30 Mayıs 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 6

6 Hatay anlaşmasının esasları (Baş tarafı 1 incide) mizden) — Hatay meslesini kati surette halleden anlaşmalar dün buürada Mil- letler Cemiyetinin başkâtiplik — daire- sinde imzalanmıştır. Anlaşma ve vesi- kaları Türkiye namına hariciye vekili Tevfik Rüştü AÂras, siyasi müsteşar Numan Rifat Menemencioğlu ile riya- seticumhur umumi kâtibi Hasan Saka; Fransa namına da hariciye nazırı İvon Dedbos, hariciye müsteşarı Viyeno ve Fransanın Ankarâ büyük elçisi Ponso imzalamışlardır. İmza merasmini mütecakip Milletler Cemiyeti konseyi derhal toplanmış ve anlaşmayı müteakip tasdik etmiş tir. Konsey müzakereleri esnasında Türkiye, Fransa, İngiltere ve Sovyet Rusya hariciye nazırları nutuklar söy- liyerek meselenin — hallinden dolayı memnuniyetlerini izhar etmişlerdir. Beş siyast vesika imzalandı Cenevre, 30 (Hususi muhabiri- mizden) — Hatay meselesine dair dün burada Fransa ile Türkiye arasında imzalanan siyasi vesikalar beştir. 1 — Hatayın mülki tamamiyetini temin eden Türkiye — Fransa muahe- desi... Bu muahede melhuz müşterek bir hareketin tarzlarını tayin için Türk ve Fransız erkânı harbiyeleri arasın- da temaslar yapılmasını da derpiş et- mektedir. 2 — Türkiye — Suriye hudutlarını ga ranti altına alan ve tekeffül eden an- laşma...... Bu anlaşma — hududun kati mahiyetini tanımakta ve ihlâl edilmez- liğini garanti etmektedir. 3 — Türkiye ve Fransanın anlaşmı- ya dair müşterek beyanatı.... Bu be- yanatta sulhun takviyesi ve Milletler Cemiyetinde teşriki mesaif — ve karşı Akdenizde emniyetin tarsininden bah- sedilmektedir. 4 — Protokol.... 5 — İki taraf arasında teati edilen mektuplar... Bu mektuplar Fransız himayesiralttada- bulunan — devletler ile Türkiye arasında — senelerdenberi muallâkta kalmış olan “Hakkı hıyar sahipleri,, meselesini halletmektedir Anlaşmanın esasları Cenevre, 30 (Hususi muhabirimiz- den) — Dün imzalanan muahede ve anlaşmalar mucibince Hatayda yeni vaziyet ve tanzim edilen ana yasanın tatbikatı 29 teşrinisani 1937 de başlıya- caktır. Fransa ile aktettiğimiz yeni anlaşmalarda daha evvel iki taraf mec- lislerince tasdik edilerek meriyete gir- miş olacaktır. Konseyin kararı mucibince Hatay- da yeni rejimin tatbiki, manda nihayet bulunerya kadar (üç sene) ve manda- nın imzasiyle kabili telif olduğu nisbet- te Fransaya ait olacaktır. Sancakta ilk intihabat nihayet 15 nisan 1938 tarihinden evvel yapılmış o lacaktır. Hatay mebusan meclisi — 40 azadan teşekkül edecektir. Dil meselesi Hatayda resmi dil Türkçedir, fa- kat Türkçenin tefevvuku ile Arapça da resmi bir dil olarak kabul edilmiş- tir. Bunun şartları şunlardır: | — Resmi mekteblerde, bir mektebin bulunduğu köy veya ma- halde hâkim olan dil hangisi ise ilk tedrisat o dilde yapılacaktır. Diğer resmi dilin tedrisi ya ihtiyari, ya - hud da mecburi olacak, şu kadar ki bu bakımdan her iki dil de tama- men ayni şekilde muamele görecek- tir. 2 — Sancağın bütün mahkeme- lerinde de, yüksek mahkeme de dahil olduğu halde, her iki dil kul- lanılabilecek ve akalliyet unsurları kendi anadillerinde konuşabilecek - lerdir. 3 — Hatay meclisinde her iki res- ni lisan da kullanılabilecektir. Meslis mazbataları iki dilde yazılacak ve bü tün kanunlar da iki dilde neşroluna- caktır. 4 — İdareye müteallik nizamna- meler ve talimat iki dilde neşroluna- caktır. 5 — Halk idare ile olan müna- e sebatında lâalettayin iki dilden herhangi birini kullanabilecektir. Ve kendisine de aynı dilde cevap verilecektir. Üç nahiye meselesi Bayır, Bucak, ve Hazine nahiyele- rine gelince; bu mıntakalarda dil ve kültür bakımlarından himaye edilmele ri lâzım bir Türk unsuru mevcut oöldu- ğu kabul edilmiştir. Bununla beraber buraların Saricak arazisine ithakı gayri tabil bir hudud doğuracağı mülâhazası ileri sürüldüğünden hudut. değiştirile- memiştir. Bu üç nahiyede oturan halk şimdi Suriyede müessis manda rejimi- nin garantilerinden istifade edecektir. Büu rejim nihayet bulduktan sonra (Üç sene sonra) bura Türk halkının mahkemelerde kendi dillerini kullan- mak ve ilk tahsillerini gene kendi dille- riyle yapmak hakkına malik olmaları lâzım geldiği hususunda Milletler Ce- miyeti konseyi Suüriyeden garanti isti- yecektir. İskenderun limanı hakkında Tür- kiye ile Hatay , hükümeti arasında — bu hükümetin harici ' işleri hususunda mukarrer usulü dairesinde — husuüsi bir mukavele süratle aktedilecektir. Hariciye Vekili Parise gitti Cenevre 29 (A.LA.) — Anadolu ajansı hususi muhabiri bildiriyor: Doktor Tevfik Rüştü Aras bu gün koönseyin toplantısını mütea- kip saat 14,30 da Fransız Hariciye Nazırı Delbosla beraber bir asker ri tayyareye binerek Parise hare- ket etmiştişr. Hariciye siyasi müsteşaşrı B. Menemencioğlu gece yarısından sonra Lozana geçecek ve oradan Semplon eksperse binerek Belgra- da hareket edecektir. Perşembe sabahı İstanbulda bulunması muh temeldir.” a aa TÜi — Suriye heyeti Paris yölünda * Suriye başvekili Cemil Mürdüm, Suriye hariciye nazırı Sadullah Cabiri, İskenderun maliye müdürü Hasâan Ceh- bari dün akşam Toros ekspresiyle şeh- rimize gelmiş ve sürat katariyle Pari- se hareket etmişlerdir. Suriye başvekili kendisiyle görüşen gazetecilere şunları söylemiştir: “Sancak meselesinin son safhası hakkında tam malümat almak ve Fransa ricaliyle temaslarda bulunmak üzere Parise gidiyoruz. Oradan » Cenevreye geçeceğiz. Türkiye Fransa ve Suriye arasında akdedilecek Aanlaşma müzakerelerine iştirak edeceğiz. Aldığımız son haber lere göre, bugün Cenevrede Türk ve Fransız müurahhasları arasında bir an- | laşma imzalanacaktır. Meselenin esa- sı bu suretle halledildikten sonra mese- lenin teferruatiyle meşgul olacağız demektir. Elde edilen netice hakkında malü- mat soruyorsunuz; bence bir diplo- mat daima nikbin olmalıdır. Şu daki- kada ben, her — zamankinden pek çok nikbinim. Suriyeliler, büyük komşula- rı Türkiyenin dostluğuna daima bü- yük ehemmiyet. vermektedir. Bu — iti- barla istikbalden çok nikbin bulunuyo- rum. Cenevrede elde edilen neticenin teferruatını henüz bilmiyorum. An- cak Pariste ve Cenevrede öğreneceğiz. Herhalde dönüşte Ankaraya da uğrı- yarak Türk ricaliyle şahsi temaslarda bülunacağız.. Türkiye hariciye vekili- nin Bağdada giderken Şama- uğriya- cağını haber aldık. Bu haberin tahak- kuk etmesini candan dileriz. Suriye, Türkiye ve Fransa arasın- da aktolunacak üç taraflı anlaşmanın, Ankarada mı, Pariste mi yoksa Şamda mı imzalanacağı takarrür etmiş değil- dir.,, Matbuat müdürlüğü müşaviri- mizin Şamda beyanatı Şam gazeteleri Türkiye matbuat u- mum müdürlüğü müşavirlerinden Bur- han Belgenin Arap ajansr muhabirilc yaptığı bir mülâkatı neşrediyorlar. Su- riyeden bahsederek — Burhan Belge de- miştir kit — Umum aftan istifade ederek dö- Aylık kazancı 18 liraya kadar olanlardan Kazanç vergisi alınmıyacak 120 kuruşa kadar yevmiyelerden de az kazanç istenecek Yeni kazanç kanunu — lâyihasında memleket işçi — sınıfınım ve az para ile geçimiye mecbur olan vatandaşların ka- zanç vergisini mühim miktarda indiren hükümler vardır. Günlük geliri 60 ku- ruşu geçmiyen işçi, bu kanunla kazanç vergisinden affedilmiştir. 120 kuruşa kadar yevmiye alarılar da 60 kuruş üze- tinden kazanç vergisi vereceklerdir- Bu madde konuşulürken encümende münakaşalar olmuş, devlet daireleri ha- ricinde çalışan bütün vatandaşların me müurlar gibi, yüzde 5 kazanç vergisine tabi olmaları teklif edilmiş ve fakat bu hüküm henüz kabuül olunmamıştır. nen siyasi mahkümların avideti esnasın- da halkın gösterdiği çok ateşli — vatan- perverliğe dikkat ettim, Bu vatanper- verlik ayni kuvvette bir yapıcı realizm ile birleştiği gün Suriye olgunlaşacak, tam randıman verecek ve o zaman ÂArap memleketlerinde ve yakın şarkta üzeri- ne düşen vazifeyi kolaylıkla başaracak- tir. Türkiye — Suriye münasebetlerine gelince Türkiyede komşularına büyük bir açık gönüllülük ve sempati vardır. frak ile 12 yıldanberi dostane münase- betlerimiz İdevam ediyor, Arap memle- ketlerile dost olmamamız için hiç bir sebep yoktur. Türkiye kendi evini — yapmaktadır. Mesut olabilmesi için bu evin bulundu- ğu Mmahallenin de kendi evi — kadar iyi ve mesut olması lâzımdır. — Biz Suriye ile olan münasebetlerimizin istikbalini bu zaviyeden görüyoruz. Istedikleri olamadı Hatay davasının sona ermesi Suri. ye murahhaslarının Milletler cemiye. tinde bulunmalarına imkân — verrle. miştir. Son postadan çıkan Şam ga- zetelerinde Suriye hariciye nazırı Ce. mil Mürdüm beyin seyahate çıkarken verdiği bir beyanât bu bakımdan dik- kate şayandır. Suriye hariciye nazırı demiştir ki: “«— Bu sefer Milletler Cemiyeti Âli mahkeme rolü oynıyacak, Fransızları, Türkleri ve bizi ayrı ayrı dinlediktin sonra kararını verecektir. Suriye mu. rahhaslarının Milletler Cemiyetirde söz almaları bu muhite hâdisenin vi. rinci derecedeki Aalâkadarlarının ne düşündüklerini anlamak imkânını ve. recektir. Suriyenin Milletler cemiyeti ailesi içine girmesi, ayni zamanda Su- tiye istiklâlinin de ilk defa olarak resmi bir mana alışma delâlet edecek- tir ki bunun ehemmiyeti de ihmal e. dilemez. Bu hali Milletler cemiyetine girişimizin bir mukaddemesi gibi sa. yabilirsiniz.,, Suriyenin Milletler cemiyetine gü. nün birinde gireceği tabiidir ve bunu istiyenler arasında biz de bulunaca- gız. Lâkin hâdiselerin Suriye hariciye nazırını büyük bir zevkten mahr'm ettiğini tesbit etmekten de kendimizi alamıyoruz. Mektebin Galatasaray Jlisesinin ilk kısmı olan Ortaköy şübesi talebe ve — muüallimleri dün mutat olan senelik vapur gezintile- rini yapmışlardır. « Sabahleyin mektep rıhtımdan hareket eden vapur Üsküdar, Köprü, Kadıköy iskelelerine uğrayarak Suadiyeye git- miştir. Bu esnada vapurda — askeri bir bando çalıyor, küçüklerin neşesini art- tırryordu. Öğle yemeği Suadiye koru parkında yenilmiş, yemekten sonra müsa_bakalal'ı zZeybek, Karadeniz dansları bando re- fakatile ve milli kıyafetlerle oynanmış- tır. Akşam Adalar etrafında bir gezinti yapılmış ve vapur Ada açığında duran donanmamız arasina gitmiştir. Küçük- ler donanmamızı görünte sonsuz t€Zâ- hüratta bulunmuşlar (yaşa!) seslerile kahraman denizcilerimizi selâmlamışlar lardır: Bu tezahürata denizcilerimiz ta- rafından mukabele edilmiştir. Akşam yemeği vapurda ve Boğazda Dinarlı Mehmet (Baş tarafı 1 incide) Bulgâfistanlının getirdiği ve her şehirde Letonyalı Estonyalı diye tak- dim ettiği güreşçilerle Bilecikte müsa- baka yapmağa gidetken sağlam olan eli ne zaman sakatlanmıştır? Dinarlı Mehmedin; Türkiye ikinci- si Mülâyim ve üçüncüsü Yarım Dün- yanin gâalibiyle çarpışmak istemesi has- talık bahanesinden dâaha, gülünçtür. Türkiye başpehlivahlık müsabaka- larına iştirak etmiyen meşhur (!) peh- livan kendisini Mülâyimden ve Yarım dünyadan daha üstün mü tutuyor? O mülâyim ki; kendisinin Amerika- dan birçök muzafferiyetlerle (!) dön- düğü zaman ilk karşılaştığı ve feci va- biyetlere düşerek sayı hesabiyle mağ- lüp olduğu pehlivandır. Davet Eminönü halkevinden: Evimiz Spor şubesi himayesindeki klüpler arasında tertip edilecek futbol — maçlarının fiküstürü için 1.6.037 salr günü saat 18 de evimizin merkezinde yapılacak — toplantıya alâkadar klüplerin murahhas göndermeleri bildirilir . / 30 MAYIS — 1937 Galatasaray ilk kısmının bu seneki mezunlarından bir grup muallimleri ile G latasaray ilk kısmının y # g'ezintisi koro heyeti bir gezinti yaprlarak yenilmiş vepur bun dan sonra ayni iskelelere — uğrayarak mektep rhıtıma dönmüştür. Dünkü gezinti, mektebin — liyakatli başmuallimi Saffet Rona tarafınldan Ga- latasaray Ortaköy şubesinde — seneler- denberi gösterilen intizam ve mükemmet liyetin yüksek bir örneği halinde idar» edilmiş ve gerek küçükler, gerek ailele ri büyük bir memnuniyet içinde evlerine dönmüşlerdir. Akhisarda zelzele 20 tonluk bir kaya yarım saatlik mesafeye yuvarlandı Akhisar 29 (A.A.) — Dün gece biri sSaat 22,20 de ve diğeri de saat birde iki- si kuvvetli ve İdiğerleri hafif olmak üze- re dört zelzele olmuştur. Bu zelzeleler birkaç gündenberi fasılalarla devam et- mektedir. Ulucami duvatı yıkıldığı gibi bazı bi- nalarda da çatlaklıklar hasıl olmuştur. Kasabamıza üç saat mesafede Güreniş köyünün şarkındaki dağda — hareketin şiddetinden tahminen yirmi ton ağırlı- Bında bir kaya parçası — koparak yarım saat uzaktaki dereye düşmüştür. Nüfus Ça Zayiat yoktur. İzmir 29 (A.A-) — Bugün saat 17,10 da hafif bir zelzele olmuştur. VMerbum sporcunun babası teşekkür ediyor Topkapı apor klübü (B) — takımında ve Tarak fahbrikasında bulunan oğlum Tacede din genç yaşta hayata gözlerini kapayarak aramızdan ebediyyen ayrılmasından mütevel lit acılarımıza bizzat cenaze — merasiminde bulunmak ve çelenk göndermek suretile İşs tirak etmiş olan 'Topkapı halkevi mümessile lerine kalüb arkadaşlarile tarak — fabrikası ve gazetenize ayrı aytı şükranlarımı sun- mağa teessilrümlüz dolayısile yetişemediğim den merhumun hatrralarına hürmet ve ke- derli allemizin acrlarına bütün kalblerile iş tirak edenlere gazetenizle aleni şükranlarımı sunarım, Babası: Selim Otağa