1 Kasım 1989 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 58

YAPAY ZERA Yapay zeka ile ilgili en önemli prob- lem herkes için farklı bir şey ifade et- mesi. Yapay zeka tanımımız netleş- tikçe ondan beklentilerimizin değiş- mesi de doğaldır. Burada daha çok belli bir dijl üze- rinde duracağım. -LISP- bu dil yapay zekanın gelişmesinde temel rolü oy- nayan dildir. Yapay zeka uygulama- ları için uygun başka diller, örneğin MicroPROLOG ve hatta işletim sis- temleri, örneğin VAX ve PDP bilgi- sayarları için 'alk var ama bun- ların tümü LISP'in türevleri sayıla- bilir. LISP bir zıtlıklar dilidir. İlk “*aka- demik” dillerden biri olarak hâlâ önünde uzanan bir gelecek var ve iyi bir uzman sistem ol larak parlak geçmişi nedeniyle yapay zeka dünyasıyla iç içe, LISP'in, yetmişli yıllarda tam bir mainframe derleyicisi (compiler) ola- rak tamamlandığından beri popüla- ritesi arttı. Beşinci kuşak bilgisayar- ların tasarımına dökülen kucak do- lusu paradan ötürü, önümüzdeki beş yıl içinde, bir uzman sistemle bugün kelime işlemcileri ile olduğu kadar haşır neşir olmamız oldukça yüksek bir olasılık. Yapay zekanın bazı ticari uygulamaları şimdiden yaygınlık ka- zanmış durumda. Fabrikada, çalış- manın yoruculuğunu ve sıkıcılığını hava ve ısı akımını ayarlayarak azal- tıyorlar örneğin. Bir doktor beyin patolojisi üzerin- de tüm bilgisini LISP'i bir ön işlemi paketi olarak kullanarak bir uzman sistemine geçirdi. Her gün bu çeşıt uygulamaları çev- remizde mümkün. Aynı Sİ- likon devriminde olduğu gibi, yapay zeka da gözlerimizin önünde yavaş 58 Mary. Branscombe yavaş gelişmeyi sürdürüyor. Micro'da LISP O halde micro temeli LISP uy lamaları devreye nereden giriyor? tüne üstlük, hızla gelişen bir bilgisa- yar bilimi alanında, bir dilin mikro bilgisayar temelli bir versiyonu ne ya- pabilir? Oldukça çok şey. Yapay zekayı incelemek için, dış dünyaya bakışımızı, “zeka"' sahibi şeylere yaklaşummızı ele almak zo- rundayız. Bir insanın kafasındaki ze- ka kavramı bir diğerininkiyle çakış- mayabilir. Bazı insanlar bilgisayarın satrançta bir hamle yapabilmesini ze- ka göstergesi sayarken, bazıları da bunun hiçbir şey ifade etmediğini sa- vunmaktadır. İşin aslı bir bilgisayarı satrançta bir uluslararası ustayı yene- bilecek şekilde programlamanın mümkün olduğu! MicroPROLOG yapay zekada kul- lanılan diğer bir dil. LISP ile aynı programlama yapılarına sahip, yani yüklem mantığı olarak adlandırılan bir mantık sistemini kullanır. Buna karşılık, PROLOG Pascal ve Comal gibi dillerde tanıdığımız mantıksal programlama öncüllerine uygun ol- makla birlikte, LISP konuya son de- rece yeni bir açıdan yaklaşmıştır. “Sembol manipülasyonu” kullanır ve bunun yapay zeka aleminde sınır- sız uygulama alanları vardır. Birçok akıllı insanın düşüncesine göre, bizi zeki kılan yetenek, sembol- leri algılayıp ortak bir faktör bulduk- tan sonra o sembolü başka bir şekil- de temsil ve ifade edebilmemiz. Bu- nun diğer bir adı da öğrenebilme? *“*“Güneş batıdan batıyor”' gibi var- sayımlarda bulunabilecek aşamaya geldiğimizde, bize verilen algı verile-