15 Eylül 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 8

HABER — Akşam postasr — ' —— ____m____ı_sjgg;./ Tarihi tetkikler XVT ıncı asrın en büyük geografi — Aşk ve macera romanı — — 29 Istanbuldaki Taşnak Nakleden : (Vâ- NİDW) reisi bana: Sen, diyordu, çok uğurlu geldin. İşlerimiz o gündenberl Meselenin de tutularak, hâ Ş$u şeklide bildir “Dün Beyoğlundan Bakırkö . | yüne gitmekte olan bir ötomobil yelunu dise bugünkü ga öy sivarında ıştır. Otomobild mı ağır yaralı e nakledilirk iyle yolda (ahkikata aldığı ya. ölmüştür. Şoför kaçmıştır. devam edilmekte dir... ,, Hracın İn n bu rapor hak ka büyük bir retle tanzim edil . Bunu okuyan Franatz ten mişti. generali | damdan nefret edeceği, r dâha önün ismini bile işitmek | ceği muhakkaktı.. Hraç mem- nuniyetini zaptedemiyor ve mütemadi- yen raporu nasıl buldüğümü sörüyor, ben e mükemmel bulduğumu itiraf e. le girmesinden derete memnun olan Hraç artık kab sığamıyor ve âdet kendi kendine ko. son Ne yazık ki arkadaşlarımız arasın unlar; takdir edecek kafaâda adam yök. İşin iç nü anlayamazlar ki.... gece uyumadığını, a € beriye koşarak bu neti. ceyi «lde ettiğini kim anlıyacak? Her. kes işletin kendiliğinden yürüdüğünü zannedi da bu Hraçın bütü di ben sizi şahsan tanımıyordum.. Fakat uzaktan bile bu radaki tinizden haberdar bulu - nuyor ve sizi takdir ederdim . — Senin gibi düşünen birisini daha ilir misin?, — Bir değil, on ki rim., faa i bile gösterebili. Öyle olmasa idi, Erivan merkezi umuümisi size burada vâsi salâhiyet ve rir miydi?. — Ben nldan — bahsetmiyorum. Burada, İstant beni takdir eden kaç kişi bulabilirsin? —İstanbulun yabancısı olduğum için Orasını bilm Eri Yalnız muhakkak olan bir şey varsa buradaki arkadaşların fa- aliyetinizden haberdar olmaları sizin a- leyhiniz 1, lehinizdedir.. Bu esnada telefon çaklı Hraç telefon da on dakika kadar İngilizce g.örüştü. Ve muhavereyi bitirdikten sonra bana yaklaşarak: — Hakikaten sen çok uğurlu — bir Çöcuksun.. Ayağın uğurlu geldi.. Sen buraya geleli bir çok işlerimiz kendili. nden halloluyor, dedi.. — Başkysı için belki uğurlu olabil! rim, fakat her halde bu uğurdan ken - dime histe ayıramadığım meydanda . dıt. — Vaziyetinizden şikâyete hakkınız yok.. , — Nasıl hakkım yok.. Bu yaşıma ka- dar ben daha bir gün rahat yü ör - medim. Bir Fransız muharririnin tasvir ettiği “Serseri Yahudi,, gibi senelerden leket sürünüyo: — Şimdi ra Güşünceleri sönra inşaallah rahat yat yaşıyacaksın. ÂArtık seni se . ven bir kaklın buldun.. Üstelik sıhhatte verahattın da, Daha ne istiyorsun? Ben bugünü düşünmüyor, asıl yı endişe ediyorum, çünk uzün sürmediğini tecrübe - müşümdür., Bugünkü vaziye. en çok şükür memnunum, Beni seven bir kadın, itimat ettiğim bir de arka - yolunda gidiyor tikbal vardır. Siz benden daha gençsi hiz ve herkes sizi seviyor — Beni teselli etmek için söylediği. fakat his- aldatmadığıra eminim .. kadar t i öyle olmuş tur, fakât aşkın biz adamı tanımryacak kadar değiştirebildiğini galiba bilmiyor. unuz ki Henriett ka - niz sözlere teşekktir eder siyatımın beni — Şi U hayatınıza tıştığınır hiç hesaba katımı — Bir kadının, bir adamın mukad- deratı üzerine tesir yapab'leceğine inan sunuz. miyorum doğrusu — Bu hüsüsta tecrlbeniz olmadığı bu bahsi şimdilik kap a açalım.. Sizi temi: için taltı bir ederim ki a edeceksi icinde bugünkü vaziyeti müza edebiliriz. z â vaziyeti ... — Şahsi v — Ne demek isted'ğialzi anlamıyo- rurm, — Sizinle bu hususta dün gece ko . nuşacaktım, fakat biribirini takip eden hi erden vakit bulamadım.. Buraya niri haber altnca beni kontrola izi zannet geldi memur olarak gönderildi miş, size karşı azami ihtiyat gösterme- e karar vermiştim. Halbuki hâdise bu plânını altüst etti. Ve bugün siz benim hususf hayatıma karışmış bulunu sunuz. İstanbulda kimsenin bilmediği hâdiselere şahit oldunuz, hayatımın mühim sırlarını öğrendiniz. Bu vazi . yetten sonra, her ne bahasma olursa olsun sizden ilamıyacağım.. Esasen tek başıma fazla yoruluyor, sizin gibi bir arkakdlaş arıyor, fakat bir türlü bu- yodum.. Seni buraya Allah gön - Kısa bir müddet zarfınd. ta. nrmak fırsatını elde ettiğinizi ümit edi- yorum. Ben size karşı elimden gelen arkadaşlığı yaptım, bundan sonra da yapacağım.. Buna mukabil siz de bana yardım etmeği, samim? bir karltdeş gibi benimle teşriki mesaj etmeği kabul e- der misiniz? m cevabın Hraç pacağı tesiri gör önüne getiriyor, Bir taraftan da vereceğim kararın Erivanda yordum. Hraç tereddüde düştüğüml görün - ce: li —Bu kadar düşühdüğünüze göre he? halde henden saklamak istediğiniz bir yet var... dedi — Hayır Hraç, senden saklı bir şey ciğim yok.. Mademki sen bana kardeş müuamelesi yaptın, ben de sana düşün. celerimi açıkça bildireceğim. diye şun- ları söyledim... — Münferid bir adam sılatiyle tekli- fini derhal ve bilâtereddüt kabul eder, hattâ senin için hayatımı bile tehlikeye koymaktan sakınmam. kat'i sürette emin olabilir, *ı'rrhr n za- man beni tecrübe edebilirsin. Erivan - dan buraya gelirken bana herhangi sa- rih bir talimat ta vermediler. Sadece: “İstanbula gidince ne yapacağını orade öğrenirsin,, dediler. Görüyorsun ki ilk şüphelerin tamamiyle yersiz. Sen biraz evvel ist'kbalin ümitlerle dolu ve par. lak olduğunu söyküyordun, halbuki E- rivandan yeni gelmiş bi daba karanlık ve tehlikeli.. Son derece mahrem ol şunu da söyl yeyim ki bizzat Hamparsum vaziyeti o derece tehlikeli görüyor ki, fırka tmumi —merkezinin ak sana arkadaş daştır var, fazat sazdetimin uzun sürmiyeceğini bana Adeta bir felâket hisse. r ve iyorumi, : — Çok ıstırap çeken adamlar rahat hayata kavuştukça daima senin gibi dü şünürler, fakat hiç de doğru değildir. Artık korkıcak bir şey — kalmamıştır. Harp bitmiş, fırtmalı günler — geçmiş, önümüzde ümitlerle dolu parlak bir is- haber veriyor d diy: kork bir hissikablelvuku bu | İstanbula naklini düşünüyor.. Bundan dolayıdır ki beni daha evvelden bura . ya göndermiş bulunuyor, Bu karardan imsenin haberi yoktur Bu izahat Hraç üzerine derin bir te- pmmrş olacaktır ki: — Fakat bana bu hususta hiç bir şey , Vaziyeti ihsas hile etmed (Devamı var) * Bu. | ne süretle tefsir edileceğini düşünü . | Pırı sa5 ü ka ğa kabil Zira büu zikr e kaydolur değildir. Gayet ve nih: dir. Bu hesne bu mil hesabı üz. bir deriye y lunan harta iç'ni yet te mücm dedikl xleri pergür dendir ki hartı fennin mı ile Rast mil hesap yertlere hartı içinde ancak üç ine bağlamışlardır P öyle olsa olunacak nokta sığar İmdi yerler vardır ki on ir an takdir olut mil Bu itibar mahallerde vaki olan milden eksiktir, olup dokuz nokta sığar imi; Üzerine anın kenarların ve cezirelerin memurları ve harapları ve J!manları ve sulaı ve derya- da oları taşları vasıfları mezkür liman. ların üzgl- g ipte idüğü ve ne ta muvafık ve kangisine muhalif idüğü vüs'at darlığı ve ne miktar sefinelere ve dahi — bunlara bhartı içinde t ihtimali mu - mütehammil idüğü benzer nice türlü Aleme kaydolunmağa kabiliy haldir. Eğer harti bir mak cazi değil mi eri şol miktar nice deriye yazıl denilirse meğer ol ye kim anı gel de hizmetlenmeğe kabil olmrya. Ol «e- bepten Üüstadlar anı bir deriye yazarlar ki anınla deryanın vüsi olan kenarların- Iâkin vüs't olmıyan yerlerde vuza ihtiyaçları olmak mukarrer - Bu fakir edip dahi mukaddema bartılardan tasarruflar şimdiden olan muzaaf ziyade türlü gösterip Hint ve Çin bahirelerinin tare çıkan hartılar ki diyarı Rumda kümesne ant bu zamanedek malüm edilmem'ştir. Anları ida bile kaydedip Merhum ve Mağfur Sultan Selim Han tâbe serahli ve ecale cennette mesvâhü Hazretleri nin babı scadet meabına nefsi Miısırda vrilip makbul olmuştur, Amma zikrolunan icmal anda da mu. karrer idi di bu istimal olan hartılar ilmi ile deryanın vâsi olan kenarlarında amel edebilirler. erde bazı alâ- metler mehmâemken yazılup farkolmaz, Biztarur mücmel yazılur amma bu fakir bir tarik üzerine asan eyledim ki bu fennin ehi olan kimesnelerden r lmeden bu kitap. ta yazılanını amele götürmekle bi i âsân olup — kılavuza ve azim cezirelerde Lâkin anın gibi vâsi ye yerleri görmeden ve yetillah her işi ihtiyaçları kalmaz.., Piti reisin 1520 de, Hierı 927 yılm gemi bazı ihtiva e ir mukaddime ile başlı da, tamamladığını söylediği es: tilik bakkında den yor; sadece bu malümat, dizcilik ilmindeki derinliğini kâli derece gösterir. Ayni mukaddeme bütlü dünya denizleri hakkında bildikler'ni ve müharrir Akdenize malümat manzum işittiklerini anlattıktan sonra eserin başlıca mevzuu olan” geçiyor. Bu mukarldeme büyük Türk gemicişi denir haritalarının ne kadar doğru olma sr İâzımg hususupydaki - fikirlerini ŞU süretle anlatmakta * Bil ki, İ bir vukuf gerektir bir harita yapmak için husu Ve rastgele bir a muharririn de | f Anlatan: PX fw”"' adam çidip ıeıf"',':' K tehlik damın ottu yapabileceğini sanma; kü bir haritada her şey en ata kadar doğru olmalı ve hakikate te vafuk edebimeli, hiç Sir fark görülme- melidir. * çün nce teferrü En küçük bir harita hususunda çıka bilecek fena neticeleri Piri nası! anlatıyort | rets, bakınız | “ Bir haritada en küçük bir şey nok san olursa bu harita hıç bir şeye yara | hata burun maz. Alimler hatta en küçlk bir yapsalar barita Üzerinde bütü: ların yerleri altüst olacak mesafeler öl | çülemiyecek ve böyle bir haritayı kulla nanlar yanılacaklardır. " 753 sahife tutan Bahriye * Denizci Tik kitabı " nn en mühim kısmı Akdeni ze aid olanıdır. Bu ktsmin ilk fasılları ta rih ve coğrafya malümatını, sonra mes leki bakımdan bir tasviri ve her fasıla da sahillerin ve denizlerin arzettiği ma andaki — işaretleri ihtiva et Muharrir, böylece deniz reh in yazılışında daima nazarı dik nialar h: mektedir berleri: kate alınmış olan usulleri vazetmiş bu lunuyor. Bu kıtım, Rümeli ve Anadolu sahille ri ve Adriyatik, İspanya, Tunus, Ceza yir ve Mısır sevahili h&kkında malfimatı da ihtiva etmektedir. Piri Relsin bu yük ve güzel eseri ayni devirde tertip | edilmiş benzeri eserler arasında birinci safı işgal eder Esasen İngiliz, İtalyan, İspanyo Fransız ve Hollanda deniz — rehberleri bu kitabım koyduğu üsüller sayesinde yazılmıştır. Binaenaleyh Piri Reisin ese ri, Garpta yazılan bütün ana kaynağını teşkil eder. Bahriyenin il mi değerini takdir edebilmek için onu ayni tarzda yazılmış başka bir eserle karşılaştırmak muvafık olur. Ancak Bahriye bu nevi eserlerin ilki olduğun dan böyle bir kargılaştırma yaptmanın imkânı yoktur. (Bayan Âfet, konferansının bu & da, atideki projekeiyonları gösterdi. | i — Bahriyenin mukaddemaesi, 2 — (Derdanelles) adıyla tanıman Çanak. kale Boğazının . Bahriye rüprodüksiyonuna nazaran . plAânı 8 — Venedik plânı., yonu). 4 — Sardunya adasmın plânı röprodüleiyonu ) ö — Marsiyanm plânı. (Bahri ran). (Bahriye röprodüksi. (Bahriye ye naza. Piri Reisin haritaların. tetkike geçme den önce size, bu husust çok tezler olsa da, Amer hakkında bazı noktaları mak isterim. kısaca anlat Portulan denilen ve sahil kılavuzları için yapılmış olan harita ve — rehber ler XIV üncü asırda Brazil adasını,1424 tenberi de, bazan Sipangu “Japonya” an An haber ve riyorlardı. 1474—1482 tarihleri arasın da Toskanelli, Kristof Kolomba bugün elde ölmiyan ve esasen mevcudiyeti de ile karıştır adasını tereddüt bulunan bir u mektuba Lir de harita iliş tirilmiş imiş. Bu mektup, Garp yolunun muci yazmış ve mektup Güzel fürleedâ'n manzaralar Ardıhan-Artuvin çam ormanları rehberlerin | rk Amiralı Reis et — bu yoldan g ların şehadetine göft — sizce isal ettiğini pildiriy' a lomb bu mektupla lıımı) ı yi ponsier türmüş diğer taraftan Kristo/ Kolombun n bulduğunu iddia ediY” harltası 1488 » 1493 aralif mAm-vıkınm mıv:udwm- 1507 den önce hiç şahmin O yıl Floransalı gemi€ o vakittenberi bir çok dilmiş olan mektuplarının Bi bir topraktan, Avrupanın ı-yın folunmuş Novus * yndus l 5&9 ya” dan bahsediyordu. Ayd Göğte adlı bir matbaacı * beliki 4 ( A Vespucci mektupların! teyi rigonun mevcudiyetini b Amerika adının verilme ni yordu. Fakat, Vespucti ölümi oli 1512 Amerika isminin yayılm? ladığını öğrenmedi. Öte taraftan, bu yerliler tarafından Amerik noktasından çıktığı GA İ id Bayan Afet, konlerantınım *r Arnerikanın o devre ait XVE ';"_ Jarımdan alınmış olan bazı Kİt Bu klişeler şunlardı. 1 — Toskanelli hari (Kreçnerin yenildiği hal 2 — Kristof Kolomlb ha ta, (Dö la Ponsler, Kristol Jesini 1401 de katolik KERİNACA v anlattığını iddia ediyor). gel 3 — Valdermüllerin 107 d YAP ı"# LASE ya haritası. (Burada AfrTikâ Ka bir vaziyet gösteriyor)- 6 .,u*" eversin 1544 t€ _.-ın/ baritamı. (Bu harita, kıtah rilişi ve oniarı biribirinden AY Balımından Piri Relsit M; nmiyetli yanlıştıklar & 6 — Lopo Hamenin 1519 ritaaı. (Bu haritada, cenup B olarak gösteriliyor). * - Meçhül bir Portekiali ŞÇ dlan harita (Bu haritaf doğru değildir. Bu harita hakkında M€ n müşahedeyi bildirmek î'"?“_,,( yorsunuz ki, bu haritanım * lerine muharrir muhtel Si detmiştir. Bresilya '"' ihtar şunu söylüyo! 'e nebatlar ve kuşlar biği dır.” Sadece İsodore * 14, sahife $ - bu mv"“" bahseder: * Dünyanın ÜS c maada bir de oı.yınuS""_““,dJ cenupta dördüncü bİr '“'l rada güneş memleketim” gindir. * Mevzuubahs adam, * leyh Amerikanın Kristt Bay fından keşfinden sekif #f . ,'ıaı İspanyol alimi İsodör€ ud'”' ş Bayan Afet burada Di 1580 de yazdığı kozmaf! gy lunan Amerika harftastü! h termiş e mmlştir. od r(!lu'ı Piri Reis, 1513 de dÜÜ onü ge Geliboluda hazırladı “;’ _s»"',,.n' yıl sonra Mısır fatihi biriti g lime bu memleketteki İ da bizzat sundu. muş rndü 'D ul“'P r.ııır“ v tası Genilef ge) yitami d"’” £ Kolamb'll 4 5 — Jan yak Y ,f et rafyâ *" İDARE (a Istanbul A""_, evol , Pasla ı.ıııııı' l Benulik 8 aylık 3 aylı Sahibi ve M:"*'" ın““p' Hasın ,,.ıı' z a— ——i