1 Nisan 1988 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 59

organizmasına etkisini yadsımakta- dırlar. Bunun nedeni şudur: Araştır- maların çoğunda bu ışın alanlarının ölçüm değerlerinin öngörülenin çok altında olduğu tespit edilmektedir. Yalnızca bazı örneklerde elektrostatik alan bu değerlere yaklaşmaktadır. Bu bilim adamlarının iddialarına göre, ekran başında çalışmanın insan sağ- lığına zararlı bir etkisi yoktur. Bremen'de faaliyet gösteren Kol- lert, Donderer & Boikat adlı araştır- ma grubu, durumu farklı görmekte, Aslında bu grup da geçtiğimiz yılın başında 16 bilgisayar monitörü üze- rinde yaptığı araştırmada aynı ölçüm sonuçlarına erişmiş durumda. Fakat bu üç araştırmacı, elde ettikleri bu de- ğerleri pek de anlamsız bulmuyorlar: “Çok düşük frekanslı ve zayıf elek- tromanyetik ışınlar, biyolojik sistem- ler açısından zararlı olarak kabul edilmelidir, çünkü hücreler arasında- ki iletişim süreçleri aynı frekanslar- da gerçekleşmektedir.”' Sürekli ekran karşısında çalışmanın olası sonuçla- rı olarak, yorgunluk ve genel zayıf- lık, baş ve göz ağrıları, baş dönmesi, uyku bozukluğu, aşırı uyarılma, dep- resyonlar, hafıza bozuklukları ve hat- tâ embriyolardaki gelişme bozukluk- ları gibi etkileri öne sürüyorlar. Bremenli bu araştırma grubu, ek- randa ölçülen bu değerlerin insanlar üzerinde yukarıda sayılan etkileri ya- ratmaya gerçekten yeterli olup olma- dığını kesin bir biçimde belirleyemi- yorlar. Buna karşın, ekran karşısındaki çalışma sırasında yeterli olmayan er- gönomik koşulların bu tür etkilerin asıl nedeni olduğu hipotezi daha ge- çerli görünüyor. Bu konuda bir araş- tırma Hamburg Çalışma Emniyeti Bürosu tarafından 1986 yılının Ara- lık ayında gerçekleştirilmiş. Büro, ör- nekleme yöntemiyle farklı büyüklük ve branşlardaki 613 işyerinde ekran başında çalışılan toplam 1606 noktayı denetlemiş. Araştırmanın ürkütücü sonucu şu: Denetlenen 613 işyerinden yalnızca 28'inde ergonomik koşulla- ra eksiksiz olarak uyulmuş durumda. Bu da yüzde beşlik bir oran bile oluş- turmuyor. Aksaklıkların büyük bölümü ekra- nın çevresinden kaynaklanıyor: Me- kansal düzenlemeler ve klavyelerin yerleşimleri bir sürü sakıncaya neden oluyor. Çalışma masasının ergono- mik yapısı ve yerleştirilmesi birçok görevlinin masalarında sağlığa zarar- li bir biçimde oturmalarına neden oluyor. Hamburg'daki büronun id- İlasına göre baş ve gözle ilgili sorun- ar do kötü çalışma koşullarından kaynaklanıyor: Ekranda pencereler- den kaynaklanan ve aslında kolayca engellenebilecek olan yansımalar ve parlamalar bu rahatsızlıkların ana nedeni. İşletmelerin eleştirildiği diğer bir konu ise, ekran başında çalışacak olan elemanlarını bu işe gerektiği gi- bi hazırlayamamış olmaları. Dolayı- sıyla stres türünden sonuçlar zaten önceden programlanrmış gibi oluyor. Ekran başında çalışma sırasında farklı ışın alanlarının sağlığa zararlı olup olmadıkları ya da ne ölçüde za- rarlı oldukları mutlak bir biçimde be- lirlenmedikçe, endüstri kendini daha iyi monitörler üretmek zorunda his- sediyor. “Önlem almak tedavi et- mekten iyidir'” parolasına uygun ola- rak birçok monitör üreticisi, ölçüle- bilen ışın alanlarını minimize etme- ye uğraşıyorlar. Örneğin son model monitörlerde manyetik alan etkisini azaltmak için metal filtreler kullanı- lıyor. Reflex filtreler de elektrostatik yüklenmeyi engelliyor. Bu alanda örnek oluşturmak ve tartışmalara son vermek üzere İsveç'- te harekete geçilmiş durumda. Me- mur Örgütleri Birliği, asenkron ter- minaller için özellikle düşük ışımalı imalatları amaçlayan bir talep kata- loğu yayınladı. İşyerinde ekran ışınlarından kay- naklanan sağlık bozulmaları konusu böylece büyük ölçüde ortadan kalk- mış olacak. İsveç örneği tüm dünya- da benimsenecek olursa, ekran başın- da çalışma'ya ilişkin sürdürülen tar- tışmalar ve araştırmalar da kısa sü- rede sona erecektir sanırız. 59