19 Eylül 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

AF AT R A F * © vuğüNR ÜS aA LEKRE GARNARNLUNĞUN #AKUpPUĞA A PYUNUNUMU — SUNGMĞAÜEDCUNUĞSAYUUTGURUNYEĞAUĞUU Başvekil İsmet İnönü meclisin dün. kü içtimamda Nyon anlaşması görü- şüldükten sonra Dersim hâdiselerine | temas ederek şu izahatı vermiştir: — Bu toplantıdan istifade ederek büyük meclise dahili bir mesele hak. kmda da maruzatta bulunmak için i. zin isterim. Arkadaşlar, faydalı faaliyetinize fasıla verdiğiniz zaman size Tuncelin. deki vaziyetin bir hulâsasını yapmış. tım. O günkü vaziyeti tafsilen arzet. miştim. Şimdi size Tuncelindeki vazi. yetin bugünkü halini arzetmek iste. rim. Cumhuriyetin imar ve ıslah proğra. mına muhalefet eden, nüfusları az ol. makla beraber altı aşirettir. Bugün bu altı aşiretten müşevvik ve sergerde ne kadar adamlar varsa bunlar reislerile beraber faaliyet imkânından tamamen mahrum bırakılmışlardır. (Alkışlar). Altı aşiretten birinin reisleri imha e- dilmiş ve diğerlerinin reislerinin hep- si yakalanmış, adalete teslim edilmiş- tir. Tuncelinde isyan ve ıslahat an'ane. si, Dersimin bütün hatıraları, dağları, tepelerile bir takım aşılmaz, geçilmez ve bütün isyanlara mesned olan yuva- lJarın ve istinat noztalarının hikâyele . rinden ibarettir. Orada — Kutuderesi, (Kalan deresi, Dojik baba dağı ve sa. ire gibi isimler vardır ki, sadece bu isimlerin telâffuzu ve eskiden bir çok seferlerin bunlardan hbiri etrafında kördüğüm olup kaldığını, bahusus, iz. yan edenlerin bunlardan biri içinde sığmarak aşılmaz bir melce halinde maksatlarına muvaffak olduğunu ifa. de ederdi. Cumhuriyet ordusu ve zabıtası bu hâdise esnasında yaptığı takihlerde hurafe olarak zihinlerde yerleşen ne kadar uçurum halinde dere ve ne ka. dar çıkılmaz dağ varsa hepsini Anka. ra sokakları gibi haştan başa geçmiş. lerdir. (Alkışlar). Kanun götüren or. du; Şandarma neferlerinin ve ordu - dan bir neferin ayak basmadığı yer, inmediği dere ve çıkmadığı tepe yok. tur. (Bravo sesleri, alkışlar). Cumhuriyetin ıslahat ve imar prog. ramına muhalefet eden bütün engel. ler ortadan kaldırılmış ve program bir vn fasıla vermeksizin ilerletilmekte bulunmuştur. Bugün orada yapılmakta olan yol. lar, kışlalar ve karakollar, mektep . ler, hükümet konaklariyle memleketin en mamur ve en ziyade iş içinde bulu. nan bir muhitinin manzarasını gör - mekle size, hepimize zevk verse ge- rektir. (Alkışlar). Arkadasşlar, mukavemet vaziyetini bertaraf ettikten sonra, halkın refah ve serbestisi için takib edilen progTa- ma devam ediyoruz. Bu vaziyeti sİze arzederken yazın başındanberi devam eden faaliyette kaçınılması mümkün olmıyan insan zayiatının da neden i. baret olduğunu, olduğu gibi söylemek isterim. Dün akşama kadar yani 17 Eylüle kadar Dersim harekâtmın ba. şından itibaren verilen zayiat şudur: Subay: bir şehit, dört yaralı, Er: 28 şehit, 46 yaralı. Bekçi; bir şehit, bir yaralı. 'Arkadaşlar, cumhuriyet kanunları . nın hükümlerini yerine getirmek için aziz canlarını severek bu vatan uğru. na feda eden subay ve er bütün vatan evlâtlarımı huzurunuzda hürmetle ya. dediyorum, Bu vazifeyi ifa etmek i. çin bütün kudretlerini aşkla sarfeden Cumhuriyet Ordusunun ve Cumhuri: yet jandarmasınımn, kumandanlarına, Buhıy ve erlerine takdir ve şükranla, | rımızı ifade ettiğim zaman B. M. Mee. Jisinin asil hissiyatını ifade etmiş ol. duğuma eminim, (Bravo sesleri, alkış. lar). Arkadaşlar, bütün bu hareket esna- sında isyana iştirak eden; iğfal edil. miş zavallılarda vukubulan zay'atı ol- duğu gibi size söyliyeneğim, İsyana iştirak edenlerden 265 mak. tul vardır. 20 yaralı ve 27 yakalanmış . ve müsademe esnasında 849 kişi tes. lim olmuştur, Bunların içinde mücrim olan, bilerek fenalık yapmış olan ve bircok zavallıların zararına sebheb ver. miş olanlar vardır. Fakat bu çalışkan ve istidatir Türk halkının en çok kıs. rar, fesatçıların, bu fena başların züul. H reislerin'n hepsi mahkemeye verilmiş. Dersim hâdiseleri münden zarar görmüşlerdir. Bilerek, bilmiyerek, muhalefet yoluna sapıp ka nunun şiddetli tedibatına maruz kal. miış olarak hayatlarını kaybedenler hakkında da B. M. Meclisinin teessür. lerini ve bunun diğer vatandaşlara ib. ret olması temennilerini ifade ediyo- rum zannediyorum. i Arkadaşlar, hakikati Türk milletine olduğu gibi söylerken bulunduğu gibi, bu kadar uzun süren cumhuriyet ka. nunlarını behemehal yürütmek için gösterilen azim, şiddet karşısında bi. le zayiatın binnetice hafif ohm.smı* dikkatinizi celbetmek isterim. Silâhlar çok müessir ve silâhları kullanmak i. çin hiçbir tereddüt olmadığı halde is. yan edenlere karşı silâh kullanan or. du heyetleri ve cumhuriyet jandarma s1 bir hayatı kurtarmak için ve koru. mak icin ve içtinabı kabil olan bir za- rtarı ika etmemek icin son derece şef. katle, kuvvet içinde mündemiç olan şefkatledir ki, zayiat böyle mahdut sahaya inhisar etmiştir. B. M. Meçlisinin memnun olacağı. na eminim. İsyana iştirak eden aşiret lerdir. Umumi, tabii olan adliye mah- kemesine verilmişlerdir. Bunlar hâ. kimlerin vereceği hükümlere göre, cumhüriyet kanunlarının kendileri için isaret ettikleri hükümleri, hâ. kimlerin ağızlarından işiteceklerdir. Arkadaşlar, cumhuriyet kanunları - nın ancak refahi, umranı, iyi geçinme. yi ehdef tutan hükümlerini yürütmek İcin çetin sartlar içinde alınan müs. bet neticelere ermek için cumhuriyet idaresinin kuvvetli olduğu kadar şef. katli ve adaletli olduğunu göstermek itibarilt Tunceli hâdisesi en son ve en mukni bir misal olmuştur. (Şiddetli alkışlar, bravo sesleri). Başvekilin untkunu müteakip Rels Aüdülhalik Renda yapılan tasnif neti. Denizaltı gemisi| şayıaları Bu sabahki gazetelerden bazılarında İz. mirden verilen bir habere göre Bozcaada ön. lerinde meçhül bir denizaltı gemisinin pris. | kopu görülmüş ve bu priskopu orada karakol bekiiyen bir torpidomuz topla parçalamıştır. Priskopü parçalanan tahtelbahir dışarı çık. mağa mecbur kalmış ve 23 kişiden mürekkep olan mürettebatı ile teslim alınmıştır. Bu haber üzerine İzmir muhabirimize sör. duk. Muhabirimizin gönderdiği — telgraf şu. dur! İzmir 19 (hususi) — Dün akşam — burada Bozcaada açıklarında bir tahtelbahirin esir alındığı şayi oldu. Fakat biraz sonra bü şa., ylanın tamamen sılsız olduğu anlaşıldı. Ha. ber o kadar zayıf bir şayia halinde kalmıştır ki bu sabah çıkan İzmir gazetelerinden hiç biri bu şayladan bahsa lüzum bile — görme, Son Dakika — izmirden kalkan vapur batırıldı mı! İzmir 19 (telefonla) — Bu sabah şehrimize gelen malümata göre İlmanımızdan Üzüm ve incir yükliyerek Hamburga ve Baltık liman. larına hareket eden Holanda vapuru — gece İzmirden ayrıldıktan biraz sonra meçhül bi- denizaltı gemisi tarafından torpillenerek ba. tırılmıştır. Bu haberin doğruluğunu tahkik etmeğe şimdilik İmkân bulunamamıştır. Fransada bombalar (Baş tarafı 1 incide) miştir. Son suikastler münasebetiyle tahkikat ve taharriyata devam edilmekte dir. Bu hususta bütün Fransız — polis kuvveleri geferber edilmiş, birçok ye- ni tedkikat yapılmıştır. Fransız dahiliye nezaretinde, toplantılar temadi ediyor. Cezairde de dün bir bomba patla- muş ve 16 kişi ölmüştür. Fransız maka- matı, meçhul suikastçileri meydana ç- tiîm“k Üzere derhal tahkikata girişmiş cesini bildirdikten sonra meclis ikinci teşrinin biringi günü toplanmalk Üzeve içtimama nihayet vermiştri. Seyit Rıza arkadaşlarile yüzleştirilecek Elâziz, 19 (Hususi) — Yarın Seyit Rıza ile diğer suçlularm muvacehele. rinin yapılması ihtimal dahilindedir. Seyit Rıza hapishane müdürlüğüne müracaat ederek oğlu Hüseyinin hak. Jarını tanımıyarak arazisini gaspet - mek istediğini, buna meydan verilme. mesini istemiştir. _ Baş âsinin verdiği ifadelerde daima kaçamaklı hareket ettiği görülmekte- dir. Buna rağmen birçok sırlar kaçır. maktadır. Çinliler Mukabil taarruza geçtiler Şarighay 19 (ALA,) — 'Tayyarelerin Şang. hay üzerine gece hücumları devam etmekte. di 5 Central Niyüz ajansına göre, Yang Bepou. da üç yangım görülmektedir.. Çınll.lır Japon, Jarın Sarıdeniz kenarında — Hatiche a ou ri varında Koyan Youn'a bir ihraç hareketini tardetmişlerdir. Japon kaynaklarından gelen — haberlere Egöre, Japonların umumi taarruzu devam et. mektedir. Çin kıtaları Pekinin cenubu gar. bisinde tam bir ricat halindedir, Chochovdaki Çin kıtaları ya tamamen teşlim olacak, Ya, hut da her taraftan çevrilerek imha edilecek tir. Japon çemberi gittikçe daralmaktadır. 'Tehentehonla Fauchan arasında ihata edil miş bulunan 150 bin Çinli, Japonların taar. ruzları karşısında henüz kurtuluşa — kavtış. mamışlardır. Pekinden alman haberler, ihata — edilen Çinlilerin 50 hin kişi olduğunu göstermekte. dir, Mahgur kıtaları kurtarmak için, birçok Çin kuvvetleri, Pekinin cenubu garbisindeki kanal ve nehirlerin sedlerini yıkmaktadır. Japon nakliye gemileri, motörlü kıtalarla yapılacak yeni taarruzu hazırlamak — Üzere Şanghay ve Voosoung mıntakalarına asker gıkarmıştır. Bu esnada her iki tarafın topçıl düellosu devam etmiştir. Çinlilerin mukabil taarruzu Şanghay 18 (A,A,) — Japon — donanması namına BöZ söylemeğe salâhiyettar bir zat, Çinlilerin dün Şanghay etrafındaki cephede mukabil taarruza geçmiş olduklarını beyan etmiştir. Jıpnıılar. Çinlilerin yaklaşmasına müsaade Surlyn va | fihnanda F aşıst tahrikcile- ri yakalandı italyan ajansı muha- birinin esrarengiz mektubu Lübnandan alınan haberlere göre, — polis, 250 kişilik bir faşlat grupunu içtima halinde iken yakalamıştır. Yapılan ilk isticvaplar, Şamda da faşist teşkilâtına mensup bir şube — bulunduğunu göstermiştir. Tevkif edilen grup İlderi Bey, tilâdm'nin cebinde İtalyanın resmi ajansı o, lan Stefanı ajanar Kahire muhabirinin esra, rengiz bir mektubu bulunmuştur. — Zabıta, tahkikatını derinleştirmektedir. Dunun ve bugunun haoer ve hadıselerı Döviz kaçıra bir şebeke yakalalîldı Emniyet müdürlüğü kaçakçılık ötedenberi büyük faaliyet gösterdiği buuıu. fakat efradı bir türlü tesbit edilemiyen bü. yük döviz kaçakçı şebekesini dün — yakalan. mıştır. Galatada Karamustafapaşa — caddesinde Barraflık eden Filiple Manolun ve vapur a. centalarından Mizrahi, İstavridi ve — Alidin birleşerek gizli bir kumpanya şeklinde döviz kaçakçılığı yaptıkları haber ı.lmıııı ve ter, a tibat almımmıştır. arays İ' gel Dün bütün şebeke efradi V g v h',,ı, sırada bir cürmü meşhut yaış "narmv_ birden ele geçirilmiştir. Ydepf" jer, muht a ta bir çok ecnebi parası, yesikt rat, kimlerin döviz aldığı hâ « ele geçirilmiştir. ikatâ d':;:._ Dün bütün gün ve gect rin Kadesif? ç edilmiş, bir çok caat edilmiştir. kî”î__/ Üvey babasını öldüren çocuk Akhisarın Reşadiye mahallesinden Osman isminde 16 yaşında bir çocuk, anası Nazlıyı döven üvey babası Re - şadı sol memesi altından yaralıyarak dldurmtlıtür Tarih kurultayı , Tarih Kurultayında bulunmak üze- te din sabah üç profesörün daha şehri- mize geldiğini yazmıştık. Öğleden son- ra dört profesör daha gelmiş ve bu su- 'tetle Leh profegörlerinden Prezvoreki, Alman profesörlerinden Hartmann, Yu- göoslav pro'esörlerinder Fehim Bayrak daroviç, Macar profesörlerinden Fe- titch, Çekoslovak profesörlerinden Dr. Fransanın eski Alman askerleri Dahily Herald gazetesi Paris muha- biri yazıyor: “Harbi umumilde A!sas — Lorende | Almanya için harp etmiş olan eski mu- haripler, içabında derhal harekete geç- mek üzere Fransa tarafından — gizlice organize edilmiştir. Ağustos ayındanberi yapılmakta ©- lan bu organizasyon, bundan üç gün evvel Fransanın Metz askeri valisi ge- | neral Gerand'ın, küçük bir Loren köyü | olan Lontfort'daki eski muharip gru- puna bir bayrak verdiği sırada anlaşıl- mıştır. Bu askeri teşkilât, Alman hududu ile Fransanın meşhur Majino yer altı isthkâmi hattı arasında yapılmış bulun- maktadır. Teşkilât mensuplarıma diğer Fran- SıZ askellerr givi Mavi değil, habi Üai forma verilmiştir. Bu üniformalar şim- dilik evlerde muhafaza edliyor. Silâhlar, her köyde muayyen bir merkezde toplu olarak bulunmaktadır. İcabında derhal harekete geçmek için bu kadar tertipli davranılmaktadır.., Atatürk (Baş tarafı 1 incide) gitmişlerdir. Büyük Önder Başyekili. mizle Dahiliye Vekilimizi de berabe. rine alarak saraya geçirmişlerdir. Ankarada Ankara, 19 (Telefonla) — Büyük Önder Atatürk dün akşam saat 18,30 da Büyük Millet Meçlisi binasına teş. | rif ederek bir müddet Tiyaset daire. sinde meşgul oldu ve sonra Gazi is. (: tasyonuna giderek oradan kendilerini bekliyen hususi trene hindiler, Atatürk tam saat 19,30 da İstanbu. la hareket etti. İnönü, Şükrü Kaya ve Saffet Arıkan kendilerine refakat ediyorlar. Rypka, Macar me'”*"rm P"ıci Alman profesörlerinden ile yedı profesör düN şch Kongre ve sergiyi Türk ra" İstanbul, 18 ÇAAT ! Kurumundan: a çei ” 1 —İkinci Türk Tarih î:gnd“" w eylül pazartesi günü '“ bahçe sarayında teplatıî d&“l" Ker 2 »- Kongreye l!“' 'üî' dilerine gönderilen kartlar d' gy saatlerde Türk Tarih gergisin ret edeceklerdir. kıub” Cengizin papaya MS* ” gn Cengizni torunu GOYÜB ıd:u M 1245 senesinde Papaya gönü pulâ P'” $ Bu bir yarlık (ferman) İstanb ıj“îş | miştir. Fermanın asl( V'uka if'“ | dır, Bu kıymetli veııkâ Wl ik te profesörlerinden M. Pa cwuı fından Kurum Reisi Hî“'" dim olunmuştur. Bu vesi sinde teşhir edilecektir. ;iîı.-" / Dahilt — harp ve ! ucüşer VE 18 hraplarlı bir :uül:tin klh;'”ıdlı;: büyük bir aş w? T BARBARA $ Fonş'rıi ve PRESTON f" tarafından tsmlll Istiklâl SnV“ Frangızca sözlü ll“ı mevzuu, İ ll"“" ;;:A) Ş Jeournal ve (3 DAK A rijeti _ ” yanı hayrîîğî/ ' | n TÜT eee " ? Sahibinin Sesi Artis YE g Meşhur Fl K R ? Bu akşamdan ıııbır-n & modern Wk NOVOTNİ İ? oııuyacâ""; İ Fiatlarda değişi uK A Bugün MELEK ., İLK ACI Baş roltordel MAGDA SCHNEIDE? Ayrıca ; 1 — Paramunt haberleri, 2 — Çiçekle” yetişir : 'I'üı'kç. film. Seanslar her gün: 2 — 4.15 — 6,30 vey i Iıııun saat 11 de tııııllltlı maliııı | Sinemasında zcvkıne GUZELLIGINH - v Rıâf“ MUSİKİSİNE kanamıyacağınız NEFİS B IVAN PETRO etmişler ve miüteakiben ateş açarak kendile. rini ağır zaylata uğratmışlardır. [Bugün IPEK Sınemasındammmwm Bi CEZA YiR BATAKHANELE AŞK — KAN — GÜZELLİK — MACERA — İHTİRAS ve SERGÜZEŞT FİLMİ - Eli Kanlı Bir 9" Heyecanlarla Dolu Hayatı ve M aceraları ” Baş rollerde: Fransanın en büyük artisti JEAN GABİN ve Fransanın Marlene Dietrieh'i Ml“"—-l»ı Aytıcat 1 — FOX dünya havadisleri. 2 — Çî;ekler nası! yetişir. Türkçe film. saat 11 de tenzilâtlı matine TW