5 Nisan 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 11

Üç ası HABER — Akşam postası rlık kadirga mızı harabiden kurtarmalıyız Kasaranın içinde ve dışında yapılan tahribat pek gaddlarane olmuştur 22 tunç plâkadan 211 fındık büyüklügündeki zümrütlerin, 'yalkutların ve lâillerin mühim bir kısmı aşırılmıştır En kıskanç bir dikkat ve alâkayâ kat kat lâyık olan bu eseri büyük bir titizlikle muhafaza altına almaya mecburuz Yazan: Nizamettin Nazif İstanbul müzelerinden birinde diin- | yada “şi ve benzeri bulunmıyan müfh- ia bir «ser Vardır ki zaman, bin çeri bir katil Bibi alabildiğine ona saldırmaktadır. ÜÇ asır evvelki Türki atlardaki N başına, ya N in güzşl san. iksek yaratıenığına baş. şahitlik ©debilen o vedü ki e dün ye denizcilik tarihinin ön bü. Mr Sayılan bu esap, padişah e lehmet devrinde Yayaldığı iddia sl eğ kadirgadır ki asarası yal ime Sünak şaheserleri ile değil rimrütler, yakutlar » mMurassadır, e : İmparatorluk devrinde yıkhanesinde cahil hanları de bırakılan bu lârllerle de saray ka- rın elin» Şaheser, ne bi yük ta. tanzimatı, » meşrutiyeti ve peni e devrini Epçirebilmiş ve al. e sarip edilmiş. olmasına rağ- men Yine bügüne bir Parçasını ulaş. Avcı Mehm, Sultanla "Tur den Üçüncü kadar gelip edi, büyük anası Kösem han'ı ve onların devrin- Selimin öldürüldüğü güne wi P Geçen padişahlarla saray halkını Boğazda, Haliçte ve Marmara” da gezdirmiş olan bu kâdirga, hiç süphesiz 1 Ahmed ve veziri Demnaâ İbrahim ile birlikte Sandabat devrini de yaşamıştır, Avcı Mehmet tarafından z t yaptırıldı. ği iddia edilen bu kadirganın Ücüneğ Murad tarafından yaptırılmış ol. ması akal daha yakmdır, Kasarasın <a zemin üzerine sedefle; “Haz Sultan Mehmed Han gazini; iy gizinin mü- ması tezyinatın hattâ kasa. | Avci Mehmet devrinde Yapılmış j addedilebilir; fa i n rim eski bir zamana Sint İddia a in aya kâfi bir ge Z Deli İbrahimden Üçüncü Selime ka ar süren devir sarayın else e Ea| n ayın 1 kapıldığı devirdir, Köne beri, baş atıp Turhan kadının ikmal etir.| diği Yenicami, Üçüncü Ahmed ai el nin ri ve üçüncü Gebacimi Selim za- m rn Melling'in Hatice wi ae İnde çalıştığı Bünlerde yaj yi wi ki üslü şeylerdir, Bu pi tidarı ele geçirenler h yaptı Di hem de bulduklarını ini di zevklerine uyg şlardır, B bur i, Tr. anun d ar, için Avcı Mehmndi Medin dın; taşıyan ka- Sonra gelenlerin dirgada kendisinden mut a k de mutlaka az sok izleri kalmiştır. bir devre u iddi i X bi dümenin Yekeye edebileceğimiz gi. teknenin kasar; oymaları da g LAXmda ve örtümde kaymağı yakın bir devreye, meselâ üçüncü Ah- »ya üçüncü Selime kolaylıkla iriz. Fakat bütün iiddizlar. eçerek Avcı Mehmed dev de yapıldığını kabul etmek dahi ka. gâya üç asırlık bir asalet teminine idir, Kasaranm içinde ve dışında yapılan tahribat maalesef pek gaddarane ol- İç tarafta enli bir kordelâ gi. m kenarlığını yapan yirmi plâkadan yirmi biri aşmmılmış ve bir tanesi kalmıştır. Şimdi “deniz müzesinin kasasında sakir oâln bu pi- lâka ne güzel bir talik kabartmadan mahrum kaldığımızı âcI #c1 İspat et- mektedir. Zamanında bu yirmi 'iki pi. Akada Peygamber . Muhammedin bir hadisi tam olarak okunabiliyormuş, Sayvanm iç sathımdaki diğer kısım. lar ise baştan başa bağa bir zemin ile kaplıdır. Daha şeffaf olabilmesi için altma altın varaklar konmuş olan bu bağa zeminin üstünde zamanm #anat- ârları sedef ve fildişi ile misilsiz hü. Altın, bağa üzerine göstermişlerdir. Bunlardan da bir kısmı çalınmıştır. Kalanların he- men hepsi acele öir tamire muhtaçtır. Hadis plâkalarınm boş kalan yerle- rinden ye Avcı M ed için yazılmış beyitlerie fildişi tezyinattan artan bü. tün satıh se İımdik Büyüklüğünde zümrüüer, yakutlar Ve Jâillerle mu. rassa bir haldedir. Fakat ne yaztktır ki bu taşların en büyükleri, en kıy metlileri hep aşırılmıştır. Hırsızların, namussuzların, alçakların hoyratlık ve haydutluklarmdan kasara sayvani. nın dışı d& mâsun kalmamıştır. “Kub- bel Sipihri,, tanzir eder gibi yıldızler ve semavi bürçlerle süslenmiş oaln bu “dış taraf,,.tan da sayısız kıymetli taşlar aşırılmıştır. Hırsızlar öyel in- safsızen hareket etmişlerdir ki bu bal ekseriyz kendilerinin de zararına ol. Fildişi tezyinattan biri daha... taşlar ve onlmanların yerleri gözüküyor.) i muş, çaldıkları ta ın dipleri 18kaça, larda kalmıştır. 40 metro uzul nişliğinde ve 2,40 m lan bu kadirga 24 ket edermiş. Beher kürekte üç kişi ça lıştığıma göre tam 144 kürekçisi var. mış. Kürekçileri Azrailin elinden kur. tarmak tabii wümkün Olsi Fakat 48 kürekten ancak bir kalmış olmasına ne buyr ulür? Bunun- lâ beraber bu suali ilk soran biz deği. | liz. Zira İhtifalci Ziya merhumun £ yıl evvel bu bi duyduğu isyanı kün olamaz. mesinin Türk milletinin ve Türk milli tarih ve milli san'at karştem en yüksek duygu ve şuuru gösterdiği bugünlerde dö den kalan eşsiz kadirga Üz? e va. tandaşlarımın umumi merhametini ve devletin yüksek himayesini davet et meyi bir gazeteci vazifesi sayr, devlet kakılmeş sadef tezyinat On yedinei asrın bu muhteşem eserin den arta kalanı zamanm'sinsi kemiri. şinden kurtarmak, Sanat ve tarih sev- gimizin öyle bü ük bir borcudür ki bunu artık ödemeye mecb: yorum. Mütehassıslarm bir ağızdan söyle. diklerine bakılırsa, şimdi, den zemizin hiç de mükemmel ol: irelerinden birinde mahfuz b bu eser bügünkü şartlara nihay ha 25 yıl göğüs gerebilir. Sonra ... olmıya mahkümdur. Halbuki en kıskanç bir dikkat ve alâkayı dahi kâf| addettirmiyecek de. recede yüksek bir mana ve kıymeti olan bu eser, Türk sanat ve m tini birçok bakım: büyük bir vesika: Dördüncü Mehmedin yedinci asırdaki Türk oy "Türk sedefçiliğinin, Ti mın, Türk nakkaşlığır citığının, Tü Türk kuyumculuğ yeciliğinin el ek riyle sa getirdikleri diğer meziye' mış olsak bile üç “Türk kakma» mwarangozluğu: Tikten artakalmı dahi paha biçile kabul etmemize İ sarası, Topkapı sarayındaki ? sakladığımız üç taht laka üst ilan bu kedirga rihine Ayasofyadan daha dır. Müsolini, Roma denizciliğinin bir Kasara sayvanının sikasını bulmak için Remi gölünü | İ kuruttu, Romalı sefih kayzer Kaligo. anın (*) orji galerilerini aradı; eline en kirik omurgalı iki leşi yaptığı arca masrafa değerli addetti. gar galibi Amiral Nelsonün ktori, İngilterede ancak hsına, Hindistana ve Süveyge bilen birinci sırf bir dikkat ve itina ile saklanmaktadır. Nelsonun öldüğü günün her Yıl dönümünde Viktorinin güvertesine merasimle çelenk konur, ve her yıl mektebi bitiren genç deniz zabitleri | donanma amişallığınm emrine girmez. | den önce bu kalyonun güvertesinde er saat şeref nöbeti beklerler. Hal. buki Lord Nelsonun kahramanlık ha. irasını bir tarafa bırakırsanız Vikto- | i bizim kadirganın yanmda Salıpaza- ımdaki kömürcü gemileri gibi kalır. Zamanımızda. bü; deniz devletle. | ri İüks transatlantikler yapmak illeti. xe tutuldular. Fransızların bir Nor- mandiyası, İngilizlerin bir kraliçe Ma. rileri, Almanların bir . Bremenleri ve İtalyanların bir, bilmem neleri var. Yarmdünyan'n &4 büyük turist mem- leketi olamaması için en ufak bir se- bep dahi bulamadığımız seyyahları kendi Yasitalariyle liman. larına taşımak ve sonra yine âyni Va- #ıtalarla memleketlerine iade etmek | arzusunu gösterince elbette bizim bay- rTağımız da böyle gemilörin gönderle. rinde dalgalanacaktır. Ama her saha- da eşsiz ve rakipsiz bir asalet göste- | ren Türkün bu kadirga ile ispat etti, ği yüksek denizci asa i artık hiç- bir millet ve devletin gösterebilmesi. | ne imkân yoktur. bize, eski dev minde Yun edilen İran Kleopatranm Antvwanı Tarsusa geldiği bindiği gemi, ve Bizans Vasilissası mukaddes İre- Kalımışta âşıklariyle mehtap sa- lar tarafından mağlüp hükümdermm gemisi, avlamak için yıldızlı bir göke Türkiyede İ fasına çıktığı galer bunların en muh teşem addedilenler!dir. İran hükümdarının gemisi ile Kieo. patranm gemisinde yelkenler ipekten, halatlar sırmadan, kürekler gümüşten ve wkarmozlar altındanmış. İren inde ise en fazla metkedilen ş lerin gümüş kaplı olmasıdır Çocukluğumda bir tarh bu bahi bize masal diğini v mamamız için hoçasmin verine söyle- — Olacak şey değil..; Tabit bunlar r ırmadır... İ liğini de hatırlarım, i Kadirga kasarasının hükümdara mahsws olan Şeref benzetilen kısmı Zavallı hocam! Elbette cekti. O devirde saray kayıkhanesinin bir köşesinde metruk duran bu muras. sa kadirgayı nereden gidip görebilir v8 ne olduğuna akıl erdirebilirdi! Halbuki şimdi, bir niz müzesine gitmesi, Kleopatra, mu» kâddes İren ve Dara gibi debdebeli hü. kümdarlar müyverrihlerin anesk hayallerinde tasarlanabilen gemilerin, Türk sânat tarihinin gösterdiği vesi- ka karşısında ne g#önük Kaldıklarmı anlamıya kâfidir. Kâfidir ama... Her dünyanın bu misilsiz hazinesini bizim Kasımpaşada rütubetli bir sundurma içinde hapsetmekte old rürse hayretinden m lur. Betbaht kadirga ortaçağda atılmış bir idam mehkümunu r maktadır. Mütehaasıslar tamirinin ni- olabilece- dış iyle diye vatarıdaşın de- kim gider de için hükümetin bu fedakârlık- nz. Bugünkü hali bir lâkaydi veya bir , ihmale de- gil, vaziyetin lâzımgelen makamlara iyice aksettirilemen olmasına ham. letmekteyiz. İhtifalci Ziya merhumun kaleminden çıkan (o satırlardaki rica imparatorluk hükümetlerinden bir cö- vap alamamıştı. Bizim hatırlatışımız, inanıyoruz ki Cumhuriyet Hüküme. tinden, her denizciyi, her artisti, ber Türkü minnettar edecek fiili bir cevap alacaktır, Burada şu cihetleri de teklif edece Beşiktaşta yanında 1 — Deniz müzesi için bir bina yapıl binada | hut binanın $ pılmalıdır 2. Kadrgayı şeklini ver cimemei; 3 Kad derken baştan baş camlardan yapılmış ne almalıyız. 4 — Şimdiki halde de, mit tamir ederken eski donatmayı ihmal | meğo gelenlerin kasaraya ç ların: temin etmeliyiz: Kadirg nından kasaraya uzanan merdiven der hal kaldırılmalıdır. Deniz müzemizin gözide ditektörü emekli korvet kaptanı Ke w bu son temenniye derkal fiili bir' ceva ceğini tahmin eğivorum Wisamerldin Nazif p vere, (*) Her şeyi mübah gören eğlen lere verilen ad. mevkii