11 Mart 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Hayat Ansîklopedisi inci cüzü çıktı 51 * cnna* aCUB lln QC07 110. ODJf tSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutasu: Istanbul, No ve matbaa u rlyfet , 246 .. , Anna raZ8F 11 MaFt 1 9 3 4 4 4 Hayat Telefon: Başmuharrlr ve evı: 24290, Tahrır heyetl: 24298, Idare kısmıle Matbaacılık ve Neşriyat Şirketi, 24299 Ansiklopedisi Büyük bir kölüphaneyi bir arada evinize getiren e ı faydalı eserdir. Her evde bir faıte bülunmak lâzımdır. ilk tedrisat ve Umumî okutma Ankara: 10 mart (BaşmuhaTrınmızden) ırka Divanı dün beş saat süren uzun bir içtimaında bilhassa memleketin iik tahsil işi üze • rrâde derin ve şümullü müzakereler icra etmiş ve bu meyanda ümmilikle mücadele meselesine de ehemmiyetli surette temas eylemiştir. Henüz on binnci senesi içinde bulunduğumuz Cumhuriyet devrinde yeni rejim memle ketin tnaddî ve manevî ihyasına ait fainbir teşebbüsü arasmda maarifi de ihmal etmemiş olmakla beraber şefle rin nazarında bu şubenin biiyük bir hamle ile ele alınamamış olmasına ait teessüf ve teessürlere zaman zaman şahit olmaktan hâli kalmazdık. Geçen senedenberi Üniversite hakkmda fili • yata çıkarJan tasavvur ve kararlar belki bu hamlenin h't mukaddemesi sayılabilirdi, ve sayılmalıdır da. Ancak maarif ihtiyacunızın viis'ati öyledir ki hükumet nazannda yalnız bir Üniversite ile meselenin hallohmup bitmiş olmaktan çok uzak bulunduğu kanaati hâlâ umumî ve kat'idir. Nitekim Fırka Divanile ele alınan Uk tedrisat işi de ondan henüz bir cüz teşkil etmektedir. tlk tedrisatla bu meyanda tahsisan köy mekteplermin bu sütunlarda defalarla mevzuu bahsolmuş olduğunu okuyuculanmız pek iyi hatnlarlar. Ük tedrisat hocaları yer yer muntazam maaş alamıyorlar. Bazı taraflarda hususî bütçelerin meydan verdiği tasar • ruf mecburiyetlerile bazı ilkmektep • lerin kapahlrms olmalanna sahit olmuşuzdur. Bir taraftan ilk tahsilin idaresi ve daima inkişaf KaJinde ileri gö • türülecek îdamesi nazarlanmızda bir mesele teskil ediyordu demek. Diğer taraftansa ilk tahsil çağuıdaki vatan cocuklarmın nastl okutulacaklan bel libaşh bir mesele olarak kalmakta devam ediyor, ve hergün geçtikçe bu mahiyetile biraz daha buyüjrerçk gözlerimizin önüne dtküiyordu. Şu hale nazaran mesele yalnız bir idare ve bütçe meselesi değil, ayni zamanda bir prensip meselesidir de. Balkan misakı ve Yunanistan Yunan hükumeti ile muhalifler uyuştular Itilâfta M. Papanastasiunun tavassutu müessir oldu, yapılacak beyanatta bir kelime değiştirüdi Atina 10 (Hususî) Dün öğle den sonra M. Papanastasunun ta vassutile hükumetin Balkan misakı hakkında meclisi meb'usan ve âyanda yapacağı beyanat için hükumetle muhalifler arasında itilâf hasıl ol • muştur. Bu itilâf hükumetin tesbit ettiği şekilde M Venizelosun talebi üzerine bir kelimenin değiştirilmesile olmuştur. Hükumetin tesbit ettiği şekil şöyle idi: Yunanistan, büyük bir devletle muharebe vaziyetine girmeğe hiçbir vakit mecbur olmıyacaktır.» Muhaliflerin kabul ettikleri metin şöyledir: «Yunanistan büyük bir devletle harbe girmiyecektir.» Bu suretle elde edilen itilâf Ha • riciye Nazırı tarafından M. Kondi lis, M. Metaksas, M. Venîzelos, M. Kafandaris ve M. Mihalokupolosa bildirilmis, hepsi kabul etmişlerdir. Misak tasdik edilmek üzere önü (Mabadi üçiincü suhifede) M. Papanastaria "Daima Türk dostu ve Bütün dünya ile ademi teGazi Hz. nin hayranıyım,, cavüz misakı yapacaklar Paris 10 (A. A.) «Oeuvre» gazetesinin verdi ği bir habere göre yakmda Sov yetlerin bütün dünya ile bir nevi ademi tecavüz misakı akt etmek teklifine tnun tazu olmak lâ zırn gelırf'ttedir. Bu telcltf bifabi bütün dünyada Sialın Yoldaş derin akisler yapacakbr. CUMHURİYET Bu telgraftan anlaşıldığına gore Sovyet hukumetı Avrupada ve Asyanın cenubu garbi sinde bulunan komşu devletlerle ak tettiğı ademi tecavüz mısakını bütün dünya devletlerine teşmil etmek iati yor. Sovyetler şımdıye kadar, kendi lerıne komşu ve hemhudut olmıyan (Mabadi üçiincü tahifede) Sovyetlerin rriühim bir tasavvuru M. Heryo ile bir mülâkat M. Heryo, Paris muhabirimize yazın memleketimize tekrar geleceğini söyledi M. Heryonun bugün vereceği konferans Paris 10 (Hususî muhabiri miz':r) Eugün «Cumhuriyet» namına M. Heryoyu ziyaret et tim. Maruf Fransız devlet adamı sorduğum suallere cevaben bana şu beyanatta bulundu: « Türk parlâmentosunda da bir Fransız Türk dostluk grupu teşekkül edeceği haberinden çok memnun oldum. Ben daima Tür kiyenin dostu, ve Gazi Hazretle rinin hayranıyım. Gerek Gazi Hazretleri ve gerek Ismet Paşa ile geçirdiğim zamanları unut muyorum. önümüzdeki yaz mevsiminde Türkiyeye tekrar gelmek niyetindeyim. Yarın (buçün) Lionda Türkiye hakkında bir kon ferans daha vereceğim. Parlâmentomuzdaki (Fransız • Türk) grupunda komünistler müstesna olmak üzere diğer bü tün fırkalardan meb'uslar vardır. \ M. Heryo Son dahilî vak'alar bu dostln • ğumuza tesir edecek mahiyette değildir.» M. Heyo memleketimiz ve ŞefIerimiz hakkmda daha birçbk »itayişlerde bulunduktan sonra ya« kında bastıracağı (Şark) ismin deki kitabmın büyük bir kısmım Türkiyeye hasrettiğini, Fransada Türkiye dostluğu için çalışmakta olduğunu sözlerine il&ve etti. Umumî Müfettislik Cemil Bey ikinci umumî müfcttiş r.ıi oldu? Dün, bir refi kimiz Tekirdafc meb'usu Ce mil Beyin Trakya ikinci umu mî müfettişliği ne, Mülkiye müfettişlermden Ha fim Beyin Mü fettifiik Asayiş müdürlüğüne tayin olunduğunu. müfettişüğm E dirne, Kırklare Cemil Bey li, Tekirdağ, Çanakkale mıntaka larmı ihtiva edeceğmi yazıyordu. Dün Ankara muhabirimizden bu hususta vu malumatı aldık: Ankara 10 (Telefonla) Trakyada teskili mukarrer ikinci umu mî müfettisliğe tayini hakkındaki h&berin doğru olup olmadığmı Ce • mil Beyin kendisinden sordum. Cemil Bey, «malumatım yoktur» ce vabını verdi. Ankara 10 (Telefonla) Dahiliye Encümeni bugün Trakyada îhdas edilecek umumî müfettislik hakkındaki kanun lâyihasını tetkik ile ettcümeo. umumî müfettişlik teşki line hükumet esasen bir kanunla mezun bulunmasına nazaran lâyi hayı bütçe ile alâkadar görerek Bütçe Encümenine tevdüne karar ver miştir. Şurayı Devlet kararları Teşkilâtı Esasiye Encümeni Deavi daîresinin kaza salâhiyetini haiz tnahkeme olduğuna karar verdil Ankara 10 (Telefonla) Tes kilâtı Esasiye Encümeni Muğla meb'usu Yunus Nadi Beyin riyase tinde toplanarak Devlet Şurası De avi dairesinin vaziyet, sıfat ve sa lâhiyetleri hakkmda umumî heyetten havale olunan müşterek encü men mazbatası üzerinde müzeke rede bulunmuş, bu işi intaç etmiş. tir. Avusturyada krallığa doğru yeni adımlar Habsburg hanedanı azalan Heimvvehren teskilâ tına girdiler, Prenses İleana bir nutuk irat etti Viyana 10 (A.A.) Romanya hanedamna mensup Prenses İleadna de Habsburgun bu akşam, Viyana civarında Mödlingte Heimvehren lerin bir içtimaında nutuk irat edeceği haber veriliyor. Bu haber Viyana siyasî mehafilinde büyük bir hayret, hatta biraz da heyecan uyandırmıştırBunun doğru olup olmadığı hakkındaki sorulan suale Arşidük An tuvan de Habsburg müsbet cevap vermiş ve demiştir ki: «Mart ipti dasmdanberi Heimatschutz azasmdan bulunan zevcem Arşiduş«s İleana bu akşam «Kadm ve Heimat schutz» mevzuu üzerine söz söyli yecekth Bana gelince hanedazumın birçok efradile beraber biz de şubat iptidasındanberi H<»imvehrenlere mensubuz. Bununla beraber şah san kralhk taraftan hiçbir zümre ye intisabım olmadığı gibi faal si yasetle de cneşgul olmak istemiyonım. Heimvehre mensubiyeti vata nî vazife addederim.» Zannediyoruz ki Cumhuriyet Halk Fırkası Divanı dahi meseleye bu şa nul şeklile vazıyet etmiş ve onu umumî Meselenin Devlet Şurası Deavi da müzakerelere mbvzu teşkil edecek irasenin hal ve rüyet ettnekle mü • veçhile ehemmiyetli bulmuştur. Fırka kellef bulunduğu davalar ve ihti • Divanı bu müsahedeleri neticestnde lâflar hakkmda ittihaz ettiği hümeseleyi Fırkanm Meclis grupuna nakkümlerin kanunlarda musarrah kat'letmeğe karar vermiş ve hatta gru • î mahiyetini tayin v« tetkik etmek pun bu hususta yapacağı müzakerele • meselesi olduğu malumdur. Encü rin alenî olmasını bile faydalı bulnruşmen uzun müzakerelerden ve bil Teşkilâtı Esasiye Encümeninin dünku tur. Demektir ki mesele kükumet elile hassa Burdur meb'usu Mustafa Şeiçtimaına riyaset eden bütün efkân umumiyemizin, yani bü • ref ve Bursa meb'usu Refet Beyle tün milletin gözü önüne konulacaktnr. Yanut Nadi Bey rin verdikleri kanaat verici izahatBir kere ilk tedrisat programlarmm tan sonra Devlet Şurası Deavi da Mesele bir iki gün zarfında en • memleke'in dimkü, bugünkü ve hele iresinin kaza salâhiyetini haiz bir yarmki ihtiyaçlarma cevap vermekten cürrien mazbatasile umumî heyete mahkeme olduğu neticesine varmış uzak bulunduğunu kabul etmek lâ • ve o suretle de karar almıştır. arzolunacaktır. zım gelîyor. Biz bu sütunlarda denrş • ınıııııııııınııımHiııııııııııııııııııııııııııııtııııımııınıııııııııııııııııiııııııııııııııııııımıııııiHiıiM ıııiMiMiıııııııııııııııııınımımmıııııııııiMiıım tik ki ilk tahsil mekteplerimiz ihtiya ca kâfi olmamakla beraber mevcutlan da bir taraftan fazla masraflan istilzam ederek, diğer taraftan memlekete ha yat adamı vermiyerek adeta bir lüks manzarası arzediyorlar. Bu işin ilk kabahati tahsil usulünün Avrupalı prog • ramlardan aynen aluımasma çalışmak suretile tanzim edilmesinden ileri gel • miştir. Avrupada bile memleketten memlekete tahsil usullennde farklar vardır. Kaldı ki biz bir roemleketin bile, meselâ Fransanın tedris ve terbiye sis*emlerini tam bir rhata ile aynen a labilmiş değilizdir. Türkiyede M'that Paşanm sanayi mektepleri haridnde meslekî tahsile kıymet veren bir usul bugüne kadar rağbet bulmuş veya hakkfle takdir edilebilmiş değildir. Hal buki ilk tahsilden geçen çocuklarm onda sekiz dokuzu doğrudan doğruya hayata malolacak kimselerdir. Onlan okuturken okuvup yazmanm faydasından başka kendilermi hayatta işlerine yarayacak filî tecrübeb' malumatla teçhiz etmek mecburiyetindeyiz. UmumiGeçenlerde birkaç Rus âlimi hava yetle ilmî olmak lâzım gelen tahsilin tabakası haricinde tetkikatte bülunmak muhit ve şerait nazarı dikkate ahna • uğrunda canlanm feda ederlerken gerak, çocuğa göre amelî faydalan da ne Sovyet âlim ve mütehassıslanndan ayni kuvvetle temin etmesi lâzımdır. mürekkep bir heyet te ilim ve fen yo • Meselâ bir köylü çocuğu kendisme o lunda bmbir tehlike ile çevrilmiş bulukuyup yazma öğretecek ük tahsilinden nuyordu. Bu tehlike hâlâ zail olmamışdaha iyi çiftçi ohnanın çarelerini d* tnr. Sovyet hükumeti mezkur heyetin görmüs ve öğrenmiş olarak çıkabil kurtanlması için mümkün olan tedbirÇeltukin tetkik heyetinin reisi Ş?nmelidir. Son senelerde müdir muhit • lere başvurmakta devam ediyor. leri hergün daha fazla sardığı anlaşılan Yoldaç ve heyetin buzlar üzerindeki Bu heyet, Rusyamn şimal tarafla bu fikrin Türkiyenin maarif hayatuı tetkik faaUyetlerinden bir safha rındaki buzlu denizleri geçmeğe teşebda başlıbaşma bir mkılâp teşkil edecek da Çeluskln buzkıran vapurile Mur büs eden âlimlerden roürekkeptir ki veçhile taazzuv ve tecessüm etmekte mamktan hareket ederek Behrenk debunlarm dört beş aydanberi geçirmekolduğuna sahit oluyoruz. nizhıe açılmış ve 1932 senes:nde Sibirte olduklan macera dünyanın en hari yakof buzkıran vapurunun Arkanjel kulâde sergüzejtlerinden biridir. YUNUS NADİ (Mabadi altmcı aahifede) Heyet geçen sene ağustosun 10 un(Mabadi ikinci sahifede) Buz denizinde bir facia 104 âlim ve mütehassıstan mürekkep Sovyet heyeti nasıl kazaya ugradı; son vaziyet nedir? Cüzamlı adam tedavi edilecek Bir cüzamlının serbest gezmesi doğru mu? Prenset İleana bahriyeti kıyafetinde «Bu hareket veliaht prens Ottonun Avusturyaya avdetmi intaç edecek midir?» Sualine karştlık Arşi • dük Antuvan şu beyanatta bulun (Mabadi üçüncü aahifede) IIIIIIIHIIIIIIÎIMIIIIIHIIHIIIlllllll'MII'lirMlllllllilllllllllinillllllllllllllllll'lllllllMlllltllll'IIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIinillllllillllllllilllllinilllllllllllllllNH» İnkılâp tarihi dersleri Sabık Adliye Vekili, dünkü konferansında bilhassa miUetlerin seviye ve tekâmülünden bahsetti Sabık muallim Naci Efendi Evvelce Sıvasta mual im ik eden nv~allim Naci Ef. ismmde bir zat evvelki gün ve dün gazetemize gelmiş ve kendismm cuzam ületa'ne yakalandığmı, bu yüzden muaUimlikten çıkanldığraı, tedavi için Istanbula geldiğini, fakat bir müddet Gureba hastanesinde yatı nldıktan sonra tedavi edilmek üzere ilâç verilip salıverildiğini, br müddet kendisini tedaviye çalıştığı halde parası (Mabadi altıncı tahitede) Dünkü derai dinliyen Dün Univef^ite konferans salonunda sabık Adliye Vekili Mahmut Esat Bey ikinci dersini de verdi. Mumaileyh dünkü dersine şöyle baslamıştır: « Umumiyetle ihtilâlleri, ihtilâl talebeden bir grup lerin felsefesini ve hukukiyatuıı müta • leaya bugün de devam edeceğiz ve bugün bu kısmı bitirmeğe çalışacağız. Bundan sonra doğrudan doğruya Tir' (Mabadi beşinci sahifeie)
