1 Kasım 1989 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 46

DONANIM KURSU-4 Kursumı.ızun bu ayki konusu da elektronikte çok önemli yeri olan transistörler. Transistörlerin bulunu- şu 1948 yıllarına kadar uzanmakta- dır. Her ne kadar günümüzde enteg- re devreler den eskisi kadar faz- la kullanılmıyorlarsa da, transiştör- ler ihmal edilemeyecek Icadar önem- lidirler. Zaten entegrelerde çok sayı- da transistörün aynı kılıf içerisinde birleştirilmişinden başka bir şey de- ğildir. Transistörlerin yapısı dıyoı!annlu- ne oldukça benzemektedir, yani P ve- ya N (pozitif veya negatif) maddeler ile kirletilmiş bir silikon kristali, tran- sistörün de temel maddesidir. Bura- da transistörlerin imalatına di yeceğiz, fakat en basit şekliyle kulla- nuılan yarı iletkenlerin dizilimi Resim 1'de gösterilmiştir. Diyotlarda, iki bacak kullanılarak ileri ve ters yönde olmak üzere iki ayrı direnç değeri okunabilir. Transistör- lerin ise 3 bacağı olduğu için her se- ferinde iki tanesi kullanılmak üzere toplam 6 ölçüm yapılabilir. Ölçüm- lerin sonucu şu şekildedir: * Uç —ÜÇ Sonuç Baz Emiter Düşük direnç Emiter Baz Yüksek direnç Baz Kollektör Düşük direnç Kollektör Baz Yüksek direnç Emiter Kollektör Yüksek direnç Kollektör Emiter Yüksek direnç Yukarıda görüldüğü gibi kollektör emiter arası her iki yönde de yüksek direnç göstermektedir. Baz-emiter ve baz-kollektör arası normal birer di- yot davranışı sergilerler. Sonuç ola- rak direnç açısından bir transistör re- sim 2'deki gibi düşünülebilir. Ancak fonksiyon olarak bir transistörü bu şekilde zannetmek ileride de görüle- bileceği gibi son derece hatalıdır. Bir transistörün sağlam olup olma- dığını veya bacağı belli olmayan bir transistörün hangi bacağının baz ol- duğunu bir ölçü aleti ile kolayca bu- ANIL GÜL labilirsiniz. Bacaklar arasında yuka- rıda bahsettiğimiz direnç değerleri okunabiliyorsa transistörümüz sağ- lam demektir. Eğer bas-emiter veya bas-kollektör arasında her iki yönde de düşük direnç okunuyorsa eklem- ler tahrip olmuş demektir. Buna ben- zer bir mantıkla bazı belli olmayan bir transistörün bacakları arasında- Resim 2: Bir transistörün direnç olarak eşdeğeri. Emitör- Baz Kolektör Resim 1: NPN ve PNP transistörlerin yapısı. 46