11 Mart 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

Cumhuriyet CUMHURİYET in HIKAYESI Hayat bir komedidir! Babam Hayır! Necdetle ev lenemezsin, evlenmiyeceksin. Ben Görürüz. Babam Küçük hanıra, unutuyorsun ki bir kız babasına itaat etmek mecburiyetindedlr. Ben Bey peder, unutuyorsun ki ancak makul emirlere itaat e dUir. Babam Necdetin seni bahtiyar edemiyeceğmi söylemek makul de§il mi? Ben Asla. Babam (Kollanm havaya kal»«•arak) Allah Allah!.. Evvelâ o INecdet olacak oğlanm meteliği yok. tstikbali de kapalı. AktÖrlüğe heves ediyor. Bu memlekette oyuncuların ne kıymeti var? Halbuki sen zengin fcir kızsın. En aşağı yarım milyon lira servetimiz var. Ben Yarım milyon kâğıt, altın ideğil ya! Babam Git Necdetine de tana Kumkapı plâjı, bir mevsimde, bütün İstanbul halkını çekecektir. Milyonlar kazanacağız. Aklın yattı mı? Bodos Efendi Hay gozünü seveyim... Bu şeytanhklar nirden aklına geldi? Emme bu lâhırtı ara mızda kalsın, Fevzi Beye hiç lâf itme. Bu işe başha ortak garıştırmıyalıtn. Necdet Olmaz Bodos Efendi, Fevzi Bey muteber bir tüccardır, bu Lşe onun ismi lânmdır. Bodos Efendi lsme lüzum yohtur. Hem Fevzi Bey gibi tüccann piyasada bini bir para... Necdet Hayır Bodos Efendi, bildiğin gibi değil, oyle ortak hkç bir yerde bulunmaz. Hem ben Fevzi Beyin kızını da almak istiyorum. Bodos Efendi Sana gız mı yoh ki?*. Hele biraz dünyalıh kazan da, bah, Garamanm bütün gızları ayağ r^ c'üşer. 't Olmaz, Bodos Efendi, Dünyada şarap imal ve istihlâki c 11 Mart Iktısat Şarao fiatleri de ihracatı da yarıya düştü Meyankökü sanayii parlak bir istikbale dogru ilerliyor, bu inkişafı takîp etmeliyiz Beynelmilel şarap ofisi tarafın dan yapılan istatistiklere göre, harcı âlem şarapların başlıca memle ketlerde ve Fransız frangı ile litre fiatlerinin vasatisi 1927 senesinde 2,48 iken 1933 te 1,21 e düşmüstür. Buna nazaran 1927 senesinden • beri cihan piyasasmda şarap fiat leri yarı yanya düşmüstür. Şarabın en ucuz olduğu memleket fspanya, en pahalı olduğu yer de Almanyadır. Şarap ihraç eden memleketlerin ekserisi, harpten evvelki miktann yarısına düşmüşlerdir. Yalnız Yu nanistan 1914 te ihraç ettiği mik • tarı bulabilmiştir. Ihracatmdan en çok kaybeden memleket Macaris tan, ihracatmı en fazla artıran memleket te Avustralyadır. 1914 tenberi şarap sarfiyatı bazı memleketlerde artmış, bazılarıncTa azalrmştır. 1914 e nazaran sarfiyatı en fazla artan memleket Meksika dır. Yugoslavya, Cezayir ve Arjantînin sarfiyatı da artmıştır. En büyük şarap müstehliki olan Fransa ve ltalya, pek az fazlasile harpten evvelki istihlâk miktarla nnı muhafaza etmişlerdir. Menderes ve Gediz nehirlerinin suladığı arazide hudiayi nabit bir halde yetişen meyankökleri Tür kiyenin mühim ihracat maddelerinden biridir. thracat münhasıran Izmirden yapılır. En çok çıktığı yerler Söke, Germencik, Manisa, Kasaba, Salihli, Alaşehir, Aydın, Umurlu, Nazilli, Sarayköy, Denizli civandır. Kökler topraktan çıkanldığında yaştır. Kuruyuncıya kadar yan yarıya fira verir. Kurutulan kökler bal ya ve prese halinde ve alelekser çuvallar içinde ecnebi memleketlere sevk ve ihraç olunur. Bundan başka meyan balı halinde çubuk veya toz olarak mamul bir şekilde de ihraç edildiği vakidir. Fakat bu şekilde ihraç edilen miktar senede ancak 6 0 7 0 ton kadardır. Meyan bah denilen şey biri Sökede, diğeri tz rnirde kâin iki fabrikada kazanlar içinde kökler kaynatılarak çıkan\«n usaredir. Ekseriya 3 kilo kök, 1 kilo bal verir. Kök halinde ihracat evvelki seneler 14,000 15,000 ton tutarken 1932 de 10,100 tona inmiş tir. 1926 senesinde 14,500 ton ihracat yapılmış ve 1,600,000 lira k»ymet tutnvuştu. 1932 deki 10,100 ton ihracatm kıymeti 700,000 lira kadarcTır. En büyük alıcımız Amerikadır. Senevî istihsalât yaş olarak 25 milyon kilo kadardır. Türkiye meyankökleri Avrupada da pek mergup tutulmakta ve çok aranmaktadır. Diğer müşterilerimiz Almanya, Fransa, Belçika, tngiltere, ltalya ve Avustralyadır. Meyankökleri mevaddi ispençariye ihzar eden müesseaelerde, şe kerleme, tütün ve sigara fabrika lannda kullanılır. Bah çıkanldık • tan sonra kalan posası da kâğıt imalind'e ve daha birçok işlerde istimal olunur. Bira fabrikaları da birayı köpürtmek için içine meyan kökü korlar. Türkiyede istimali hiç mesabesindedir. Meyankökü ihracatımız j RADYO ( Bu akşamki program J ANKARA: 12,30 Ankarapalastan naklen hafil konser (13,30 a kadar) 18 viyolonsel solo (Edip Bey) 18,40 alaturka musiki 20 havadisler. İSTANBUL: 18 gramofon plâkları 19 muhtelif nesr yat, havadisler 19,30 alaturka konser (Kemanî Reşat Bey ve arkadaşları) 21,20 havadisler 21,30 dans havaları (Bedriye Hanımın şarküarile). ruf Yunan hikmetşinasi Theophrastu» tarafınd'an da tetkik edilmiştir. Aristonun talebe ve dostu olan bu âlim milâttan 3 asnr evvel yazdığı klâsik eserinde Meyankökü ve bah hakkında şu malumatı vermektedir: «Bu kökler tatlıdırlar. Bundan dolayı çok defa sadece tatlı kökler ismini alırlar. Bu kökler kuru öksürük ile nefes darhğına ve göğüs ağnlarına pek faydalı olup adi bal ile karışık olarak ta yaralann tedavi sinde kullanılır. Meyankökü, ağızda tutuldukta harareti keser. Bundan dolayı Ispartalılar meyankökü kullanarak ve at sütünden peynir yiyerek 1 1 1 2 gün hiçbir şey içmemeğe dayanabilmektedirler.» r Haflalık Radyo programı Yarınki nüshamızdadır. 1 Akbanın yeni şubesi «Hakimiyeti Milliye» refikimizin 9 mart tarihli nüshasından: «Medresenin yerinî modern mektep, Darülilhanın yerini Konserva tuvar, Darülfünunun yerini Universite ahrken elbette şimdiye kadar sahafhktan kurtulamannş olan ki tap müesseselerimizin de modern teknik ve modern bilgiye uygun kitaphaneler haline gelmesi lâzımdı. Fakat yukanda saydığımız müesseselerdeki mkılâp devlet gayretile başarılmıştı. Ferdin mah olan kitaphanelerimizın ıslahım ise ancak gen ve bilgili kitapçılarımızm yetişme sinden ve çoğalmasından bekliyor duk. tki saat sonra Nec detin dediklerini karfi harfine yapmtş ttm. Babamla bitifik odaya kulak veri yordak. Şaşdacak fey... Ağaç dlkme ve muzır hayvanlarla mücadele Şubat ve mart aylan tstanbulda ağaç dikme mevsimidir. Boğaziçi gibi seh rin sayfiyelerinde ve cfvannda vâ» bir surette ağaç dikilmektedâ. Vflâyet Ziraat müdiriyeti bflbassa ktanbulda bağcıkğm ihyası için 100,000 küsur köklü asma çubuğu tevzi ettikten maada HaHcah Ziraat mektebinden 30,000 Erenköy fidanlıklarmdan da 19,605 asdı, 19,650 asısız asma çubuğu tevzi edilmiştir. Vilâyet Ziraat müdiriyetinden^alınan malumata nazaran son ay zarfında mvnr hayvanlarla yapüan mücadele neticesinde 249 yaban domuzu, 75 çakal, 24 kurt, 54 tilki, 1 ayı, 3 gelmcik, 3 yaban v e '''si, 6 9 vahsi kuş, 4 sansar, 181 karga o uüriilmüstür. m ı• ı o kâğıtlardan yirmi tane göstersin bakayim? Ben Daha gençtir o. Zekâsı var. Ileride kazanv. Babam Para paraya gelir. Meteliksiz ve sermayesiz bir adam hiçbir şey kazanamaz. Meselâ simdi ben Karamanlı bir zengin ah • babımı bekliyorum: Bodos Efendi. Büyük bir işe girişmek, Kumkapı •ahillerini plâj yapmak istiyor. Filorya ile rekabete girecek. Şimdi ona paralı adam lâzım. Benimle ortak olacak. Meselâ Necdet gibi meteliksiz bir gençle ise girişir mi? Kat'iyyen!.» Ben Ya girişirse?.. Necdetle ev'enmeme müsaade eder misin? " Babam Elbette!.. Ben Bak öyle ise... Görürsün... Babam Ben şimdi yazıhaneye gidiyorum. Bodos Efendi iki saate kadar buraya gelecek. Benden evvel gelirse beklesin. Kendisine ikram edersin. (Babam gittikten sonra Necdete te lefon ettim ve «çabuk buraya gel!» dedım Yarım saat geçmeden geldi.) Ben (Babamla konuştuklarımı anlattıktan sonra) Necdet, bu işten benim ümidim kesildi, evlenemîye ceğiz galiba... Necdet Dur, hemen ümidini kesme. Ben Ne yapabiliriz? Necdet (Uzun uzun dHişündükten sonra) beni dinle. Bir plânım var. Hemen tatbika başlıyacağız. Sen şimdi Bodos Efendinin yazıha nesine telefon edeceksin. Ben Peki. Necdet Baban tarafmdan ona diyeceksin ki buraya kadar rahatsız olmasın. Fevzi Bey gidip onu yazıhanesinde görecek. Sonra Fevzi Bey buraya gelince ona diyeceksin ki: «Baba!.. Bodos Efendi geldi, su bitisik odada oturuyor, Necdet te geldi, fakat sakın içeri gitme, kulağını kapıya ver, dinle, bak, ne konuşuyorlar! > Ben Peki ama Bodos Efendi yazıhanesinde kalacak değil mi? Bm.aya gelmiyecek. Necdet Tamam. Zaten benim plânım da bu. Ben Birsey anlamıyorum. Necdet Biraz sonra anlarsın. Bitişik odanın iki kapın var, de • ğil mi? Ben Evet! Necdet İyi. Babam sakın o odaya sokma. Zaten ben de bu ta raftaki kapıyı arkasından kilitli yeceğim. (iki saat sonra Necdetin dediklerini harfi harfine yapmıştım. Babamla bitişik odaya kulak veriyoTduk. Şaşılacak çeyl Necdet Bodos Efendinin taklidini yaparak onunla şöyle konuşuyor hissini veriyordu:) Necdet Bodos Efendi! tşte saaa anlathğım bu plân *aye»inde ben Fevzi Bey gibi kayınped«* bulamam. Bodos Efendi Gayınpederi nidecegen ki?.. Necdet Aman, bağırma Bo • dos Efendi, şimdi Fevzi Bey gelecek, kulağına gitmesin... Hem ben sana birsey söyliyeyim mi?.. tkimizi bu* rada görmesmler... Sen şimdi su kapıdan çık, git. Ben seni yazıha nende gelir, görürüm. (Necdet Bodos Efendi ile konusma taklidini bitirdikten tonra, babamla beraber arkasında durduğumuz orta kapıyı açtı.) Babam Gel, oğlum, seni ku • cakhyayım. O madrabaz Karamanlının ne mal olduğunu şimdi anla • dım. Bir daha münasebetsizin yü züne bakmıyacağım. Sen de onun semtine uğrama. Biz seninle ba;ka ticaret işleri yaparız. Sende bu zekâ varken ne tutsak altın olur. Necdet Teveccühünüz... Babam Kızımla da bahtiyar olunuz!.. O senin zekânı meteder • di de inanmazdım. Necdet Zekâ değil, beyefendi, arada bir sahnede komedi oynamanm insana hayatta faydası dokunuyor. Babam Anlamadım. Necdet Lâtife ettim efendim, yani bütün hayat bir komediden ibarettir, demek istiyorum. Babam (Gene hiçbir fey an • lamadan, memnun ve mütevekkil) öyledir, oğlum, öyledir. *** Arjantn seyyar sergsi Arjantinde Arjantin emteasını teşhir etrnek üzere bir seyyar sergi tertip edildiğini evvelce haber vermiştik. Dünyadaki bütün mühim limanlara uğnyacak olan bu vapurun seyahati tam bir sene »örecektir. Seyyar sergi Istanbula ağustos ayında uğnyacaktu*. Meyankökü ve bah hakkında mühim bir makale Almanyada şekerli maddeler, çikolâta, kakao ve emsali sanayiin birlikleri tarafmdan Drezdende Kazett isminde çıkarılan mecmuada meyankökü ve bah hakkında ahiren çok mühim bir makale intişar etmiştir. Berlin Türk Ticaret Odası bu makaleyi neşrettiği raporlar arasına koymuştur. Makalenin en mühim taraflarını alarak bu millî servet membaımızın istikbali hakkında salâhiyettar mehafilin neler düşündüklerini efkâri umumiyeye arze diyoruz: «Meyankökü ve balının bilinmesi beşeriyetin malum olan tarihi kadar eskidir. Bu nebatın romantik tarihi, onun hekimlikteki tatbikatı ve istimalinin şekli yüzlerce senelik tec rübe ve bilgile»e istinat eder. Eski den ince ve uzun çubuklar halinde satılan meyankökü ile onun gene çubuklar halinde piyasaya çıkarı lan hulâsası, yani meyan bah bugün pek süslü ve cazibeli bir tarzda satışa ve istihlâke arzolunmaktadır. Almanyada lakritz ismi verilen meyan balını doktorlar öksürüğe, bo ğaz ve göğüs ağr«larına karşı tavsiye ederler. Millî sinemada HAYATIM SENİN İÇİN (BACK STREET) Ayrıca llâveten V O L G A V O L G A sesli yeni kopyası Yanndan itibaren KlZ m ı s ı n , Erk e k m i s i n fransizca sözlü, şarkılı biivük operet başiıyor Bugüu ve bu akşara son olarak CHARLES BOYER'yi ANNABELLA ite beraber (Claude Farrere) in şaheseri ARTıST Kie Bugfin 6E0R6ES RIBJUD'yıs sinemasında "Ça»eviç M in unu'u'maz mümessli MELEK Gençlik Bugfin Meyan balının harplerde ne faydalı surette istimal edilebileceği pek azımızın hatırına gelmiştir. Meyan balı, yaralar üzerindeki iyiletici tesirlerinden de sarfı nazar, tarihte birçok harpçi kavimlerin hiçbir şey içmeden uzun yürüyüşlere mukavemet ' gösterebilmelerini mümkün kılmıştır. Meyan balının büyük İskenderin. ordulanna «cihanm fethl» ismi verilen seferde pek ziyade ya radığı ve bu seferin ise Theophrastusun yukanda zikredilen kitabını yazdığı tarihlere tesadüf eylediği beyan olunmaktadır. Bundan başka Ankaralılann çok iyi tanıdıklan birçok Yunan ve Roma* hekimleri Akba müessesesinin, genç sahiple • meyan balını öksürüğe, soğuk alınrinin gayretile Bankalar caddesin • ma ve göğüs tıkanıklığına karşı de* va olarak kullanmişlardır. Roma de açılan yeni şubesi bize hakikanın ciham idare ettiği zamanlarda ten guzel ve tnodel olacak bir kitap meyan bah istimalinin pek ziyade müessesesi kazandırdı. intişar eylemiş bulunduğundan e min olabiliriz. Bazı kayitlere göre, Evlerinvzde kitaphane bulundurmak hususî doktorlan tarafından impakitap toplamak ve tasnif etmek âdeti ratorlara meyan bah kuvvet ilâcı bizde heniiz teessüs etmiş değildir. Bu diye de tavsiye olunmuştur. Meyan balının fevkalâde tahammül ve za kusuru belki biraz şarkın dünya ma ferlerile şöhret bulmuş olan Roma Ima karşı eski istiğnasında ve daha a*kerlerince günlük havayiç gibi ziyade tozlu, yırtık ve san kâgıt istimal edilmiş bulunduğu tesbit eyığmlarile insana biran evvel oradilmiştir. dan uzaklaşmak arzusunu veren ve Eski tarihten dönerek daha yeni zamanları tetkik edecek olursak me adeta kitaptan tiksindiren sahaf yan balının pek eski olmıyan seferdükkânlannda aramak lâzımdır. lerde ve maruf kumandan ve harpGüzel ve temiz ciltlerle muntazam çuların hayatlarınd'a dahi muhim bir tasnlfe tâbi tututarak siralanmı roller oynadığım görürüz. Meselâ, Iwan Lukascha göre, birinci Na etajerlerile evlerimize birer kitap • polyon meşhur Moskova seferinde hane yaptırarak, kitap toplamak meyan balını altın bir kutu içinde zevkinî bize aşıhyacak gene mo daima yanında bulundururmuş. dern kitapçı dükkânlarıdır. Meyan balının deva hassası Mı Onun içmdir ki biz Akbanın yeni sır papiruslarında dahi mukayyettir. Meyan bah Hintlilerce kuvvet müessesesi gibi kitaphanelerin merc ilâcı, güzellik vasıtası ve derde deva lekette çoğalmasmı temenni ediyo • diye tanınmıştır. Çinliler vücutlerini çevik bulundurabilmek ve muka ruz.» vemetlerini artırabilmek için bugün dahi mühim miktarda meyan balı istimal ederler. Meyan balının istimali Kurunu Vustada umumî bir mahiyet almış tı. Rönesans d'evrinde bu maddeye llâveten Dünya Mütnessili Pol (tatlı ilâç) ismi verilirdi. Meyan bahaberleri ve komik lına ait eski kayitler arasında Nobel mükâfatı kazanmış olan maruf Isveçli şair Kunt Hamsunun sözleri bilhassa dikkate şayandu*. Muma • ileyh, «Toprağın rahmetleri» ismindeki meşıhur eserinde, meyankökünün hayat verici tesirlerini ehem • miyetle zikreylemiştir. üsködar FALE sneırasırda Ben Bir Pranga Kaçağıyım Tamamen türiçe sözlü muazzam bir iilim: filminde mutlaka görünü2. HARP Neşe, musiki ve roizanstn hlminde görünuz. llâveten : Halihazırdıinva havadisleri. Yeni Blcıka Kralının \emın mera«itrji AŞKI Nihayet Türk siremacı ığının şahese v i: Meyankökünün tarihi en meraklı vak'alarla dolu bir romandır. Meyan bah işliyen Alman sanayii son senelerde bu maddenin ehem Fakat, beşeriyetin en eski tarih miyetini daha ziyade takdire baş • Ierine kadar uzanan meyankökü ve lamış ve onu daima iyi bir şekilde balının tarihi lâyıkile kime malumpiyasaya çıkarmağa çahşmıştur. Hedur? Hele meyan balının afiyet ve nüz bizler çocukluğumuzda meyan zevk bahşeden hassalarının ta me balmı intizamsız uzunca şekillerd'e, deniyetin ilk senelerinde takdir otanesini 1 fenike (20 paraya) «atın lunduğunu hangimiz biliriz? Tevahrken, alâkadar sanayi bu madratta yeryüzü cenneti ismi verilen deyi bugün pek kibar ve temiz halde Eden semtinde meyan bah d"srde isleyip arzetmektedir. • Meyan balı deva ve zevk verici diye tanmmak işliyen Alman sanayii ecdattan mevta idi. Meyan balının kıymet ve fay rus bir ziyayı daha yükseklere çı dası eski maruf Mısır âlimlerile Yu karmağa çalınyor. Medeniyetin en nan hikmetşinaslarınca dahi ma • eski banileri vasıtasile tanıyıp öğlum bulunmakta idi. İlim, tecrübe rendiğimiz meyan balı o tatlı ve güve hünerlerini bugün dahi gspta ile zel lezzetile insaniyetin zevkini okandığrmız Babillilerin meyanköküşamakta, sıhhatine yaramakta ve nü ve balını 40 asır evvel tedavide derdine deva olmaktadır. Bundan kullandıkları ispat edilmiştir. dolayı meyan bah sanayii yüksek ve Meyankökü ve balı, tacihte «ne parlak bir atiye doğcru ilerlemek • tedir.» bat ilminin babası» diye anılan ma AŞK Fırtınalan Oynıyanlar : GARY COOPERHELKNE HAYES i p e k f i l m stüdyosanda lisnımıza çevrilroiştir. Bug n İPEK s ^î." llâveten : Ankara'da Reşit GaKp Beyin cenaze merâsimi intıbaaü göstertlecektir ıu çarşemba aFşamı 21 de SARAY ( Eski Clorya ) da EÜİÜK BİR KONSER ERiCA Meşhur ve dehakâr viyolonist MORiNi Leblebici Horhor Ağa • Güzellik kraliçes ... Halkımızın mahbubu... Pek yakında T Ü R K fc'ranstz komedi artistlerinin en meşhuru O U V A L L E S ve cazibedar yıld«z Sinerm s nda verecekt'r. Bi'et'er şimdiden alınabilir Fiatler 75 100150 ve 200 kuruş Bütün şehir halkı PoLLSE iR âÂTüKMiLYONER DOVOO» AŞK bilhassa kadınların pek hoşuna gidecek MELEKESi DENıZALTINDA CEHENNEM filminde : yekdiğerile hali mücadelede iki ıhtıras ... görecek ve büyük bir temaşanın ihtjşamı önünde heyecanh saatier geçireceksiniz. Metro Goldvvyn • Mayer'in franuzca sözlü bir filmi. Oynıyanlar NevYork kabarelerinde cereyan eden ve aşk ve ihtirash enrrikalarla dolu S A R A Y (Eski 6 L 0 R Y A ) da ( Aşk ve Vazife ) AŞK KELEPÇELERi filtnini görmeğe koşuyor. Ovnıyanlar: filminde gelecek hafta 0 P E G*C S nemasmda MADB: EVANS ve ROBERT MONGOMEhY J E A N HARLOVV ve C L A R K 6 A B L E