19 Aralık 1947 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 7

maal. e rumu, şarap fab- u rikaları kurmuştur. Tekel idaresinin de muazzam şarap fabrikaları vardır. İkisi de Devlet İKTİSADİ MANZARAMIZ! püsisessilir Dev. HAVZA FACİASI VE... Hakkı Kâmil AK alg Milyar liraya yakın bir sermaye kullanan İktisadi Devlet Teşek- küllerinin bir senede ödediği sigorta primi yekünu takriben on milyon lirayı aşmakta ve buna karşı alınan hasar tazminatı da hiçbir vakit bir milyon lirayı geçmemektedir. yasetini hangisi tâ- yin ve tâkip eder? Bu cihet malüm değildir. İki idarenin de kendine göre ayrı ayrı tâkip ettikleri birer yol vardır. Ve bu yüzden milyonlar israf olunur, Bunları da bir kanaldan idare et- mek suretile idare masraflarında mü- him tasarruflar yapmak ve Devletin şarapcılık politikasını bir tek elden yürütmek mümkündür, Esasen dolambaçlı bir mali mua- mele olan sigertacılık dolayısiyle memleketin milyonları yabancı kese- lere akmaktadır. u akışın ne suretle vukubuldu- ğunu anlamak için memlekette mev- cut sigorta şirketlerinin hissedarla- rını ve bhisselerine düşen miktarı umumi olarak şemalandırmak kâfidir. Halbuki bu iş tanzim olunarak kısa bir zamanda ve memleket umu- mi bütçesine bir tesir yapmadan yüz- lerce milyon liralık muazzam bir ser- maye meydana getirmek mümkündür, 7 — Devlete ait Dalaman Çiftliği bomboş durur ve burada ecnebi mü. tehassısların raporlarına nazaran şe- ker kamışı ziraati yapmak mümkün- ken Şeker Fabrikaları Şirketi bin tür- lü mahşul yetiştirmekte olan Adana ovasından beş on milyon sarfiyle arazi tedarik etmek yolunu tutmuş bulunmaktadır. Bu parayı tasarruf etmek pekâlâ mümkündür. 8 — Devlet Ziraat İşletmeleri Ku- — Orman işletmeleri hayatı pa- e e hususunda diger İktısa- Eski İktisat Vekili Sırrı Bellioğlu'nun 21 Eylül 1942 tarihinde Cumhurreisine gönderdiği dilekçenin meali : İki senedenberi, ayrıca ve ayni delillerle, Cumhurreisini, Türklüğü, Büyük Millet Meclisini, Hükümeti, askeri kuvvetleri tahkir ve rejimi tebdile teşebbüs fiillerinden sanık olarak muhakeme ediliyorum. Oda bitti, Şimdi müdafaamı hazırlıyorum. Bütün zaman ve mekânlarda değiş. memiş düsturlar icabı, ceberut ve tagallübün ifsad ve istismar edegel. diği bazı seciye düşkünleri, riyakâr- lık ve dalkavukluk istidatlarını ge- nişleterek ve ikbal kazanacakları ümi- dine kapılarak hakkımda bu tuzağı kurunca, bende mahkemcde bazı iddia ve ifşalarda bulunmaya mecbur oldum, Bu münafık maskelerinin öz ellerinizle sökülmesini, Anayasanın muhterem tuttuğu makamlarla yük- RM ği ene mey di Devlet Teşekküllerinden hiç de geri kalmamış bulunmaktadır. u kadarını arzedeyim ki, Devlet bugüne kadar Orman işletmelerine sermaye olarak bir buçuk milyon lira verdiği halde bin türlü masraf- larla aşırı derecede yüksek maliyet- ler elde edilmesine rağmen dört se- nede yirmi milyon liralık bir tesisat meydana gelmiş bulunmaktadır, Aşırı kârın. fiyatların nasıl çıl- gınca yükselmesine sebep olduğunu izah etmek lüzumsuzdur. Yukarıda zikrolunanlardan maada, İplik ve Dokuma fabrikalarında, Zirai Donatım Kurumunda, Toprak Mah- “ sulleri Ofisinde ve digerlerinde say- makla bitmiyecek kadar kusurlar ve hatalar mevcuddur Bu hatalar temameh (organik) hata- lardır. Her vekâletin kendi işletme- sinde istediği gibi hareket etmesi ve bu müesseselerdeki icraatlanndan mü- tevellit hataları bizzat kendilerinin kapatmağa çalışması, işlerin içyüzünü görmeğe büyük bir mâni teşkil et- mektedir. i Dikkat edilirse her vekâlet ken- disine bağlı wüesseseleri istediği gibi idare etmekte serbest bulunmakta ve bu yüzden İktisadi Devlet teşekkül ve müesseselerinde umumi bir âhenk ve (koordinasyon) mevcud bulunma- maktadır. Bu teşekkül ve müesseseler hari- cen pek parlak bir durumda görün- melerine rağmen bütün ihtiyat akçe- lerini, karşılıklarını ve tefrik eyledik- leri (amortisman) ları tamamen sarfet- miş bulunmaktadırlar. Bunların ufak bir buhran karşısında devletin yardımı olmadan kendi varlıklarını muhafaza edemiyecek bir duruma düşecekleri muhakkaktır. g sek şahsiyetinizin âmme nazarında ( Devamı sayfa 11 de)