19 Ekim 1935 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

Suikast teşebbüsü Kamutayda AH Saib nasıl ittiham edildi? Kendini nasıl müdafaa etti? Nasıl tevkif olundu? Sulkast teşebbüsü Kamutayda Ulu önderimiz Büyük Atamrza suikast yapmak için Suriyeden memleketimize geçen beş imi çete ile ilgili görüldüğünden dola-| yı Urfa saylavı Ali Saibin teşri! masuniyetinin kaldırılması için hükümetin bir tezkere ile Kamu: taya müracaat ettiğini, adliye vel teşkilâtı esasiye encümenlerinden mürekkep ihzari encümenin dün sabah toplanarak Ali Saibi dinle- diğini ve Ali Saibin Ankara muha. birimize sözlerini dün birinci tab» mızda vermiştik, Geç vakit çıkan ikinci tab'ımız- da da Kamutaym #aaton beşte toplanarak ihzari encümenin maz batasmm okunduğunu ve reye ko- man mazbatarım kabul olunduğu! Du, Ali Saibin Kamutay kürsüsün-) deki beyanatını ve kendisinin tev- kif edilmek üzere olduğunu yaz- mıştık. i Kamutayda geçen günkü celse. yi bütün okuyucularımıza tam ola- rak vermek için müzaketeyi et- rafiyle yazıyoruz: Kamutay dün saat on beşte Ha- sarın başkanlığında toplanmış- tir. Celse açılınca muhtelit encü- menin reisi Bursa saylavı Refet kiirsüye çıkarak şunları söylemiş- Ür; «— Hükümetçe yapılmakta olan tahkikat dolayısiyle arkadaşlar. dan birinin teşrii masuniyetinin kaldırılması hakkında (o müşterek encümenin mazbatası vardır. Bu mazbatanın bugünkü ruznameye alınmasmı rica ederim. Bu teklif reye konulmuş, encü- menin mazbatası okunmak üzere saat on yedide bir celse açılması. na karar verilmiştir. Saat on ye- dide celse açılınca şu mazbata o- kunmuştur: Mazbata “Reisicümur Atatürke suikast yapmak için aralarında gizlice itifak ederek silâhlı cemiyet teşkil etmekten maznun Yahya ve arka- daşları hakkında yapıları tahkikat arasmda Urfa saylavı Ali Saip Ursavaşın da bu gizli ittifakta eli bulunduğu ve suikast için Türki- yeye gelen adamları sevk ve idare etmeği taahhüt ettiği anlaşılmak- ta olduğundan hakkmda kanuni takibat yapabilmek için teşrii ma- suniyetinin ref'i (OBaşvekâletin 17-10-935 tarihli ve 2744 numaralı tezkeresiyle talep edilmesi üzerine bu baptaki evrak mubtelit encü. mene tevdi kılınmakla dahili ni- zamnamenin 187 ci maddesi hük- müne tevfikan bu evrak (tetkik edilmek üzere ihzari encümne ve- rildi. Thzari encümenin tahkikatı ve Ali Saip Ursavaşm İstimaı netice- si olarak tanzim eylediği mazbata- da ifadeleri alınmış olanlarm söy. lediklerinin bulâsasma göre: Suriyede Cumur reisi Atatürke bir suikast yapılması kararlaştırı| mış ve Yahya ile dört (arkadaşı tabanca ve bomba ile silâhlandırı- larak bu işi yapmağa memur edil. miş ve Halebden bir (otomobille olan suikastın ne suretle yapılaca ğmı mebus Ali Saip (O Ursavaşm idare edeceği yazılmıştır. Şu hale nazaran Ali Saibe atıf ve isnat olunan suçun mahiye- ti Türk ceza kanununun bu bap! taki hükümlerine göre teşkilâtı e- sasiye kanununun 12 inci maddesi ne muvafık görülmüş olduğundan dahili nizamnamenin 180 inci maddesine tevfikan teşrii masw niyetinin ref'ine encümenimizce de karar verildi., Mazbata okunduktan sonra Ali Saip kürsüye gelmiş ve kendisini şöyle müdafaa etmiştir: — On yedi senedenberi bu güne kadar ve şimdi bü (o kürsüye çıktığım ana kadar birçok iyilikle- rini gördüğüm ve kendisine can. dan bağlı bulunmak aşkmı taşıdı- ğım Atatürke yapılmakta olan bir suikasta maatteessüf müfteriler benim de adımı karıştırmışlar. Bir aydanberi ben bu elim rstırabın al. tmda eziliyordum. Dündenbri çok müsterihim. Gerek benim masu- niyetimin kaldırılmasını teklif e den Adliye Bakanlığma ve gerek bu teklifi kabul eden encümene candan teşekkür ederim. Benbu işte, bu iftirayı meydana çıkara rak karşmıza ve Büyük Atatürkün karşısma sevginize lâyık bir arka- daşınız olraak çıkarağım. ( Inşalalh ve candan dileriz sesleri) Arkadaşlar! Ben bunu bir ömit olarak söylemiyorum İçten gelen! bir inan, bir karar, ve kati kanaat-| le ifade ediyorum Aziz arkadaş. lar; benim reislerimize büyük aş- kım vardır Yalnız İsmet İnönün. den bir şey rica Oedeceğim Ben adliye tahkikatmı kâfi görmüyo- rum (Kendisi bizzat Obununla meşgul olsun. Ben onun çok iyi- liğini gördüm. Onun için rica edi- yorum ki bu işide iyice tahkik etsin. Ceyhandan Suriyeye giden adamlar bu işi yaptılar. Bunlar vakiyle bana iftira etmişlerdi. Ev. rakları bugün Dahiliye Vekâletin- de mazbuttur. İsmet İnönüne hak kımı helâl etmem. oo Bunu bizzat tahkik etsinler. Çünkü bu işte yal nız adliye tahkikatı kâfi gelmez. ken Atatürk bana yazdığı telgrafta İsmet İnönü! Hayatım kıldan ince, kılıçtan keskin bir köprünün! üstündedir. Haksızlığa uğradım. Sen bana vaktile çok lütufta bu- İ landun. Bunu da oyapacaksın, Senden bunu da isterim.,, Ali Salbin müda'aası Ali Saip mütarekenin kara gün- lerinden Atatürke inanışmdan ve damarındaki temiz Türk kanmdan bahsettikten sonra sözlerine şöyle devam etti: “— 17 senedir beni bugüne ka- dar karşmıza temiz bir arkadaş o- larak getiren, şimdi de gene bir ka rar halinde geleceğini size iddia ettiren kuvvet arkadaşlar dama- rımdaki Türk kanıdır. Arkadaş. lar; bazı insafsız hasımlarım za- man zaman bana Türk olmadığım isnadmda bulundular ve hâlâ da bulunuyorlar. ; Arkadaşlar; ben babadan ana-| hududa yakım bir yere gönderilmiş| dan Türküm, katıksız Türk oğlu. oldukları ve yapılması tasarlanmış! yum, Hiç bir Çerkesle alâka yok tur. On yedi sene evelki yüzbaşı Ali Saibi, şimdi memleketin he men hemen tanımıyan evlâdı yök. Şerefim var. Atatürkün sayesin de şerefim var, itibarım var, mevsi kilim var, adrm var, toprağım var, tarihte adm var, ve ayni zamanda dört tane evlâdım var ki bir teki- nin kılını dünyaya değişmem. Na. sıl olur da ben bunlarm (hepsini Çerkes Etem gibi bir haine; ken- disini uşak diye kabul etmiyece ğim tahsili yok, terbiyesi yok, şe- refi yok bir haine vatan hâini bir adama, ben bunlarm hepsini feda edeceğim? Elli yaşma girmiş, saçmı bu yol da ağartmış bir adam için; bumu dört yaşmda bir çocuğa söyleseler güler, nedir beni buna sevkeden kuvvet? Çerkes Etem başıma ge- çecek, ben onun emrine gi- receğim. Beni (yaratan ada- mı ben öldüreceğim? Ar kadaşlar, hükümet © vazifesini yapmıştır. Eğer hükümet bunu duyduğu zaman benim çiftliğimi, evimi taharri etmeseydi ve benim hakkımda bu takibatı yapmasay- dı emin olunuz ki ben hükümete teşekkür edecek yerde tenkit eder. dim. Çok hassas bulunmak 1&. zımdır. Bu hayat, memleket ve vatan içindir. Bundan bir ay evel evim araştırılırken gene hükümet. ten büyük âlicenaplık gördüm. E- ğer dünyada vefakârlığm manası| varsa Şükrü Kayanın dar bir za- manda bana gösterdiği arkadaşlı- ği unutmak kabil değildir. Arkadaşlar, bu hâdise bana iki şey tebarüz ettirdi. Seksen yaşın. daki anamın eşyaları aranıyor On beş yaşındaki çocuğumun cebleri aranıyor Artık ben anamın oda- giremiyorum. Çocuğumun yüzüne bakamıyorum. Adana va-i lisi Tevfik Hâdi anamı bir dakika bırakmadı. İlk teselli (o haberini bana o gönderdi, anam ona: “Ben vatanperver bir çocuk doğurdum, tahkik edin, tetkik edin, görecek- siniz, onun alnmı ak bulacaksmız,, demiştir.. O sırada ben istmap içindey- “Sana itimadım büyük,, demiştir. Arkadaşlar bu iki itimattan birisi | beni doğurandan, diğeri de bu in-| kılâp içinde yaratan adamdan ge- liyor Bu iki itimatbenim için şereflerin en büyüğüdür. Bundan sonra mazbata reye konulmuş, eller kaldırılarak maz- bata kabul edilmiştir. Urfa sayla- vi Saip de kendisine rey verenler arasında idi. Ruznamede başka görüşülecek madde olmadığından celse tatil dilmiştir. AVI Salb tevkif edildi Ali Satbin teşrii masuniyetinin Kamutayca kaldırıldığı saat on se- kizde Kamutay başkanı tarafın- dan acele bir tezkere ile Başbakan lığa bildirilmiştir. Ali Saip Ka- mutaydan evine telefon etmiş, li | Suikast teşebbüsü PM MM SAM 19 İLKTEŞRİN — 1935 Nasıl hazırlandı? Nasıl keşfedildi? Sulkasi nerede hazırlandı? Büyük Önder Atatürk'e karşı alçakça hazırlanan sükast tertiba- tını kimin idare ettiği ve bu mel'- unca teşebbüsün nasıl yapılacağı bakkında aldığımız yeni malüma» tr yazıyoruz: Suriyede bulunan Çerkez Et hemle Reşit kardeşler ve bâzı hem paları bir cemiyet kurmuşlardır. Türk vatanma hiyanetleri sayıla. mıyacak derecede çok olan yüz el- Hilikler listesine dahil bulunan Çer kez Ethem ile diğer hainlerin kur dukları bu cemiyetin gayesi, Tür- kiyeyi yeni baştan yaratan ve hür topraklarında Mesut yasadığımız bu yurdun her vatandaşma ken- disini candan sevdiren Ulu Önde rimiz Atatürk'e bir suikast tertip etmektir. Bu cemiyet mensupları mel'un maksatlarına karar (verdikten sonra bu işi yapmak üzere adam aramışlar ve bulmuşlardır. Bulunan adamın ismi Yahya- dır. Para kazanmak Için midir? Yahya cenup hududuna yakm köylerde çobanlık ve rençkerlik e- derek geçinmektedir. Bir sene ev vel nişanlanan Yahya parası ol- madığı için evlenememiştir. Suri- yede para kazanmak için hududu geçmeye karar vermiş, Suriyenin Yunanistanda Kondilis kendini nasıl anlatıyor ? Atina, 18 — Başbakan Kondi- lis dün akşam basın üyelerini kar ' bul ederek şu sözleri söylemiştir: bul ederek şu sözleri söylemiştir: “Memleketin kurulması işleri üzerinde yürüyoruz. Ben, tali ve kader eseri olmıyarak Yunanista- nm en yüksek makamına iriştim. Çok dalgalı olan hayatım ulusa! işlerle temevvüç etmelidir.,, Atina, 18 — Emniyet umum müdürü azledilmiş ve 28 komü - nist memleketten sürülmüştür. Or duda geniş değişmeler yapılmak- tadır. Almanların yeni tahtelbahirleri “Deyli Herald,, da okunmuş- tar: Bu yıl, 250 şer ton hacınmda 21 Alman tahtelbahiri denize in- dirilmiştir ve Baltık denizinde bu- Tunuyorlar. Bu havadis, Almanyanm yeni harp gemilerinin bir listesini ve- ren “Alman deniz gazetesi,, inde çıkmıştır. Tahtelbahirlerin yapılması ilk defa geçen mart ayında ilân edil mişti. ei dsl yaln lek kl kei eğe HABER istanbulun en çok satılâri bakiki akşam gaZdtesiçlir Ne verönler'kâr ederleti ALİ Kl <a m ların: görürler,,, dedikten sonra hakkında verilen kararı ailesine doğruca adliyeye gitmiştir. Adli- bildirmiş ve: “dün gece hiç uyu. yede kısa bir isticvaptan sonrai mamıştım. Bu gece müsterih uyu. hakkında tevkif kararı verilmiş ve! yacağım. Mecliste vaziyeti uzun otomobille Cebeci tevkifhanesine uzadıya anlattım, Müfteriler ceza-| götürülmüştür, birkaç şehrinde bir müddet dolsf tıktan sonra Çerkez Ethemle t# nışmıştır. Bu hain adam, Suriyede iş . yan bu akılsız ve beyinsiz a konuşmuş, kendisine bol para 8 detmiş, yanma birkaç adam di ha vereceğini söyliyerek eni mıştır. Türkiyede bir de saylavın be dilerine müzaheret edeceği söyl nince Yahya bu işin kolay olac ğını tahmin etmiş, Çerkez Etbö min yanma vereceği adamlarla si nışmıştır. Silâhlar, bombalar... Birkaç görüşme sonunda Y: yk yanın yanında dört kişinin gitme si kararlaşmış ve her birin beheri on kurşun alan otuz şarjör lü beş tabanca verilmiştir. Otomob'lle hududu geçtiler Bu silâhlardan başka her adama birer bomba verilmiş bir gün beş kişi bir otemebille lis hududundan Türkiyeye gi mişler ve doğruca Maraşa gitmi lerdir. Suikastçılardan Yahya bir için birkaç gün arkadaşlarında” ayrılmış, diğerleri Andrin | na bağlı Günledir köyünde Ü: yirin evinde misafir olmuşlardır.” Üzeyirin evinde ... 1 Diğer bir habere göre de Ya! ya da Üzeyirin evine gitmiş, fak birkaç gün için ayrılmıştır. Yahya ve arkadaşları H. ten ayrılırlarken Çerkez Ethemi şunları söylediği, Yahyamın 1: ları arasındadır. “Korkmayın Orada bizim Ali Saib var, o idare edecektir.,, Ethem, eski bir Jandarma ç* vuşu olan Üzeyire bir de mekti gnödermiştir. Yahya, Üzeyirin bancıst değildir. Zira yanında b” müddet çırak olarak çalışmıştı Üzeyir, meytubu okuduktan #or suikastçılarla da görüşmüş, fak* endişeli bir şekilde karşılamıştır. * Ali Salb Ismi karışıyor ğ Uzeyir bunlara: “Ben Ali Sait le görüşürüm. Siz bir müddet i© ortadan kaybolunuz,, diyor. w ” yanım iddiasma göre, Üzeyir, A” Saibi buluyor, olanı biteni anla yor. Şimdi mevkuflar arasmö.. bulunan eski çavuş ifadesinde. çi i Snibin kendisine: Va — “Sen bu işe ne bir daha gelirlerse onları bans tir!,, dediğini söylemiş, Ali Sai “Bu işi neden yapıyorsun?,, sorunca da Ali Saib şöyle verdiğini iddia etmiştir: — Ne oldum sanki? Sadeff mebus oldum. Benim dışarda K#” mış arkadaşlarım var ti Üzeyirin Mbarı Üzeyir köye dönünce dört ya kastçıyı savuşmuş buluyor. si günü de Yahya çıkıp ge tdebirleri de göz önüne alan yir derhal köyünün mensup ll diyor. Yahyayr yakalattırıyor- gi yandan diğer suikastçrlar on iki kişi daha yakalanarak A” karaya götürülüyor. evvelâ hiç birşey söy! fakat ikinci sorguda olanı Hükümetin son günlerde ui lunduğu jandarma karakolunt a ğe müdürü karada sorguya an y tamamiyle anlatmıştır.