4 Aralık 1935 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 9

ğ xğ_mmNUN — 1935 HABER — Akşam postası ——— YATSI | %Kelimenîn etimolojik şekli şu- () (2) (8) (4) (ÂAy 4- at - as -- 18) ; (1) Ay: Köktür. Burada “kuv- &, et, faaliyet” anlamlarr- adır, Vm(z) At: Kökün anlamlarını tem *eden, ona sahip olan unsurdur. _:") As: “at” unsurunun temsil î:ıü anlamların oldukça uzak bir haya intikalini gösterir ektir. (4) Iğ: Kendinden önceki &ö- “in anlamını tamamlıyan, tayin 'Eden ve onu isimlendiren ektir. hü(AYataıığ — Yatsı): Kuvvet, | Meket ve — faaliyetin — bizden î'ak]aştığımn ifadesidir; hare - İsizlik, sükünet bildirir. Ot; 1 — “Yatsı” ile “yatım, îşsmda ufak bir nüans vardır: Atsı” sözünden, kuvvet, hare - %?ht mefhumlarının uzaklaş- km_izanlıyoruz; fakat bunların hnı bitmiş, tükenmiş olduğu an- v ! yoktur. Bu işaret ettiğimiz Vhüansl göstermek için “yatmak” “SÜnü de analiz edelim: . ) 166) — (8) lll , 'Ylhnak: (ay 4-at 4-1ım —- ak) & (1) Ay: Köktür. Burada doğ - ,adaf_l doğruya “bitmek, nihayete d;m[ak, kesilmek” anlamlarında- Ü. * ]_] | Wz(?) At? Burada ektir. Bildiği - |a gibi kökteki mananm olmuş Uğunu bildirir. 3) ım: Kök manasının olmuş * %' u kendinde - tecelli etti - bir unsurdur. İ Lîtı(,:ğıü: Ektir. Sözün anlamını tir lar, tayin eder ve isimlen- — “(:ıtımak — yatmak): Kuvvet, |ha t, hareket, faaliyet bitmiş ol- | ., Peticesi yaprlan hareketi ifade . şğ“t: 2 — “Yatsı” kelimesinin e- "qln“lojik ve semantik bakrmın - analizini yaparken gökün i - ettiği anlamların kayboldü- İ ıı&'f ve nihayet kelimenin sükü- p Hade ettiğini kaydetmiştik. | adtsı” kelimesi “yatışı(H-mak)” Mmayni mana ile dilimizde | aktadır. Y“iııııuı_k — Sükün bulmak de- Ektir, ' Not; 3 — “Yatsı” kelimesinde k“lî ettiğimiz gibi kuvvet ve ta- kelimmefkudiyetîni gösteren Türk bi elerinden kolayca hatırlıya- €ğimiz bir ikisini daha gös - İk n ve bu kelimelerin etimolo- %şeıüllerini “yatsı” kelimesinin İ v,gl“İik şekliyle alt alta yaza- Ş 4 'y L (1) (2) (8) () D ” Yatsı: (ay--at4-as4-ığ) f_ * Aydaşık: (ay--ad--aş--ık) "R;A-N“: (ay--adA-aşı- .) k'hî Üç kelimenin kökleri birdir; a bq_ de ayni anlamdadırlar: Kuv | fv takat. hareket.Kökten sonraki ti d“E”) ekinin rolünü bildiği: lı;ıı d;e Sön ek olan (V. -- g“k”) d * rolleri K &mâ eri malümdur 1di kelimeleri son fonetik şe- le okuyalım: DU ÜMter zz İzah olundu. ” — ULUS'un dil yazıları - Türk dilinin - orijinalitesini gösteren analiz p Sibi, ondan sonraki (V. - s) hS — Âciz, zaifülbün - HI. Aydaş — Mariz, zaifülbünye A & & UYUMAK Kelimenin etimolojik şekli şu- dur: (1) 5) () (uy 4- um -- ak) (1) Uy: Bitmek, tükenmek (ha- reket, kuvvet, faaliyet, akıl mef- humları) (2) Um: Kökün mefhumunul| kendinde tecelli ettiren bir unsur- (3) Ak: İşte bu manayı tamam- lryan, muayyen kılan ve isimlen: diren ektir. (Uyumak) — Kuvvet, faaliyet, düşünce mefhumlarmı kaybetmiş olmak ve yahut onların bizden u- zaklaşıp kaybolmuş olması halini ifade eder. Kelimede “uzaklaşıp kaybol - mak” mefhumu sarihtir. Not: 1 — “Uzaklaşıp kaybol - mak,, anlamında ayni kategoriden başka Türk sözleri de vardır: I. — Uyakma — Gurüp (2)1 I. — Ayakmak — Gurup et- mek (83)1 H, — Uyhu — Hâp (41 IV. — Uyku — Hâp (6) V. —Uyuk — — Hayal, haya- let, râkit (6) VI. — Uyunmak — Sâkin olmak VIL — Uyuntu — Faaliyetten mahrum VI — Uyur — Nâim (81 Not: 2 — Pekarski'nin Yakut sözü vardır. Bunu “uğtuyt” şeklinde de yazar. Kelimenin ba- şındaki kökün “uğ — uy” olduğu meydandadır. Bu kök “uyku' ke- limesindeki “uy” un kendisidir. (Uğtuğt, uğtuyt) — Uyumaya yatırmak, uyutmak, uyumak im - kânmı vermek, birinin uyumasını mucip olmak, ninni söyliyerek u- yutmak; söndürmek. Not: 3 — (Uyumak) kelimesin- de kök olan “uy” işaretinin Yakut dilinde “ah' şekli vardır. Anlamı “durmak, birdenbire kesilmek, v. s.” dir. İnsan uyku haline gelince âde- ta sersem olur. Yakutlar bu anla- mrı ifade için “ah-mah” derler ki bunu da “ahmak, sersem, kendini ahmaklığa vurma” anlamlarında kullanırlar. Arapça zannolunan “ahmak” kelimesinin de orijini budur. YOK Kelimenin etimolojik sekli: (D (2) (Ay -& ok) (1) Ay: — Köktür. “Uzaklaş- mak, bitmek, nihayete varmak, kesilmek” (2) Ok: — Ektir. Kökün maha- sını tamamlar, anlatır, ifade eder. Yok: Düşünülen herhangi bir|' süje ve objenin, düşünenlerin mu- hitinden uzakta olduğunu, hazır bulunmadığını ifade eder bir söz- Yok — Mağdum (9) Yokamak — Nihan olmak (10)1 Yokatmak—Helâk etmek (11) Not — Yakut lehçesinde kon- sonlar arasında daima vukua gel- mekte olan tebadüllerden bir ha- | Meşhur Macar oyuncusu Sarosiye Italyanlar G600,000 liret veriyorlar Ferenc Saros klübünden Maca:- ların meşhur merkez muhacimi Sarosi'ye İtalyanların Anbrosi aus takımı kendisine geçmesi için 600 bin liret teklif etmiştir. Sarosi bu yağlı teklifi reddet- miş ve hiç bir zaman sevdiği mem- leketi ve klübünden ayrılâamıyaca- ğını cevaben bildirmiştir. Macar fedrasyonu bu müstesna oyuncu dan mahrum kalmaması için elin den gelen her türlü fedakârlıktan çekinmemektedir. imgilterede lik maçları Sunderland Elân başta gidiyor Bir hayli ilerlemiş olan İngilte- re lik maçlarında Sunderland elân başta gitmektedir. Arsenal da va- ziyeti gün geçtikçe bir parça da- ha düzeltmektedir. Son yaptığı maçta gene d - O galip gelmietir. Aston Villa tasnifte hâlâ so- nuncu gelmektedir. Yeni aldığı iki oyuncu ile'kendini toplaması ve vaziyetini düzeltmesi ihtimali kuv vetli görülmektedir. Eskrimde Fransa Belçik — berabere kaldilar Fransa ile Belçika arasında ya- pılan 1skrim müsabakalarında, tarafeyn dörder galibiyet kazana- rak berabere kalmışlardır. tırayı kaydettikten sonra, bahis mevzularımızdan, “yat”, “yat - mak” sözüne döneceğiz. Yakut dilinde şu konsonlar bi- ribirinin yerini tutar: y-—s — &... “Sıt” (yıt): yat, cat, yatmak, u- zanmak”; “Sıttiktâ: birine yastık vermek”; “Sıttıktan: herhangi bir şeyi yastık yerine kullanmak, başının altına bir şey koymak.” —— * * Çok malüm ve anlamları her Türk için besbelli olan şu bir kaç öz Türkçe kelimenin analizi, hize açık olarak gösteriyor ki, Türk di- li, Türk dimağmın tam teşekkül ve inkişafından sonra düşünülerek kurulmuş adademik, sungi bir dil değildir. Türk dili, Türk dimağı kadar tabifdir. Türk dili, Türk di. mağı ve jenisi kadar lojiktir, yük- sektir. Türk dilinin en küçük bir morfemi, Türkün tabiatı tetkikten aldığı en büyük mefhumun ifade- sidir, (1) Pekarski: Yakut Dili Lügati (2) Radlof. IV. “Uygur ve Çağatay lehçeleri” ; Bursadaki Kuran tercü - mesi, — z " (3) Çağatay Lügati. | - | (4) Radlof. I. “Âzeri lehçesi” İ(5) Kamusu Türki; Radlof. I. “Te- leüt, Altay, Kırgız, Karakırgız, Şart lTehçeleri” ; (67 Ahterii Kebir; Dinavü Lügati.it. Türk. a : (7) Dinavü Lügat-it-Türk, (8) Türk Dili Lügati, -(9) Kamusu Türki (10) Radlof. TII, “Osmanlı ve Çağa. tay lehçeleri” - (11) İstanbuldaki Uygurca Kuran tercümesi. Romanyalı sporcular dün Türkiyenin en eski kulübü olan Ga- latasarayın 30 uncu yıldönümü — için hazırlanmış ölan program, sosyete te- masları dolayısile geri brrakılmıştır. Müteaddit spor temasları ile kutlula nacak olan bu yıldönümünün ilk spor teması, önümüzdeki cumartesi, Gala- tasarayın Taksim stadında Romanya- nın en ta.;ımmtş takımlarından Triko- lorla karşılaşmasile yapılmış olacak - tır. Dün şehrimize 16 kişilik bir kafile vapurdan indikten sonra ile gelen Romen takımı, bu sabah. da Taksim stadımda bir antrenman yap- nuştır.' — ' Bu takım, Galatasarayın son se - yahatinde — Galatasarayı 4,1 yendiği için bu maçın çok çetin olacağı mu - hakkaktır. Galatasaray kulübü yıldönümü te. maslarını tamamlamak için, Baharda bir Macar takımile futbo!, Romen ta- kımile atletizm, güreş ve yazın da de. 'niz sporları temasları yapacaktır. Bu arada Garden Parti verilecektir. Beyoğlu Halkevinin büyük yürüyüşü. Halkevi - Kilyos - Halkevi Düuğcılik yürüyücülük " kulübü, esas mesleki yürüyüş olan bu teşkilât 19— 1—936 pazar günü — müsabakasına en büyük ehemmiyeti vermektedir. Haf . tada iki kere munfazam yürüyüş id - manı yapanlar arasında Eşrefi, Amc. rikalı Kızıl Luisi, Hikmeti, Nejatı, Kaynarı, Blumbergi görmek mümkün dür. İşte bunlar hep birer yol yıldı - zıdır. Vali Mühiddin Üstündağın kıy- metli dağcıları kulüplerine şerefli bir gün yaşatacaklarına inanç getirmek lâzımdır. Diğer taraftan Beyoğlu halkeyvi at- letleri direktör Naili Meranın elinde sıkı bir idman üzerinde tutuluyorlar. Bu idman büsbütün başka bir çerçe - ve dahilinde alıştırılıyor, — yürüyüşe esas olan muayyen jimnastik hareket- leri yapıyor, , haftada iki kere hafif kros ve bir kere yürüyüş yaparak ha. zırlanıyorlar. Takım sene başında bir ' hafta Uludağında kalarak son hazır- lığını yapacaktır. Beyoğlu halkevinin Uludağınmda İz. tanbul su sporları kulübile bulusaca- ğı şimdiden söylenebilir. Bay Ekrem Rüştü çoktandır halkevinin iupasma göz dikmiş olacak ki her hafta mun. * tazam yürüyüşlerle takıma azami mu kavemeti aşılamağa çalışıyor. Bay Yusuf Ziyanın Güneşi. Orada- da hazırlanıyorlar, Fakat Riza Mak. suda ikinci adam olarak — yürüyecek kimdir? Gün görecek netice seçecek. Muhendis mektebi, Alman mektebi, T.Y.Y.K. Altınordu, bunlarda çok e& saslı olarak hazırlanmaktadır. Fakat hiç şüphe yok ki Barkohba — külübü grup olarak en kesif bitirişi yapacak. tır. Beyoğlu spot - ktlübünden - Bil, Ondan da bahsetmeden geçemiyece - ğim, On sarı siyahlının başında ge « lecek bu yürüyücüden çok yüksek ne- tice beklemek doğru olur. Şimdi son dakika dağcılık yürüyücülük kulübü - ne ulusal bir Alman. yürüyücüsünün yazıldığını işitiyoruz. Bu adam kim - dir.? Galipler kim olacak? Kat'iyetle bir şey söylenemez.. Fakat kırmızı Lu. is, Bir doksanlık. Eşref, Bil halkevin- " den Steşeviç, Muhsin, Tevfik, ve Mü. hendisten Sadık arasında çekişme eş- siz olacaktır. Yasıyan görür. Münazaalı bir Tutbol Milânda İtalyanlar ile beynelmilel futbol kupası maçını yapan ve 2.2 ye berabere kalan Macar takımı avdetin- de hususi mahiyette olmak üzere İs. viçre milli takımı ile bir müsabaka yapmıştır. Maç geceleyin elektrik zi- yası altında oynanmıştır. Maça kazanacaklarından emin ola- rak büyük bir itimatla çıkan Macar - lar İsviçrelilerin ümit edilmedik mu- kavemeti karşısında — şaşırmışlar ve çok sert oynamağa — başlamışlardır. Halk Macarları ıslıklamıştır. Oyun da bu yüzden çığırından çıkmıştır. Bu münazaalı maçın diğer cihet - lerden de kayda değer bir çok husu . siyetleri olmuştur. Evvelâ maç kırk dakikadan 80 dakika oynanmışstır. Sa- niyen Macarlar münavebe ile 16 oyun. maçı cu oynatmışlardır. Birinci deyrenin 24 ncü dakikasında Macarlar ilk gollerini yapmışlardır. Devrenin 32 inci dakikasında İstanbul da oyununu gördüğümüz AÂvrupanın yegâne gözlükle top oynıyan oyuncu- su Servette'den Kielholz İsviçrelilerin müsavatı temin eden gölünü yapmış - tır. Birinci devre bu suretle bir bire bitmiştir. İkinci devreye Macarlar beş öyun- cularını değiştirerek çıkmışlardır. Ve muhakkak galibiyeti elde etmek için çok sert ve favullü oynamışlardır. Bu devrede İsviçrelilerin iki oyuncusü is. karta edilmiştir. Neticede —Macarlar ikiye karşı beş gol ile galip gelmiş - lerdirama — İsviçre debu — oyunları ile hiçbir iyi intıba bırakmanışlardır. eei S eeei N ğ in $ seiğilelkl » AY AA aa d