20 Eylül 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

Hitler Danzisde bir nutuk söyledi (Baştarafı 1 inci sahifede) bir tesviye sureti bulmak kabil ola. bağını tebarüz ettiren Hitler, Lehlile- rin Berlinş gelmediklerini ve sulh tekliflerini kabul etmediklerini söy- miştir, Hitler sözünün bu noktasında «dost İtalyas tarafından yapılan sulh tek- Jifine işaret etmiş: — Bunu ben de kabul ettim, fakat İngiltere reddetti ve Alman milletine kabulü imkânsız teklifleri havi iki saat müddetli bir ültimatom gönder- larak kendisi için en büyük hayal su- kutu ile neticelenen harbi kabul etti. hattını tuttuklarını ve bu sabah Kut- moda 70,000 esir aldıklarını, bu hatlın garbında bulunan Leh ordusu baka» 'yasının da bir kaç gün içinde ya tes tim olacağını, yahut da mahvedilece- ğini söylemiştir. e Alamn - Rus anlaşması Hitler, burdan sonra demiştir ki: «Polonyada vaziyeti, bu milletin mümessiilerile belki de makuliyet ve sükünet dairesinde müzakereye giriş- meğe imkân verecek şekilde idare et- tik. Bir taraftan da Rusya, Polonya- daki Beyaz Rusya ve Ukrayna etnik gruplarının menfaatlerini himaye için müdahale mecburiyetinde kaldı. Fran- #a ve İngiltere şimdi Alman - Rus an- laşmasıni korkunç bir cinayet telâkki etmektedirler. Bir İngiliz bunun iki yüzlülük olduğunu söylemiştir. İngi- Mizler bunu daha iyi bilirler. Ben öyle zannediyorum ki, İngiltere, Bolşevik Rusya ile Demokrat İngiltere arasın- da anlaşmanın imkânsızlığına muka- bil Nasyonal sosyalist Almanya ile Bol- Şevik Rusya arasında bir anlaşma ya- pılmasına muvafakıyet elvermivş bu- İunması keyfiyetini iki yüzlülük te- lâkki etmektedir.» «Şimdi size bazı izahat vermeliyim: Rusya ne ise odur, Almanya da ne ise öylece kalmaktadır. Fakat Alman ve Rus hükümetlerinin bildikleri bir şey var; Ne Almanya, ne de Rusya garp demokrasilerinin menfaati uğruna bir tek adam feda etmiyeceklerdir. Devletler ve milletler için dört senelik bir harbin tecrübeleri kâfidir. Çok iyi biliyoruz ki, biribirimizi takben garp demokrasilerinin idealleri için çarpış- mak şerefine mazhar olacaktık, Şim- di kendi menfaatlerimizi bizzat ele almak niyetindeyiz ve iki en büyük millet aralarında anlaştıkları takdir- de bu menfaatleri en iyi bir ayi anlaşması, şimdiki Alman rejiminin dünyaya hâkim olma arzusu yüzün. den uyku uyuyamıyan İngiliz devlet Rdamlarmın bu kâbusunu berataraf et- miştir. Almanyanın Ukraynayı fethet- mek istediğinin doğru olmadığını öğ- renince sükünet bulacaksınız. Bizim çok mahdud menfaatlerimiz var, Bu- nunla beraber, bu menfaatleri, nere- den gelirse gelsin, her türlü tehlikeye karşı müdafaaya karar verdik. Geçen on sekiz gün, bizim kendi. mizi şunun bunun eline birakmak niyetinde olmadığımızı bütün dün- yaya anlatmağa kâfi gelmiştir. Bu geniş arazideki nihal hal tarm ne olacak? Bu her şeyden önce, burada müdafaa edilecek en mühim mehfa- atlere sahip bulunan İki memleke tin bileceği meseledir, Almanya mah- dut, fakat sarsılmaz ve değişmez ta- lepler feri sürmüştür, Ve bunları şu veya bu suretle tahakkuk ettirecek- fir. Almanya ve Rusya bu tefessüh merkezinin yerine, ve hak üelâkki edilebilecek bir vaziyet ikame edecek- lerdir. İngiltere kabul etmezse... Eğer garp, bu hiçbir zaman ola. maz ve biz ise ve bilhassa İngiltere maz ve bilhassa İngillere buna üç, dört ve hattâ sekiz sene sürecek bir harple mukavemete azmetmiş bulun- duğunu söylerse, buna şu cevabi ve- receğim: «Almanya kendi imparatorluğu- nun garp ve cenubunda büyük feda- kârlıklar yaparak kati hudutlar ka- bul etti. Almanya, bu fedakârtıklarla kati bir sulha varmak arzusunda bu- lunuyordu. Eğer bazı harp istiyenler Avrupa sulhunu muhakkak bozmak istemeselerdi buna muvaffak da olu- yorduk. İngiltereye veyahut Fransa- ya karşı harp için hiçbir gayem yok. tur. Alman milletinin de bu hususta herhangi bir gayesi mevcut değildir. İngiltereye karşı yaptığım teklifler malümdur, Ben, İngiliz milleti fle samimi bir dostluk İstiyordum. İngiltere bütün bunları reddetti ve şimdi Almanyaya harp yapmak fik. Trindedir. Buna şu cevabi vereceğim: Polonya, Versallles şekli ile kati. yen bir kere daha dirilmiyecektir. Eğer buna rağmen, İngiltere daha şimdiden harp gayelerini değiştirmek ve hakik! emelinin bugün Almanyada mevcud rejime karşı harp yapmak ol- duğunu söylemek isterse, buna da'şu cevabı vereceğim: Eğer bir Alman rejimi, Churchill, Duf/cooper, Eden efendilerin tasvibi- ne iktiran ederse, bunların pârası ile yaşayan bu rejim, Almanya için ta. hammül edilmez bir rejim olur. Düş- manlarımız tarafından tasvib edil memekle- gurur duyuyoruz, Ben, on- ların hücumuna uğradığımdan do- layı müftehirim. Eğer bunlar, Alman milletini benden soğutmak istiyorlar- sa, ya bu milleti karaktersiz, yahut kendileri kadar aptal telâkki ediyor- lar. Nasyonal sosyalist Alman dey- letinin birliği, sarsılmaz bir sadakatla tecessüs etmiştir, Bu efendiler şundan ganda ile Alman milletini mağlübiye- te götüremiyeceklerdir. Bu propagan- da komedyenleri, evvelâ bize gelerek propaganda dersi alsınlar, Bu harbin üç sene süreceğini söy- Jüyorlar, Sebebini bilmediği halde çarpışan Fransız neferine âcırım. Eğer harp üç sene sürecekse bu biraz da bize bağlıdır. Teslim kelimesi, ne üçüncü senenin sonunda, ne dördün- cü senenin, ne de yedinci senenin 50 nunda söylenmiyecektir. Alman mil. İleti bu mücadelede mağlüp olmiya- cak ve dalma daha ziyade kuvvetle- necektir, Eğer bir bozukluk çıkarsa bu, plutokrat memleketlerde, millet- ler üzerine hâkimiyet esasına daya- nan dünya imparatorluklarında çi- ları ayni usullerle mukabele edeceğiz. Eğer İngilizler deniz üzerinde kendi- lerini mağlüp edilmez sanı, bizim de mağlüp edilmez vaziyette bu- Yunduğumuz yer silâhı kullanmamız zamanının pek yakında gelebilmesi; muhtemeldir. O zaman birdenbire in- saniyet düşüncelerinin ortaya atılmı» yacağını ümid ederim. Hitler, Alman hava kuvvetlerinin sivillere karşı harp etmemek emrini aldığını ve sivillere karşı harp etme- miş bulunduğunu söylemiş, fakat eğer İngiltere enternasyonal hukuka teta- buk etmiyen şekilde ablukaya devam ğ Hp i İhracatın durmaması için yeni tedbirler alınıyor Izmirden Ankaraya giden heyetin temasları çok iyi neticeler verdi İzmir (Akşam) — Ege Iktısadi va- ziyetini wslâh için hükümetimiz, ye- rinde ve çok mühim tedbirler almış- tır, Mahsul satış ve ihracatının azal- mış olması sebebile Ankarada alâka» dar makamlar nezdinde teşebbüslerde bulunan İzmir ihracatçılarından mü- rekkep heyet, İzmire dönmüştür. Bu heyette bulunan İzmir ticaret ve sa- nayi odası kâtibi umumisi B. Turgut Ema bulunmuş- — Avrupada harp patladığı vakit ra da bankaların ihracat vesikalarını güçlükle ve az olarak kabul etmele- dan sonra ihracatçilardan bir heye- tin de Ankaraya gitmesi faydalı gö- rülmüş, bu heyet Ticaret Vekâletile ve sonra da Başvekiletle temaslarını yapmış, ihracata mani en küçük pü- rüzleri bile kökünden kaldıracak müsbet tedbirler hükümetçe alınmış. tır. Müstahsilin, herhangi bir vaziyek karşısında malını «yangından mal kaçırır gibi» elinden çıkarmağa ça- lışması kadar hükümetimizi mütees- hükümet, banka ve kooperatiflere emtia Üzerine avans yapılmak Üze- re geniş bir yardımda bulunmuştur. Lâzım oldukça yine yapacaktır, Hü- kümet icabında doğrudan doğruya viyasadan mübayaatta bulunacaktır, Nitekim Adanada pamuk mübayaa- sına başlamıştır. Hükümetimiz erkâ- ni halkın Avrupa harbi deolayısile vukuu melhuz gayri tabii haller kar. Şısında heyecanlanıp malını hemen elden çıkarmağa kalkmamasını iste- mektedir, ederse, Almanya da kendi hatlı ha reketini ona göre değiştirecektir, diye ilâve eylemiştir. Ok yaydan çıkmıştır Hitler, netice olarak demiştir ki: İngilterenin gayesi bir rejimle müca- dele etmek değil, Alman milletine katşı mücadeledir, Aksülâmel gecik- miyecektir, Almanya teslim olmuıya- caktır, Almanyanın âkibeti ne olaca- ğını çok iyi biliyoruz. King Hall bunu bize haber verdi. Birincisinden daha beter bir Versailles muâhedesi... Son haftalar zarfında Alman milleti yal nız vahdetinin değil, mâneviyatının cesurane olduğunu da isbat etmiştir, Alman milleti 1914 tekinden çok faz- la şevkli ve heyecanlıdır. Hepimiz bir harbin bütün, #ecaatlerini biliyoruz, fakat bu harbi kazanmağa karar ver- dik, artık ok yaydan çıkmıştar, Führer, son olarak Almanların bir tek arzusu olduğunu ve bunun, yalnız birkaç şahsın istediği bir harbin Tü- zumsuzluğunu başkalarının da ania- maları oduğunu söylemiş ve nutkunu bitirirken Danziglilere şöyle hitap et- miştir; «Gelecek aylar ve gelecek yıllar zar. fında her Almanın katlanacağı güç- MWjler ne olursa olsun, biz milletin ay- rılmaz bütünlüğünü müdrik bulunur sak, bu güçlüklere daha kolay taham. mül edeceğiz. Sizi de bir daha bırak- mamağa azmetmiş olduğum halde, bu bütünlük içine alıyorum. Danzig Almanları, Alman kalmıştır ve uğ- runda ölüme kadar mücadeleye ağ- metmiş bulunduğumuz bir Alman milleti ve bir Alman Reich'ı mevcud olduğu, müddetçe, Alman olarak kala» caktır al Ankara, bize açık, kati ve emin bir yer odlşda riyal hag telim dlnd asla istemez ve bunun için her ne lâ- zımsa mutlaka yapacaktır.» Müstahsil cephesi, bu şekilde hal- ledildikten sonra mühim bir nokta kalıyordu, O da ihracatı aksamadan yürütebilmek... Bu husustaki dilek- lerimiz şunlardı: e Bu meseleyi hükümetimiz derhal halletti ve hâlen de Merkez banka- değildiler. Ancak vaziyet o dolayısile artan bu işte bankaların diğer yılla ra nazaran daha geniş bir mikyasta sermaye kullanmaları lâzım geliyor- du ki merkezlerinden esaslı talimat alamadan bu yolda yürüyemezlerdi. İzmirdeki banka müdürlerinin, mer- kezlerile alâkalanarak işlerini ihtiya- ca göre yürütebilmek için İstedikleri salâhiyetlerin biran evvel tahakku- kunu temin etmiş olduk. Bankalari- mızın ihracatı kolaylaştırmak için evvelce olduğu gibi bundan böyle de ve daha geniş bir şekilde, yani lüzu- mu olduğu kadar çalışacaklarından artık şüphemiz kalmamalıdır, HI — Avans surmarşandiz için de bankalarımızın muamele yapmalari temin edilmiştir. IV — İngiliz llrasının düşmesin- den gayri tabii bir hal hasıl olmuş- tu. Satış esnasındaki (kur) un tesbi- ti kabul edildiğinden ihracatçının sâ- tıştan sonra muhtemel ziyanı arık bahis mevzuu olamaz. V — Takas primlerinin, Takas li- mited şirketi tarafından yüzde 90 nisbetinde peşin olarak verilmesi ka- bul edilmiştir. Bundan evvel böyle olmadığı için prim sahipleri ileride ne olacağını bilemediklerinden takas usulünden mâtlup olan netice de müsbet şekilde elde edilertiyordu, Şimdi kur'un tesbiti, lakas prim- lerinin derhal tediyesi hasebile istik- rar hasıl olduğundan derhal borsa. mızda mahsullerimizin nevine göre kilo başına birkaç kuruş kâzanmala. rı lâzımdır, Yani hükümetimizin Yür karıda yaptığını söylediğim fedakâr. lıkların müsbet neticeleri derhal pi- yasada görülmek lâzımdır ve görü- lecektir, Hükümetimiz, ihracat tacirleri- mizden bunu kati olarak istemekte- dir ve istemekte hakkı vardır, Bazı ihracat maddelerimizin de ii- sansa alınması rica edildi. Hüküme- timia, stokları, rekolteleri tesbit ile meşguldür. İcap ettikçe, sırası gel- dikçe bu arzuların da yerine getirile- ceği vandedildi. Hulâsa hükümeti. miz, dikkatle, alâka ile şükrana lâyik bir hassasiyetle heyetimizi dinlemiş- tir ve aldığı kararın tatbik mevkiine girmesini de derhal tebliğ eylemiştir. Bizi oraya gönderenler namma, Ege bölgesi ekonomisi namına, mem- leketimizi, milletimizi pek yakından alâkadar kılan ve faydalandıracak olan bu kararlar namına hükümeti. Hükümetimizin, ihracatımızı ve mahsullerimizin iyi fiatlerle satışı sayesinde müstehsilleri (o korumak maksadile aldığı yerinde tedbir ve kararlar, Ege bölgesinde fevkalâde memnuniyetle karşılanmışlır. Bu hafta içinde muhtelif mahsul fintie- rinin kilo başına 2-3 kuruş birden yükselmesi beklenebilir, Nihayet en mühim nokta, Avrupa harbi sebebile mahsullerimizin satılamadığı takdir. de hükümetimizin mübayaa edeceği dir ki, şimdiki vaziyet, buna lüzum kalmayacağını göstermektedir. Çün- kü dış piyasalardan -harbin devam etmekte olmasına rağmen- siparişler gelmekte ve şimdi ihracatçılarmız da hükümetin gösterdiği kolaylıklar sayesinde bu siparişleri karşılayarak mahsul ihracı imkânları bulmaktadır, Sovyet kıtaları Vilnoyu tamamile işgal ettiler (Baştarafı 1 nci sahifede) Harp, bitmiştir. Şehirde kısmen eski Polonya bayraklarından alelâ- cele yapılmış Sovyet bayrakları dal- galanmaktadır. Kaunas 19 (A.A.) — Alman konso. loshanesi memurları, Wilno'nun Sov- yet kınatı tarafından tamamile işgal edilmiş olduğunu bildirmektedirler, Sovyet tebliği Moikowa 19 (AA) — Kımlordu umumi erkânıharbiyesinin tebliği: 18 eylül gününde Kızılordu kıtaatı, Polonya ordusunu tardetmeğe de- vam ve akşam üzeri: Şimalde garbi Beyaz Rusyada Viole, Swienciany'yi Novogrirdek şehrini, -Slonin , Wol- kowysk şehirlerini, Minsk - Brestli- tovsk hattı üzerinde Jaglewiczi istas- yonunu, cenupta garbi Ukraynada Sarny düğüm noktasını, Luc, Stanis- lawog, Haliez Krasne ve Buczacz Ş8- hirlerini işgal etmişlerdir. Kızılordunun piştarları, Wwov ve Silnoya yaklaşmışlardır. Kounas 19 (A.A.) — Polonyalılar Vilnayı tahliye ediyorlar. Daha tek tük top sesleri gelmektedir, Şehrin tamamile işgali bir sant meselesidir. Şafaktanberi binlerce Polonya askeri hududu geçerek Litvanya toprekla- | rına girmekte ve orada silâhlarından | tecrit olunmaktadır. Riga 19 (A.A.) — (Havas): Sovyet kıtaatı bu sabah Vilyanı işgal etmiş- kerleri evlerine dönmektedir. Şehrin civar mahallelerinde bazı yangınlar vukubulmuştur. Dün akşam ve bu sabah erkenden müsademeler ve yağmalar kaydedilmiştir. Sovyet kıtaatı Leh - Rumen hududunda Çernauti 19 (A.A) — Mareşal Smigiy - Rydz'in dün aabaha karşı saat 1 de gene- ral 8iawo) Skladkowski'yi takiben Roman- ya hududunu geçtiği ve birkaç saat sonra da otomobille Cernuti'ye geldiği teyid edilmektedir. Emin bir membadan bildirildiğine göre, Romanya tarafındaki kısmını bir müddet işgal etâikleri de habeğ alınmıştır. Diğer cihetten dolaşan bir şaylaya göre mareşal eski erkânıharbiye azimetinden Polonya eee kumandanlığını deruhte ete Mareşal Voroşilof Polonya- daki Rus kıtaatının kumandanı oldu Kopenhag 19 (A.A) — gazetesinin Riga'daki muhabiri. Polonya 1d Libranya arasındaki bütün makil vasıla- larmın, inkıtaa, uğradığını bildiriyor. Kes bu muhabir, mareşal Voroşilof'un Polonyadaki Rus kıtaatının kumandasini deruhte ettiğini bildirmektedir. Amerika lâkayıd kalmıyor Vaşingten 19 (AA) — Hariciye Nasir B. Hulü, bugünkü mafbunt toplantısında demiştir ki: a meri rek