25 Haziran 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

HABER — 'Alşam İT Suriye Başvekiline açık mektap Yaz Saadetlü Cemil Mürdüm; Buriğe Başvekili, Perapalas otelindeki dairei mahsu- sasındA... Ya Seyyit; Birkaç #aattenberi güzel şehrimizin temiz havasını teneffüs etmekte oldu. ğunuz ve medeni bir muhitte misafir bulunduğunuz için Şam ve Parisin ba- | zı semtlerindeki zehirli havalarla dolu Tesmi dairelerde yaşıyanlara söylen. | mesinde ve anlatılmasında bir fayda | melhuz olmıyan atideki makul husu. | satı şimdi size bildirmek ve anlatmak mümkün olabileceğini sanryorum: İ — Şamdan ve Suriyenin hemen her tarafından fışkıran - tehditlere Ankaradan, İstanbuldan ve Türkiye. nin her tarafından tehditlerle muka. bele edilmemekte olmasını “sakın ol. muya ki yanılıp da hbizim zaafımıza Hamledesiniz. Hayır... Bizim susuşu- müuzun manası bambaşkadır. Türkiye. de her vatandaş sokak politikacılığın- dan çekinen ve iğrenen bir guur sevi. yesine ulaşmıştır da onun için Şekib Arslan adir kölenizin yaptığı yayga. Nü kepazeliklere bizim ge. hirlerimiz ve köylerimiz sahne olma. maktadırlar, Biz millet halinde yaşı- yan mes'ut Insanlarız. Türkiyenin 18,5 milyon nüfusu hiçbir ayrı gayrı. sı olmryan vatandaşlardan mürekkep- tir. Biz hep birden düşünürüz ve hep birden hareket ederiz. Politika zekâ. mız yalnız çok haklı ve tamamiyle millt menfaatlerin muhafaza ve mü. dafaasr için harekete geçer, Geri memleketlerin boş, manasız ve kuüru gürültüler çıkarmakla hulâsa edilebi, len politika zihniyeti bize yabancıdır, Binaenaleyh — saadetlü tarafmızdan teşvik edildiği, gizlice himaya edildi. Bi rivayetedilen bu Şekip Arslan ser. serisinin yularını bağlayınız Seyyide. na! 2 — Zatı gülmühfleri — elbette fark buyurmuşlardır ki bu sabah, vaktin gok erken olmasma rağmen Sirkeci is. tasyonuna bütün İstanbul gazeteleri birer mümessil göndermiş bulunuyor. lardı. Bu gazeteler, elhamdülillâh is. tiklâline kavuşmuş bulunan Hatay davasında hep el ele vererek çalışmış. lardır. Hepsinin yine el ele verip sa. bah sabah tek cephe halinde vagonu- nuzun güzergühma dizilmelerindek! manayr burada işaret etmek iâzım. geldi. Zira aaadetlü efendimiz, siz kendilerine Suriyedeki garip hallerin “kontrolunuz dıştida cereyan ettiğine dair en ufak bir teminat,, vermeye dahi Hizum görmüyormuşsunuz gib! bir çehre takınmıştmız. Halbuki bu Bâüzetelerin mallmessilleri Suriye mat- baslarmdaki kopaylarmızdan çıkan av'avelerin, tensibi devletinize iktiran etmemekte olduklarını ve bu kopay. larm ancak seyahatte bulunmanızdan istifade edip bu türeti gösterebildikle. rini söyliyeceğinizi sanarak o zahme, te katlanmışlardı. Bunu da size iblâğ etmemize müsamaha buyurunuz saa- detmeap! 3 — Dün gece ve bu sabah Paris ve Şamdan gelen haberler çok garibdir. ——— — Ertuğrul şehitleri için Japonyada bir âbide yapıldı : Ertuğrul krovetile beraber Japon de- , nizlerinde batan 550 Türk gemicisinin ve başlarındaâki Amdiral Osmanın hatı . | rasını ebedileştirmek için — japonyada kurulan âbidenin inşaatı bitmiş ve açıl- ma töreni büyük merasimle yapılmıştır. Abidenin inşaatı için Millf Müdafa - aca on bin İiralık tahsisat - aygılmıştı. Fakat birçok Japon mütehattilerinin ve malzeme tüccarinın çoğu malzemeyi sermaye fiyatına vermişler ve hizmet « lerine mukabil hiçbir Geret kabul et . —memişlerdir. Bu sayede verilen - tahsisatla kıyas kabul edilmiyecek kadar güzel bir eser meydana çıkmıştır, | müdür) Necati bulunacaktır. an : Şekip Gündüz Viyeno'nun “Fransa Suriyeye daha fazla menfaat temin edemediğine pek mütcessirdir,, dediği söyleniyor; ma. hut “Elktabes” iniz iso bermutat göy- lece bir/ küstahlık ibraz ediyor: » “Suriye birinci derecede hak sahi. bidir, anlaşmayı tanımıyacak, sonuna kağdar mücadele edecektir. Buna kim. se/mâni olamaz. Sancak meselesinde elâ Türkiye, sonra Fransa, İngilte. re ve Milletler Cemiyeti mes'uldür.,, Bilmem hariciye nazırmız bunların farkında mıdır? Zira bu ekselüns bu sabah memleketinden çıktı çıkalı Su- | riye gazetelerini okumadığını söylü. yordu. Ama siz elbette ki memleketi- nizdeki neşriyatı takip buyurmadığı. nızı iddin etmiyecek derecede İç sıya. sa jişlerinde üstadamızdır. Bu “Elka. beğ” f adam etmek için bir tedbir dü- şününüz saadetmeap! Suriye anlaş. mayı kabul etmez de neyler! Türkiye- yi birinci derecede mes'ul addeder de ne olur? Şekip Arslan bu gazetenin bir nüshasmı parmağına geçirip bir “Sancakt Şerif” gibi kullanarak Su. riyeyi dolaşır da biz “Kâfir” lere ci. hadı muükaddes mi ilân edilir? Saadetifi efendim; Makul olmanızı dilerim. Viyeno Fransada tarihe karışınca yerine ge. lenin onun yapamamaktan azap duy- duğu şeyleri başarabileceğini kim sa. nır ve böyle ateşli bir “Pro Syrlen” delikanlı nerede bulunabilir, bulunsa bile Kedorseğde uzun zaman kalabi- leceğine kim sened verebilir? Devletlü, saadetlü vezirlâzam! En güzel mevsiminde geldiğiniz İs. tanbulda geçireceğiniz günlerin size Süriye matbuatma aklıselim ve iz'an telkin edecek rabbani bir ilham kay. nağı olmasını niyaz ederim, Ve dahi sen Bt düsyr müstecah'ey. le va Suriyeli kullarma akıl ve i2'an ihsan eyle Yarabbi! Şekip GÜNDÜZ Vekillerin seyahatleri Dört Vekil seyahate çıkıyor Ankara, 25 (Telefonla) — Dahiliye Vekili Şükrü Kayanın birkaç gün da . ha şehrimizde kalması muhtemeldir. Vekil, Rusya seyahatine Rahmi Apak, Dr. Şükrü Şenozanla birlikte İstanbul - dan 3 Temmuzda çıkacak ve Kösten - ce yoliyle seyahat edecektir. Dahiliye Veklline Ma: Vekili Saffet Arıkanın vekâlet etmesi muhtemeldir. Adliye ve Maliye Vekilleri Ankara, 25 (Telefonla) — Bugün . lerde Adliye Vekili Şükrü Saracoğlu bir müddet istirahat etmek üzere Öde. mişe gidecek, Maliye Vekili Fuat Ağ - ralı da İstanbula hareket edecektir. Ali Çetinkaya Isveç ve Almanyaya gidiyor Ankara, 25 (Telefonla) — Nafia Ve kilimiz Ali Çetinkaya, temmuzün yirmi üçünde İsveç ve Almanyada tetkik se. yahati yapmak tzere şehrimizden ayrı. lacaktır. Vekilin yanında Vekâletin ba. x umum müdürleriyle husust kalcın Vekil gittiği yeklerde bilhassa lokomotif vâagon fabrikalarını gezecektir. Türki - yede kurulması kararlaşan lokomatif fabrikası için de bugüne kadar 9 ecne firma hükümete teklifte' bulunmuş- tir . Et ucuzluyor Bu sene her senekinden fazla olan et fiyatları son bir hafta için de bir az daha düşmüştür. Bu düşüş şim- dilik yalnız koyun eti fiyatlarında- dir, Kuzu ve sığır eti fiyatı gene es- kisi gibidir. Yaptığımız tahkikata göre koyun etindeki beş kuruş — inişin sebehi havaların sıcak gitmesi ve fazla ka- saplık hayvan gelmesidir. Eğer bir az balık çıksa fiyatların daha fazla inebileceği kanaati vardır. S lrak mektubu Bağdat 22 haziran ÇHusus! muhahirimiz den) — İrak, tam istiklâle kayuştuğu günün yedinciyddinümünü teside hazırlanmaktadır. 30 baziran 1930 danberi Milletler cemiyeti nin azası olan dost Ve komgu devletin payı tahtmda vekillerimize karşı gösterilen bara Fetli kabul halkın kalbinde Türk pevgisiain derecesini açıkça güze vurmaktadır. Esas teşkilât Bugünkü irak hakkında hentiz geniş mik- yazta neşriyat yapılmamış bulunduğu İçin komşu Krallığın bünyesi etrafında malümat vermeği afydalt Bâdediyurum: İrak demokrat, hariamenter ve — megruti bir kraltıktır. Teğril — kuvvet âyea ve mebu aa meclislerinin elindedir. Mebuslar iki de receli İntihap Üc balk tarafmdan seçilir, â» yanı tamamlle kral tayin eder. Kabine bir başvekli ile yedi vezirden mürekkeptir. Baş velil kral tarafından intihap olunur, arkadaş larını kendisi tayin eder. Kabine mebusan meclisi önünde mesuldür, Irakın nüfusu Komşü milletin — nüfusu 4 milyondür; Bu on Fransa büyüklüğünde ve birçok cihetleri harikulâde münbit ve çok — zengin Bir vatana sahiptir. İrakım mesahal sathiyesi 420.000 kilemetre Mürabtai olduğu düşünü Yür ve Dicle Ve Firat gİdi dünyanın ea büyük Iki nehri tarafından sulandığı gözüdüne alı yeti, bir aıkmtâs olmadığı anlaşdır. İraklı gayet çalışkandır. Herbiri beynelmilel bir ehtammiyet tfade eden şa Üç Basra, Bağdat, Mumul. Krallığın merkezi dlan Bağdadın nüfum Bon yıllarda “400.000/4 baliğ olmuştur. Hind Okyanusunun en büyük tmanlarından hiri olan Pasra bizim Musallarımızda — hülyalı zenginliklerin diyar: olarak geçer. — Musula gelince bu pşehir ve t adı taşryan vilâyet (1) bugün dünyanın &h mühim bir petrol merke zidir. Buna sabip olan devletin dünyada ne mühim bir rolü Olabileceğini kestirmek için keramete ihtiyaç ol Irakta inzibat Prakın dahili emniyet ve asayişin! — Şarta mdr verilen polis ve Jandarmadan mürekkop raz! bir teşkilit idare eder. 400000 kilometre murabbei gidi geniş bir Batıh üserinde zor gartlar içinde çalışmağ'a meebur olan bu. kuvvet husuzl bir şekilde teşküi edilmiştir. Şartanın piyadeleri, süvari leri, hecin süvarileri, zırhlı otomobilleri vare dır. Ve ibtiyaç duyduğu anda derbal — hava Fetlarin iayanı höp hava kuvvutlerile tenkil olunmuştur. Sıhhi teşkilât Sihhi taşkilât dabiliyeye merbut umum müdürlük tarafmdan idare olunur. Her liva merkezinde bir aıhhiye relsi ve her kaza mer kezinde ihtiyaca göre doktorlar mevcutlur. | Bağdat, Başra ve Musulda büyük — merkezi hastaneler Ve buna merbut — J4boratuvarlar ve röntgeti mülesteseleri, her llva merkezin de ve her mühim kaza markezalde birer bas tane ve nahiyelerde dispanserler vardır. Bu teşkilâttan maada, emrazı anriye fle mücade le teşkilâtr da mevcuttür. Ve hergün dâaha fazla genişlemektedir. Aşiretler hakkına sıh Hİ irşadat için seyyar mhhiye — otomobileri Bervisi tertip edilmiştir. 1927 de Bağdatta bir tıp yüksek mektebi tesis edilmiştir. Ayrıca küçük shhiye zabiti, erkek ve kadın hastabakıcılar ve eba ymektep leri meveuttür, Hilâlahmer ve babusus himayeletfal! cemi yetleri İrak âahalisine büyük hizmetler gür mekhtedir, Bıhbi tesisat ve teşkilâtim medern bir şek Te ifraf edildiği gündenberi, İrk evvelce ken disiri! Hindistandan birkâaç senede bir ziyaret İrak 1 eden, kolüra, veba, gibi büyük kurtulmuştur . * Afetlerden “Ordu İrak ordusu 3 fırka bir süvari iHvnar, moto rize gruplar, ve hava — kuvvetlerinden mtlte mekte ve motorize edi'maktadir. İrak bütçe sinin üçte hiri milit müdafanya hasredilmiş tir. Bağdadda orduya lâzım olun — zabitleri yetiştirmek üyere bör hartiye ve bir erkânı harbiya mektebi vardır. İki sene evveline ka dar İrak ordusu gönüliülerden teşokktil et mekteydi. İki zenedenberi mecburt askerlik vsulü tatbik edilmektedir. Binancaleyli aü müzdeki senelerde İrak ördumu gerak Keyfi yet ve gerek komiyet noktal nazarmdan ©v velki vaziyetine faik bir mevki işgâl ededcek tir. Deniz, kara ve hava yolları Trakta 9200 kilometre uzunluğunda dümiir yollarr vardır. Bunlar Kerkük, ve — Mustla yakm olun Beci noktatını Bağdada ve Bağ Aadı Basraya ve İran hududuna raptoderler. Şehirterin arasmdaki şexeler muntatamdir. Büyük bir Kısmı, htusrasiyle urızalı mmtaka Tardan geçenleri asfaltlır. Bülün mühim şe hirler arasında muntazam otamobül ve kam Tvisleri varı Trak dış memleketlere çok kara ve hava yollarile bağlanmıştır. 'Türkiye le Toras ekapres! vasdasdiyle merbut tar. Kara otomobil yolları Buğdadı — Şama, Hayifaya, Tahrana, Halcbe ve Medineye rap tetmaktadir. İrak, Bağdat morkez olmak Ü- zere, Avrupa İle Asya arnamda mühim bir havt merkezi teşkil etmektedir. — İmperlal İ Alrvaya, Alr France, KALM, — Luft Hansa, Bugünkü İrak zürsa İraklmnın tePrak bakımından bir şikâ | buagtın | büyük şehrin adını hangi Türk uynutmuştur: | Wüvyetlerindek Ge intifade edebilir Mütdlelm | Ban günlerde Büleymaniye civarında hazı aşi tekkildir. Ordu hergün daha fazla kuvvetlen | İrak Krah S. M, Birinci Gazi Mtsir Hava şirketlerinin tayyareleri İşaktan muntazaman geçmekte ve İrakı, Mrmır, Şain Melthourne, Calkutta, Amsterdam, Landra ve Parise raptetmektedir. Bağdat ve Bas rada dünyanın en modern tayyare Istasyon Tarnıdan iki #ivit görodrom Mevcuttur, Posta, Telefon İrakta posta telgraf Ve telafon — teşkilâtı haddi kemale erimiş derecede muntazamdır. Bağdadla bütün liva ve kaza merkezleri ve mühim nahiye merkezleri ârazında — tolefon hatları vardır. Bağdadin Süriya ve Hayfa ae rasında bir telefon hatti Ayrıca Mmevcuttur Avrupanın ekseri memleketleri fle — telefon mühaberesi yapılmaktadır. Irak bütçesi kendistne mabsus bir para siatemine maliktir. Vahidi kıyasi bir dinardir, Rir di har altı Türk lirasına muadildir. İrakın bu seneki bülçesi beş milyon kilşur dinaza baliğ olmuştür. İrakın şenevi bir mil yon dinara balığ olan petrol varidatı bu büt çeye girmeyip imâr İşlerine mahsus olan few Kalâde bütçeye dahildir. Ithalât, ihracat İrakın itbalüt Deş milyon dinardir. Bun larmn ekserlaini kumaşlar ve maktneler teşkil etmektedir. İhracat üç milyon dinardır. İhra | CAt Mallarmın Xmemı azamını hurma, muhte | Hf bubabat, yün ve Geri teşkli — etmektedir. Geçan sena İraktan No jite ha eama — yağını | Lububal ve 200 bi ton Hüurma İhracatt ya pümıştır. Trühsit ücareti iki buçuk milyon dinar tutmaktadır. Irakta ziraat İrakın şimal İmsent yağmuırla, örta kızmı Makineler vasıtaaile, cenup kumı & kanallar | Tn İrva ve İska edilir. En mühim mahsuller | Bira e hurma, buğday, arpa, pirinç, har tür | ll bububat, meyye ve bakliyat. Son senejer Go tütün ve pamuğa da büyük ehemimiyet Verilmektedir. Halihazırda tütün — mahsulü TMemleketin ihtiyaemi tamamiyle kapatmakz tadır. Firat Üstünde, Fıratın sularını tanzim ee den meşhür Hindiye barafı büyük bir fayta temin ötmektedir. Diclede de — Kütülemara yakınmda bir sene sonra İkmal edilecek va Bir etilyon başyüz — bin dinara — malolacak Garraf barajı tnşa edilmektedir. Irakta maarif İrak umumi bütçesinin yüzde 11 incl maa " Hİf işlerina tahsis etmiştir. Brkek — iptidat Mekteplerinin adedi 490 ye yakındır. Bu mek feplerdeki talebenin adedi S0 binl — bulmuş fur. Kız #kmekteplerinin adedi ise 120 etup | bunlarda da 20 bin kız talebe okumaktadır. Kız ve erkek ilkmekteplerinde mauallim ada l Gi Ixi bine yakındır. Otuza yakm — örtamek | teplerde 4500 kız ve'erkek talebe — vardır. | Bağdat, Hasra, ve Musulda beş İlse yükmek Mekteplere talebe yelişlirmekledir. Minimint kerin tahatli için Ayrıca 20 çocuk yuvası ku Tülmüştür. Muallimleri yetiştirmek — üzere Bağdatta bir dartilmuallimin, tir — darllmu allimat ve bir darülmuallimini UAYA meveut tur. İrakta yüksek mektep olarak — hukuk, p, ve harbiye mektepleri vardır. — Bundan maada İrak hükümeti her sena Avrupa, A« Merika, Mısır ve Beyrutün yüksek mektep lerine 2025 genç — göndermektedir. Bütün İrak mekteplerinde izci teşkilâtı mevcuttur, »Sön zamanlarda gençlik sakeri toşkilütı h dan edilmiştir. Örtamektep — talebeleri het hafta birkaç aant askerlik dersleri almakta dir. Maarif vekâleti spora çok — ehemmiyet | Yermektedir. Spor hayatı İrakta büyük bir | kazla genişlemektedir, Arkeoloji Yapılan hafriyat netitesinde çok — tengin leşen İrak müzesi büttn Alimlerin — nazarı dikkatini cotbetmektedir. Ayrrcn blr de Arap Asart müzesi açılmıştır. Hayvanat İrakta hayvanat mebzuldür: Koyun, keci At, deve, katiır ve manda çök yetiştirilir. Civar memleketlere mühim canlı hayvan İh racastı vardır. Madenler İrakta zengin petrol, aafalt, kükürt ma denleri bulunduğu gibi ayal zamanda demir, kurgin, bakiır, aitm ve gümüş madenleri bu | Tunduğu sön yapdan tetkikattan anlaşılmış- | tır. Bunlar yavaş yavaş hükümet tarafından iştetilecektir. (1) Kraktılar mutaaarrıflık diyorlar, Kayata dair Yarım kalmış bir mektup ABAHLEYİN masımın üstüfe da göyle bir mektub buldum: “Aziz'm bay Nurullah, “Bir ihtiyar söylüyor “adlı yazını- zı okudum. Kendinizi interessant kile mak istiyorsunuz. Bunun kolayını dâ kendi kendinizi ittihamda, zaafları- nızdan bahsetmekte — bulmuşsunuz; daha doğrusu bulduğunuzu sanmışsl. nız. Son zamanlarda Dostoyevek. ye karşı hürmetsizlik güstermeği âdet edindiniz; fakat onun bazı şahıslarl. na, aşağı soydan kahraman'larına benzamek istıyorsunuz. Şimdi adı hae tırıma gelmiyor, İdiot'da Mişkin ile kavgay'a gelen, aczinin farkında hastâ bir genç vardır; ona Mışkin: “Siz ön« den buyurun, çünkü bizden fazla ısti. rab çekmişsiniz” der, siz de onur gibi dikkati çekmek niyetindesiniz. “Ale- lâde bir adam olduğumuzun farkın& varmak... Kendimiz. hakkında bun. dan daha dehşetli bir haber olabilir mi?,, diyorsunuz, 'Sahte tevazu gösterip de bir es. tağfurullah beklediğinizi söyliyecek değilim, Bundan üstün bir iltifat pe. şindesiniz. Sizi okuyanlar: “Bak, bu adam herkeslerin salınarak gezdiği nahvet pasarı'na inmiyor; kendi ken- dini biliyor ve büyük bir cesaret gös. terip kendi hakkında da bildiklerini söylüyor,, diyecekler, değil mi? İti- raf edin ki o yazıyı, bunu söyletmek için yazdınız. Sizi görür gibl oluyo. rum; gazete elinizde, ahbablarınızı dolaşacak, 0 yazıyı okuyacaksınız. Bir tanesi olsun onu güzel bulursa Vüs vus gibi kabaracaksınız. Nahvet pazae rına inmek, böyle kapı kapı ahbab de- Taşıp onlara sözde kendinizi bıçakla. mak için kaleme aldığınız bir yazıyı Ookumak değilse ya nedir? “Bilirim ki daha öteye de gidebilir- BİNiZ: zaaflarınızı söylemenin, kendi. nize alâka celbetmek için alduğunu İtiraf etmeniz kabildir. Fakat unut.r mavın ki bu da vina hir mewi harman lik dilenmek içindir. Kendinden bah- seden adam kendini övse de, yerse de hep nahvetini gösteriyor dömektir. Kendinizi beğenmiyorsanız beğenme. diğinizi de söylemey bırakın onu konuştuğunuz, yazınızı okuyan adam- lar anlasın. Zatmızı bu kadar alâkaya lâyık bulduğunuz, gözlerin size dikil. miş olduğunu bildiğiniz için mi kendi. nizde bulduğunuz kusurlar: sayıp dök. meğe kalktınız?... Boş zahmet, azi- zim! uğraşılacak iş mi kalmadı Bilmem bitirilmemiş olduğu için midir, mektubun altında imza yoktu. Söylediklerini haksız bulmadım. Yazı. yı tanır gibi oldum, dikkatle baktım: benim yazımdı. Kim bilir? belki ya- rın: “Masamın üstünde bir. mektub buldum. Yazısına baktım, meğer be. Hüim kalemimden çıkmış,, gibi edebi. yatçılığa da başladınız; maşallah! ma. Ballah! nahvetinizi ne güzel de yeni- yorsunuz!" diyen bir mektub daha bu. Türüm. Nurullah ATAÇ H. — Dünkü yazımda: “Gençliğim- deşEvenlerin bağından'ı hazla -okur. ken..., demiştim. “Hazla", “fazla” oluvermiş A, Çocuk düşürmek isterken Ölen kadın Bu sabah çift beygirli bir araba ile Silivrinin Sürgün köyünden bir ceset getirilmiştir. 26 yaşında olan bu kadın kırk beş günlük çocuğunu düşürmek için bir kadinin verdiği ilâ&ı yutmuş zehir- lenerek ölmüştür. Kadın ölmeden evvel ilâç veren kadmımn ismini söylemiştir. Bu kadın y nknlvnmız.ı Süçlmeem) 12 ağaç Bir bahçıvan bahçeye on iki ağaç dikmek fçin emir akdı, fakat bu emre nğaçları dörder ağaçlık Ati gıra Üzerine de dikmeni de ilâve L Moasele İmkânmız gibi görünürse sabır biraz da dişünce İle bunu K0 İnyon halledebilirsiniz. Çünkü bahçıvan, bile Bahli Kkafasile bir sureli hal bulmuştur. Bu bilmecemizin cevatımı yarın bildirece” giz.