2 Mayıs 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 9

2 Mayıs 1939 Londra'daki müzakereler Jngiliz kabinesi Sovyetlerin teklifini tetkik ediyor [BastaraH 1 inct sahttedei berlayn, Sovyetler Birliği hükumetile müzakerelere devam edilmekte olduğunu, ancak şimdiki halde bu babda fazla birşey söyliyemiyeceğinden dolayı müteessir bulunduğunu beyan etmiştir. Attlee'ye cevab veren Çemberlayn, Sovyet Rusyadan birtakım teklifler alınmış olduğunun ve istişarelere devam edil mekte bulunduğunun doğru olduğunu ka bul etmiştir. Başvekil, tedricen ilerlemekte olan bu müzakereler hakkında tafsilâta girişme nin çok müşkül olduğunu söylemiş v < şöyle demiştir: « Bu mesele, bizim hükumetimiz den başka diğer hükumetlerin de nazar itibare almması suretile mevzuubahs e dilmesi lâzım gelen bir meseledir.» matuf beynelmilel müzakerelerin vazi yetini tetkik edecektir. İngiltere hükumeti, Londra konferan smı müteakıb Filistinde takib edeceği si yaseti izah edecek olan beyaz kitabı he nüz neşretmektedir. Söylendiğine göre, konferansın muvaf fakiyetsizlikle neticelenmesi üzerine baş lıyan müzakereler bütün ihtilâflı nokta larm hiç olmazsa muvakkaten halledile ceği ümidini tevlid etmiştir. Filistin hâdiseleri | Erkeksiz köy Yugoslavyada Galiçnik köyünde bütün erkekler, senede on bir ay uzak ve yabancı memleketlerde çahşıyorlar Yugoslavyada Galiçnik diye anılan köy «erkeksiz köy» diye tanmmıştır. Bu köyün bu suretle meşhur olmasmın sebebi, köyün bütün erkeklerinin senenin on bir aymda köyden çok uzak yerlerde, hatta başka memleket ve kıt'alarda çalışmalarıdır. Avrupada, Afrikanm şimal sahillerinde, küçük Asyada ve Amerikada iş bulan bu erkekler, köylerine senede bir defa döner, bir ay kalır ve tekrar giderler. Dülger, heykeltraş, oymacı, mimar ve saire muhtelif şekillerde çaîışmakla para kazanan erkekler, köyde yapayalnız yaşıyan kanlanna her ay mııntazaman para yollarlar. Galiçnik köyünde hiç erkek yok mudur? Bir erkek vardır, fakat bu, papastır. Bir erkek de köyün muhtandır ki, ihtiyardır. Daha birkaç erkek de hep yaşlı kimseler olduğuna göre, bunlar erkekten sayılmıyorlar ve Galiçnik'e «erkeksiz köy» denilmesi yerinde savJıycr. Senede bir ay müstesna olmak üzere, bütün sene dışarılarda gezen erkekler, yaşlanınca köyde yerleşir, kanları ve çocukları arasında yaşarlar. Galiçnik'e uzak şehirden gelen berber de, senede bir defa köye ayak basar. Ev ev dolaşır, saç keser, braş eder. Çünkü, erkekler köylerine dönmüş bulunııyorlar ve genc, ihtiyar herkes için bir yortu olan Petrof günü yakmdır; bu, oraca en büyük yortu günüdür. Bugün, «erkeksiz köy» de düğün, dernek günü olmak üzere bellenmiştir. Versay sarayında, Budapeşte köprülerinde, Viyanada Stefan büyük kilisesinde, Bükreş Krallık saraylannda iş gören adamlar, ya güveydirler, yahud da düğün davetlileri ara.<mdadırlar. Mahallî kıyafetine göre süslenen güvey, duvakla örtünen gelin, tek çiftl°n ibaret değildir; evlenmek imkânı ancak senenin bir ayında mümkün olabildiğinden, evlenecekler bu fırsatı kaçırmaziar. Filistine gönderilen Beyaz kitab Sovyetlerin teklifleri Londra I (a.a.) Sovyet teklifleri bu sabahki gazetelerin başmakalelerinin mevzuunu teşkil etmektedir. Bu makalelerde, sureti umumiyede, Sovyetlerin aşağıdaki tekliflerde bulundulan kaydedilmektedir: 1. Sovyetler Birliği, Fransa ve îngiltere arasında bir garanti teatisi, Kahirede cereyan eden 2. Sovyetlerin îngiltere ve Fransa ta müzakereler rafmdan Polonya ve Romanyaya verilen Londra 1 (a.a.) Londra gazetelegarantiye iştirakleri, 3. Fransız îngiliz garantilerinin Lit rine göre, Filistin meselesi hakkında K vanya, Letonya ve Estonyaya da teşmili, hirede cereyan eden müzakereler Filis 4. Hollanda, Belçika ve îsviçreye ve tinin komşuları tarafından kabul edilebi" lecek bir plân tesisine müncer olmuştur. rilen garantilere Sovyetlerin iştiraki. Bu hususta sıkı bir ketumiyet muhafaBu sistemin tahakkuk etmesi ümidini za edilmekte olmakla beraber, Deyli izhar etmekle beraber, Dailıi Telegraph gazetesi, başhca zaafın, mes'uliyetin yal Telgraf gazetesinin Kahireden aldığı manız bazı memleketlere inhisar ettirilme lumata nazaran, plân başhca dört maddeeinde olduğunu yazmaktadır. Meselâ, în yi ihtiva etmektedir: 1 Filistinde kargaşahklar nihayet giltere ile Fransa, Yunanistana yaptık'.an taahhüdü ifa etmek mecburiyetinde kal bulur bulmaz, müşavirleri îngiliz olan dıklan takdirde Polonya ne yapacaktT? muvakkat bir hükumet teşkili, 2 Her türlü emlâk ve arazi satışi" NeıCs Chronicle şöyle yazıyor: «Sovyet hükumetinin cesaretle ortaya nin kontrolu, attığı yabancı plânm amelî bir tesir icra 3 Yahudi muhaceretinin, yahudi edebilmesi için derhal siyasî ve askerî nüfusu hiçbir suretle bütün nüfusun üçle görüşmelerine başlamak lâzımdır.» birini geçmemek şartile, önümüzdeki beş Daily Mail gazetesine göre, sulh cep yıl içinde 75 bine tahdidi. hesi ancak kendisini meydana getirmiş 4 Yeni bir kanunu esasi tanzimi olan ideale müstenıden teşekkül edebilir. çın üç sene sonra bir müessesan meclisi Bu ideal, milletleri taarruza karşı koru nin içtimaa davet edilmesi. mak ve onlara istedikleri hükumet şeklini Gazeteler, îngiliz nazırlarının bugüntemin etmekten ibarettir. İdeolojik mes*kü kabine toplantısında Filistin meselesüe Jelerin bu ideal için bir mâni teşkil etmemeşgul olacaklarını bildiriyorlar. rme hiçbir zaman müsaade etmemelıdir. Deyli Telgraf gazetesinin siyasî muIngilterenin de Sovyetler Birliğine karşı habiri, hükumetin Filistin meselesi için bir neticeleri şimdiden tahmin edilemiyecek an önce bir Modüs Vivendi bulmak aro'.an taahhüdlere girişmemesi lâzımdır. zusunda olduğunu yazıyor. İktısadi ve malî vaziyet New Chronicle gazetesinin siyasî muLondra 1 (a.a.) Kısmî seferberli abiri, hükumetin en geç çarşamba günü ğin devamı neticesinde hasıl olan iktısadî bu husustaki kat'î siyasetini tesbit edeceve malî vaziyetin uzun müddet devam ini ve o zaman bir beyaz kitab neşre etmesi ihtimaline mebni iktısadcılarh dileceğini bildiriyor. maliyeciler, demokrasilere, bu vaziyeti Balkanlar hakkında bir sual karşılamak imkânını vermeğe çalışmakLondra 1 (a.a.) Bugün Avam katadırlar. Demokrasilerin, ya totaliter devletler marasında, îngilterenin Balkanlan her tarafmdan tatbik edilen otarşik metodları ürlü taarruza karşı himayeye ve Bulgatamamile kabul etmeleri, yanud da iktı istanın istediği Dobruca ile Ege deni sadiyatlarını yarı seferberlik vaziyette ya zinde bir mahrec meselesüe meşgul olup şıyabilecek şekilde canlandırmalan lâ olmıyacağı sualine cevab veren Çemberayn bu meselelerin alâkadar memleketzımdır. er arasında müzakere yolile halledilmesi Birinci şık, Fransız îngiliz Ameriâzım geleceğini söylemiştir. kan ittifakını muhik gösteren hürriyet Bu memleketlerden birinin daha şimbağını tahrib edeceği için mahzurludur. İkinci şık ise, üç memleketin yalnız si diden Ingilterenin tavassutuna müracaat yasî mevcudlarını değil .endüstri ve ti edip etmiyeceği sualine karşı da Çembercaretlerinin de inkisafmı tarsin etmek su ayn istizahcıdan bu suali tahrirî olarak retile, mukadderatlanna olan emniyeti 'apmasmı rica etmiştir. tarsin etmek meselesini ortaya atmağa Fransada endişe mi? inhisar etmektedir. Paris 1 (a.a.) Stefani: Deniz mehafilinde, Alman . îngiliz Bu plânda, kredi seferberliği şeklinde. üç memlekette mevcud dünya altın ye nlaşmasının feshi ciddî endişeleri mucib kununun yüzde 85 inin kullanılması der 3İmaktadır. piş edilmektedir. Filhakika, bu anlaşmanm feshi üzerîıe 1917 deniz tabiyesinin avdet edebileFilistin meselesi Londra 1 (a.a.) Emin bir mem eği düşünülüyor. Mezkur tarihte Alman badan bildirildiğine göre, îngiliz kabinesi denizaltı gemileri Fransız ve İngiliz vayarın toplanarak, Filistin meselesini, as jurlarını ağır zayiata uğratmış ve hatta kerî mükellefiyetin tatbikı için ittihaz e )ir aralık onların zaferlerini bile tehlikedilecek tedbirleri, Hitler'in nutkunun ne /e düşürmüştü. Bugün ise Almanya daha ticesini ve bir tecavüz tehdidi altmda kal imdiden o zamankine nisbetle hissedilir ması muhtemel olan devletlerden müte derecede daha kuvvetli bir denizaltı filo" şekkil emniyet sistemini takviye etmege una malik bulunmaktadır. Kudüs 1 (a.a.) İngiltere hükumeti Filistin hükumetine yakında halledilmes beklenen Filistin meselesinin bütün ihti lâflı noktalarının ne suretle halledileceği ni bildiren bir beyaz kitab göndermiştir Beyaz kitabm metni, büyük bir ihtimal le yarın neşredilecektir. Bununla beraber, memleketin vaziyet henüz karışıktır. Dün vukua gelen 4 suı kasd neticesinde iki kişi ölmüş ve iki kiş de ağır surette yaralanmıştır. Kudüste Arab lideri Nashasibi'nin akrabasmdan biri bir suikasdden kurtulmuş ve polis tarafından meydana çıkarılan mütecaviz, ağır surette yaralanmıştır. Erkeksiz Galiçnik köyünde kocalanna tekrar sağhkla kavuşmak için kilisede dua eden kadınlar Düğünde en az birkaç çift bir arada göriilür. Erkeklerin Galiçnik'te bulunduldari müddetçe, her gün, her gece eğlenilir. Çalgı, şarkı, dans, kahkaha, hulâsa köyü çm çın öttüren bir canlılıktır, hemen hiç fasıla verilmeden sürer. Geceleri köyün muhtelif yerlerinde ateşler yak'.lır, danslar ateş etrafında yapılır, kadın, erkek, çoluk çocuk elele tutuşup hoplar, zıplarlar. Sonra, ay sonu gelince, artık veda zamanıdır; ta bir sene sonra tekrar buluşmak üzere vedalaşılır. «Erkeksiz köy» ün kadmlan, kocalarına sağl'k, selâmetle tekrar kavuşmak için kiliede toplanır .dualannı teker teker ve hep bir ağızdan göke yükseltirler! Fılistindeki huzursuzluk ehemmiyetli ehemmiyetsiz bir takım hâdiselerle hergün tezahür etmektedir. Şamdaki muhabir arkadaşımızm gönderdıği yuka. rıdaki iki resim bu hâdiselerden şayani dikkat iki intıbadır. Üstte: Kudüs yakınında Arab çeteleri demiryolunu bombalamışlar ve bir katann eşya dolu vagonlarını birbirine geçirmişlerdir. Aşağıda: Hayfa civarında bir petrol borusu berhava edilmiştir. 1 mayıs bayramı [Ba$tarafı 1 inct sahıjede] Hitler, ikinci nutkunu öğle zamanı imparatorluk sarayınm önünde ve nasyonal" sosyalsit partisi azasının karşısında söy emiştir. Mumaileyh bolşevizmi, ilkbahar bayramı olan 1 mayısın hakikî manasını de ğiştirmiş olmakla itham etmiştir. Sınıf mücadelelerini, demokrat iktısadcılarını /e münevverlerini tenkid etmiştir. Hitler, •nüttehid Almanyanın mevcudiyetine lü" um gösteren hayatî saha nazariyesini müdafaa etmiştir. Hatib, ecnebi gazetelerinin iddialarına rağmen sulha karşı olan sağlılığını teyid etmiş, nasyonal sosya lizmin vücude getirdiği eseri methederek Almanyayı bütün vasıtalara müracaat ederek silâhlandırdığını söylemiştir. Hitller, Alman milletini ittihada da et etmiş, aramızda ittihad olmazsa maholuruz, demiştir. Eski nesillerin memnuiyetsizliğile istihza ederek onlara genclr i misal olarak göstermiştir. Hitler, Alman zimamdarlarının fikrî seviyelerinden takdirle bahsetmiş, diğer zimamdarları arbi istemekle itham etmiştir. Beynelmilel matbuatm yalanlarından ahseden hatib, netice olarak beynelmilel arantilerden ziyade garb istihkâmlarına üvendiğini sövlemi'tir. Yabancı propâgandaya karşı IBaşmakaleden devam] leketlerden tahsısat aldıklarını, ortadan kaldırılmaları icab ettiğini iddia edip duruyorlar. Bu arada bazı yahudi gazetelerinin vaziyeti çok karışık görünüyor. Pariste «Alliance Juive», «îndependance Juive» gibi doğrudan doğruya beynelmilel yahudi menfaatlerini korumak gayesile çıkan, fakat bu kararnameden sonra dışarı ile alâkasını keserek yalnız Fransız yahudilerinin parasile çalışmaya devam edecek olan gazetelerin vaziyeti ne olacak? Bunlar ve diğer propaganda vasıtaları yabancı memleketlerden aldıklan tahsisatı kesmekle kararnamenin hükümlerinden kurtulmuş oluyorlar. O halde Fransa, senelerdenberi içini kemiren ve front populaire hâdisesile patlak veren içtimaî derdden nasıl kurtulacak? Yabancı propagandası yapmak için mutlaka dışarısı ile temas halinde mi bulunmak icab eder? Ayni işi, kanunun yakahyamıyacağı bir kalıba bürünerek, sinsi sinsi yapmak mümkün değıl mi? Birinci Neşriyat Kongresi bugün Ankarada toplanıyor tekniği bakımından, her iki manada Türk san'atı keyfiyet itibarile büyük bir te rakki eseri göstermiş olsa da, bunun daha iyisini yapmak arzusu bu yoldaki isteklerimizi tahakkuk ettirecek esash bir programın hazırlanmasında ancak bizi teşvik edici bir amil oluyor. Tamamlanmamış bulduğumuz ve yarın için daha mükemmelini yapmağa var irademizle karar aldığımız memleket iş lerini, bütün yüksek emellerimizin yüce şahsında toplandığını görmekle bahtiyar olduğumuz Millî Şef îsmet înönünün emrinde ve devrinde gerçekleştirmek ve başarmak, bizim için saadet verici bir gaye, bütün varlığımıza yayılmış bir imandır. Nazi bayramı r Bafrada Çocuk Esirgeme Kurumu çalışmaları ı Berlin 1 (a.a.) Alman kültür odaı tarafından tertib edilen 1 mayıs senelik Nazi bayramı bu sabah Berlin operasmda merasimle açılmıştır. Merasime, Hitler, yüksek Alman şah" iyetleri, Teleki, Csaky, Roma valisi rens Colonna ve İtalya sefiri iştirak etişlerdir. m Dr. Göbbels, bir nutuk söyliyerek nazi ejiminin Alman kültürünün inkişafı ve ükselmesi için sarfettikleri gayretlerden ahsetmiştir. Mumaileyh demokrat devletleri şid etle tenkid etmiştir. Göbbels, hulâsa olarak demiştir ki: « Biz inhitat halinde bulunan bu !emokratlardan hiçbir ders, hiçbir nasihat :abul etmiyoruz. Onların ahlâk prensiperi bizi ancak güldürebiliyor.» Fransada Bafra (Hususî) Şehrimizde mekteblere devam eden fakir ve kimsesiz ma Valisi Prens Colonna ve Balilla'IarHitler Münih'e gidiyor 150 çocuğa. her vıl olduğu gibi bu yü da sıcak öğle yemeği verilmektedır. Berlin 1 (a.a.) Hitîer Münih'e Macar gencliğinin bir heyeti huzurunÇocuk Esirgeme Kurumunun bu hayırlı çalışmalarına Bafra halkı candan bir gitmek üzere bu akşam Berlinden ayrıl a yapılmıştır. alâka gÖstermektedir. Gönderdığim resim, yavrularımızı yemek masası baShirach, 132,000 genc erkek ve kıza mıştır. şında gÖstermektedir. Paris 1 (a.a.) Uzun senelerdenbe" i ilk defa olarak bütün Fransada 1 ma 'îsta normal surette çalışılmaktadır. Buna ebeb, beynelmilel vaziyet dolayısile her rih eylemiştir. Nihayet Hitler de bir nutuk söy1;vetürlü merasim ve tezahüratı ilga için amele sendikalan tarafından ittihaz edilmiş rek, Almanyaya hayatî haklarm reddettiği bir devre nihayet veren nasyonal soslan karardır. yalizm eserini medhetmiş ve: Hitler gencliğinin tezahüratı « Buna kat'î surette siz nihayet veBerlin 1 (a.a.) Hitler gencliğinin mutad tezahüratı bugün Olimpiyad stad receksiniz» demiştir. Führer, dahilî ayrılıklara nihayet veyomunda yapılmıştır. Şenlikler; Hitler, rerek, Alman milletini yetiştiren millî genclik teşkilâtı reisi Shirach, Gübbe's, Macar Nazırlan Teleki ve Csaky, Ro sosyalist terbiyesini sena ile anlatmıstır. (Baştarafı 1 inct sahttedt) memlekette derhal tatbikına geçilmesi inkılâb tarıhımizin en mühım safhalanndan biri olmuştur. Türk cemiyetini, ilerlemeğe engel hertürlü bağlardan koparıp kurtarmış olan Ebedî Şefimiz Atatürkü, milletine ettiği hizmet ve iyiliklerin en önde gelenlerinden birini bu mevzuda yapmış olmak vesilesile de anmağı millî bir vazife bilirim. Asırlar ve asırlar irfan ni metinden Türk milletini güç istifade ettirmekte en tesirli amillerden biri olmuş bulunan eski harfleri bırakıp rasyonel ve tatbikatile daha kolay bir harf sistemi koymak ve medenî vasıfların ilki olan okur yazarhk davasım Türkler için kö künden halletmek hareketinin başmda, gene Onu gördük. Ebedî Şef, ayni zamanda Türklerin, Ebedî Başöğretmenidir. Bütün yüreğimizie bağlı olduğumuz İşte, son zamanlarda endişe ile halli hatırasına sevgi, saygı ve mınnetlerimizi aranan muamma! tekrar etmek benim için bir zevk, fakat Bana kalırsa bu muammayı kanun ve hazın bir zevk oluyor. ya kararname maddelerile halletmeğe tnkılâbın eseri imkân yoktur. Propaganda öyle sinsi bir Biraz sonra içerı girdiginiz zaman, yılandır ki, giremiyeceği bir delik tasav Onun başladığı ve Millî Şefimiz büyük vur edilemez. Onu ancak, uyanık bir va İsmet înönünün saısılmaz bir inan ve yotan bekçisinin kanun ve kararname tanı rulmaz bir irade ile, diğer bütün işlerde mıyan, mahmuzlu topuğu ezebilir. olduğu gibi parlak bir surette tahakkuk Mademki maksad hürriyeti öldürmek ettirdiği bu inkılâbın yaşıyan eserlerini değil, bilâkis onun hayatmı kurtarmaktır; göreceksiniz. 10 yıl içinde resmî, hususî o halde bu uğurda alınacak tedbirlerin kurumların, devletin ve şahsın teşebbüshepsi meşru ve mukaddes sayılmak icab lerile basılmış kitablar, mecmualar, ga eder. Tehlike zamanlarında, bir hürriyet zeteler gözünüzü alacak ve etninim ki âşıkının kanun harici yumruğu, herhangi göğüslerinizi iftiharla dolduracaktır. Habir makamın kanununa dayanan âciz ha yalinizde yapacağınız küçük mukayeseler bile, benim bu tahminimde aldanmadığıreketlerine şüphesiz tercih edilir. Fransadaki kararnamelerin kâfi netice mı gösterecektir. Dün bizim okuduğu veremedikleri görüldüğü zaman Başve muz elifbelerle bugün Türk çocuğuna okil Daladier'nin başka yolda tedbirler kuttuğumuz alfabeler, dün millete ve efkârıumumiyeye verdiğimiz gazeteler ve arayacağı beklenmesin. NADtR NADI mecmualarla bugün takdim ettiklerimiz, umumiyetle dün basılan kitablarla bugün hitaben söylediği nutukta, Führerin îıa basılmış olanlar.... Bunları birkaç dakika raretli bir senasını yapmış, Göbbels, di sonra gözlerinizle gördüğünüz vakit hağer memleket genclikleri de Hitlerci fi yalinizde yaptığınız mukayeselenn hakikirlerden mülhem olmak suretile demok katte nekadar yerinde olduğu meydana rasilere galebe çalabilecekleri fikrini tes çıkacaktır. Onun sözü Onun, daima hahrınıda tuttuğum şu sözünü bir kere daha huzurunuzda tek rar edeceğim: «Yüksek, medenî, ileri bir millet olmak davası oyuncak mıdır?» Medenî bir millet olmak davasında ve medeniyette ilerletnek iddiasmda bulunduğumuza göre, Millî Şefimizin bu sözünü her sahada olduğu gibi kültür alanında da tahakkuk ettirmek ödevindeyiz. Bu hızla ve bu ımanla çahşmak, ya pılanların daha iyısinı yapmak azminde ve kararındayız. Onun için, şimdi göreceğinizden daha olgun ve zengin bir millî neşriyat takdim etmek vadini, lutfen davetimize icabet buyurmanızm bir şükranı olarak kabul etmenizi bilhassa rica ederim.» Bir istatistiğe göre... Başvekil, beraberinde İngiliz sefiri olduğu halde sergiyi gezerken Hasan Ali Yücel tarafından izahat verildı. Sergide görülen bir istatistike göre, harf inkılâbının başladığı 1929 senesin den 1933 senesıne kadar 6280 eser neşredilmiştir. 934 te 1486, 935 te 1618, 936 da 1929, 937 de 2223, 938 de 2520 eser ki, 10 sene zarfında cem'an 16,080 yeni eser basılmıştır. Bu şayani Esaslt program dikkat sergi, üç hafta müddetle acık buTürk inkılâbı, buyük Türk tarihinin lundurulacaktır. Sergide bir de okum* hiçbir safhasında tesadüf edilmiyen bir odası vardır. sür'at ve isabetle, başladığı her işte muvaffak oldu. Bunun en büyük sebebi, mŞiddetli bir zelzele kılâbcı ruhunun çok şey istemesi, çok şey yapmağa teşebbüs etmesi, fakat memle Vaşington 1 (a.a.) George Town ket hizmetlerinde yaptıklarile asla ken Universitesinın sismografı, dün, şiddetli dini yeter bulmamasıdır. Bu on sene içe bir zelzele kaydetmiştir. Zelzele, saat risinde basılmış her nevi eserlerin yeku 3,15 da Greenvich saati başlamn ve nu ihmal edilmez bir kernmiyet teşkil et saat 8 e kadar devam etmiştir. Zelzemekle beraber, derhal ifade etmeliyim ki nin merkez üstü 13,840 kilometre UZE.ICiçimizi rahat ettirmiş ve bizi doyurmus de ta ve ağlebi ihtimal Çin denizi civarında ğildir. Hatta yazıcıhk, basım ve kitab