19 Eylül 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

Dunun V bugunun haoer ve hadı BK g Dersim hâdiseleri Başvekil İsmet İnönü meclisin dün. kü içtimaında Nyon anlaşması gürü. süldükten sonra Dersim hâdiselerine temas ederek şu izahatı vermiştir: “— Bu toplantıdan istifade ederek büyük meclise dahili bir mesele hak. kında da maruzatta bulunmak için i. zin isterim. Arkadaşlar, faydalı faâliyetinize fasıla verdiğiniz zaman size Tuncelin. deki vaziyetin bir hulâsasını yapmış. tım. O günkü vaziyeti tafsilen arzet. reiştim. Şimdi size 'Tüncelindeki vazi. yetin bugünkü halini arzetmek iste. rim. Cumhuriyetin imar ve ıslah progra. mına muhalefet eden, nüfuaları az ol. makla beraber altı aşirettir. Bugün bu altı aşiretten müşevvik ve sergerde ne kadar adamlar varsa bunlar relslerile beraber faaliyet imkânmdan tamamen mahrum bırakılmışlardır. (Alkışlar). Altı aşiretten birinin relaleri imha & dilmiş ve diğerlerinin reislerinin hep. si yakalanmış, adalete teslim edilmiş- tir. 'Tuncelinde layan ve ıslahat an'anc. si, Deralmin bütün hatıralart, dağları, tepelerile bir takım aşılmaz. geçilmez ve bütün isyanlara mesned olan yuva. ların ve istinat noztalarının hikâyele . rinden ibarettir. Orada Kutuderesi, (Kalan deresi, Dojik baba dağı ve sa. ire gibi isimler vardır ki, aadece bu isimlerin telâffuzu ve cskiden bir çok seferlerin bunlardan biri etrafında kördüğüm olup kaldığını, bahusuz, is. yan edenlerin bunlardan biri içinde sığmarak aşılmaz bir melce halinde maksatlarma muvaffak olduğunu (fa. de ederdi. Cumhuriyet ordusu ve zabıtası bu hâdise osnaşında yaptığı — takiblerde hurafe olarak zihinlerde yerleşen ne kadar uçurum halinde dere ye ne ka. dar çıkılmaz dağ varsa hepsini Anka. ra sokakları gibi baştan başa geçmiş. lerdir. (Alkışlar), Kanun götüren or, du; Şandarma neferlerinin ve ordu - | dan bir neferin ayak basmadığı yer, | inmediği dere ve çıkmadığı tepe yok. tur. (Rravo sesleri, alkışlar). Cumhuriyetin wlahat ve İmar prog- ramma muhalefet eden bütün engol. ler ortadan kaldırılmış ve program bir ven fasıla vermeksizin ilerletilmakte bulunmuştur. Bugün orada yapılmakta olan yol. lar, kışlalar ve karakollar, mektep - ler, hükümet konaklariyle memleketin en mamur ve en ziyade iş içinde bulu. nan bir muhitinin manzarmamı gör - mmekle size, bepimize zevk verse ge- rektir. (Alkışlar). Arkadaşlar, mukavemet vaziyetini Bertaraf ettikten sonra, halkın refah ve serbestisi için takib edilen progra- ma devam ediyoruz. Bu vaziyeti sİze arzederken yazın başmındanberi devam eden faaliyette kaçmılması mümkün olmıyan İnsan zaylatının dâ neden . baret olduğunu, olduğu gibi söylemek isterim. Dün akşama kadar yani 17 Eylüle kadar Dersim harekâtının ba. şından İtibaren verilen zaylat şudur: Subay: bir şehit, dört yaralı, Er: 28 şehit, 46 yaralı. Bekçi: bir şehit, bir yaralı. Arkadaşlar, cumhuriyet kanunları . nın hükümlerini yerine getirmek için aziz canlarını severek bu vatan uğru. na feda eden subay ve er bütün vatan evlâtlarını huzurunuzda hürmetle ya. dediyorum. Bu vazifeyi ifa etmek L çin bütün kudretlerini aşkla sarfeden Cumhuriyet Ordusunun ve Cumhuri: yet jandarmasının, kumandanlarına, subay ve erlerine takdir ve şüikranla. rımızı ifade ettiğim zaman B. M. Mee. lisinin asi! hissiyatını ifade etmiş ol. duğuma eminim. (Bravo sesleri, alkış. lar). Arkadaşlar, bütün bu hareket esna- sında isyana iştirak eden, iğfa! edil. miş zavallılarda vukubulan say'atı ol- duğu gibi size söyliyeceğim. İsyana iştirak edenlerden 265 mak. | tul vardır. 20 yaralı ve 27 yakalanmış ve müsademe esnasında $40 kişi tes. Jim olmuştur. Bunların içinde mücrim olan, bilerek fenalık yapmış olan ve birçok zavallıların zararına sebeb ver. miş olanlar vardır. Fakat bu çalışkan ve istidatir Türk halkının €n çok kıs. mı, fetatçıların, bu fena başların sul ! gösterilen azim, şiddet karşısında bi. münden zarar görmüşlerdir. Bilerek, bilmiyerek, muhalefet yoluna sapıp ka Dunun şiddetli tedibatına maruz kal. miş olarak hayatlarını kaybedenler hakkında da B. M. Meclisinin teessür. lerini ve bunun diğer vatandaşlara ib. ret olması temennilerini ifade ediyo. rum zannediyorum. Arkadaşlar, hakikati Türk miülletine olduğu gibi söylerken bulunduğu gibi, bu kadar uzun süren cumhuriyet ka. nunlarını bebemehal yürütmek için le zaylatın binnetice hafif olmasına dikkatinizi celbetmek isterim. Silâhlar çok müceasir ve silâhları kullanmak i. çin hiçbir tereddüt olmadığı halde is. yan edenlere kargı silâh kullanan or. dü heyetleri ve cumhuriyet jandarma 81 bir hayatı kurtarmak için ve koru. mak için ve içtinabı kabil olan bir za. Tarı İka etmemek icin son derece şef. vet içinde mündemiç olan f dir ki, zayiat böyle mahdut sahaya inhisar etmiştir. B. M. Meçlisinin memnun olacağı. na eminim. fayana Iştirak eden aşinet reislerin'n hepsi mahkemeye verilmiş. lerdir. Umumi, tabii olan adliye mah. kemesine verilmişlerdir. Bunlar hâ, n vereceği hükümlere göre, üriyet kanunlarının kendileri için isaret ettikleri hükümleri, hâ. kimlerin ağıtlarından işiteceklerdir. Arkadaşlar, cumhuriyet kanunları - nın ancak refahi, umranı, iyi geçinme. yi ehdef tutan hükümlerini yürütmek | İçin çetin şartlar içinde alman müs. bet neticelere ermek için cumhuriyet idaresinin kuvvetli olduğu kadar gef. katli ve adaletli olduğunu göstermek itibarllt Tunceli hâdisesi en son ve en muknl bir misal olmuştur. (Şiddetli alkışlar, bravo sesleri). Başvekilin untkunu müteakip Reis Aüdülhalik Renda yapılan tasnif neti. cesini bildirdikten sonra meclis Ikinci teşrinin birinci günü toplanmıakı Üremre içtimama nihayet vermiştri. Seyit Rıza arkadaşlarile yüzleştirilecek Elâziz, 19 (Hususi) — Yarm Seyit Rıza ile diğer suçluların muvacehele. rinin yapılması ihtimal dahilindedir. Seyit Rıza hapishane müdürlüğüne müraesat ederek oğlu Hüseyinin hak. larımı tanmmııyarak arazisini gaspet . mek istediğini, buna meydan verilma. mesini istemiştir. t Bağ âsinin verdiği ifadelerde daima kaçamaklı hareket ettiği görülmekte. dir. Buna rağmen birçok bırlar kaçır. maktadır. FOK A l Çinliler Mukabil taarruza geçtiler Şanghay 19 ÇALA.) — Tayyarelerin Şang, hay üzerine gece hücumları devam etmekte. dir. , Gentral Niyüz afansına göre, 'Yang Sapsu. da üç yangım görülmektedir.. Çinliler Tapon. Yarın Sarıdeociz kenarında — Hatiçba a o9 ci varında Kosan Youn'a bir ihraç barekeliti tardetmişlerdir. Japon kaynaklarından gelen — haberlere göze, Japonların umum! tearrusı devam et. mektedir. Çin krtaları Pekinin genubu gar. hisinde tam bir ricat halindedir. Choehovdaki Çin kılaları ya tamamen teslim olacak, ya, hut da her taraftan çevrilerek imba edilecek tir. Japon çemberi gittikçe daralmaktadır. Tehentehonla Fauchan arasıyda ihata edi! Mmiş bulunan 130 bin Çinli, Japonların taar. rurları karşısında henüz kurtuluşa — kavış. mamışlardır. Pekinden alman haberler, (hata — edilen Çinillerin 80 biy kiş! olduğunu güstermakta. dir, Mahsur kotoları kurtarmak için, birçek Çin kuvvetleri, Pekinin canubu garbisindeki kanal ve nehirlerin sedlerini yıkmaktadır. Japen nakliye gemileri, motörlü kıta'arla yapılarak yeni taarrumu hazırlamak — üzere Şanghay ve Vonsoung mıntakalarına — aaker gıkarmıştır. Bu esnada ber üki tarafın topçu dücilomm devaza etmiştir. Çinitlerin mukabil taarruzu Şanghay 18 (ALA,) — Japan — dönanması namına SÖR töylerneğe Balâhiyetter bir Bet, Çinlilerin dün Banghay etrafındaki cephade muüksbil tearruzs geçmlş olduklarını beyan etmiştir. Japonlar, Çinlilerin yaklaşmasına müsaade etmişler ve müteakiben ateş açarak kendile. rini ağır zaylata uğratmışlardır. Denizaltı gemisi| D)ö VİZ şayıaları izmirden kalkan Bu sahahki gazetelerden bazılarında İz. mirden verilen bir habere göre Bozcaada ön. keriade meçhül bir denizaltı geraleinin pris. kopu görülmüş ve bu priskopu orada karakol tekliyon bir torpidomuz toplu parçalamıştır. Prigkopu parçalanan tahtelbahir dışarı çık. mağa mecbur kalmış ve 23 kişiden mürekkep olan mürettebatı ile teslim alınmıştır. Bu haber üzerine İzmir muhabirtmize sör. duk. Muhabirimizin gönderdiği — Lelgraf ga. duri Tamir 10 (husust) — Düs akşam — burada Bozcaada açıklarında bir tahtelbahirin esir alındığı şayi oldu. Fakat hirez sonra bü gk. yianın tamamen sılsız olduğu anlaşıldı. Ha. ber o kadar zayıf bir gayla halinde kalmıştır. Ki bu aahah çıkan İzmir gezetelerinden hiç biri ba şayladan Dahan Tüzuüm bile — görme, Son Dakika vapur batırıldı mı! İzmir 18 (telefonla) — Bu sabah şehrimize gölen maltmata göre İmanımızdan Üzüm ve incir yükliyerek Hamburga ve Baltık itman. tarına hareket eden Holanda vapuru — gece İşmirden ayrıldıktan biraz sonra meçtül bi- MentzAllI gemisi tarafından torpillenerek ba. tırılmıştır. Bu haberin doğruluğunu tahküör etmeğe şimdilik imkân bulunamamıştır. Fransada bombalar (Baş tarafı 1 incide) miştir. Son suikastlar münasebetiyle tahkikat ve taharriyata devam edilmekte dir. Bu hususta bütün Fransız — polis kuvveleri geferber edilmiş, birçok ye- ni tedkikat yapılmıştır. Fransız dahiliye nezaretinde, toplantılar temadi ediyor. Cezairde de dün bir bemba patla- muş ve 16 kişi ölmüştür. Fransız maka- matı, meçhul suikastçileri meydana çı- karmak üzere derhal tahkikata girişmiş tir. Hlglş b iryermdaar D SAD e beli e EİZ Snriye ve L dlhnanda Faşist tahrikcile- ri yakalandı italyan ajansı muha- | İ birinin esrarengiz mektubu Lübnandan alıman haberlere göre, — poalis, 260 kişilik bir faşlat grupunu içtima halinde iken yakalamıştır. Yapılan Ük isttevaplar, Şamda dâ faşist teşkilâtima mansup bir şube — bulunduğunu Kösterciiştir. Tevkif edilen grup İlderi Bey, tilâdm'nin cebinde İtalyanın resmi afanar o, Yan Btefanı ajanat Kahire muhabirinin eeya, rengziz bir mektubu bulunmuştur. — Zabıta, tahkikatını derinleştirmektedir. Üvey babasını öldüren çocuk Akhisarın Reşadiye mahallesinden Osman isminde 16 yaşında bir çocuk, anası Nazlıyı döven üvey babası Re . şadı sol memesi altından yaralıyarak öldürmüstür. Bugün MELEK İLK ACI Aşk - MUSİK? ve güzellik fil Baş rollerder MAGDA SCHNEİDER — Ayrıca ; 1 — Paramunt haberleri, 2 v.tlıYrı Türkçe film. Seanslar her gün: 2 — 4.15 — 6,30 ve D İ Bugün saat t1ı de tenzilâtlı mati Bugün IPEK Sınemasındamw—wn-*” CEZAYiİR BATAKHANELEB AŞK — KAN — GÜZELLİK — MACERA — İHTİRAS ve SERGÜZEŞT FİLMİ - Eli Kanlı B" Baş rollerde? Fransanın en büyük artisti JEAN GABİN ve Fransanın Marlene Dietriek'i MİRE! Aytıcat 1 — FOX dünya havadisleri. ? — Çiçekler nası| yetişir. Türkçe film. Bugün saat 11 de tenzilâtlı matine T ttch, Çekoslovak profesörlerinden Dr. Ka e B EM reea Alman askerleri elerı Ubat alınmıştır. Dün bütün çebake elradi mrada bir cürmü meşbut YÜ birden ele geçirilmiştir. YAN ta bir çok eenebit parası: hakkısda nwuyu—ııusuııımı— fakat efradı bir türlü tesiit edilemiyen bü. yük dövlüz kaçakçı şabakesini dün — yakalam. Talşlar. Galatada Karamustafapaşa — cüddesinde #arraflık eden Fülple Manolun ve vapur a. centalarından Mizrahi, İstavridi ve — Alidik birleğerek gizit bir kumpanya şeklinde döviş kaçakçılığı yaplıkları haber alınmış ve ter. tahar? nl-'”' N' Dün bütün gün ve l'" Ta dört profesör daha gelmiş ve bu su- — lerdir. L edilmiş, bir çok Kirmselerin Tarih kurultayı ııl rimilt l tetle Leh profesörlerinden Preavorski, Kongre ve sergiyi u!“o;,a enat edilmiştir. 'Tarih Kurultayıada bulunmak üze- | Rypka, Macar pmrııbü"“' Alınan profesörlerinden Hartmann, Yu- | — tatanbul, 19 ÇAAT Türk k bı ri rat, kimlerin dövür aldığlt ele geçirilmiştir. Kat vaai ge Te dün sabah üç profesörün daha şehti- | Alman profesörlerindd? mize geldiğini yazmıştık. Öğleden son- | ile yedi profesör dün 1*h göslev profesörlerinder. Fehim Bayrak | Kurumundan: daroviç, Macar profesörlerinden — Fe- 1 — İkinci Tnıh Tlnh F yongttfi ge' yt bahçe sarayında lnpll”“k Il" | 2 — Kongreye ı.ııııi " t dilerine gönderilen Kartlar y saatlerde Türk Tatih şergisir ret edeceklerdir. l Cengizin papaya ':f:: pes Cengizni torunu reniğ 1245 senesinde Papaya ş önde M ğu bir yarlık (ieım'l) ' miştir, Fermasın asl( V .gğ dür, Bu kiymetli yesika Ğ te profesörlerinden M: B"“w ui fından Kurum Reisi Hlfl" dim Bu veşikâ — olunmuştur. n " sinde teşhir edilecektir. # $ Fransanın eski Dahily Herald gazetesi Paris muha. biri yazıyor: “Harbi umum?'de Muı Lorende Almanya için harp etmiş olan eski mu- haripler, icahında derhal harekete geç- mek Üzere Fransa taralından — gizlice organize odilmiştir. Ağustos ayındanberi yapılmakta &- | lan bu aerganizasyon, bundan Üç gün evvel Pransarın Metz askeri valisi nere) Gerand'ın, küçük bir Loren elan Lontfort'daki eski muharip gru- puna bir bayrak verdiği sırada anlaşıl- mrştır. Bü askeri teşkilât, Alman bududu ile Franşanın meşhur Majino yer altı isthkâmi hattı arasında yapılmış bulun- maktadır. Teşkilât mensuplarıma diğer Prııı- Bd aneditrr KIvİ Mavi değit forma verilmiştir. Bu üniformalar |ı1ı— dilik evlerde mubafara edliyor. Silihlar, her köyde musyyen — bir merkezde toplu olarak bulunmaktadır. İcabında derhal harekete geçmek İçin bu kadar tertipli davranılmaktadır. 1 Dahilt — barp Nad ı:uıll“”" b llan uh""""; büyük bir aşk-. BARBARA STAN"' ve PRESTON tarafından temsil Istiklâar Savlfı, Frangızca — sözlü '. ;uuıun. MV“"AW) £ Atatürk (Baş tarafı £ incide) gitmişlerdir. Büyük Önder Başvekili. mizle Dahiliye Vekilimizi de berabe. Tine alarak saraya geçirmişlerdir. Ankarada 'ournal ve (8 D | yanı hayret ÖğrTE ’d BĞ ö isti Ankara, 19 — (Telefonla) — Büyük | j Sahibioim Scll Si Önder Atatürk dün akşam #88t 18,30 (Ü Meşbur Fl da Büyük Millet Meclisi binasına teş. (© rif ederek bir müddet riyaset daire, sinde meşgul oldu ve sonra Gazi is. tasyonuna giderek oradan kendilerini bekliyen husuz! trene bindiler, ş Atatütk tam saat 10,30 da İstanbu. (İl Ja hareket etti. İnönü, Şükrü Kaya ve (f Olınyı“l' Fiatlarda CM Saffet Arıkan kendilerine refakat |Ji ediyorlar. H ıı»“ Sinemasında zevkine GDZELLIGİNI 'mn MUSİKİSİNE kanamıyacağınız NEFİS mi, hissi bir f"l.ı'?çH ıVAN PETROV — Çiçekle” ".' çati Heyecanlarla Dolu Hayatı ve M aceraları İLLE