18 Kasım 1949 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 12

a yam e ŞAN ASAĞIDAki satırlar, Maarif Talim ve Terbiye Heyetine su- nulmuş bir açık rapor gibi okuna- bilir; Lise tahsili, (üniversite) ye gi- den yoldur. (Üniversite) kapısın- “© dan girmek cesaretini gösteren de- “4 Jikanlı, ihtisasının temel taşı olan © umumi (Kültür) een saf ve hâs © mânasile sahip olmalıdır. Mevzu, © münevver insan yapısıdır; hazik, hassas âlet yapısıdır; lise tahsilinin dişli carkında tek kırık bile tehli- - kelidir. (Üniversite) ye giden yol, üç yıl- “da alınmaz; yani, bizim lise proğ- i ramlarımızla ihtisasın temel taşı © olan umumi (Kültür) verilemez. Bİz okulu liseye bağlıyan orta 5 okul, bir çok dersler bakımından «Lisenin hülâsası» dır; yani orta- © okullarımızda da bir umumi kül- - türcük vermeğe yelteniyoruz de- >mektir. Misâl mi lâzım; can alacak “noktasından seçelim: Tarih dersle- ril... Orta okulun birinci, ikinci, © üçüneü sınıflarında, lisenin ayni - basamaklarında okunan derslerin daha muhtasarı gösterilir. Halbu- ik oki, insan, hic bir şeyi evvelâ bülâ- mez. Nitekim, (Üniversite) kürsü- Wi a de liseye nazaran tafsilât UZUN dilmez. Genc adama, insa- ni erinin yürüten usuller, yol- e arı di z e > me Umumi (Kültür) ümüz icinde ta- ı bilgimiz, önce sağlam Türkiye ia | çerçevesi ortasına oturtulmuştur . Bu çerçevenin hatları da, en eski ga e Jise talebesidir. 15—17 yaş, eski za- kıssalarını azımsar. Eski çağ Yazan İ Reşat Ekrem KOCU İ değişen simalarile hiçbir vakit an- latılamaz Mükemmel çocuk 16 — 18 yaşın- da lisenin ikinci sınıfındadır. Or- ta cağ tarihi okuyacaktır; On asır... Pek tabii, ana yollardan yürüye- cektir. Fakat, Müslüman — Türk olduğu icin, garplı bir lise talebe- sinden fazla olarak lâyık ehemmi- yetle orta çağda İslâm ve Türk âle- mini öğrenecektir, Garplı — Türk . olduğu icin de Avrupa orta çağ âle- olacaktır! cok ağırdır. Safra bir zaruret halini mine esaslı bir bakışı Her halde vük, atmak, maddi alacaktır. Ayni lıdır, 1 İİ yaşındadır ve lisenin son sınıfına geçmiştir. Karşısında tarih dersleri bir heyulâdır: 14, 15, 16, 17, 18 ve 19 uncu asırlarla için- çocuk, ki artık delikan- de yaşadığımız zaman!.. (Rönesans) danberi müsbet ilimler cağı... Dün- yanın fikir ve sanat alanlarında büyük inkılâpları, ihtilâlleri, cidal- leri.. Bu arada, Türkiye tarihi, ken- di yurdunun tarihi.. Onun içinde, son yirmi yılın mânası Artık tarih öğrenmenin karşı- 9 Se iğ İN Beş senelik lise tezi sında, 16—18 yaşın masal dinlemi- yen kulakları vardır... 16—18 ya- şın ateşin beyni vardır... 16—18 ya- ş$ın, gösterilen noktalara dikkatle çevrilebilen gözleri vardır... Bu yaşların bu ilk gençlik çağlarının hakkı, olgun, dolgun takrir ile tat- min edilmektir. (Rönesans) !.. Yeni şekilleri. Büyük deniz keşfiyatı!.. İlk emper- yalizmacı teşebbüsler... Avrupanıt değişen siması ve şarkın mükad: Devletler omuvazenesi!. Amerika meselesi.. Ve büyük Fran- sız inkilâbı.. Münevver mutlakiyet- ler.. Meşrutiyetler.. Cumhuriyet- ler.. İcatlar, keşifler Bu delikanlının elindeki kitap- ta, Tarhoncu Ahmet Paşa adında bir Türk vezirinin ilk devlet bütçe- sini yaptığı yazılacaktır. Fakat bu delikanlı Türk hazinesi hakkında bir fikir sahibi olamıyacaktır. Bu delikanlı Türk ordusunun iki defa Viyana kapılarına dayandığını okuyacaktır; fakat, Türk ordusu teşkilâtını, 200,000 Türk kılıcının binlerce kilometre uzaktaki kale- ler önünde nasıl beslendiğini hiç- bir zaman öğrenemiyecektir, Pre- veze deniz cengini okuyacaktır!.. Fakat bü cenkte Türk gemilerinin kalyon mu, kadırga mı olduğunu fark bile etmiyecektir. (Sevr) in ölüm, (Lozan) ın dirim olduğunu dinliyecektir; fakat (Sevr) in sade- ce siyasi haritasını görecektir; bu korkunç muahede taslağının ikti- sadi ve mali ve askeri esaret mad- delerini okumağa vakti elvermiye- cektir! Hülâsa, üc yıllık lise tahsilinde tarih yapısı sakat kalacaktır; hem öylesine ki, bir kol, bir bacak, bir göz ve ilâh... Lise tahsilini, lüzumsuzluğunu aşağıda kaydedeceğimiz ortaokul- dan iki yıl alarak beş sınıfa çıkar- mak, çocuklarımızı hülâsacılık be- lâsından kurtarmak, üstelik onlara hayat yolunda.da bir yıl kazandır- mak lâzımdır. Beş yıl için, tarih dersleri prog- ramı şöyle çizilebilir; Birinci sınıf: 12——13 yaş: Eski cağ tarihi (Anektod) lar ha- linde. Lise kültürü çerçevesinde bundan üstün eski çağ tarihi bil- gisi lüzumsuzdur. İkinci sınıf: 13—14 yaş: Romanın $#on asırları ile orta çağ tarihi... Şark ve Garp (Feodalite) i dedi za