler tarafından kurlumuşsa . mahalli hü. kümetin itimadmı haiz bazı unsurlar dan teşekkül eder, Sermaye milmes - silleri kendi menfaatleri bakımından, hükümet o mümessilleri, hükümetin menfaatleri bakımından ve mütehas- si &z8 da "İş" in esası bakımından umumi ve âll murakabeye fikirlerini ve kanaatlerini katarlar. Bizim ekonomik teşebbüs ve teşki lâtlarımızdan çoğunda, idare heyetleri- nin kuruluşu hiç de böyle olmuş değil dir. Bunda herhangi bir fena niyetin hâkim olduğunu, yahut sadece dost, arkadaş kayırmak arşusunun hükmet. miş bulunduğunu iddia edecek değiliz. Fakat ahkikat mızrağı çuvala da pek girmez: İster böyle olması istenmiş olsun, ister İstenmemiş olsun, işte mesele - nin döne dolaşa bugün bu gekle ulaş- tığı görülmektedir, ve memleketteki bütün ekonomik müesseselerin tıkırm- da işlemesi, en verimli, en muntazam, en modern şekle girmesi endişesi ile çalışan Bayar, bu görünüşü kökünden tedaviye azmetmiş bulunuyor. Ankaradan gelen haberlerde şu taf. silâtı da bulmak mümkün: “Encimen tetkikleri sırasında bu teşekkilllerdeki idare omeclislerinin kaldırılmasını ve idare meclisi vazi. felerinin kurulacak yüksek murakaba heyetine verilmesini kararlaştırmış - tır. Bu esas, büyük millet meclisi u- mumi heyetince kabul edilirse ziraat, Siimer, Eti ve Denizbank gibi mücsse- selerin idare meclisleri ilga edilecek. tir. Büyük Millet Meclisinin, bahsı ge- çen esası kabul etmekte tereddüdü ol- mıyacağını tahmin etmek asla hata. It olmaz. Bayar, sermayesi tamamiyle devlet tarafından tediye edilmiş olan ekono. mik müesseselere, bu projesi ie, dev- letin daha cldât ve vasrtasız murakâ- basmı temin etmiş oluyor ki, bu bali devlete ait müesseselerin devlet me. kanizmasına daha faydalı bir çarh ha. lini alması şeklinde anlıyoruz. Şekip GUNDUZ (1) Hiçhir iş yapmadan, bol maaş. h bir koltukta yanpalamak. On beş yaşında bir hizmetçinin marifetleri ELÂNIK'TE, kibar bir ailenin yannda bizmetçilik eden 15 yaşında bir kız var, Jorjiya. Çok güzel bir kız. Bir gün, ev sahibine, hizmetçisinin baştan çıktı. ğını haber veriyorlar. Hizmetçi kızın birçok âşıkları ol- duğuna dair şaylalar çıkıyor. Ev sahibi nihayet hizmetçi. sini bir doktora muayene ettiriyor.. Doktor bu şayiaların yalan olduğunu fenne dayanarak kat'i bir Jisanla bildiri- yor. Bir müddet sonra hizmetçi efendisinden ayrılıyor, baş. ka bir eve kapılanıyor. Fakat ayni tarihte, ayrıldığı evde 9000 drahmi bir para da yok oluyor. Polise haber veri” yorlar. Şüpheler tâbii genç hizmetçinin üzerinde... Kızı yakalıyorlar. Üzerini arıyorlar. Para bulunmuyor. Başka bir maddi delil de yok. Polis kızı bırakmaya meobur olu. Birkaç gün sonra kız hastalanıyor. Doktorlar karam Aşağı kısmında bir intan olduğunu söylüyor ve derhal #- âmeliyat yapılmasına lüzum gösteriyorlar, Ameliyatı ya- pan dokterler Jorjiyann kız olmadığını tesbit ediyorlar. Kayıp paralar da bu sırada bulunuyor. Sırrının meydana çıktığından öfkelenen kız 3 seneden- beri münasebette bulunduğu elli kadar erkeğin ismini po. lise haber veriyor. Bunlar arasında ilk defa kendisini mu- ayene edip kız olduğuna dair rapor veren doktorun ismi de vardir. Eiliye yakm suçlusu olan bu heyecanlı maceranın ya. kında Selânik ağırteza mahkemesinde davası görülecek. x Filler nasıl çalıştırılacak ? de UANRA Travankore yerli hükümeti mukad- des fillerin çalıştırılma şartlarma dair bir ferman şıkarmıştır. Bu fermanm çikartılmasma sebeb büyük ra. hiblerin mukaddes filleri istismar etmekte olmalarıdır. 'Rahibler bu hayvsnlârı yalnız din! merasimde ve yürü- yüşlerde kullanmıyorlar. Sast hesabiyle çiftçilere ve tüc. carlara kiralıyor!sr. Zavallı mukaddes hayvanlarm yük taşımaktan ve çift sürmekten canları çıkıyor. Yeni fermana göre kiçbir mukaddes fil bir gün içer sinde 12 Baatten fazla çalışmıyacak ve 16 kilometreden fazla yol yürlimiyecektir. * Patates ve kaçakçılar « AÇAKÇILAR düşünülmiyecek çarelere başvurmak. ta devam ediyotlar. Geçenlerde İskenderiyeye bir vapur geldi. Vapurun hamulesi arasında bir miktar da vatates vardı. Patatesler çıkarıldı. Rıhtımın sicak taşla” rı üzerine kondu. Misırm kızgın güneşi de bir taraftan pa. tateslerin üzerine çarpıyordu. Gümrük memurları patates- lerin balmumundan çok sanatkârane yapılmış patates hey. kelçikleri olduğunu ve ortalarma esrar yerleştirilmiş bu- İlunduğunu anladılar. me hilibleki ii lir t — “i Çalışan Lokomotiflerin en eskisi VRUPADA işliyen lokomotifler arasında en eskisi) Norveçtedir. Lokomotiflerin büyük babası sayı. lan bu makine 1873 te hizmete girmiş ve 65 senede 2.400,00 kilometre mesafe aşmıştır. Bu yol altı defa dev- riâlem demektir. Bu lokomotif yapıldığ tarihte yeryüzünün en büyük ve en mükemmeli sayılıyordu. Bugün ise çalışan lokomo- tiflerin en küçüğü ve en işe yaramazı addedilmektedir. * Ihtiyar kadın var mıdır? EVYORK tiyatrolarınm birinde erkek Seyirciler, kadınların şapkalarından şikâyet ediyorlar, bu yüzden piyesi adamakıllı görmelerine imkân kalmadığını ileri sürüyorlardı., Bu şikâyetlerin gün geçtikçe arttığını gören tiyatro müdürü kadınların şapkalarmı çıkartmak için bir çare düşlindü ve çok güzel bir çare buldu. Tiyatronun her tarafına şu ilânları yapıştırdı: “ihtiyar kadınlarm tiyatroda şapkalarını çıkarmamaları sıhhatle- Ti namına rica olunur.,, Ertesi “günden itibaren tiyatroda bir tek şapkalı kadın görünmedi! * Korsan ini pe Şelzea şehrinde açılacak açık hava! sergisinde sergi sahasmın mübim bir parçasi ço. cuklara syrılacak ve burada korsan inlerinin hakiki bir örneği yapılacaktır. Eski zaman korsanlarmın kullandıkları Rom fıçıları Devonpordaki Doks müzesinden getirilecektir. İnin tava. nina gergedan boynuzundan yapılmış bir zeytinyağı kan- dili asılacaktır. Bu kandil bütün yeryüzünde bir tanedir, Bu ine korsanların harpte kazandıkları para ve mücev- herat ile dolu bir kasa dahi konacaktır. Bu kasa tarihte (Yenilmez Armada) ismiyle tanmmış olan İspanya do. nanmasına aittir. 9 kilit ve 9 anahtarla açılır, kapanır. Anahtarlarmdan herbirisi 30 santimetre uzunluğundadır. Çocukların bu kasayı istedikleri kadar açıp kapamalarına izin verilecektir. e En fazla gürültü yapan makine LMANYADA İyena üniversitesinde en fazla tü yapan makine Üzerine tetkikler yapılmış ve bu- nun motosiklet olduğu anlaşılmıştır. Ses ölçen #letlerle yapılan tecrübelerde motosiklet gürültüsünün aslan bö- ğürmesinden daha kuvvetli olduğu ortaya çıkmıştır. ike DEN İ ilhak 5 Yeni bir imha vasıtası / Barselon 325 kiloluk bombalarla tahrip ediliyor Bugünkü Barselon İspanyayı kavuran dahili harbin en acıklı tarafı muhakkak ki cephe geri. sindeki sivil halkın çektiği ıstıraptır. Bugün Frankocularia birlikte hükü - metçilere karşı harbeden İtalyan ve Alman bomba tayyareleri saatte 110 mil sürat yapıyorlar ve üsleri olan Majorkadan hareketlerinden 25 daki. ka sonra Barselonu bombalıyabiliyor- lar, Hükümetçilerin Barselon etraftn- da muhtelif yerlere tesbit ettikleri tayyare dinleme clhazları tarafından bulunmamak için İtalyan ve Alman tayyareleri Barselona 20.000 kadem bir irtifadan yaklaşıyorlar ve daha de. niz üstündeyken gaz kesip Barselon üzerine havadan kayarak iniyorlar. Böylece tâ son dakikaya kadar onla- rm yaklaşışımdan kimsenin haberi ol. yar, Barselon aylardânberi hava 'umlarına maruz, Yalnız martın 16, 17, ve 18 indeki tayyare hücuroları hepsinden daha sürekli, yaptığı tabri- bat itibariyle hepsinden daha müthiş olmuştur. Bugünlerde düşman tayya- Teleri gayet alçaktan uçmuş ve gehrin en kalabalık sokaklarını bombalamağa muvaffak olmuştur. Hava harbinde kulinddan üç tip bomba vardır; gaz bombası, yangın bombası ve yüksek infilâklı bömba. İspanya harbinde şimdiye kadar hiç gaz bombasi kullanılmamıştır. Barse. lona atılan bombaların ancak az bir nispeti yangın bombasıdır. Frankocu- ların en fazla kullandıkları bomba or beş kilo kadar ağırlığında yüksek in. filâklı bir bombadır. Son Barselon hü- cumlarmdaysa 110 kiloluk ve 325 ki- Yolük gayet büyük bombalar da kulla- nılmıştır. Bu bombaların meydana ge tirdikleri hâsar o kadar büyüktür ki, biçare Barselon halkı yeni bir imha vasıtasının keşfedildiği kanaatinde. dir. Halbuki mütehassılar bu bomba” larm İmha kudretlerini fenni bir keğ- fe değil, onların imalinin tekâmül et. miş olmasma atfediyorlar. Bu kocaman bombalar, fevkalâde a- ğır olmalarına rağmen toprağa fazla nüfuz etmiyorlar, Buna mukabil ya - yılma kabiliyetleri pek fazla. Büyük bombaların intişar sahası 400 yardayı buluyor, Tayyareler görülür görlilmez Bar - selonda bir düdük calmmakta, bu dü- düğün sesini işiten halk, bilhassa bu iş icin harbin ilk başladığı sıralarda gehrin muhtelif semtlerinde yapılan yer altı meleelerine koşuşmaktadır. Bu tünellerin herbiri 2000 kişi alabili. yor, İçerlerinde hususi elektrik dina- moları ve hava değiştirme tertibatları var. Bu tünellerin methallerini koca. man yığınlar halinde kum çuvalları ve kalin çelik levhalar muhafaza edi- yor. Her tünelde bir ilk tedavi İstas- yonu bulunuyor, Bu tünellere rağmen her tayyare hücumunda yüzlerce kişi ölüyor, m 8, 20 ikin