19 Aralık 1947 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 6
Frengi U ıstılahı, artık umumi efkârda yer tuttuğu için değil, yanlış bir sistemin tatbikatını meydana koydu- ğu içim tekrarladım. Garptan mem- leketimize bir mütehassıs gelip biz- deki «deli> telâkkisini tetkik edecek olsa, büyük bir hayrete düşer. Bu telâkkinin başında bizdeki «frengi cinneti» meselesi geliyor. . Malümdur ki, frengi, bir takım , delilikler meydana gir Başlıacsı, < Felci umumi — Paralizi Jeneral» ,dediğimiz 1822 de (Bayle) tarafından keşfedilen hastalıktır. e Umumiyetle yüzde nisbeti 5—15 tir. Bizde de .aynı nisbette... Garplılar «Türklerde (Paralizi Jeneral) azdır; zira bu has- talık, muayyen bir medeniyet sevi- yesinde bulunanlar arasında meydana gelir» diye düşünürlerdi. telâkkiden - vazgeçmek Benim, bizzat tertipleyip ; “Pariste , a arleikede | bir akıl hastahanesinde (Paralizi Je, deli. 'neral) li bir Bizde deliler ve İrengi cinneti Akademi azasından Profesör (Sezari)- ye takdim ettiğim rapor, bu hususta yardımcı olmuştur. Gelelim hastalığa ve onun teda- visi etrafındaki ilmi kanunlara ve bizdeki vaziyetine : İngiltere'nin en mâruf akıl hasta- lıkları kitabını yazan meşhur üstat (Henderson) ve (Gilespi), kitaplarının 1944 tabında (Paralizi Jeneral). hak- kında şöyle diyorlar : — «Evvelce tedavi edilmemiş vakaların :2—5 sene: içinde ölümle neticelenmesi bir kaideydi: Âni' ola- rak salâh görüldüğü de vakiydi. Ma- larya tedavisi bunu değiştirdi. Salâh, şimdi daha çoktur. Hastalığın süresi ve seyri uzamıştır, Eve ve işe avdet kabilse de; bu vakalar arasında akal. liyettedirler; Biz henüz sifadan bah- setmekte tereddüt halindeyiz. Zira te- davi edildiği söylenen ve taburcu edi- len hastaların tâkib ve mürakabe edil- meleri şarttır. Tâ' ki, vaziyet hakkın- da daha etraflı bilgi edinelim, Tedavi edilen: vakalarda daba fazla yaşandı- ğına dair iddialar, sanılmasın ki; akıl hastahanelerinin * ve safhaların daha elverişli bir hal almasından ge- liyor! Henüz şifa yok, sadece tedavi vardır /» Bir hastanın bilâhara işde kulla. nılması meselesine gelince, Amerika- nın en büyük mütehassıs ve hocala- rından (Noyes), «Yeni ruh hâstalık- ları ilmi» isimli eserinde diyor ki: «Ekseriya seriri ârazdan kurtulmuş olân hastaların, yâni tedavi sinde iyileşmiş bulunan frengi delile. rinin, salim insanların hayatiyle alâ. kalı işlerde nasıl kullânılacağı suali başlıca meseledir, Bunların işde ve mesul vazifelerde kullanılıp' kullanıl, mayacağı; sual budur ! Şahsın belke. miği suyu her bakımdan menfi olun- caya kadar asla otomobil kullanma- sına müsaade edilmemelidir. Eğer vazifesi, lokomotif kullanmak gibi daha mesuliyetli şekiller gösteriyorsa, bu şekillere asla ve hiçbir suretle müsaade etmemek lâzımdır,» Halbuki bizde : eçmez ki, sıhhi heyetlere <Paralizi Jeneral» e müptelâ filâncaya ait vaziyetin tetkikiyle iş görüp gö- remiyeceğinin işarıl,,» diye müraca- atlarda bulunulmasın!.. Doktor i zzettin Şadan bir hastaya birkaç kere malarya aşısı tatbik edilecek kısa 'bir tedavi dev- resi geçirtildi mi, bemen iyi olmuş nazariyle bakılır. Bir zat: tanıyorum ki, bugün büyük bir müessesededir ; kendisi vâzıh. olarak bu hastalıkla İstanbula getirtilmiş; pek müteheyyiç bir halde yatırılmış, hattâ yatağa tesbit edilmek mecburiyetini telkin etmiş ve birkaç aşıdan sonra salâh kesbettiği o iddiasiyle hastahaneden e ve hemen işe tâyin olunmuştur. Vaziyet şudur ki, (Para- ize, Jeneral) in tamamiyle şifa bul- duğu, hiçbir klâsik ve ciddi eserde görülemiyeceği halde, bizde, Garp usullerinin birkaç ezbere tatbikiyle her şey halledilmiş farzolunuyor. Amerikada bazı büyük mütehassıslar, hastaların dimağında yapılan ameli- yatlarla, frengi âmili (Treponeme)- lerin, şahıs öldükten sonra 24 saat sonra bile hayat halinde bulunduğunu isbat ettiler. Ya şahis hayattayken”.. i cinneti mevzuu, bizde, üstünkörü mukallitliklerimizin, Garp: taki esaslara göre ima bir ifrat ve tefrit belirttiğini müstakilen isba- ta yetecek bir dâvadır ve işin feci tarafı da şudur ki, bu hastalık gibi, tababetin daimi mürakabesine ihtiyaç ifade eden en mühim bir sahada, birçok betbaht, daha biOLİBKN) betbaht etmek üzere, cemiyetimizde, salâhiyet ve mesuliyet mevkilerine kolayca iade olunmaktadır. netice- * Yine bizde, z -alO0 ei ey adalet!. Bu “resim,” İngiliz adaletidin timsali olan ai ik hâdiseyi' canlandırıyor: İngiliz hâkimi, kanuna karşı gelen İngiltere veliah- tını tevkif ettirmektedir. Bu münasebetle bir çift sözümüz var : Asil milletimiz bu hâkimden çok daha dürüst, celâdetli” ve necabetlerini koynunda barındırmakla beraber, kanun ve mefhum yolunu yüzlerine kapanmış görenler, : adalet terazimizi şaşırtmak için en hileli dirhemleri imal ve istimal etmeğe müteittirler.
