29 Nisan 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 9
'MİKİ K Umıı?ü havalarda OVBOY geçen krallar - Siyasi entr en bü yük ikalarda petrol niçin rolü oynar ? Bir petrol kralı için şöyle deniyor: Napoleon kadar cüretkâr, *“Petrol kralı,, ismi verilen Riket ticaret ve siyaset dünyasında büyük rol oynayan bir adamdır. Dünyanın nereseinde petrol ve onunla beraber bir siyaset meselesi ortaya çıkarsa 0- nu orada bulmak mümklündür. Bugün Riket, kendisini oradan oraya bir iki saat içinde guultüp getiren tayyaresi ile Londraya ı_cldı ve bütün İngiliz efkârrımumiyesi o- Riket, 935 senesinde, sıcak bir ağıs tos günü, Habeşistanda, Haile Selâsi- ye ile yaptığı mühim bir müzakereyi kazanan adamıdır. O zamana kadar, ismi fazla dilde dolaşmayan bu adam, ladı. Riket 0 zamana kadar 110,000 İngiliz lirası sermayeli bir petrol kum panyasının müdürü idi. SEn koyu renkli İngiliz, Riket bugün Londrada İngiltere ile Meksika arasındaki petrol ihtilâfı mü- nasebetile bulunmaktadır. Fakat, Lon arada ağzından tlman lâkırdı, her yer de olduğu gibi, yalnız bir: “Söylenecek bir şey yok, den iba- rettir. Onun kendisi hakkında söylediği bir &öz meşhurdur. Lâkırdı sırasında: “— Ben en koyu renkli İngilizim., demiştir. Ç Bu gözle, dalma siyah elbise giydi- ğini, yani resmi zevatla temas ettiği- ni söylemek istemiştir.. Riket, az söz söyliyen, fakat çok iş yapan bir adamdır. Onun için, mü- Vaffakiyeti de gayet kısa bir zaman içinde olmuş, adeta şöhrete de Ne kendisi, no başkaları, hakkında fazla Vâkırdı. söylemeksizin ulaşmıştır. Umum! harpte orduda bir nefer ©- larak hizmet gören Riket bir iki ye- rinden yaralanmışz, Londraya gelerek Mmemur olarak çalışmıştır . Harpten sonra Riket Rusyada gÖ- rünmüştür. Rusyaya gitmesi ile onun belki iş ve siyaset hayatındaki ilk 8- dımı atılmıştı. Çünkü, Riket Moskova Ya, İngilterenin harp senelerinde cep- hane ve silâh nazırı olan Lord İnver- ford ile beraber gitmiştir. * * * 1922 de Riket Lozandadır. Bugün- kü petrol kralının o zamanki vazifesi Rüs ihtilâlinden sonra, İngiliz ve Sov- Yet siyasilerini ilk defa olarak görüş- Meye sevketmekti. Hakikaten Lozan- da Lord Kürzon ile Çiçerinin görüş- Molerinde mutavassıt rolünü oynayan Riket olmuştur. O günlerde, Cenevrede datma görü- Tet yüzü güneşten kararmış, saçlartna biraz ak düşmüş, bu uzun böylu ve kırklık zat herkesin gözüne çarpıyor- dü. Cenevre ile Kahire veya Hayfa Arasında, tayyare ile o kadar sık gi- dip geliyordu ki, bazıları onun ne za- mMan Cenevreden ayrıldığnı, ne za- Man tekrar geldiğini fark edemiyor- u, Petrol krah Riket'in bülün muvajfa kiyeti kısa ve az konuşmasındadır. Riket, Hayfa veya Kahire ile Ce- nevre arasında mekik dokurken, yal. nız, Romaya bir uğruyor ve, sanki gömlek değiştirip terini kuruttuktan sonra, yoluna tekrar devam ediyor- du. Bazan tayyarenin, yolunu şaşır- dığı ve Romadan sonra Bağdada git- tiği oluyordu. i:?_i)ıılhı petrol işleri hııkımı:.ı. Fa- kat, petrol ticareti ile her uğraşan gibi, onun da işlerinin yarısı siyasi idi. Çünkü petrol, yer yüzündeki Si- yasi entrikaların büyük bir kısmında mühim bir rol oynayan lmllt_l!rı Pet- rol ticareti ile meşgul olan bir adam, bir dakika masasının hııııdı*oun-ıır. telefonla konuşur, telgraf gönderir, fakat ondan sonraki dakikasını tayya re ile bir seyahatte geçirir; kendisini bekliyen siyasiler vardır.. Habeş barbinde ıtalyanın kralı ile Riketin bu işteki cüreti İtalyada ken- disine şüpheli bir adam şöhreti ka- dırmıştir. Kaa aa aa de ge fethetmek HL tarafın. . kadar liz Lordu “Napolyon Kromvel kadar mükemmel,. tir. ine mükemmel bir İ8 ıdım: , Holanda ;l:u“ğr?:ıumı. Roktellerin dünya Pol> rol krallığı tacını h_,.gındın alacak şe- demiş- Kromvel kadar mükemmell ltunduğu zaman Rokfellere dünyadaki petrol muharebesini kısmen kaybet- * tiren o olmuştur. * Ba muharobede Kromvel gibi hare ket eden diğer bir “kral,, da Kadman dır. 26 milyon İngiliz liralık sermaye- li İngiliz - İran petrol şirketlerinin Teisi olan Kadman büyük harpte, ge- rek siyaset, gerek ticaret sahasında Nbüyük bir rol oynamıştır. Petrol krallarının içinde en fazla esrarengiz görünen Kadmandır. Bir kasabada doğup büyüyen Kadman, meşbur İngiliz muharriri Arnold Be- netle aydi mektepte okumuş ,sonra bir kömür madeni şirketine müdür olmuş, daha sonra maden . ocakları mi etmiştir. Bir miülddet Birmingam üniversite- sinde profesörlük eden Kadman, ni- hayet kendisini “potrol içinde,, bulu- yor. İngilterenin Süveyş kanalından ge- çen imparatorluk yolunu kurtaran nasıl Dirsaeli ise bu memleketin Yakın aŞrktaki petrol hattını kuran da Kadman olmuştur. Irakm artasın dan Akdenize kadar çöller, dağlar, taşlar ve nehirler aşarak, petrol nak- Jeden 1200 mil uzunluğundaki borula- rı döşemek fikrini ortaya atan ve tat- bik eden Kadmandır. Pantalon paçasında bulunan bir keşif Niyutomun, başına düşen elma İle sukut kanununu keşfetmesi gibi, Kad man da, bir gün bir yol kenarmda otururken petrol damarı bulmuştur: Kadman, uzun bir yolculuktan son- ismindeki o mımtakasında da petrol gıkarılmasıma hizmet etmiştir. Parasile mide alamıyan adam O zamana kadar mum veya yağ kandili yakan Çine Rokfeller petrol satmayı düşünüyor. Fakat, Çinlileri, asırlardanberi devam ettikleri bir ha- yat şeklinden kolay kolay ayırmak mümkün olmayacaktır. Bunu bilen Rokfeller bir çare dü- şünüyor: BDey- Devamı 10 uncuda LAR DİYARINDA KK YCTARMRI ae SİZİN Gi Yazan ve Çizen WALTÜSNN% İ7 VE ŞimDiYE KADAR BiRçÇOK | HAYDUTLARI İDAMA MAH KUM ETTİM A ANLADI- NIZMi £. VÇ KiŞİYİ ŞiMDİYE KADAR “TEVKİF 29 NİSAN — CUMA Hicri: 1357 — Sefer: 29 Ütaeşre decum d 503 19,03 Fırbına (3 gün) Vahi Mt Akgam Tata — fansali 3,26 12,12 16,02 19,03 20,44 3,08 Lüzumlu Telefonlar Yangın: İstanbul için: 24222, Beyoğlu için: 44644, Kadıköy için: 00020 Üsküdar için: 60628. Yeşilköy, Bakırköy, Bebek, Tarabya, Büyükdere,Fenerbahce, Kandilli, Erens köy, Kartal, Büyükada, Heybeli, Burgaz, Kınalı, için: Telefon muhabere memt. runa yangın demek kâfldir. Rami itfaiyesi: 22711 Deniz ,, ,, 86. .20 Beyazıt kulesi: 21906. Galata yangın kulesi: 40060. Sıhıhi imdad: 44998. Müddelumumllik: 22200. Emniyel müdürlüğü: 24982 Elektrik Şirketi: Beyoğlu; 44801 - İstanbul: 24378. Sular: İdaresi: Beyoğlu: 44783. Beşiktaş: 40938. Cibali: 20222. - Nuruosmaa niye: 21708. Üsküdar - Kadıköy: 60773. Havagazi: İstanbul: 24378. Kadıköy: 60700. Beyoğlu: 44642. Taksi Otomobili İstemek İçin Beyoğlu ciheti: 49084. Bebek ciheti: 38 - 101. Kâdıköy ciheti: 60447. Denizyolları İstanbul acenteliği: 22740., Karaköy: 62862. Mudanyaya: Pazar, Salı, Perşembe, Cuma günleri saat 8,30 da rıktımından. Karabiguya: Salı ve Cuma günleri saat 19 da Tophane rıhtımından kalkar ve Tekirdağ, Mürefte, Erdek, Şarköy iskelelerine uğrıyarak Karabigaya varır. Âkdeniz postası: Yarın saat 15 de hareket edecek olan vapur, doğrüca İz. mire gidecektir. n Karadeniz postası: Yarın saat 18 de kalkacak olan vapur; Ereğli, Zongul. dak, Fllyos, Bartın ve Amasraya uğradıklan sonra Cideye gidecektir. Tophana Müzeler Ayasolfya, Roma - Bizans, Yunan eserleri ve Çinili Köşk, A«keri Müze ve sarnıçlar, Ticaret ve Sanayi Müzesi, Sılıhi Müze: (Bu müzeler hergün saat 10 dan 16 ya kadar açıktır.) Türk ve İslâm eserleri müzesi: Pazartesiden başka hergün saat 10 dan 16 ya kadar ve Cuma günleri 16 dan 17 ye kadar açıktır. 'Töpkapı Müzesi: Hergün saat 19 den 16 ya kadar açıklır. Merhlehket Dışi Deniz 'eri Romanya vapurları: Cumartesi günleri 13 de Köstenceye; Salı günleri 18 de Pire, Beyrut, İskenderiye, İtalyan vapurları: Cuma günleri saat 10 da Pirc, Brendizi, Venedik, Triyeste, Avrupa Hattı Sirkeci İstasyon Müdürlüğü Telefon 23079 Semplon ekspresi bergün Sirkeciden saat 22 de kalkar ve Avrupadan geleni saat 7,25 te Sirkeciye muvasalat eder. Konvansiyonel 20,30 da kalkar, 10,22 de gelir. Edirne postası: Hergün saat 8,50 de hareket eder, 10,33 de gelir. Anadolu Hattı Hergün hareket eden şimendiferler: Sant 8 de Konya, 9 da Ankara, 15,1ö de Diyarbakır ve Samsun, 15,90 da Eskişehir, 19,10 da Ankara ekapresi, 20 de Adapazarı. Bu trenlerden saat 9 da hareket eden Ankara muhteliti Pazartesi, Çarşamba ve Cuma günleri Haleb ve Musula kadar sefer etmektedir. Geçen Sene Bugün Ne oldu? 8 Eski generallerden Abdallah vefat etti. * Irakla komşuluk muahedesi ön yıl dahâ uzatıldı. Sinema ve Tiyatrolar BEYOĞLU Türk z — Ölüm zeplini la Habenera Saray ; — Elmas kaçakçılığı ve Ma. lakalı kadım Melek * — Altın yağmuru : Istanbul Radyosu İpek ğ ı!f-= gemi ve Dişi 20 NİSAN :— CUMA e n 17 inkılâp tarihi dersiz — Üniversiteden Sümce: Ve al; K saaa e aai e ” | naklen, Recep Peker tarafından, 18,30 Ço A A aa A be cuk esirgeme kurumu namına konferans, Beyaz atblar İatikamı — | Doktar Şükrü Hazim — (Çocuklarda sinir Sülkliye D RZE Naolğolün' metreri hıfzıssıhhası), 18,45 Beyoğlu hulkevi gösle- Arert v Bildirmemiştir rit okla tarafından bir temsil. 19,15 Çocuk İSTANBUL terbiyesi, Ali Kâmi Akyüz. 19,55 Borsa ha- Alemdar & Hind mezarı ve Silâh | berleri, 90 Muzafler İlkar ve. arkadaşları kuvveti tarafından Türk musikisi ve balk şarkıla. Üzak ? Yakan Büseler (Tino| * 20,45 Hava rapoöru. 20,18 Ömner Rıza ta- Rossi) ve Gece baskını | Yafından arapça söylev, 21 Nihal ve atka- Mün z Hind mezarı ve Pariste | deşları tarafından 'Türk musikisi ve hülk buluşalım şarkıalrı (sant ayarı), 21,15 orkestra, Ferah B — Kalbin sesi gece adamla. 1 — Valdenfel: Espana vals. rı korkusur suvari. 2 — Bramhs: dans hönguruvaz. KADIKÖY 8 — Drigo: La fore anşanle, Hale : Sarı zambak 4 — Translatör: — Hohraytçokin lili. ÜSKÜDAR: Püd. Hale : Esirler gemisi 22,15 ajans haberleri, 22,90 pllikla solo- TWGI.' lar, opera ve öperet — parçıları, 22,50 son baberler ve ertesi günün programı, 23, söm HALK OPERETİ BÜKREŞ: » Kadıköy Süreyyada Pazartesi — akşamı 18 cazban, 20 plâk, 20,35 öperadan tem- 9 da 8 YILDIZ ÜÇ YILDIZ ÜÇ YILDİZ sil nakli. Yeni ve en son operet ilk defa BUDAPEŞTE: #4EYOĞLUNDA 29 Kiza konseri ve Belkis piyesi 4 perde 18 varyete, 20,15 sigan orkestrası, 21,10 tiyatrodanı temsil nakli, — 24,20 opera ora kestrasının könseri. BERLİN: 19, hando, 20,10 Şuberlin — plâkları, 21 eazbant, 23,30 hafif müzik, ve halk hava- ları, ROMA: 18,15 salon orkestrası, 20,30 plâkin ha- fif müzik, 22 temsil nakli, VARŞOVA: 18,15 piyano konseri, 20 Konser, 21 rad- yo orkestrası, tarafından hafif müzik, 201 catbant, 23 salon orkestrası, TURAN TIYATROSUNDA g Halk sanatkârı Naşit ve arkadaşları okuyu. €t Burhan könseri İstanbul Çiçeği kome. di 3 perde - varyete, camabaz, düet. FRANSIZ TİYATROSUNDA »4.938 cuma günü akşamıı saat 21 de Bestekâr Jak Anfan gecesi Zengin program
