16 Mayıs 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

16 Mayıs 1933 Razgrat hâdisesi münasebetile Cumhurrvet' Bir Rumen gazetesi dîyor ki «Rumenler, Romanya civarmdaki diğer hıristiyan milletlere nazaran Türklerin daha alicenap, daha âdil olduklarını anlamışlardır» Müessif Razgrat hâdisesi olduk İan sonra Bulgar dostlarımız, bu hâdisenin ehemmiyetsiz oldağunu töylediler. Haydi öyle oltun, d'tye • lim. Fakat bununla da kalmtyarak Istanbulda Razgrat hâdisesini dünyada gSrülmemis bir nezaketle ve en civanmerdana bir şekilde protesto eden tstanbal münevver gençliğimn bu hareketini de medeniyet âlemine karşı Razgrat hâdisesinden daha müessif bir hâdise seklinde gostermeğe kalkıstılar. tYavuz hırnz eo aahibini bastırtr» sözüne uygun olan bu hareket hakktnda bir de baskalartmn yazdıklarım oku mak münasip olur. Rumen Matbuat cemiyeti ikinei reıti M. Batzaria tarafmdan nesre dilen Adverul gazetesinde bu hâdise münasebetile neşredilen makaleyi aynen tercüme ediyoruz. M. Ratzariayı bifarafhğmdan, dürüstlü ğunden, intanlığından dolayt tebrik ederiz. «Müessir bir hareket, müessirden de ziyade: Hissiyat asaletinin güzel bir misali, geçmiş asırlarm cehaleti içinde •e karanihklarda taroamen gömülmü» olduğunu zannettiğimiz zihniyetierin elân mevcudiyetini meydana koyan birçok vakıa ve hareketleri, mükedder bir kalple kayit ve münakasa etmeğe mec bur olduğumuz bu devirde kalbe kuvvet verici bir hareket. Türk Darülfünun gençliğinin niimu ne olarak gösterilecek olan bu hare • ketmi birkaç kelitne ile hattrlatahm: KüçGk Razgrat kasabasmdakİ Türk mezarlığinın Bulgarlar tarafmdan şüphestz aşın milliyetçi Bulgarlar tahrip edildiği haberi tstanbulda öğreniliyor. Bu haberin husule getirdiği infial ile birkaç bin İstanbul Darülfünunu talebe» Bulgar konsoloshanesi önünde tezahürat yapmağa karar veriyor. Şiddete ve cam kmlması gibi hareketlere lüzum bissedilmiyerek bn nümayis yapıkyor. Fakat tstanbulda bir de Bulgar mezarlığı vardır. Nümayisçiler oolis kor • donunu yardıktan sonra buraya da gı riyorlar. Fakat kabristana gird3rten ve vaziyete hâkim olduktan sonra ne yapıyorlar? Tahrip mi ediyorlar? ttikat etmedikleri putlan mi kınyorlar? ölülerm kemSclermi mezarlardan çıkara • rak etrafa mı saçıyorlar? Asla. Ebediyete kavuşmu; olanlara, ve sulh ve « kun köşesine karşı hürmetkâr olarak bir çok Bulgar demek ki hmstiyan mezarlan üzerine çelenkler koyuyorlar. Türkler, asaleti ve şefkati, hiç bir zaman kâfi derecede tebarüz ettirilemi yecek o'an bu hareketi yapmakla «ne • dent bir millethı mezarlara karşı nasıl hareket etmesi lâzım geldiğmi» gösterdiler.. Medenî millet tabirini a$il ve müsamahakâr hir milîet tabirile tercüme ederken «Türk ile birlikte hak ve adalerin de gittiği» manasına gelen eski bir Rumen meselini de hahrlamaktan kendi • miri alamıyoruz. Bunn hatnlatmakia Türk adaletinin daima ideal bir adalet olmuş bulunduğunu iddia etmek iste • miyoruz. Geçmiste Türk idaresinin de pek çok hatalan ve ihtar edilebilecek pek çok bozuk noktalan vardı. Fakat bununla beraber balk Rumen halkmdan bahsediyoruz aklı selimile ve kendi sntında asırlarca yaoılan tecrübeler neticesinde, Rumen memleketi civarında yasıyan diğer hâkim hıristiyan mil • letlere nazaran Türklerin birçok nok talarda daha alicenap, daha âdil ve daha nüvazisksr olduğunu anlamışb. Türk talebeleri tarafmdan îstanbuldaki Bulgar mezarlığında yapüac hareket bir taraftan Türk mületindeki yüksek faziletlerin canlı ve kudretli yaşayışlannı göstermekle beraber diğer taraftan da garp harsırmı hâmil ve nasiri olduklarmı iddia eden birçok kimsele • rin zihniyetlerile ölüm karsısmda bütün km ve garezlerin, bütün ihtiraslann ve bütün farklartn silindiğini kabul eden saf ve kanşiksız şark zihniyeti araun • daki nisbeUiz tezadı meydana koymaktadnr. Bu tafarlara baslamadan evvel Dobmcada yasıyan Türklerin tekrar muhacerete başladıklanm gazetede okuduk. Bo çok sayam eseftir. Zira bu muha • ceretle vatan bütün raanasile sulhper • ver ve dürüst bir unsunmu kaybetmektedir. Anadolu arazisinde kendilerine yeni ocaklar kurmağa giden bu un*u nm dün veya evveHd gün memleketi mize yerleşen bir balk olmadığım flâve etmelidir. Türkler Dobrucada eski ve çok eskidenberi sakm buhmmaktadırlar. Türklerin Bulgar idaresi zamanında terketmemiş olduklan memleketlerim ştmdi terkehnek mecburiyetinî hîsset • meleri keyfiyeti ise Rumen idaresi için iyi bir not teskil etmez.» Meclis bütçe müZakereierine başiadı (Birinci sahifeden mabait) aynı ruh ve gayretler çerçevesi içinde hazırladık. öyle ümit ediyorum ki memlemekette if sahasuu genisletmek yolunda yüksek heyetinizin miiteaddit mevzular üzerinde kabul ve tasvip buyur • duğu kananlarla tam bir ahenk içinde hazırlanmış olan bu bütçe önümüzdeki yıl hayatmı, geçirmekte olduğumuz yd hayatmdan daha az stkıntılı geçirmeğe müsait olacakhr. Heyeti celilenin malumudur ki is darlığı, mübadele azhğı, fiat düskünlü ğii gibi buhranın şiddetli tezahüratı bütün memleketlerde hükiim sürmektedir. Hükumetlerce almacak tedbirler ara sında iş açacak, iş genişletecek çareler çok makbule geçiyor. İşte bizim yürü • düğümüz yol bu esasa tamamen uy • gundur. Milletlerle olan münasebetlerimizi geçen senekinden daha genis tutmak, memleket dahilinde muhtelif saha« larda iş yaratmak bu bütçenin esaslı ve mühim ifadeleridir. Ancak sunu da kayit ve isaret etmek lâzrnıda* ki bu emellerimizi bizim ikbsadî hayatımızı sarsmıyacak karsüıklı his ve hareketlere bağhdn. Binaenaleyh bizim mahsullerimizin de iktısadî münasebetlerde bu • lunduğumuz memleketlerde hiç bir maniaya maruz kalmaksızın revaç bulması lâzımdır. Bu noktaya dikkatinizi at • fedeeek, buhrana karşı aknması lâzm gelen ilmî tedbirlere uygun bîr yol takip ederken iktısadî hayatımızm, millî paramunn zarar görmesine meydan veriknîyecektir. Bu hususta çok kıvmetli ve nurlu isaretlerinizi »imdiye kadar olduğu gibi dikkatle takip edeceğb. Bu ana hatlan izah ettikten sonra müsaadenizle bütçe rakamlanna 1932 senesi bütçesi rakamlarile ve yüksek huzurunuza bundan iki ay evvel takdim oIunan 1931 hesabt kat'isintn verdiği neticelerle mukayese edeceğhn. demin arzettiğim ilâveler doldur • muştur. Binaenaleyh hakikatte 1933 bütçesi, P. T. T. U. Müdürlüğü hidemah hesaba almacak olursa umumî bütçe • mizin yekunu 175 milyon 396 bin lira olur. Şu izahatım dalgalı borçlann arhk cumhuriyet maliyesi içm ciddî bh" yük mahiyetini tamamen kaybettiğini ve meselyıin kat'î bal seklini bulduğunn ifadeye kâfi olur sanınm. Nakti vaziyetimiz Hükumetimizin teklif ettiği 1933 bütçesile 1932 bütçesi mukayesesinden sonra naktî vaziyetimiz ve buna mü • teallik 1931 hesabı kat'isinm gösterdiği rakamlan arzedeceğim. fçinde bulun duğumuz malî seneye girerken banka hesabı carilerinden alacak ve verecek hesaplanmız ve bütün sandıklardaki mevcudumuz karşuaştırılacak, mahsup edildikten sonra hesabı carilerden ve bütçe emanafandan mütevellit borcu muzun 10 niilyon lira derecesinde ola • cağını ve şimendifer idaresinin de ha zine kefalctile millî bankalardan 8 milyon 500 bin liralnc bir borcumuz bu lunduğunu arzetmiştinv. Filhakika 1931 p senesi hesabı kat'isi bu iddianu tama • men teyit etmiştir. Şöyle ki: Hazineye ait olmıyan Maarif ve Nafıa yüzdeleri mevcudumuzdan çıkanldıktan sonra hazinenm bir milyon 267 bin liralık bir sandık mevcudu kaldığı ve buna mukabîl 9 milyon 824 bm liralık bir bütçe emaneti borcu ile 3 mil • yon 105 bm liralık banka hesabı carilerinin hazine için zimmet bakiyesi gö rüldüğü şimendifer idaresinin hazine kefaletfle yaptığı borcun faizile birlikte 9 milyon 72 bin lira olduğu anlaşdmış ve sandık mevcudunuR bu borçlardan tenzüinden sonra 20 milyon 773 lm liraIık bir borç 3e 1932 malî senesine girdiğimiz tahakkuk etmiştir. 30/4/1933 te nakR vaziyetimiz ise bankalara 10 milyon 55 bm liraük bir borç irae etmektedir. Buna mukabil 1/5/933 iptidasına devredüen sandık mevcutlanmn aldığmuz telgraf malu matma göre 7 milyon 21 bm Kra ol • duğu da anlaşıhnaktadır. Şimendifer idaresinin yaptığı borç faizlerile birlikte 9 milyon 720 bin lira tamamen ve bütçe emanetinden devroIunan borçlardan da ikincScânun 1933 nihayetme kadar 8 milyon 151 bm Kra odenmıstir. 1933 mayıs ayının bütçe hizmetleri evvelki senelere kıyasen diğer aylara nazaran biraz fazla olacağmdan bu ayda tahsil olunacak varidatın bu hizmetler mukabilini karş.l.yacagını ümit etmekle beraber mayıs 1933 iptidasına devrolunan 7 milyon 21J bin iralık sandık mevcudumuz bu ayın açığını kapatacağmı kuvvetle tahmin edebilirim. Şu vaziyete göre iktısadî buhranın çiddetle hükümran olduğu 1932 senesi yüksek heyetinizin i^abetli tedbirleri sayesinde ma'î bünyemizde ve devlet hizmetlerinc'e daha az sıkıntılı geçmiş ve hatta mö*ıim bir salâh da yaratmıştır. Bu neticenin kıymetli irşatlarmızla temin edilmiş nlduğunu tir kere daha tekrar etmeği vazife bilmektejdm. Şunu da kaydetmek isterim ki bütçe ile kabul edilen hizmetlerden mütevellit bugüne kadar tahakkuk eden borçlar muntazantan ödenmiş devlete hironet etraiş. mal vermiş olanlann bîr ıjantimi bile kalmamış günü gününe ödenmiştir. Haricî borçlanmız Bu bahse nihayet verirken impara • torluktan müdevver haircî borçlanmızın adığı son şekil hakkmda birçak kelime ile arzı malumat etmek isterim: Dayjnler vekillerile murahhasmnz arasında 22/4/933 tarihinde imza edilen yeni rtflâfnameye göre imparator • hıktan müdevver borçlar şeraiti hazı • raya uygun ve bugünkü vaziyetimize gSre tediye imkânlannı teshil eden bir mahiyet almıstır. Birkaç güne kadar buna ait itilâfname yüksek huzunmuza arzedilecektir. Bu hâdise dahi mtlletimizm haricî sermayelere karşı taçıdığı riayet hislermi ifade etmektedir. tthalât ve ihracatımız Harice çıkardığımız mahsullerimizin kıymeb* iktısadî buhran dolayısüe mühim bir tenezzül kaydettiği heyeti celilenin malumudur. Bu fiat tenakusunun bir kısmı miktarm artması suretile kumen telâfi edilmiştir. Millî bankalar ve milli tasarruf Yeni ve eski bütçeleri mukayese 1932 senesi bütçesi 169 milyon 164 bm 747 lira olarak yüksek heyetinizin tasvibine 3rtiran etmişti. Hatın âalmizdedh* ki bu bütçe 1931 senesi bütçesi ne nazaran 25 milyon 500 bin Era noksan olarak kabul buyurulmuştu. Mem leket ve halka faydalı hizmetlere mümkün mertebe halel vermeksizm yüzde on bes nisbetinde yapılan tensikat neticesmde idare maldnesinm isliyebilmesi i» için sene içinde bazı tedbirkrin almmasına htiyaç görühnüstür. Bu tedbirlerin birincisi yeni kilâflarla ileriki sendere , ahhm mukaveleU bazı borçlanmızdan tasarruf olunan bir milyon 676 bin 105 lirayı muhtelif dairelerin çok zaruri ihtiyaçlanna münakale suretile ilâve et • raek, ikmcisi de imparatorluğun ha • ricî borçlan için kabul buyurduğunuz 4 mflyon 95 bin liradan ancak 300 bin lirası tediye edilerek üst tarafınm ve rflmemesi daymler vekillerile imza olunan son raTâfname ile temin edihniş olduğundan bundan tasarruf olunan 3 milyon 200 bin liradan gene muhtelif dairelerin bası hizmetlerme memleket ve halk için üchsadî tesebbüs ve hareketler nemma çok lüzumlu ve âcilen yapıl masmda fayda görülen bazı işlerin ya* püabilmesi içm münakale veya fevka • lâde tahsisat olarak vermek seklinde yapünustır. tşte bütün bu ilâvelerin isba^ı ettiği zaruri ihtiyaclar derecesinde 933 senesi bütçesi tahsisatını derois ettik. Bn maksatla muhtelif dairelerin idare mmsrafian icin 800 bin liralık bir idare yapıldığı gibi cumhuriyetin birinci duşândüğü haîktmızın sıhhatini te » min znrmında çok müsbet neticeler ve • ren hastalıldarla mücadele işleri içm geçen sene bütçesine nazaran 695 bin, cumhuriyet umdelerinîn basmda bulu nan halkvmzm Him ve nfan sayesi nm yükse'trimesi uğrunda vatandaslarm gösterdiği hareket ve tehalükün istüzam ettiği tevsüer için Maarif Vekâletine 400 bin, bütün dünya için en mühim bir iştigal mevzuu olan iktısadî is ve ha reketler içm de 595 bin, ziraat işlerimiz içm 515 bm liralık ilâveler yapıl • mutv. Bundan başka halkın emnîvet ve huzurunu takviye ve geçen sene bütçesinden noksanlan telâfi için Dahiliye Vekâleti grupuna 921 bin ve Adnye işlerimfz içm 310 bm, muhafaza kumandanlığı ve tstatistik U. Müdürlüğünün ivi islemesi ve sör'at temfni için de 350 bm liralık zamlar icra edilmiştir. Osmanh tmparatorlueundan devren kalan borçlar içm yapılan son itilâf n«memn istilzam ettiği bir milyon lira ile mezknr bütçenin muhtelif tertiple rinin tstilzam ettiği 100 bm lira kadar da aynca bir zam yanılmıshr. Arzedegeldiğim maksatlarla yapılan ilâveler neticesinde 933 bütçesi 1932 bütçesme nazaran 5 mil von 847 bin lira kadar bir fazla ile hazırlanmıştır. 1932 bütçesi 169 milyon 146 bin 747 lira olduguna ve 1933 senesi için bugün müzakere buyuracağmiz bütçenin umumî yekunu 170 mirvon 476 bin lira bulunduğuna göre arzettiğim bu ilâvelerle yeni yekumm anlaşılması güç gorüle bilir. Umumî dStkati celbederek tavzih etmek isterim ki: 1933 botçesmde P. T. T. U. Mü dörlüğü hizmeHeri içm 4 milyon 845 bin liralık tahstsat ta dahildir. 1933 senesinde ba umum müdürlük mülhak bütçe ile idare edileceğinden umumî bütçe rakaımarı arastndan çıkmış bunun yerine Bütjjn memleketlerde bankalar iktısadî buhranm birinci derecede tesirleri altmda kahnıştır. Birçok ükumetler bankalara yardım suretile düştükleri tehlikeli vaziyetleri kurtarmak hususunda eüerinden geleni yapmışlardır. Şükranla kaydetmek lâzımdır ki millî bankalanmızm ihtiyath hareketleri hiç birinin mühim zarar veya herhangi bir tediye imkânsızlığı karşısında bulunmalarma meydan vermemiştir. Hemen hepsinin blânçolan neşredilmiş, hepsinde az çok bir kâr görülmüştür. Bir de şunu ilâve etmeliyim ki millî kredi müesseselerirr/t buhran tesirlerine maruz kalan ziraat, ticaret ve sa'anttaki müşterilerine karşı azamî derecede himayekâr bulunmuş, ellerinden geldiği kadar yardımı esirgememiştir. Bu bahiste çok sıkı münasebeti olan millî tasarrufu malî bir hâdise ile teyit etmek isterim. Cumhuriyetimizin başlı başma bir eseri sayılmak lâzım gelen milletimizdeki tasarruf uyanıkhğı hergün biraz daha kuvevtini artbrmakta olduğu millî bankalanmızm blânçolanndaki mevdıj,\t rakamlanndan anlaşılmakta dır. Bu hususta Millî tktısat ve Tasarruf Cemiyetinin çok kıymetli mesaisini yüksek uzurlannızda şükranla yadetmeği vazife bilirim, Millî tasarrufun, millî şuurun yeni ve en canlı misali eyeti celilenin tamamile mezuniyet verdiği dahilî istikrazın birinci sahasmda ardiğimiz yüksek neticedir. Şöyle ki: Bayram tatillerinin ara^a girmesine rağmen bir ay içinde açılan dört mflyonluk istikraz kavrt muamelesi 6 milyon 670 bin lira ile kapanmışbr. Cumuriyeb'n memleket için çok fey^>i teşebbüslere iştirak zımnında vatandaşlara vukubulan ilk davetine halkımızm ve bu meyanda nrlli bankalanmızm ve memlekette cahşan yabancı bankalann çok yüksek his ve mesailerini takdjj ve şükranla huzurunuzda yadederim. Bu hâdise bir taraftan haltamızdaki tasarruf fikrirri ve uerleyişini ifade ettiği gibi diğer taraftan halkımı • zm her sahada beslediği itimadı ifade etmektedir. Cumhuriyet Merkez Bankası ise başladığı gündenberi kendisine verilen ve beklenen hidemat ve faydalan yaptığmı arzeder, bundan sonra da kendisinden beklenen hizmetleri muvaffakiyetle yapacağma emniyetle bakabiliriz. de bir tahsilât yapılması kuvvetle ümft olunabOeceğine göre 1932 seensi bütçesi varidat tahminab olan 169.354.004 lirayı elde edebileceğimizi söyüyebüıriz. \9?Jl senesi bütçesi varidat tahminata bu neticeyi gözetmekle beraber konten. jantman listelerinde biraz daha tevsial yaparak 1931 senesinde aJdığımız «««1 khali tahdidab tedbirleri neticesinda gümrük resmi ve muamele vergisinden kaybettiğimiz on akı milyon liradan beş milyon lira kadar bir kummm gerj almman düşünülmüştür. Varidat tah • minlerimizin 175.500.000 lira derecc sine çıkanlması ve Posta telgraf idare. sinin bu meyanda olan 5.023.000 lira* sının tenzilinden sonra varidatnrnzm 170.477.000 lira olarak azura âünize arzulunması sebebi bndur. Bugünkü gidişhniz bu miktan elde e* deceğjtniz akkmda kuvvetle ümit verebilepek mahiyettedir. Tasvibinize arzedilen bütçenin an* hatlannı ifade etmiş olduğurmı zannedi* yorum. tçinde bulunduğumuz buhran senesini yüksek heyetinizin daima ha» disata takaddüm eden tedbirlerile, \ay metli irşatlarile, malî ve millî bünyemi*de sarsmtüar yapmakstzm nasıl geçudİD se önümüzdeki buhran senesini de gene yüksek meclisin nurlu ve isabetH ir* şatlan sayesinde geçireceğimizi, memle> ketin ıtmran ve terakkki namu» büyök Meclisin bütün düsüncelerini ve karar» larmı tatbika muvakkaf olacağnmn kurvetle ümit ettiğuni arzeylerim.» Nutuk bir çok yerlerinde ıBnşlnndı Refik Şevket Beyin takdir ve tefekkürleri Bundan sonra bir çok meb'oslar söc aldüar. Refik Şevket Bey dedK 1ü: Geçen sene bütçe muzakeratmds hükumet iki presip Ueri sürmüştü. Bun* hurdan birincisi IM»HM, «*3»*«m emniyet* bahş bir siyaseb* maliye takip edeeeği. Scincisi de ta*arrufa riayet edeeeği prea SİDİ idt. Hükumet, balka itifmt verea bir siyaset takip ettiğmi iebat etmiştir. İnkılâbm çizdiği ana yoldan nymamnlr la beraber her gün yeni terakki adan* İan ahneiiı ve mazinin fena siyaseti me* liyesint de ayni zamanda tasfiye etmek gibi yüksek bir muvaffakiyet önünde hürmetle eğilmemek mümkün değildir. Şimendiferlerimizi yapryoruz. Matiye Vekili Beyin dediği gibi Türkiye ecnebi sermayesi içm en emin bir işJetme sa • hası olmaştur. Bu da hükumetin iti • mat verici malî sryasetmin »«eridir. Ma» liye Vekümin izahata meyanınde. va • tandaflacuı aJacakknm öHfımrlr k m » sunda serfedüen mesasyi şükranla dtn • ledik. Bütün dünyanm buhran içinde ba hmduğu sırada Maliye VekiK gelecek senelerdeki ikbsadî ve malî vaziyeti mizin geçen senelerden iyi otacafim bu> rada söylediier. Bu beyanata ancak tesekkür edilebilir. Maliye Vekmne m » vaffakıyetler temenni ederhn. Tehlike gittikçe büyüyor (Birinci sahifeden mabait) Iik mığferlilerin müşterek bir içti • mamda söyledîği büyük nutukta demiştir ki: < Almanyada yapılmakta olan fikir «htilâlmm anlaşilması etrafı mızda muhasım bir çetnber vücude geiirmiçtir. Millî hayatımızı tahdit eden tehlHceye göz yummak çocukça bir hareket olur. önümüzdeki çarşamba günü Basvekil Alman hükumeti ve milletinin noktai nazarım anlatacaktır. Çok eski bir harsa malik olan büyük bir millet dünyanm diğer milletleri derecesinde malik olm&n lâzım geldiği haklardan daha uzun raüddet mahrum bırakıla maz. Geçenlerde bir ecnebi devletin Harbiye Nazırı Almanyaya karşı zecrî tedbnrlerin tatbikını istemis • tir. Ahlâka muğayir olan bir takım muahedelere karşı manen mücadele etmekten başka bir şey yapmıyan bir millet hakkında Milletler Cemije > tinâen, harp yapmakta olan milletlere karsı harekette bulunmağa muktedîr olmıyan bu cemiyetten, zecrî tedbirler istemek bir riyakârlıktır. Al man milletinin istediği herkes için müsavi sulh ve emniyettir. Culhc'u luğa karsı mücadele hiçbir veçhile harp arzunu ifade etmez.» Daily Express, tngillz milletinin bundan sonra bir Avrupa harbinde döğüsmek üzere brr tek Ingâiz aıkerinin Manşı geçmiyeceğmi bil dırmesi lâzım geldiğmi yazmakta • dır. izmir meb'um Hüsnü Beyin tenkitleri Hüsnü Bey «tznur» vekâletkrin Ur> birlerile anlasamadıklaruıı, bu yüzdea bir çok mesainin heder olduğunu söyledL Misal ohurak mübadele işlerinde Mah'yc ve Dahiliye Vekâletleri arasmdaki noktai nazar farkmı ve askere alınan memurlara maaş verflmesi mese • lesini gösterdi. KırtasiyeciUğin önüne geçmek üzere aylardanberi komisyon toplandığou, fakat bankahvdaki dikkat ve sürat gösterümedikçe bu kabil gay • retlerden bir fayda olmıyacağm», ktrtasiyeciliğe mâni olmak için eyUyete dikkat edihnesi lâzım geldiğini, tasfiye için en müsait zamanm şimdiki zamao olduğunu, nruktedir zevatm buhran dolayısile işsiz kaldıklarmdan me • muriyete talip olduklaruu, ehliyetsiz • Ierin tasfiye ve tecziye edilmesmi, kadronun ihtiyaca uyduruknasmı,, âli k b • sat meclismin vazifesi, Bcboadî inkişaf ian temin edecek, buhranı karşılıya • cak tedbirleri tavsiye etmek olduğu b*t de bir çok iktısadî kanunlarm oradan geçirilmediği, meclisin tavsiyeleri ara smdaki parasız yapılacak işlerin, meselâ tstanbul limanında bugün 11 idare tarafmdan yapılan işlerin tevhidi işi nsn yapümadığım söyledi. Hükumetten birkaç sual sormak istediğini söyUyerek haHnn tediye kabtüyeti düşkün ohnasiM nazaran vergi alacaklannı yavaş yavaş taksitle almak lüzumumı tetkik edip etmediğini, bakayadan ne kadar sJmabildiğini, zirai borçlarm, hususî borçlann tecut için 28 meb'us tarafmdan teklif e» dilen lâyihanm kanuniyet kesbetmesine hükumetin lüzum fförüp görmediğmi, birçok arazinin yok pahasma müstahsillerin ehnden çdcmasma, istmseJ kabi • liyeti olmıyan zengm tabakanm elinde toplanmaema karşı hükumetkı ne dü şündüğünü sordu. Meskenlerden buh • ran vergisi almmaması ve bunun akarlarm buhran vergisine zammedihne • sini, sanayi muafiyederinin güm . . rük kanalile idaresi en doğru ve en tasarrufkârane yol olacağını, kanunlarm hükümlerine ihtimamkâr olmak lâzım geldiğini, parasız istimlâk yapılmemasını söyledi. Ve sözlerini hesap ve nakrt işlerimn muntazam ghmesinden dolayı hükumeti teb> rik ederek bkirdi. Temps gazetesinin bir makalesi ParöM5 (A.A.) Hava» Ajan • sı bildiriyor: Ternp* gazetesi neş • retmis olduğu bir basmakalede, Alman milletrnin kendi lfigatmden sulh ve mSsalemetçilik füarini çıkarmış olduğunu beyan ve 20 inci asırda olduğumuzu ve milyonlarca msanm hayatına mal olmuş olan harbm Uzerinden henüz 15 sene geçmis oldu ğunu unutarak asrî telâkkiye karsı fertlerin hayatına pek o kadar kıymet vermiyen kuronuvusta telâkkisini karsı tutan M. Von Papenin sarfetmiş olduğu ağır sözlerin bütün dünyanm Almanyanm kendisıni harp için yaşıyan eski Alman fövaliyele • rinin zihniyetine ka#>tırmif olduğu suretmdeki kanaatini teyk etmekten baska bir netice veremiyeceğini yaxmaktadır. «Temps» bundan sonra «Hitler cilik bu suretle medeniyetimizi tehdit eden bir tehlike seklini almıstır. Buna karsı hürriyet htssine sahip oİan büyük küçük bütün milletler kendilerini müdafaa etmelidirler. Gerek milletler ve gerek fırkalar için bu müdafaa en esaslı sarttır.» Eski borçlar Eski borçlanmız; 1932 senesi bütçesfle esld borçların tasflye ve tediyesı akkmda yüksek heyetmizce kabul buyrulan esaslar tamamen tatbik edilmiştir Bunlar hakkında ne yapıldığını hulâsatan arzedeyim: 1 Tahsisat dahiHnde olan borçlarm bütçe tasarrufatmdan düyun terti • bine tahsisat nakli suretile tediyesine verilen mezuniyet dahilinde bütün bütçelerde 505 bin İralık duyun için tediyatta bulunulmuştur. 2 1513 numaralı kanun ile millî hükumetin 1927 senesine kadar olan borçlarile tahsisatsız olan borçlar için % 5 faizli tahviller hazırlanmış Cumhuriyet Merkez Bankasile yapılan bir mukavele ile bunlann bu senelik taksiti tamamen Bankaya tevdi olunmak suretile birinci taksitin vadesfnin hululünde ödenmesi kararlaştınlmıştır. Muamelesi ikmal edilenlerin tahvilleri kendilerine gene Cumhuriyet Merkez Bankası vasıtasile verilmiştir. 3 . Sakıt imoaratorluça ait dahilî borçlann tahvilleri için de lâzım gelen tedbirjjır ahnmış 12/12/1932 nihayetine kadar müracaat için bütçe kanununun 12 inci maddesile verilen mezuniyet neticesinde bütün müracaatlar tesbit edilerek bunlann da tahvilleri tevzi edilır.el^ üzera buhınmuştur. Bu kısım ja bu seneye ail taksitmin gene Merkez Bankasile yapılan itilâf dairesinde tediyesi ve tahvillerinin fevzii temin olunmuştur. Bu bütçemizle de gerek millî h«.ikumetin, gerek sakıt imparatorluğun borç takîitleri derois edilniş bu gibi borçkrdan bütçe tevazününün haleldar olmesı ihtimali tamamen selbedilmiştir. Gene bu bahiste bir noktayı işaret etmek isterim ki bir taraftan herhangi bir sebeple bütçe muvazenesinin haleldar olmamasını dikkatle ve büyük bir hassasiyetle düsünürken diğer cihatten de vatandaşlann ve kredi müesseselerimizm hakkımn ödenmesi hususunda bütçe encümeninin çok kıymetli mesaisini yadetmeyi ve bundan dolayı muhterem bütçe encümenrne yüksek huzurunuzda tesekkür etmeyi vazife bilirim. Varidat tahminleri Bütçemizin masraflannı karşılıyan varidabmızı tahmin ederken bunda azami derecede sıhhat ve samimiyet hususuna dikkat ettik. Memleket iktısadiyatının bugünkü gidişi ve düşündüğümüz iş genislieinin vereceği nsTicelere bağlanan tahminlerimiz şimdi arzedeceğim rakamlar ve esaslara stmat etmiştir. Huzuruna arzedilen 1931 hesabı katisi 165.227.000 liralık hazineye ait bir varidat tahsilâbnı ifade etmektedir. Bu meyanda 1.483.000 lirası teberruat olup fevkalâde bir mahiyet arzetmek ve 1932 senesinden itibaren nâzım varidat arasında kayit edilmek itibarile normal varidatımızın harici bırakılması icap ettiği gibi 1.622.000 lirası da kambiyo farklarmdan hazinenin elde ettiği kâr olup bunun da normal varidatımız haricinde sayılması icap edeceğinden bu iki rakamın tenzili neticesinde 1931 senesi tahsilâtınvzın 162.991.000 lira olduğu tahakkuk etmiştir. Bu meyanda 4.251.000 lira beş aylık iktısadî buhran vergisi dahildir. 1932 senesi kat'î rakamlannı aldığırruz dokuz aylık tahsilâtımız 18.901.000 lirası iktısadî buhran ve müvazene verglerine ait olmak üzere 132.379.000 iradır. 1931 malî senesinin ayni ayı zarfmda ise 123.000.000 lira tahsilât yapıldığı görülmektedir. 1931 senesinde buhran vergisi hariç olarak yapılan son üç aylık tahsilât yekunu 35.000.000 lira olduğuna göre bu sene son üç ay zarfmda ayni miktann tahsil edilebileceği nazan itibare almırsa 132.379.000 + 35.000.000 = 167.379.000 lira olur. Son üç aylık buhran ve müvazene vergilerinden de üç milyon h'ra derecesm Almanyada gizli sildh imalâtı Londra İS (A.A.) Gazeteler, Dantzig hâdiseleri ve M. Von Pa penin nutkunu uzun uzadıya tefsir etmettedîrier. Efkârı umumiye, Nazilerin Dantrigte yaptıklan işin istikbal için bîr takım tehlikeler tevlit edebileceğini kabul etmektedir. New* Chronicle, Dantzigte yeni bir takım kargaşalıklar vukuu muhtemel olduğunu ve Varsova hükumeti serbest sehirdeki tebaasını himaye etmek maksadile kendiliğinden mü dahalede bulunduğu takdirde bunu takip edecek gergmliğin daha ?< «J detli olacağını yazmaktadır. Daily Telegraf gazetesi. M. Von Papenin beyanatını harpten evvel Kayserin söylemis olduğu gürültülü nutuklara benzetmektedir. Daily Herald, Almanyamn son aylarda ağır toplar imaline başlamis olduğunu ve geçen şubat ayının or • tasmdanberi de gaz fabrikalarının ' tam randımanla çalışmakta bulunduklarını yazmaktadır. , Sir Yohn Simonun bir teşebbÜ8Ü Londra 15 (A.A.) Daily Mail gazetesi, Sir John Simonun silâhları birakma hakkındaki tngiliz muka velenamesine ait müzakerelerin suya düşmesine mâni olmak için son bir gayret sarfetmek üzere per • şembe günü Cenevreye gideceğini yazmaktadır. Gandhinin sthhî vaziyeti iyi Bombay 15 (A.A.) Gandinin sıhlıî vaziyeti memnuniyete sayan • cfır. Bu salah Mahatmanın gösterdiği enerjiden mütevellittir. Gandi, senelerce ayn kalmıs olduğu oğlu Darihali bugün görmüstür. Polis, bir takım risaleler dağıt • makta olan Gandinin torunu Kantlan tevkif etmiştir. Müteakiben Halil Bey «İzmir» «os aldu Buhranm ba «ene memleket km Lttfen mMfrtl §tvtrinia Halil Bey zörrcnn ySkSn&n hafifleiUmesini istiyor