13 Aralık 1946 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 3

an <5 TÜRKÇEDE —— İSİMLER ürkçenin, içine srakendii (a- rşi)yi mi sebepler- den biri de ecne- biismihaslar meselesidir. Hiç olmazsa, Türkçenin bu kısmındaki karı- iğ intizam altına almak çok iyi ola- t © © R. > mM — & Es > m i miştir. Ne zaman ahakkuk edeceğini de ancak Allah bilir. Bu keşmekeş yüzünden bütün gezi timız Fransızca, İngilizce, Almanca ve s lisanların imlâlariyle yazılmış ecnebi hal Ve istılahlarla dolup taşmaktadır. İnsana öyle geliyor ki, elinize aldığınız herhangi bir gazete veya tercüme eser, sauki, dillerinin yazı şekillerinden gösteren bir mecmuadır ünya nümuneler Fakat, mesele alelâde bir lisan münaka- Şasından ibaret değildir. Mucip olduğu menfi neticelerle memleketin bilgi seviye- sini, kisiye inkişafını aksatan mühim bir vâı Bundan ötürü, m kerşeyden önce, çok dikkatli bir Smm gözönünde bulundurmak zaru- reti y Me şu noktayı rm ettirmek lâzım: Türk okuycusu, ya Jisanlarını mecbur mudur? Bu na mlekette lisan an ıyacağı için tabiatiyle ona mia sami bilmek mesburiyeti de tah- alani kola imlâlariyle yazıl- leri doğru öğrenmi kalıyorsa, hiç tereddüt etmeden diybiliriz;ki: bu fayda ahakkuk etmemiştir. Bilâkis, ra li Hizrpalayan” bü Zİ halkı isi aleyhi imdi X lr gi a ş b kide dönülerek Garp çktltür0) ile Mi geçtiğimiz bir rı ri gelen” nesiller apmamıştır. Hattâ, N gibi ufak tefek a yanlışlıkları yal- Z Türkler arasında kalacağı için, bu ba- ine Tm bile düşünülemez. Pek müs- li bazı ecnebi mekle asıllarından lraz farklı Dile öğrensek yine birşey kay- betm. meyiz. Fakat onları hiç e key yahut büsbütün yanlış öğrenmek, isim ve mefhum- iy karşı cahil ve bigâne kalmak olur ki, Vi daha fenadır. eni harflerin kabulündenberi :* yanlış iktibas meslesi hemen tamamiyle ortadan kalkmıştır. Lâtin harflerinin haiz olduğu geniz ses kabiliyetinden sonra, ecnebi isimlerin yine yanlış yazılmasından kor- kuluyorsa, bu, harflerin kabiliyetsizliğin- den z ziyade lisan bilenlerimizin vukufsuz- luğuna delâlet eder Nihayet nadir olasi) bazı ecnebi isimler şive zorluğund dolayı tam (ton) larıyla telâffuz edilemezlerse, onları kendi. şive ve hançeremize e yazıp e mani olacak esaslı bir sebep Ecnebi isimlerin seli bileriylö yazıl- ması, harf inkılâbımızın kendi gayesine de aykırıdır. Istılah, şahıs, şehir ve mevki bildiren maruf veya maruf olmayan binlerce ecnebi isim var... Bunların kendi imlâlariyle yazıl- ması gün geçtikçe umumileşerek, gazete, mecmua, ve tercüme eserlerimiz bu şekilde yazılmış ecnebi has isimlerle dolup taşmağa başladı. Diyelim ki: Türk okuyucuları pek meşhur «Churchill> <Eisen- Çörçil» «Ayzenhover> halinde . öğrendi. Ya. âruf olmayan, ancak bir defa okuyup eğri kitap ve Günesli dolduran o yüzlerce isimler ? Meselâ: ve vk sık geçtiği için, hower» kelimelerinin « ei bir klişe ölin <Kenbriç» anem iğiğder; «<Spiçberg> <Roçild» “Çekos ovak< <Bricit» <Taymis» <Röyter» gibi e Türk imlâsına göre her suretle imlâlariyle «Cambridge» manın Zararları neşriyatımızın çoğalmasiyle mütenasiben artmaktadir. ürk dky, bunları ya, hiç o siir benn sına <Ti-me: rafya i uya retle bilgisini la ettirmekten rum kalıyor. Yahut yanlış okumak yüz den Dağllasindii büsbütün yanlış bölişini has' isimleri imlâlariyle tamamiyle Yi onun aksi bir vaziyetle karşı- aşmış oluy Bir elli okunamaması, yazının zihnimizde vuzuhunu ef e İi'B bütün bir kaybetmesi, 11 k 1 fikri perişanlığına ER olarak MZ tesirle onları okumaktan ret etti- rebilir. Ecnebi Karüsiyli ei imlâsiyle yazmak pekâlâ mümkündür. Bu imkân pek âz istisnalarla bütün ecnebi kelimeler Bu takdirde halk yabancı has g fırsatıni elde eder, hem de b eri O meri yüzünden mekten kurtulur. kiri has isimlerin kendi yazılmasından fayda görmeyince, bu imlâlariyle ha işten a? istifade eder? Öyle zannedilir ki, bu, daha Ziyade o lisanları iyi bilmeyen, yahut bilip de uğraşmak istemeyen mahdut yanlış öğren- - &bir kısım münevverin işini kolaylaştırmak için bulunmuş güzel bir bahanedir. Lâkin | sekameti sabit olan bu işte münevverin | kolayına gelen değil, halkın istifadesine en l uygun olanı tercih etmek icabeder. <Halk ecnebi has isimlerini okuyamıyor- i | sa öğrensin» demek haksız ve cüretkârane- | dir. Halkın hergün gazete, mecmua, kitap l sahifelerinde tesadüf edeceği düzinelerle i yine unutacak nebi has isimlerini imlâlarile öğren- hakkuk ettiği vakit, ya lisan biliriz, Sabi; eyi liyorsak ; Londranın London olduğunu da bilmemiz lâzımdır. Bunu Türkçe neşriyat arasına Sıkıştımı- mış beş on kelimeden öğrenecek değiliz.» Aksi m isan bilmiyoruz demektir, ki, ii ğer, lisan Miki deni aslındaki im- lâlarile m beş on ecnebi kelime- nin bize ne faydası olacaktır ? Hiç! isan bilenler kadar, bilmeyenler için de netice, hiçlikten ve beyhudelikten ibaret olunca ecnebi has isimleri öz imlâlarile yaz imaktaki mânasızlık' bir hakikat vuzuhiyle meydana çıkar. Gerçi bazı isimlerin yanina Türkçeleri de yazılmıyor değil. Fakat bu, o kadar az vaki oluyor ki... Hülasa: Birşey ki pe sk çok zararına mukabil ondan hiç kimsenin istifadesi yok- tur. O halde halkm zararına olan ” yol- da Tai niçin israr "etmelidir imiz henüz kaba Zir kalin ve psi ll bulunuyor. Adesenin göziyle her halta bir iş ve” ZI a © © 2 e © Se S E > 9 9 & 8 3 N zi z 8 2 & < ş S dalavereli atlardan biri!.. nt bu güzel sporu da kumarın en kepaze vasıtası haline getirmiş bulunuyoruz! »