26 Nisan 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 8

. Çekoslovakvada HABER — Aksam poatası Alman akalliyeti Dey Baştarafı 1 incide buna mukabil Almanyada tasvip ve teş. vik edildiğini gösteriyor. Son gelen telgraflar şunlardır: Psazda itirazlar Prag, 26 (A A.) — Bütün gazeteler, müttefikm, Südetlerin kongresinin ar- kasında Almanyanın elini görmektedir. Sağ cenahın organ: olan Pondelni ga- zetesi, Baynlaynım nutkunu takbih et- mekte ve ezcümle şöyle demiktedir: “Bu nutuk Hayzlayn'ın şimdiye ka- dar söylemiş olduğu mutukların en küs. tahçasıdır. Bütün Çekler ve bütün Slo- waklar, siyast akideleri ne olursa olsun, “Aslâ,, diyeceklerdir.., Merkezin nâşiri efkârı olan Mordani Noviny, yazıyor: *“Haynlayn'ın taleplerini Çekoslovak mülletinin kabul etmesine imkân yoktur. Südet Almaları liderlerinin nutkunda herhzacgi bir müzakere icrasına esas o- Yacak makül bir teklife tesadül etme- dik.,, Gazetelerin en şiddetli tenkidleri Haynlayn'ın nutkunu Çekoslovakyanın harici siyasetinin yeniden gözden ge- girilmesini talep eden krsmıma tevcih e. dilmiştir. Siyasl müşahitlerin ekserisi: 1 — Südet Almanlarla meskün ara- zinin hudutlarının tahdidi keyfiyetinin kabulü gayri kabil olduğu, 2 — Haynlayn'ın Südetler fırkasının bir nazi teşekkülü olarak tanınması ta- Tebinin gayri kabil clduğu mütaleasın. dadırlar, Zira, böyle bir hal, Çekoslo - vakyanm bir krsmını kayıd ve şarteız olarak Hitlerizme tâbi kılmak teşebbü. süne yol açmak olur. Siyast mahafil, Haynlayn'ın metali - bine Almânya tarafından müzaheret e- dilip edilmemekte olduğunu suale şayan görmektedirler. Bu mahafi! diyor ki “Şayet böyle ise Südet Almanlar meselesi, beynelmile! bir mahiyet iktisap etmiş olur., Macaris'anda dünkü hâdise- lern manvası * Paris, 26 (A.A,) — Südet Almanlar meselesinin Londrada İagiliz ve Fran- sız nazırları arasında yapılacak olan gö- tüşmelerde ehemmiyetli bir mevzu teş. kil edeceği haber verilmektedir. Zira; 1 — tngiltere ile Fransa, Çekoslovak. yanın mülki tamamiyetini zamindir- der. 2 — Haynlayn'ın metalibi ile Çekos- Jovakyanın harict siyaseti arasında sıkı bir münâsebet vardır. Salâhiyetter —mahafil, Haynlayn'ın programının kabili kabul olmadığını beyan etmektedir. Zira, bu program Çe- koslovakya devletinin hattâ mevcudiye. tini bile tehlikeye sokacaktır. Ayni mabafil, Paris ve Londra tara- fından prag hükümetine yapılmış olan itidal vesayasının arifesinde, Haynlay- mın göstermiş olduğu radikalizmden do- Jayı hayrete düşmüşlerdir. Siyast müşahitler, Südetlerin meta- Hbi üe Macaristanda Çekler aleyhinde yapılmış olan nümayişler arasında bir münasebet görmektedirler. Düan Macaristanda 50.000 kişi “Tri. anon muahedesini ve Sovyet Rusya ile mevcut olan misakı sebebiyle Avrupa sulhü için tehlikeli olan Prag hüküme- #inin siyasetini” protesto etmek mak - sadiyle bir nümayiş yapmışlardır. Siyasi müşahitler, Südetlerin kongre- «i nümayişlerinin Fransa tarafında ih. das edilmiş olan siyast Frantız tistemi eleyhine müteveccih müşterek hDir ma- nevra olduğunu beyan etmektedirler, ÜUmuümiyetle zannolunduğuna göre İngiltere ile Fransa pek yakında Çe- koslovakyaya dokunabilecek bütün hü- diseler hakkında kat'i bir müşterek hat- ti hareket tesbit edeceklerdir. Pragdaki Ingiliz elçisi Londra, 26 (A.A.) — Pragdiki İn. giliz sefirinin Südet Almanların meta- Hibi yüzünden tahaddüs etmiş olan va- ziyet hakkırda şifaht bir rapor vermek üÜzere yakında Londraya gelmesi bekle- nilmektedir. Diplomasi mahtfili Büyük Britanya- nm Haynlaya'ın bütün emetalibinli. Çe. koslovakya tarafından kabul edilmesi- ne muarız olduğunu, fdkat Prag hükü- metine azami fedakârlıklarda bulunma- ği tavtiye etmiş bulunduğunu beyan etmektedirler « Taponya hosabına casusluk ya, Berlin, 26 (A. A.) — Havas ajansı muhabirinden: Alman gazeteleri Çekoslovakyaya karşı tıpkı Hitler ve Şuşnig araamnda Bertesgadende yapılan görüşmeler n- Tifesinde Avusturya aleyhinde yapıl - mış olan neşriyatı hatırlatan neşriya. ta başlamıştır. Gazeteler, Haynlayn'ın programı hakkındaki mütalenlarıma n- şağıdaki bağlıklar kabilinden muaz . zam başlıklar koymuşlardır: “Praga son bir ihtar.,, *“Artık hiçbir tesviye sureti müm- kün değildir.,, Alman siyas! mahafilinde hâkim o. lan müta'ea, Çekoslovakyanın gimdiki kanunu esasisinin Avrupa sulhü için bir tehlike olduğu merkezindedir. Maammafih siyasi müşahitler, Al - manyanın ccnebi memleketlerdeki fa- alıyetinin “pek ziyade elüstiki,, oldu, ğunu ve Praga karşı zecri tedbirler it- thazına kalkışmanın çok büyük bir muhataşğa teşkil etmesi halinde Berli. nin Çekoslovakyadaki Alman akaliye- ti hakkında muvakkaten bir anlaşma yapmağa muvafakat edeceği mütalea. sındadırlar, Müşahitler Göbbels'in ge- çenlerde Nürenbergde söylemiş oldu- Bu nutkun bir fıkrasını hatırlatmak, tadırlar, Mumaileyh, bu nutkunda göyle demişti: “Siyaset, yalnız sev - külceygi bir ilim değil, ayni zamanda tabiyevi bir ilimdir ve Almanya hare. kete geçmek için muvafık anı yani asgarl muhatara arzeden saati intihah etmelidir.,, Ecnebi mahafil Almanyanın Çekos. lovakyaya karşı hattı hareketini he - nüz tesbit etmemiş olduğu mütaleasım- dadır. Bu mahafil, Almanyanm, Al . manyaya komşu olan memleketlerdeki Alman ahalliyetlerine ait olan naz! a- kidesinde bazı tadilât yapabileceğini tahmin etmektedirler. Çekoslovakyaya sözde istiklâl! Paris, 25 (A. A.) — Bugünkü gaza. teler, Çekoslovak meselesi ye bilhas. Sa Haynlayn'ın Karlisbadda Südet Al- manlarının taleplerini bildiren nutku ile mesgul olmaktadır. Figaro diyor ki: “Dün Haynlay'nın ileri sürdüğü Şartlar arasında en sarihi şudur: Çe- koslovakyanın harici politikasının de. Biştirilmesini istiyoruz. Bunu şöyle tercüme etmek lâzımdır: Almanya, Çekoslovak devletine, motörlüğünü kendisi yapmak ve Berlinin muvafa- kati olmadan Pragda hiçbir karar ve. rilmemek şartile, lâfzi bir istitlâl brı. rakmak istemektedir.,, Sovyet Rusyada Ihtilâlci Papas teşkilâtı “Gdünah çıkarma ,, vasıtasile casasluk yapıyormuş Moskova, 25 (A.A.) — Havas A- Janasmmın muhabiri bildiriyor: Raboçaya Moskova gazetesi, Mos- kova bölgesinde casusluk, tedhiş ve mukabil İhtilâl faaliyotinde bulunan dini bir teşkilâta mensup 24 âzanın tevkif edildiğin! haber veriyor. Teç- kilâtın yalnız isimlerinin baş harfle- riyle çağrılmakta olan şefleri bir baş peskopos, bir peskopos, bir konttur. Suç ortakları araaında papaslar vetarikat reisleri görünmaektedir. Gazetaye göre, poskopos (O) layan “urupları terlip etliğini itiraf etmiş- tir. Vaiz Fateef ve diğer bazıları ta- rikatlara mensup gençleri askerlik yapmamaya teşvik “harp düşmşanı,, denilen mukabil ihtilâler tarikati I- dare ediyorlar ve casusluk yapıyor- lardı. Kont (K), papasların günah çıkarırken — öğrendikleri malümatı ya- bancı memleketlere bildirdiğini İti- raf eylemiştir. Gene bu gazeteye göre, eski mülk sahiplerinden Protasaof, Harhinde bulunan bir suç ortağı — vasıtasiyle ği nı, bundan başka, Soövyetler Birlifin de işçilerin hayat ve vaziyeti hak- kında yanlış haberler verdiğini ve! Yeni zeizesel eni Zeize.eler BU Baştarafı 1 iücide tır. Kamal nahiyesinin 33 köyünde 87 ev tamamen yıkılmış, 800 ev kıs- men harap olmuştur. Kırşehir mıntakasında hasara tğ- rayan köylerin ekserisi dero kenar- Jarımnda ve heyelâna müsait yerler. dir. Ora balkı köylerinin bulundukla- Tı yerlerden daha müsait yerlere kal- dırılmasını hükümetten — istemişler- dir. Dahiliye Vekâleti köylülerimizin bu isteğini ehemmiyetle nazarı iti- bare almış, alâkadarlara lâzımgelen emirleri vermiştir. Yeni köylerin in- şasına yakında başlanacaktır. Dokuz zelzele İstanbul, 25 (A.A.) — Istanbul ra- sathanesinden: 24 Nisan saat 9 dan, 25 Nisâan saat 9 a kadar dört zelzele kaydedlimiş- tir: Birlaci ve ikinci zelzele Nisunın yirmi dördüncü günü saat 16 | 12 da- kika 48 saniyo ve gant-23 ü 19 daki- ka 19 saniye geçe, üçüncü ve dördün- cü zelzeleler de 26 Nisan günü saat beği 42 dakika 53 saniye ve saat 9 u 30 dakika 41 sanlye geçe vukua gel- miş ve bunların hepsinin merkez üs- sünün son vukua gelen zelzele mın- takasında olduğu tesbit edilmiştir. Bu zelzeleler mahailinde kuvvetlice hissedilecek ve bir hasar husule ge- tirebilecek — derecededir. —Bunlardan başka yalnız mahallinde hissedilebi- lTecek derecedo gayot hafif dört sar- gıntı daha kaydedilmiştir. Ieeliı 80 bin lira tahsisatı kabul etti Ankara, 25 (Hususi) — Mecll- sin bugünkü toplantıda Kiırşehir ha. valisindeki hareketi arzdan zarar gö- renlera yapılacak yardıma ait ka- nun lâyihası müzakere ve kabul edil- miştir. Bu kanun ile 1937 malli yılı düyunu umumiye bütçesinin 265 in- el faslından S0 bin lira İndirilerek maliye bütçesindk “zelzelede zarar görenlere yapılacak yardım” namı I- le açılan fasla fevkalâde tahsisat o- larak k'nnnl_ınıkudır. Kanunun mü- zakeresi esnasında söz alan Mazhar Müfit Kansu (Denizli), bu paranın zarara —uğrayanlara yapılacak yar- dım için kâfi gelip Bgelmiyeceğini sormuştur. İçişleri Bakanı ve Parti genel sek . reteri Şükrü Kaya, karşılık olarak demiştir ki: “Bu ilk yardımdır. İhtiyaç mikta- rı tahakkuk ettikten sonra hüktümet kendisine düşen vazifoyl yapacaktır. Arkadaşımız, arkadaşlarımız ve mil- Tetimiz de görecektir ki, ihtiyaç kar- şılanacaktır. Büu ihtiyacın şimdiden tayin edi- lerek ona göre bir tahsisat kabul e- dilmesinin daha muvafık olasağı yo- lunda ileri sürülen bir mütaloaya karşı da İçişleri Bakanı demiştir ki: *“Kızılay teşkilâtı varkuüvvetiyle zelsele sahasında çalışmaktadır. İh- tiyaç henüz tesbit edilmiş değildir. Tehakkuk ettiği vakit hükümet Bü- yük Meelisten lâzımgelen tahsşisatı isteyecektir." Bu izahatı müteakıp kanun kabul edilmiştir. Dahlliye Veklilinin bir tamimi Ankara, 25 (ALA.) — Dahiliya Ve- kili Parti Genel Sekreteri — Şükrü Kaya, Kırşehir zelzelest münasebetl- Te umum! müfettişliklere, valiliklere ve parti teşkilâtımna aşağıdaki tami mi göndermiştir: “Vatanım her bucağından ve halkı- miızdan hükümete ve partiye Kırşe- hir ve Yozgat köylülerinin uğradığı acıya iİştirak tolgrafları gelmekto dir. Hepimiz birimiz için diyen milli şiarınıızın bu yüksek tahassüs ve te- zahürünü şükranla karşılarken za rara uğrayan vatandaşlarımızın Ihti. yaçlarına vardım olmak üzere hoar tarafta kendiliğinden alınan teşeb büslerle toplanmakta olan lanelerin Kızılay genel morkezine güönderil- mek üzere mahallin Kızılay şubele- rine verilmesini de rlen edoerim. - Hor felâkot ve kazalarda olduğu Kİbİ Kızılay genel merkezinin bu de« fa bütün teşkilâtını seferhber ederek felâketzedelerin iİmdadına koştuğu- ©u teşekkürlerle arzederim.., bütün bu malümatı vermak için İn- ellin metninden istifade etmis oldu- Runu !dn.t eylemiştir. 26 NİSAN — 1938 Başvekil yarın Atinada olacak Dr. Aras olduğu halde dün gece saat 23 buçukta hususi trenle — dost ve müttefik '!uml._ıamnıııuolu Atinaya git- Başvekil ve hariciye — vekilimiz istas. yonda Riyaseticumhur namma Riyaseti cumhur genel sekreteri Hasan Rıza, İs- tanbul vali ve belediye reisi Muhiddin Üstündağ, emniyet direktörü Salih Kılıç, muavini Kâmüran, İstanbul kumandanı general Halis Biktay, merkez kumandanı general İhsan İlgaz, İktisat vekâleti deniz müsteşarı Sadullah, İngiltere büyük elçi- si Sir Persi Loren, Balkan — antantı mü- messilelri, parti ve belediye erkâmı şehri- miz gazeteleri başmuharrirleri birçok di- Ber zevat hirer müfreze — asker ve polis uğurlamağa gelmiş bulunuyordu. Başvekil ve Hariciye Vekili tronin ha. reketine bir çeyrek kadar istasyona geldi ler. Başvekfl kendilerini karşılayanların yayrı ayrı ellerini sıktıktan tonra, İngil- tere büyük elçisi Sir Persi Loren ile bir müddet görüşmüştür. Trenin hareketine beş dakika kala, Başvekil — Celâl Bayar, beraberinde İs. tanbul kumandanı genara! Halis Bıyıktay olduğu halde, askeri vo sonra polisi tef. tiş etmiş, bando muzika solüm havası galmış ve saat tam yirmi üç buçukta Baş wekil, refikaları ve Hariciye Vekili ken- dini uğurlamağa gelenlerle vedalaşarak hususi trene binmişlerdir. Başvekil ve Harkciye Vekilimizi dost ve mlülttefik devlet Yunanistanın merke- zine götüren tren tam saat 23 buçukta, istasyonu dolduran teşyiciler ve kesif bir. balk tabakasının şiddetli alkışları ara- amda harekot etmiştir. Beşvekile, Başvekâlet kalemi mahsus müdürü Baki Sedes, Hariciye Vekiline ite Hariciye kalemi mahsuye müdürü Refik Amir ve Hariciye Vekâletinden Mobmet Cevat refakat etmekteydiler, Başvekilimizin beyanalı Başvekil Celâl Bayar, Âtina ajan. stam hüsüsi muhabirini kabul oedorok aşağıdaki beyanatta bulunmuştur: “— Yunanistana bir kere daha git- mekten mütevellit sevincimi söylerken size yenli hiçbir şey öğretmiş olmuyo- rum, Bu kadar tabil olan bir hissi teyide | Hizum var mı?. Türk milletinin kardeşlik selâmını ve dostluk rehinosini götürmek vazifesile mükellef olan mültefik memleket mü- meesillerine Elen milletinin göstermek itiyadında bulunduğu kendiliğinden ve gok içten gelen pek derin ve heyecan verici hüsmü kabull daha evvel görmüz we takdir etmiş olmak şerefine nall bu- hmuyorum. Fakat bu defa iki türlü sevinç hissat- meoekteyim. Zira mukayese kabul etmez bir surette sağlam olan Türk - Elen dost luğu binasma bir tag ham de büyük bir taş - daha götürmeyo davet edildim. Münasebetlerimizin esazmı teçkil eden bu çok dinamik dostluk, Balkan antantı gerçevesi dalresinde İttifaka —münkalip olmuştur. Hatta, bu dostlüğüm zamanın “yardımıyla, İki Bulkan ve Akdeniz mem- lekotinin moral birliğine doğru istihale etmosi mukadderdir. Bu iki momleket, coğrafi vaziyetleri itibarile olduğu gibi sakinlerinin kargılıklı arruları — itibarile de, birbirinin tabil İmtidatları olarak te. Tâkki edilmelidir. Hatayda seçim a 'Bıuırıh 1 incida Kayıt işleri ayın 27 sinde İskende- runda, 28 inde Kırıkhanda başlıyacak- tır. Müahalli hükümet tarafmdan neşredi. len bir beyannamede nüfusa tescil edil- memiş olmak dolayısiyle veya diğer se- beplerle seçim hakkından mahrum edil- miş olanların üç gün içinde komiteye müracaatları istenilmektedir . Bu emrin, herhangi bir sebeple sicil işleri noksan olanlara zorluk çıkarmak ve vaziyetten istifade etmek düşüncesi- le verildiği anlaşıldığından Hatayda ha. kiki bir teesstir ve infial) uyanmıştır. Hariciye Veklli Tevfik Rüştü Arasa, 'Trablusşamdan geçerken yapılan sevinç tezahüratını menetmediği ve — yolların süslenmesine göz yurmduğu için Trablus şam kaymakamı azledilmiştir. Avrupanm öyle bir bölgesinde yaşıyo- ruz ki, barışm menfaati ile bir bütün teşkil eden menfaatlerini lamamen müd rik bulunan dört müttefik memleket en mesut bir politik töşekkülü başarmazını büdiler, Bu teşekküle dahil olan memlo. ketlerin herbiri, harice kargi tam bir istiklâl muhafaza etmekle beraber, ba- kikatte tarihin kendilerine tevdi ettiği vuzifeyi ikmal için birbirlerini kargıtticir olarak tamamlamaktadırlar, Bu işte, bu memleketlerin hükümetleri için müllet. lerinin tabil temayüllerinden müllhem olmak kâfi gölmiştir. Atinada ikametimiz mürasobetile, ma- jeste Elen kralma derin - tazimlerimizi şahaen #rzetmek ve Elen hükümetinin mümtaz gefi aziz dostumuz Başvekil Me- taksası - bu sefer bizzat kendi memle. ketinde « tekrar selâmlamak benim İçin ve dostum doktar Aras için pak büyük bir geref olacaktır. Şükrü Kaya Başvekile vekâlet edecek Başvekilimizin, Celâl Bayarın mem- leket dışırda bulunduğu müddet içinde, rendisine Dahiliye Vekili ve Parti Gie- nel Sekreteri Şükrü Kaya vekâlet edecektir. Başveklilmizin Tefakatinde bulunan Harliciye Vekilimiz Dr. Tevfik Rüştü A. rasa da, Adliye Vekilimiz Şükrü Sa- rüçoğlu vekâlet edecektir. Başvekil Parti merkezinde Başvokil Celâl Bayar dün saat 16 da yazınmda Iktısat Vokili bay Şakir Kosebir ve Trakya genol müfottiği general Kâ. zım Dirik olduğu balde C, H. Partisi 1s. tanbul vilâyot merkezine gelmiş, vali ve belediye relsl ve parti başkanı bay Mu. hiddin Ustündağ ile görüşmüştür. Başvekil et meselesi etrafmda izahat almıştır. Atinada ikamet programı Atina 25 (Hususi) — Türkiye Başve- kili Celâ! Bayarla Hariciye Vekili Rüştü Arasın Atinadaki ikametleri esnasında- ki programı hazırlanmıştır. - Celâl Bayar ve Rüştü Aras ça:ıamhı günü aat 10 da Atinaya muvasalat ödo. cekler ve saat 11 de Başvekil! Metaksasa ziyerette bulunacaklardır. Saat 11,5 de Hariciye nazırın! ziyaret — edeceklerdir. Bir müddet sonra ziyaretler iade edile- vektir. Saat bir buçukta Türkiyo elçili- Binde yemek yenilocoktir. OÖğleden sonra Hariciya ııındık yeni Türk - Klen misakı imzalanacaktır. Alçam 5 de büyük Britanya otelinde Yunan hükümeti tarafından resmi bir zi- yafet vorilecek, bunu bir suvare takip edeceklir, Perşembe günü saat li de meçbul askere çelenk konacaktır. Kralm öğleyin bir ziyafet vermesi muhtemeldir. Saat en sekizde maratonda ziyafet, akşam Türk ölçilik Linasında bir ziyafet verile. sek, akşam yömeği serbest olacaktır. Gece 10,5 da kral tiyatrosunda temsile gidilecektir . Cumartesi günü sabahleyin serbest bir bucukta Başvekil Metaksas evinde husu &İ bir ziyafet verecek, akgam 19 da Ati. nadan hareket edilecektir. Celâl Bayarla Rüştü Aras Selânikten geçerken ç anat kadar kalıp Atatürkün doğduğu evi ziyaret edeceklordir. Çin - Japor harbi b Der- Baştara Mareşal, Çin ordusuna silâh ve cep. haneyi yeni bir yoldan sevke başlamış- tır, Burma ile Yunnan arasındaki bu yol, gayet emniyetlidir ve Japonların her türlü hücumu ihtimalinden uzak bulunmaktadır. Halbuki şimdiye ka . dar cephane ve silâh sevkedilen yolla- ra Japonlar tarafından yapılan hü . cumlar Çin ordusuna büyük bir darbe teşkil etmiştir. Bir buçuk milyon Çınli çocuk Cenevre, 26 (A. A.) — İçtimal me, seleler komisyonu, çocukların aileler nezdinde yerleştirilmesi meselesini tetkik etmiştir. Çin mümessili Doktor Hoo, haliha- gırdaki karışıklıklar neticesinde an beş yaşından küçük olmak üzere .bir buçuk milyon çocuğun ana ve babaları ve aile ocaklarından mahrum kalmış olduklarını beyan etmiştir.