2 Ekim 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

2 nci sahifede: Siyasî îcmal 5 inci sahifede: Bir gezintiden notlar Ali Kâmi Akyüz, Ava ve avcılığa dair Bedri Zîya Aktuna. 6 ncı sahifede: İranda üç ay Murad Sertoğlu, Spor. 7 nci sahifede: Sinema, Mükâfat değil, ruhî ceza Aslan Tufan. Bugün 12 sahife V. j jfll umhuri f lspanyadaki kanlı boğa döğüşünün son safhası ! 4450 Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: îstanbul, No 245 GUITI3 2 BirÎElCİ*İ6Şrfll 1 9 3 6 Telefon: Başmuharrlr ve evi: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa tosmı 24299 . 24290 J SancakTürklerinin protestosu Iskenderun meselesinde Sözü ayağa / Düşürmemek lâzımdır u vazife birinci olarak Fransa ve Tiırkiye üzerindedir, onlardan sonra ıstıklâhni kazanmağa hazırlanan Surıye de ayni vazife ıle mükellef olduğunu şımdıden ve bütün ehemmiyetıle takdir etmiş olmak mevkiindedir. Suriyeye bir istıklâl başlangıcı vermek istıyen Paris müzakerelennde pek haklı intızarlanmıza rağmen Iskenderun ve Antakya havalisı için hiçbir karar alınmamış olduğunu gördüğümüz zaman Türk efkân umurniyesi bundan tabiatile miıteessir oldu, ve bu efkân umumiyeye tercüman olan Türk matbuatı vaziyeti, haiz olduğu ciddiyet ve ehemmiyetle mevzuu bahsetti. Türk efkârının îskenderun ve havalisine aid bu alâkası hududun ötetarafmda, sanki bugünden yanna bu havaliyi istirdada gidiyormuşuz gibi, ipsiz sapsız mukabeleler ve hatta yersiz yurdsuz tehdidler davet etmış oldu. Eğer hâdiseler kendi cereyanlanna bırakılacak olursa Iskenderun ve Antakya taraflarında şimdiye kadar başıboş hareket etmeği kendilerine şiar edinmiş olan bazı müfrit Suriye rıasyonalistlerinin oradaki mazlum ırktaşlarımızdan hmc çıkarmağa kadar gitmek cür'etini gösterecekleri bütün sarahatile anlaşılmış bulunuyor. Ağızlarından çıkam kulakları işitmiyen bazı Suriye gazetelerinin İskenderun ve havalisi Türkleri üzerinde umumî bir kıtal hailesini düşünmskle kalmıyarak bunu açıkça yazmağa kadar ileri gitmiş olduklarını hayretle gördük. Anlaşıhyor ki söz ayağa düşmek yoluna dökülmüştür. En fena ihtilâtlan doğurmak istidadında olan bu vaziyet üzerine mes'ul hükumetlerin nazan dikkatlerini celtbetmek vazifemizdir. İtikadımızca Iskenderun Antakya havalisi Türklerinin vaziyeti birdenbire çok ileri bir müstaceliyet kazanmış bulunmaktadır. Mesele esasmda nekadar basitse o kadar sarihtır de. Bız, Fransa ile akdettiğımız bir muahede mucıbince İskenderun Antakya Türklerinı ancak kendilerine temin olunan muhtarıyet haklarına dayanarak .nillî hudud harıcinde bırakmağa muvafakat etmiştik. Bu muhtariyet muahedenamesi şimdiye kadar hakkile tatbık olunmadı, ve oraya aid bütün şikâyetlerimiz hep vadü vaidlerle geçiştirılegeldi. Biz vaziyette şöyle bir garabet göriiyorduk: Fransa taahhüdünü ifa etmiyecek bir devlet sayılamazdı, ve hiçbir zaman üzerine aldığı vazifeleri ifadan imtına edecek bir tavır da göstermiyordu. Fakat ayni memleket gahba kendi çocuklanndan müstemleke idaresine gidenlere meram anlatmakta zorluk çekıyordu. Filhakika Suriyedekı Fransız memurlan orada kendi devlet merkezlerine de pek ehemmiyet vermiyen serbazane hareketlerde bulunuyorlar ve idareye daha çok kendi inisyativlerini kanstmyorlardı. Biz Suriyede vazife görmeğe gelen Fransızlar arasında eşkiya ile ve kaçakçılarla kolkola gezerek samimî dostluk yapan tipler gördük. Resmî ve medenî Fransadan böyle hareketler ve onları yaptıracak emirler sadır olabileceği hiçbir vakit akhmızdan dahi gecmemiştir. Fransa, meram anlatamadığı kendi memurlanna karsı her nedense şiddetli hareket etmek yolunu da tutamıyordu. Nihayet bunu da anlıyor, fakat akıbet Fransanın ahden bağlı bulundueu vecibelerin yerine getirr leceğinden hiçbir vakit ümidimizi kesmiyerek bekliyorduk. Suriyedeki Fransız mandası yerine Suriye ile Fransa arasında Suriyeye bir istiklâl başlangıcı temin edecek bir ittifak muahedesi müzakereleri başladığı zaman Fransaya bütün bir nezaketle taahhüdlerini hatırlatarak bu müzakereler esnasında tskenderun Antakya Türklerinin muhtariyet haklarına hakıkî tahakkuk yeri verilmesi lâzım geldiğini söylemiş Danzig davası da sona erîyor! Londra 1 (A.A.) M. Lesterin Dan zıgden geri çağı rılmasma dair olan karar için burada «Danzig vaziyeti nın maalesef ıcabatından olan bir mu vazaadır» deniyor. Maamafıh bu mü nasebetle, Nazile M. Lester rın her türliı müfrid tecavüzlerine karşı koymanın ancak Polonyanm harcı olduğu, zira müessir müdahale vasıtalarına yalnız onun* malik bulunduğu ıddia edılmektedir. Şark seyahatinden sonra Cemiyeti komi«Antakya Türkleri, bir sürü gibi Milletlergeri alınıyor seri Suriyelilerin idaresine verilemez !» Başvekil Ismet Inönü dün Ankaraya döndü 1 • Sancak Türkleri meb'usan intihabına da iştirak etmemeğe karar verdiler Antakyalıların şükran ve alâkası Iskenderun Antakya ve havalisi meselesinin ehemmiyetle münakaşa edıldıği bugünlerde aziz kardeşlerimizin şahsî ziyaretlerinden başka pek çok telgraf ve mektub da alıyoruz. Ana vatanm ve millî matbuatın hassasiyetine teşekkür eden muhterem Antakya Türklerine biz de şükranlanmıa sunarken müşterek hakkın temin edileceğine emin olarak neticeye intizar etmelerini dileriz. Antakya 1 (Sureti mahsusada gön derdiğimiz arkadaşımızdan) Sancak Türkleri Suriye meb'usan intihabına iştirak etmemek kararını vermişlerdir. Sancak halk mümessillerinin imzalarile Su * riye fevkalâde komiserine çekilen bir telgraf ta hulâsaten şöyle denilmektedir: «Muhtariyet için on beş yıldanberi Muallimlerin tayin ve tahvilleri Liste, mekteblere ve alâkadarlara tebliğ edildi Antakyada buyuk tarihî kıı/metl haiz Boyacı camıi ve şehrin gorünuşü sürüp giden feryadımız dinlenmedi. Haklanmıza hürmet edilmesini hakkın bütün kuvvetile bekliyor, sancağımızın bir sürü gibi Suriyelilerin idaresine verilmesi teşebbüsünü şiddetle protesto ediyoruz. Bu protestomuzun Türkiyei Fransa ve Milletler Cemiyetine bildirilmesini diliyor U Z .» HAKVERDt Maarif Vekâleti bu sene muallim kadrolannda esaslı tadilât yapmış ilk, ortamekteblerle lise muallimleri arasında birçok yeni tayin ve tahviller yapmıştır. Bu tahvil ve tayinler, mekteblere ve alâkadarlara tebliğ edilmiştir. Yeni tayin ve tahvil listesini neşrediyoruz: Lise muallimleri arasında Yüksek Muallim mektebinden mezun Ekrem Trabzon fizik muallimliği staji yerliğine, Beykoz ortamekteb tarih coğrafya stajiyerliğine Hüceste, Usküdar ıkinci ortamekteb fransızca yardımcı muallimliğine Emine Ismet, Kabataş erkek lısesi resim stajiyerliğine Ratıb Tahir, Pişçi ve Eczacı mektebi fızik muallimi Kâzun Haydarpaşa lisesi fızık mual * limliğine, Eskişehir lisesi edebiyat muallimi ve lise dırektörü Samih Vefa lisesi edebiyat mualhmliğine, Tekirdağ orta mektebi musiki muallimi Naile Belkıs Kumkapı ortamektebi musiki muallımlı ğine, îzmir kız lisesi tabhye stajiyeri Sabiha Fatih ortamektebi fen bilgisı staji yerliğine, Usküdar Kız San'at mektebi lArkası Sa. 8 sutun 5 te] Ankara 1 (Hususî muhabirimiz den, Telefonla) Başvekil Ismet Inönü bu akşam Ankaraya gelmiş, istas yonda birçok zevat ve kalabalık bir halk kütlesi tarafındar karşılanmıştır. Başvekilin beşuş çeh resi bu seyahatin den çok memnun kaldığını belli edi yordu. Karsta tetkikler yapan Iktısad ve Maliye Vekilleri de Erzuruma gidiyorlar Burada söylen Başvekil İsmet Inonunün, Kayseri kombınasını yapılırken diğine göre îsmet tetkik ettiği sırada almmış resimlerinden*. Inönü bir kaç gün zarfında garb vilâyetlerinde de kısa bir yonda da kalabalık bir halk tarafından karşılanmıştır. seyahat yapacaktır. Başvekil Kayseri kombinasınt gezdi Başvekil, Kayseri dokuma kombinaKayseri 1 (Hususî muhabirimizden, sını gezerek, üç saat süren tettelefonla) Elâzizden dönen Başba kikatta bulunmuşlar ve her hususkan Ismet Inönü bugün saat 9,20 de ta malumat almışlardır. Bu tetkikKayseriyi teşrif etmişlerdir. Başbakan ten sonra, Başvekil şerefine Kayseri Aih Vilâyet hududunda Kayseri Valisi, istas[Arkası Sa. 3 sutun 5 te] Fransız frangının ucuzlayışına göre İhracat işlerinde birçok kârımız olacak. İspanya parası da düşürülüvor Dünya malî işlerinin takib ettiği yo lun değişmesinden mütevellid akisler devam etmektedir. Gerek bu harekete uyan, gerek uymıyan memleketler intıbak veya müdafaa için yeni yeni tedbirler almaktadırlar. Ankara ve Istanbulda da bu vadide hummalı bir faaliyet hüküm sür mektedir. Dün de bu çalışmaların birçok tezahürleri görülmüştür. Nakid tşleri Umum Miidürü geldi Avrupada yapılacak ticaret anlaşmaları için Iktısad Vekâleti Müsteşarı Fa!k Kurtoğlunun riyasetindeki heyetle Av rupaya gitmiş olan Maliye Vekâleti Nakid îşleri Umum Müdürü Halid Nazmi Kişmir para işlerinin nezaket kesbetmesi üzerine heyetten ayrılarak derhal şehrimize gelmiştir. Londradan dönerken gerek Londra, gerek Pariste mevcud va ziyeti tetkik eden Nakid İşleri Umum Müdürü dün İstanbul borsasına gelerek meşgul olmuş ve buradaki vaziyeti de tctkik etmiştir. Halid Nazminin borsaya şelişinden pek az sonra Borsa komiseri Ih Meşhud cürümler Kanunun ilk tatbikatı Dün, yeni mahkemeler de işe başladı ve şehrimizde bir günde 40 davaya bakıldı Meşhud cürümler kanununun tatbi katına dünden itıbaren başlanmıştır. Bu yüzden dün Adliyede faaliyet birdenbire artmış ve halktan birçok meraklılar suç üzerinde yakalananlann muhakemelerinde hazır bulunmuşlardır. Dün sabah saat 7 den itibaren mer kezde dördüncü asliye mahkemesile, ü • çüncü sulh ceza mahkemesi, ve Beyoğlunda üçüncü sul^ ceza mahkemesi sırf meşhud cürümler kanununa dahil olacak vak'alan muhakeme etmek üzere nöbet almışlardır. Müddeiumumî muavini Hikmet Sonel de ağırceza mahkemesi yamndaki 2 nci tetkik bürosu odasında yanmda stajiyer hâkim Handan olduğu halde yeni işine başlamıştır. İlk garib müracaat Dün, Müddeiumumıhğe meşhud cü rüm olarak gelen ilk müracaat çok tuhaf ÎArkası Sa. 8 sütun 3 te] Yeni bir çıbanbaşı daha çıkıyor! Macaristan, Silâhları Bırakma Komisyonuna iştirakten imtina ediyor Cenevre 1 (A. A.) Milletler Cemiyeti asamblesi, bu sabah M. Sa vedra Lamasın riyasetinde toplan mıştır. Macar delegesi M. Tanzos, Ma caristanın silâhları bırakma komisyo nunun üçüncü ko mitesinin mesaisi ne iştiraki kabul et Başvekâletten çekimemekte olduğunu leceği söylenen beyan etmiştir. General Gömböş M. Lozano, Kolombiya M. Vasconcellos, Portekiz M. Urena, Dominik lArkası Sa, 8 sütun 4 te] Madride doğru Milliyetçiler hükumet merkezine 40 kilometro yaklaştılar. General Franko millî hükumet reisliğine tayin edildi Madrid 1 (A. A.) Hükumet kuvvetleri Huesca civannda mühim bir mevzi olan Monte Aragonu işgal et mişlerdir. Bu esnada, ellerine 413 esir, 2 top, birçok mitralyöz ve mü himmat geçmiştir. Şimdi hükumet çiler Huescaya hâkim mevziler işgal etmektedir. Madrid halkt kaçıyor Paris 1 (A.A.)Paris Soir gazetesinin haber ver dığine göre, Madrid halkı ve hassaten milis asker lerinin evlâd ve ayali, asilerin yakında taarruz etmeleri ihtimaline mebni seh ri terketmektedir Ier. Son kanunu kabul eden Fransız Âyan mechsınden bir gorunuş san Rifat ta borsada kendisine mülâki olmuştur. Kambiyo nrurakıbları Fuad, Vedad ve Salıhin de iştirakile biraz sonra bir toplantı yapılmış, mevcud vaziyet ve Avrupaya gideceklere verilecek para işi gözden geçirilmiştif. lArkası Sa. 8 sütun 1 de] IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIIIMIIMIMMIIIIIII1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIHIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIIIIIII Türk Dili üzerinde TETKİKLER Bir beytin GüneşDil metoduna göre tahlili Arak derpiş lâzım bezmi meyde nuşi sahhaye Ki zira fuyedir revnak veren yoktu hamraya lık, kuvvet, hayat, şetaret, renk, boX Fuye Bu kelimeye muhtelif dillerin lugat kitablarında verilen manalar çoktur. Türk dili bu manaların hepsini izah edebilecek elemanlarla doludur. Ancak biz burada yalnız fuye kelimesinin, fconumuz olan şiirdeki manasını anlamakla iktifa edeceğiz; ve bu manayı araştırırken ne kendimizi, ne de okuyucularımızı yoracak ve en sonra gene müphemiyetler içinde bırakacak yollara sapmıyarak doğ rudan doğruya Güneş Dil teorisi metodile davayı halle çalışacağız. Kiyefte güreş ve bisiklette kazandık Fakat Atinada Rumenler bizi 2 puvan daha geçtiler Kiyef 1 (Hususî) Bu sabah yapılan bisiklet müsabakasmda Türk takımı büyük bir varlık göstererek hem takım, hem de ferd itibarile birinciliği kazan lArkası Sa. 3 sutun 3 tel Yazan: Ismail Müştak Mayakon 4 ya (B, f tebadülü ile) uf: anakök anlamını kendinde tecelli ve tecessüm ettiren prensipal köktür. uğuf ki son morfolojik şeklile uftur, anakök anlamı işte bundadır. uy: Manayı tamamlandırıp isim lendiren bir unsurdur. ağ: Buraya kadar dil unsurlarının ifade ettiği mana da bir süje veya objeye delâlet eder. Bu tahlile göre fuye esas ^arlık, kuvvet, hayat, şetarettir. Ispanya millî hükumet reısı General Franko Not Konumuz olan şiirde fuye Güneş Dil metodile kelimenin ason Büyük âlimimiz üstad; profesor M. vaziyeti gosterir harita suretinde yazılı bulunan kelimenin Fuad Köprülünün bu mühim yazısı nalizi şöyledir: General Franko millî reisi bizim lehçemizde ve diğer bazı feh bugün resmen millî hükumet reisliğine nı bugün 3 üncü sahifemizde ohu~ fuye: ug + af f uy + ağ Burgos 1 (A.A.) Millî müdafaa tayin etmiştir. yunuz. YUNUS NADt uğ: anaköktür. güneş ve onun çelerde kullanılmakta olan şekli iof hükumeti, General Francisco Francoyu [Arkast Sa. 8 sütun 4 te] LArkası Sa. 3 sutun 6 da] mefhumlarından parlaklık, esas var[Lutjen sahifeyi çetlrinlz]' r Antakyada Tiirklere aid bir tılsım