9 Kasım 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

Dış Siyasa Sovyetler birliğinde XX nci yıl Yazan : Şekip Gündüz s OÖVYETLER Birliğinde Leninist inkılâbın yirminci yılı dolduruşu halk ve iktidar mevkii tarafından büyük br debdebe ile bayramlandı. Bir inkılâbın iktidar mevkiini yirmi yıl elde tutuşu demek o inkilâbın ne. gillerin; yetiştirmiş olması demektir. h 917 de Rus inkılâbının hayrağı altır.da top'anma'tın antuziyazm duyan. ların çoğu gençlerdi. O tarinte 20.30 yaşında olan bu gençler şimdi 40.50 yaşlarında bulunuyorlar. Yire o tarınte beşikte veya emeklemekte olanlar, ilk ve orta mekteplerde bulununlar, yani 2.15 Yeğ rd':*kil('r_ de simdi 25 ile 35 yaşlar arasındaki muhtelif vatandaş kademe ve saflarımı teşkil ediyorlar. Bu. günün beşiktekileri ile ilk ve orta mekteplerin, lizelerin san'at ve ihtisas kurs. larının ve üniversitelerin talebeleriyse hiç şüphesiz sadece bü inkılâbın şuuru ile yetisşmekte olan ve yetiştirileceği meyanmdâ bulunan müstakbel actif vatan. daş kaynakları halindedir. Demek oluyor ki buğgün doğduğu memlekette Lenin'e milli kahraman vas. fını açıkça vermek mümkündür ve verilmesi gayet tabildir. Çarlık Rusyasının eski topraklarındân yüzde dokgan yedişi üzerinde hâkim olan Moskova iktidar mevkii, eski “demir inzibatlı” tarz ile 160 milyonluk Sov- yetler vatandaşları yığınmı idare etmetin artık doğru olamıyacağı kanaatine ulaştığını, bu yıl içinde, ilân etti. Yani bir yeni ana yasa yapti. Yirminci yıla takaddüm eden günlerin bir sürü siyasi muhakermnelere sahne | bluşları ve iktidar mevkiinde bulunanların dayandıkları parti kadrolârında ya- pflan devamlı tasfiyeler karşısmda ğöze vuran bir nokta da Sövyetlerde bu ye- ni ana yasanm kabul edilmiş ve tatbik mevkiine konmuş bulunmasıdır. Proletarya diktatorasr adı verilen ihtilâl rejiminden tamamiyle ayrılmayı İfade etmemekle beraber demokrasiye doğru bir adım suretinde telâkki edilen bu ana yasa, yirminci yıldönümünde Rusyada devletin vatandaştan korkusu Ealmadığı zannımı uyandırmaktadır. Sağlam devlet neye derler? İ /| İktidar mevkiinin vatandaşlara ve vatandaşların iktidar mevkiine bir kor- ku, bir cekingenlik göstermedikleri devlet. ; . Sovyetleriq yeni ana yasaları çok geniş ve müsamahalı bir demokratik zih- biyet ifade etmemekle beraber, mutlaka eski hâale nazaran bir ileri adım Su- retinde telâkki edilebilir. 917 inkılâbmm 20 nci yıldönümünde Sovyetler Bir- liği diyarmda göze vuran en mühim hareketlerden biri budur, Dış politikada sulhü benimsediğini muhtelif vesilelerle ispat eden Sovyet Rusya, bu yirmi yıl içinde yirminci asrın mühim medeniyet metkezlerinden bi. ri olmuştur. ; Şekip GÜNDÜZ | ”"Hükümeti KURUN'da SIM US, Celâl Bayarım Mecliste okudu. ğu programm, Atatürkün geçenki mut, ku İle verdikleri direktiflerin tatbik şekille. rini tesbit ettiğini söyliyerek diyor ki: “— Celâl Bayar, bir hükümet relsi sıfatile millet müvacehesinde hem — muvaffakiyetli, hem de güzsi Bir adım atmıştır. Bu llk adı. mın müvafYakiyetli olması programınm ter. tibi e Atatürkün direktiflerini tatbik husu, s ıda yüksek bir kabiliyet sahibi olduğunu b '.:crm_Mendir. Güzel olmasına gelince, — iİş programının sonunda muhterem — selefi İsmet İnönü hak kında ancak İnce hağsas ve kudretli bir dev. let adammdan beklenebilecek duygulu sözler söylemiş bulunmasmdandır. Yeni Başvekilin sözlerinde, bilhassa dik. n programı ve diyölar? -- kate çarpan bir nokta vardır ki, o da, ikti. dar mevklinde bir değişiklik — olmakla bir parti programı da değişikliği mevzuubaha olmıyacağına ehemmiyetle işaret etmiş ol- maşıdır. İsmet İnönü bir Cumhuriyet Halk Partisi hükümetinin relsi, tatbik ettiği prog. ram da bu partinin programı iİdi. Celâl Ba. yar kabinesinin de mevkil ve programı bu. dur ve böyle olacaktır. Yeni kabinenin İş programı Üzerinde bir. çok tetkikler ve tahliller yapılabilir. Fakat bu tetkikleri ve tıhli.qert hükümet tarafın. dan yapılacak kanun teklifleri yahut hüdise. ler sırasma brrakmak daha doğru olür. Şim. diki halde, bir gazeteci srfatile — söylenecek söz, milletin varlığını yükseltme yolunda et. rafir, ameli bir iş programı ile Meclise gelen ve millet vekillerinin müttefikan itimadı ile teyit olunan Celâl Bayar kabinesine devamlı muvaffakiyetler temenni etmektir. Belediyeler bankası CUMHURİYET” de UNUS NADİ, Ankarada açılma töreni yapılan belediyeler bankasının modern Türkiyede şehirelliğin dayanacağı kuvvetli bir mücssese olduğunu yazdıktan sonra şöyle diyor: B ) İ “— Belediyeler bankası, sermaye ve faali. yet itibarile çoktan vücut bulmuş bir mücz. sesedir. Büyük Şefin nutkunda işaret buy. rulan merlkezi büro dahi gene kendi iİrşatla. rile yıllardır üzerinde durulan bir mevzudüur. Şimdi olan ve olacak şey- Belediyeler Ban. kasıma ayni zamanda Türkiye devletinin mer kezini süsliyen güzel bir bina vermekteri ve üzerinde yıllardır çalışılarak iyice — pişirilen teknik büroya da vücut vermekten ibarettir. Eserlerile görülüyor ki çalişma zaten plânlı dır. Fakat Atatürk sisteminde plânlı çalış. manım hududu yoktur. Onun içindir ki Büyük Şef plânlı çalışmada devam ve ısrar lüzumu. üzerine işaret buyurmuş oöluyorlar. Belediyeler Bankası hakikaten Türk bele. diyeciliğine süs ve şeref verecek — güzel bir bina olarak ortaya çıktı. Binayı nasıl bul. duklarmı birçok bildiklere goörarak fikirle. rini almak iİstedik. Araştırıla târaştırıla bi. nada bulunabilen biricik kusur onun fazla süslü, fazla güzel olmasından ibaret olmuş. tur. Kuruluşu maksadı bütün Türkiye şehir ve kasabalarmımda iyilikler ve güzellikler ya. ratılmasımna yardımdan İbaret olan bir miüles. gesenin binnefis kedisinin güzel ve hattâ çok güzel olması bir kusur değil, belki bellibaş. lr bir meziyet sayılmalıdır. Belediyeler Ban. kası binası kendi vakur mMmodernlik — şeklile hergün hepimize şu hakikati tebliğ ve ilân etmekte devam eyliyecektir ki artık Türki. dır, Bilhassa şehircilikte zarfımn mazruf Kâ. dar ehemmiyeti olduğunu bilmeliyiz. Şehirci- Hke ayni zamanda gözlere hoğ görünmiyen iyiliğin kıymeti kâfi derecede yüksek değil- dir. Türkiyemizde şehirciliği yaratmak ve yü. rütmek için böyle bir bankaya mutlak bir 'ihtiyaç vardı, ve onun uğrunda nekadar feda- kârlık edilse yerinde Idi. Bu fikri bir hakikat haline sokmak şerefi Dahiliye Vekilimiz Şük rü Kayaya aittir. Belediyeler Bankasile memleket yeni ve küvvetli malt bir müecssese, Türk şehir ve kasabaları İyi ve güzel işlerinin başarısında sağlam bir istinat noktası ve Türk Ürbaniz. mi de bitip tükenmez hamleler kaynağı bul. muş oluyor. Bu kadar büyük mevki ve men. zilet sahibi olan bu müessesenin — zamanla şimdikine nisbeten beş ön kat daha büyüye- ceğini ve bu pek haklı inkişafın hiç şaşmı. yan bir azim ve tsrarla ileri götürülmesi lâ. zimgeldiğini kat'iyetle ifadede en ufak te. reddüde yer vermemek gerektir.,, | inma saha olması İçin lâzımgelen $ etti. Bu itimat Ce'âl Bayarâ esasen mevuddu. Zira buna Büyük Müli Şefin misilsiz bir si. yasi nimet olan itimadı takaddüm etmiş bu. lünüyordu. Artık Celâl Bayar, Türkiye ikti. dar mevkiinde, bütün formalitelerin tekem. millü ile tam ve kâmil bir meşrulyet ifade ve temsil ederek velüt mezaisine başlamış bulunmaktadır. Binaenaleyli Milli Şefin yük. sek irgatları ve mürakabeleri altımda yeni Başvekil tarafmdan milletimize ilân — edilen büyük vaatlarm birer birer hakikat oluşuna Şaliit olmağa hazırlanmalıyız. Güzide Başvekilimizin Kamutay huzurun.- da izalı etliği yeni program, efkârı umumi. yedeki in'ikâsları tetkik edilince, her şeyden evvel Türk evinin büyük sevinci" suretinde ifade edilebilir. Bilhassa Türk — evlerinin eti büyük yığmlarını içinde sakiryan İstanbul, muhterem Bayarın proğramından — aradığı, umduğu ve inandığı en kudretli teselliyi al, mış telâkki edilmelidir. Belediyelerin yeni memleket hamlesine iş- tirâklerinde gösterilen — dikkat, izahına bile lüzüm brrakmıyacak bir şekilde umumi bir millet temayülünü karşılamış bulunmakta, dir. Türk şehirlerinin imarına verilen ehem. Miyet ve 'Türk şehirlerinin yeni Türkiyeye lâyık bir medeniyet ve refah çehresi göste. rebilmeleri için bulunan çalışma çareleri her. kesin en büyük sevinci olmuştur, * İstanbul, Celâl Bâyar kabinesinin — bu işl bâşarmasile ne büyük bir kazanca ulaşacağı. ni bilenlerle doludur; Milletler arasındaki büyük şölireti, dünya edebiyatındaki kıymeti, tâarihi zenginlikleri . Ve Mişilsiz cazibesi ve sihri ile İstanbul hem kendisi ve hemşerileri — için, hem de Büyük Türk vatanı için büyük istifadeler temin e- debilecek çalışma sahalarından biriydi: Bu hakikate devlet bugün ulaşmış değildir. Mil. 1 Şef yıllardanberi bu mevzu üzerine dikka, tini çevirmiş ve bunu bütün — cephelerinden tetkik etmişti; İstanbulun iİmarı, İstanbulun bir müze . şehir olması, arsıulusal şöhretli bir Üniversite şehri olması ve ehemmiyeti ile mütenasip kabarıklıkta bir seyyah akr. esasları bütün teferriatı iİle tesbit etmişti. gu ni BEDEDLEM Hleri gELMİŞÜİT Ucue ua » 1 — Devletin yüksşek himayesini yalnız İz. tanbulun imarina hasretmiş olmamak, 2 — Bu işi yeni bir çalışma tarzı ile ilgi. lemeği işin seyri ve neticeleri için daha fay. dalr bulmak,. Muhterem Celâl Bayarm programında bu iki esaam açık izahlarını buluyoruz. Başve. kil İstanbulun imarmt “Türk şehirlerinin 1. Marı,, adınt verdiği büyük bir çalışma bö. | Celâl Bayar progra-; mında şehirler ... Yazan: Yeni kabineye Kamutay ittifakla itimat - - Nizametllin Nazij lümü içinde ortaya atmakla devlet cehdinin bizde daiima “memleket saran,, bir manası olduğunu ve olacağını bir daha tebarüz et. trmiş bulunuyor. 'Türk devleti, İslanbulun imarır kadar Van' im imarma da, Diyarbekirin, — Erzurumun, Bıivasın, Nazillinin, Mudanyanın ve Ödemişin imarına da, köyün İmarma da — ehemmiyet vermektedir. İmar işine yatanın yalnız bir noktağmdan değil her tarafından — biranda büşlamak kararını Ve azmini göze vuran yeni hükümet, bu plânile tam bBir Türk hükümeti dir. Bununla beraber ilk kazmanm İstanbul. da vurulması gayet tabil telâkki edilmelidir. Celâl Bayar proğramında “şehirlerin ims. rını ve vatandaşın terfihine ait olan sâtırlar, yeni Başvekilin bu işe ne geniş bir mana ve mikyas İle başlamak niyetini güttüğünü ve Milli Şeften bu sahada ne sarih bir direktir ılmıı'buluııduğımu bakınız ne güzel — izah ediyor: Belediyeler beş senelik mesai plânı tanzi. mine sevkedilecek, harita, — imar plânı, su, ışık, kanalizasyon, kültür ve spor işleri, ço. cuk bahçeleri ve kısaca şehirlerin sıhhat ve güzelliğini alâkadar eden bellibaşlı — işleri, plânlaştırılacak ve bu plânlar, Şefin — işaret buyurdukları veçhile, merkezde “belediyele, rimizi türeli bir surette aydımlatmak, — kıla, vuzlamak,, vazifesile teşkil edilecek olan tek. nik büronun mütekaddim tetkik ve kontro. lüne tâbi olacaktır. Belediyeler mesken, bına, yiyecek ve içe. cek gibi hayat ucuzluğunda ölçüler kanunu tatbikatı gibi alışveriş doğruluğunda mües. sir vazifeler alacaklardır. İ Belediye gelirlerini arttırmak için tedbir. ler almacak ve şehir dahilindeki kara ve de. niz nakliyelerinin ve diğer ticari mahiyette umuümi hizmet işlerinin peyderpey belediye. lere devri temin olunacaktır. . Demek ki terfih Işi yalnız vatandaşm ka, Zzanç sathını yükseltmek manasşına alınmı. yor. Programda vatandaşı şöyle veya böyle bir “ihtikâr,dan “kötü zihniyetli perakende. cilik,,den daima metodla sıyanet etmeğe ça. liışmak da bariz bir ehemmiyetle vaadedil. miş bulunuyor. Kara ticaretin iç piyasalar. da gayri insanr ve gayri milli — çalışmasına çimkân vermemek vatandaşı terfihin ilk esas. Müsiş Ydt ** ... Muhterem Celâl Bayarın proğramı mem. leketin her tarafında olduğu gibi İstanbulda da bütlin esasları ile tam bir sevinç — uyan. dırmıştır. İstanbulda, imar İşine biran evvel başlanması keyfiyeti ise bu sevincin burada daha artık bir hususiyet gösterişini — tabli kılmaktadır. Nizamettin NAZİF yede herşeyin ve bilhassa şehirelliğin müte. madiyon iyiden güzele doğru gitmesi lâzım. “ SALI İKİNCİTEŞRİN — 18957 Hicri: 1356 — Ramazan: b Güneşin doğuşu Günesla hatışı 6,40 16,57 Vakit Sabah Öğle İkindi “kşam Yartı İmsat 516 (11,58 14,39 16,57 18,32 — 4,58 Bir den'z kazası Rusumat motörü ile Bozkır motörü çarpıştılar Dün öğleden sonra Haydarpaşa a- çıklarında bir deniz kazasr olmuş, Rü- sumat İdaresinin:24 numaralı motörü ile Boözkır adındaki yük motörü biri - birlerinin üzerine düşmüşlerdir. Çarpışma çok şidetli olmuş;, — Boz- kır motörünün teknesinde bir delik a- çılmış, batmamak için karaya — döğrü giderek kumâ oturmuştur. Rüsumat motörü de ehemmiyetsiz surette zarâr Liman reisliği tahkikata başlamıştır. Kazanm bir dikkatsizlik yüzünden vü- kua geldiği söyleniyor. Kabahatin han- gi tarafta olduğu heniüz tesbit edileme Miştir, Fransız hariciye nazırının seyabhati Paris, 9 (A. A.) — Harciye nazırı Iğelbos ilkkânunun ilk on beş günü i. çinde Varşova, Prağ, Bükreş ve Bel. Kraliçe Mari Sıhhi vaziyeti fenalaşıyor Bükreş, 9(A.A,)— Romanya valide kra liçesi Marinin sıhhi vaziyeti vahamet kesbetmiştir. Yugoslavya valide krali- çesi,Marinin başı ucunda bulunmakta- dır. Bugün neşredilen tıbbt bültende “hepatik arizalar,, dan bahsedilmekte- dir. Kraliçe elyeym 62 yaşındadır. Bir Yugoslav askeri heyeti Venedikte Roma, 9 (A. A.) — General Beliz'in riyasetinde bulunan ve bir ceneral ile üç miralaydan mürekkep olan Yugos- lav askeri heyeti Venedik'e gelmiştir. Heyet, Milâno ve Torinoya hareket | etmiştir. a grad gehirlerine yapacağı ğesmî ziya. retlere başlıyacaktır. ' Haat Yani Tefrikamız Odalıklar | Yazani Nizamettin Nazif Bu yeni tefrikamız, manasız uzatmalar yüzünden, aylarca devam eden müz iç tefrikalardan değildir. “0ODALIKLAR” ayrı ayrı büyük hikâyelerden mü rekkeptir Her büyük hikâye başlı başıma bir güzel kadımı, aşkını ve devrini tesbit ediyor. Muhtelif asırlarda, muhtelif milletlere ait muhtelif devirler, bu edebi ve çok heyecanlı eserde, kariin gözleri önünden aşk, şehvet, ihtiras, kin, gayz, kan ve şiiri ile müdebdeb bir geçit resmi yapacaktır. L Pek Yakında Başlıyor — KEKE CA AERL L T < : Bir anket ) .. p *I münasebeti Jy Avrupa muharrirlerint: y kiye hakkinda ne dngundükl:;g muş; Fransızlardan aldığı M 5 sonteşrin sayısında neşretti: ** g de bizden, bizi bilerek, inkilâ” öç | anlamağa çalışarak, hattâ !-“md: bahsedenler var. Fakat bw bizi hiç bilmediklerini, tanı İ’_' pek belli ediyorlar. Bilmem : _?' da, Falih Rıfkı Atay'ın sualine: * yı İeketinizi yakından değil, uzaktif p tanrmıyorum, beni mazur SÖW ye cevap verenler oldu mu? yreb varsa Paul Valery, Andr& Ma wu' Georges Duhamel gibi zevat d& erw& d W tİ arasıma karışsalar daha iyi “Bilmiyoruz”" demek ya nezake”” yahut kibirlerine dokunmu$, ' | mane bir tavur takınıp bir takmi " | mi, beylik mülâhazalar serdet'” — mişler. F ol Hele M. Patıil Valâry hayli tub w,pt muş, İşe Türkiye'de inkilâbm gll ve coğrafi “zarüretlerden doğü çi kaydetmekle başlamış. BuraSsi “h“ bir diyeceğimiz yok, Fakat ;.d fikir adamı cevabının kısa kâ gö razı olmamış bir de şiirimiz hakk memleketimizde şiirin öteden beri '; düğü itibar hakkında mütaled!f vesine lüzum görmüş. Diyor ki: * , kiye benim için meçhul olmaklâ çi raber bilmez değilim ki o, şiiî;# çok sevildiği ve en çok itibar bi çf memleketlerden biridir... Gartdü git bir “lükstüf”; bir “ihtiyaç” deği, Hr'- ona yabancı kalır, yahut ©? t ba şekillerde tanır.,, Türkiye'd? F böyle değilmiş; bunun icin NF? Valâry bize “mevcut şiirimizi muh3” za etmeği” tavsiye ediyor, M İnsan bunu okuyunca şaşırh'c"_yd | Bari biri çıksa da M.Valery'ye sîlı,.' ' yiverse: “Türkiye'nin dünden K8 ( Si bi yandefdlr. mdanlükü zamanlarda keşfettiklerini zanne ! leri poğsle pure, bizde asırlardan lİ'—( ri mevcuddur ve bütün şiirimiz deî, de asıl tanınan, kendisine bir & W. payesi verilen giir odur.,, M. Paul ye löry herkese değil, şiiri a.nükı ; sayanlara hitab eden manzumelef * 4 zar; bizim divan edebiyatımız! bayılırdı; fakat o zaman da bil lediklerini — söylemezdi. M. Duühamel kısa kesmiş: Türki?: m sulha hizmet edeceğini ümid etm'. olduğunu söyledikten sonra ĞW* “Bununla beraber inkilâber TüP | garb medeniyetinin bazı hatd%'; karşı uyanık bulunmaııdxrlıro" ”,, Duhamel'i yazıları, kitabları ile " 4 yanlar, “garb medeniyetinin bllî._h:ı' ları” nm neler olduğunu bilirler* ei"' kine, teşkilât, maddi terakki, Si? İ radio.. Evet, M., Duhamel bu”*’" | birer kabahat sayar ve bah d kendi eli ile yetiştirdiği ağacm da oturup kitab okuyan adami ne medeni adam sayar. O adam * culuğa çıkınca da, eşeğe değils? de’ otomobilin eskisine ve yavaş BİĞ ne binmeli imiş.., Bunlar Avrupa'nın medeniyet©' rakkiye kanıksamış adamlarıdIr: , | Türkiye'nin inkilâbı olmağa, h::# lü terakkiyi istemeğe mecbur in$t” | rı onları dinlememeliyiz. Bizim " y Jâbrmız, terakki ihtiyacımız ha ne düşündüklerini XVI ncı XVTII inci asrın adamlarma, taigne'e, Diderot'ya sormalıyız- lardan bizi gerçekten teşvik edece vi’ * vablar alırız. Eserlerini açın, o © | ları bulursunuz. —e'üı.'î Nurullah w HABER Istanbulun en çok satılan hö" İlânlü akşam — gazelesidir. HABER': kâr edi verenler