4 Eylül 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7

4-Eyhül 1939 m Demokrasile Harpte Demökrasiler cephesi ana- vatanı tehlikeden korumaya koşa cak müstemleke ve dominyon ordu- larınm büyük mikyasta yardımlarile | takviye edilecektir. Bu imdat kuv- vetlerinin arı umumiyetle deniz- lerden geçer. Şu halde cephenin de- vamjlı sürette takviyesi deniz nakli- yatının seri ve eeniyetli olmasına bağlıdır. mi en tedariki zarureti demokrasi devletlerini deniz nakli- yatma sımsıkı bağlamaktadır. m nakliyatın inkıtasız asi cephesinin muka- veemtini turacağı cihetle deniz yollarının emniyet ve selâmeti de- mokrasilerin en mühim harp vazife- sidir, Bu vazile evvelemirde ticaret gemile: donanmaya terettüp etmektedir, De- için hayati bir den deniz nakliyatı” Acaba totaliterler bunâ muvaffak olabilecekler mi? verebilmek ı hangi ye cağını ve bunu kuvvetlerin miktarını bil ganiyen totaliter donanmalardan bu nakliyata mani olmak için tahsis edilecek kuvveti takdire vabeştedir. Demokrasilerin başlıca insan ve iptidai malzeme menbalari Hindis- tan, Hindiçini, Avustralya, Kanada, Afrika, Irak ve Suriye olmak üzere için Günya denizlerine yayılmış olup bu $ memleketler anavatandan binlerce mil uzakta bulunmaktadır. şimali ve cenubi Amerikadan da mamul veya Iptidai madde halinde harp malzemesi tedarik edeceklerine göre bu kıtalarda deniz aşırıdır. Şu halde gerek müslemlekelerden ve | gerek Amerikadan İngiltere ve Fran- saya yapılacak nakliyatın ana yolları Atlas ve Hind Okyanuslarile Akde- nizden geçecektir. Askeri kitaları tekmil ağırlıklarile birlikte naklet- mek için tahsis edilerek gemilerin başında büyük ve süratli transatlan- tik vapurları gelir. İptidai madde ve bilümum hârp malzemesi için gene süratli yük vapurları tercih edilir. Bugün İngiltere dominyonlarile bir- likte 21 milyon tonilâtoluk 9700 adet vapura sahiptir, Fransanın ise ce- | man 3 milyon tonilâtoluk 1300 vapu- ru vardır. Şu halde müttefik demok. | İ gelecektir. rasi devletlerin ticaret filosu 24 mil. yon tonilâto hacminde 11,000 gemi- den mürekkeptir. Bu miktarı tamir. de, ihtiyatta ve serviste olmak üÜze- re Üç kısma ayıracak olursak bilfiil nakliyat için 8 mliyon tonilâto bhac- minde 3666 vapurun emre ümade bulunacağı neticesine varırız ki bu miktar üçte ikisi harp malsemesi ve yiyecek ve iptidai maddeler naklinş biri de askeri kıtantı taşımağa tahsis edildiği takdirde ihtiyacı karşılaya: cağına kanaat getiririz. Çünkü bu 8 milyon tonilâtonun yarısmı yüklü olarak gelmekte ve diğer yarısını da yükünü boşaltarak dönmekte oldu- gunu düşünür ve sefer müddetini de vasati olarak 20 gün kabul eder. sek o halde hergün demokrasi devlet- lerin limanlarına 200,000 ton hamule gelecektir ki bu miktar hamüleyi be- heri sekizer bin tonluk 95 vapur yükleyebilir. Bu neticeyi Harbı umu- ida demökrasi devletlerin âyni dö” niz yollarından yaptıkları nakliyatla ve bunların himayesi de | Kezalik nakliyat şerailinin daha iyi olduğu- nu görürüz. Zira Umumi harpte her gün müstemlekelerden yüklü 20 va- pur gelmek suretile halkın ve cephe- nin ibtiyacı temin edilmişti. Geçen harpte olduğu gibi şimdi de bu nakliyat işinin nâzımı İngil- tere olacaktır ve harp başlar başla- maz İngilterede ihdas edilecek (Sey- risefain ONezareti) demokrasilerin bilümum deniz nakliyatını idare ede- cektir. Nakliyata tahsis edilen tica- ret gemileri vasati 20 gemiden mü- teşekkil Konvoylar halinde munta- zam teşkilâtla (beher dizide dört ge- mi olmak üzere 5 dizi teşkil ederek) seyredecekler ve her konvoya açık denizde 2-3 kruvazör bir tayyare ta- şıyan gemi ve konvoy sahile yaklaş- tığı zaman 6 muhrip ve icap ederse dritnollar emniyet kuvveti olarak refakat edecektir. Yüklü gelecek ve | yüklerini boşalttıktan sonra dönecek olan umum konvoyları emniyete al- k üzere 24 tane kruvazür, 24 tane y umci kruvazör ve 80 mubhriple 200 kadar müsellâh gambot ve balık- çı gemisine vardır ki; bu kuvveti Ingiliz ve ları güçlük çekmeden y Bahusus ıdi karşılarında müteca- Viz kuvvetli bir Alman donanması Bahlfe 7 Ş in deniz nakliyatına totaliter donanmalar mani olabilir mi? Bu nakliyat izaç edilebilir. Fakat inkıtaa uğratılamaz müçtemi olarak hareket ederler. Kon- voylar evvelâ doğrudan doğruya İn- giltere limanlarına gelirler bilâhare lüzumuna göre yine konvoy halinde Fransa limanlarına sevkolunurlar, Yüklerini boşalttıktan sonra tekrar yüklemek üzere dönecek konvoylar de kezalik İngilteredeki muayyen 1i- manlarda tecemmü eden gemlietden nin himayesinde hareket ederler, Konvoy sistemi İle nakliyat Harbı umumide Alman denizaltı gemileri- ne karşı çok faydalı olarak tatbik nu hemen hemen akamete uğratmış- tır. Denizaltı silâhı umumi harpten beri şayanı ehömmiyet bir terakki göstermediğinden önümüzdeki harp- te konvoy sistemi karşısında deniz- sltılar kendilerinden beklenen işi gö- remiyeceklerdir. Fihükikâ demokrasi konvoyları bu gün totaliterlerin yalnız denizaltıla- rı tarafından değil kuvvetli bir ihti- mal ile ağır ve hafif su üstü harp gemileri ve tayyarelerinin taarruzu- ktır. Fakat acaba mütte- ve Fransız donanmaları, in deniz kuvvetierini üsle- rinde abluka ederek onları denize teşkil olunarak yine barp gemileri. | | rine olunmuş ve denizallıların hücumu- | Kezatik Manş kanalına hâkim olan demokrasi donanma Alman kruvazör ve cep zırhlılarının bu ge- çitten müruruna mani olabilirse de bunların Harbı umumide yaptıkları gibi şimal yolundan müsait bir fır. satla Okyanusa açılmaları mümkün- dür. Binaenaleyh könvoylara gerek Ok- yanuslarda ve gerek Avrupa sahille- yaklaştıkları zaman Alman akıncı kruyazörleri ve denizaltıları tarafından taarruza uğrayacaklar. dır. Diğer taraftan Alman zeplin Ye tayyereleri konvoylara sahile yakın mıntakalarda ve limanlarda ve keza- Uk Trablus üslerinden uçacak İtal- yan tayyareleri de Cibrâlta açıkla rından geçecek könvoylara İaarruz edeceklerdir, Konvoyları vurmak için Alman cep zıhlılarının sürat, esliha ve seyir nısıf kuturları elverişlidir. Ayni zamanda bu 10,000 tonluk zırhlılar konvoyları arayıp bulmak için taşıdıkları tayyarclerden de isti- fade edeceklerdir. Gerçi otayyareler konvoyu arayıp bulmakta müessir ola- caklarsa da konvoylara refaket eden tayyare gemilerinden o uçurulacak tayyareler de akıncı düşman harp İ çıkmaktan menetmek suretile mev- ' gemilerini görerek konvoya yol de- g Dünya deniz ticaret yollarıma umumi bir bakış mevcut olmadığından tabiyeri vazi- yetleri daha müsaittir. Bu nakliye konvoylarının Umumi harpte yapılan muvaffakiyetli tec- rübelere göre yine ayni mıntakala- ra tahsis edileceğine ihtimal verilir, Şöyle ki; İngiltereye gelecek gemi- ler: a) Nevyork konvoyu: Kanada ve şi- mali Amerika limanlarından hare ket eden gemilerden teşkil edilecek ve İngilterenin şark ve garp sahiline b) Hampton Rosds konvoyu: Ameri- kanın orta ve cenup kısmındaki li- manlaria garbi Hindistan limanla- rmdan hareket eden gemilerden mü- teşekkil olacaktır ve İngilterenin şark ve garp sahiline gelecektir. €) Dakar konvoyu: Cenubi Amerika ve cenubi ve garbi Afrikadan hareket eden gemilerden müteşekkil olup İn- gillerenin cenup sahiline gelecktir. Umumi harpte Cibralta konvoyu namile Akdenizden geçen konvoy bu denizin endar mıntakasında | İtalyan donanması bulunduğundan bu sefer mevzuubahs olamayacaktır. Bunun yerine ihtimal ki Ümidburnu konvoy yapılacak ve Avustralya e Hindistanın şark limanlarından, Sin- gapur ve Madagaskardan kalkacak gemilerden müteşekkil olacaktır. Gemiler konvoyu teşkil ermek üze- Te muayyen bir İlmana kadar mün- ferit olarak gelirler ve o limanda zuubahs olan bu nakliyatı serbesce temin edemezler mi? Her ne kadar ticaret gemilerinin matlup olan ser- bes seyriseferini temin için düşman donanmasını ya bir muharebeye ic- bar etmek veyahut onu muayyen bir saha dahilinde abluka * etmek ameli bir çare olarak düşünülebilir- se de düşman donanmasını imhaya çalışmak eldeki kuvveti yıpralmağa ve zaylata duçar etmeğe sebep ola- yan zayıf vaziyete düşülebilir. Gerçi totaliter dönanmalarn ge rek şimal denizinde ve gerek Akde- nizde bulunan ana kuvvetlerini de. mokrasi donanmaları uzak abluka (yani üstün donanma varlığı) ile tesbit edebilirlerse de onların müna- sip fırsatlar kollayarak ve bilhassa geceleyin kruvazörlerile akın hare- kâtı yapmalarına her zaman mani olamazlar. Bu hale göre Akdeniz havzasında İtalyan donanmasının süratli birliklerinin demokrasi nak- yatına baskın yapabileceklerini ka- bul etmek icap eder. Bü sebepten Akdenizin ortasından geçen konvoy nakliyatı daimi bir tehlikeye maruz kalır. Cibralta ve Süveyş boğazları demokrasi devletlerin hâkimiyeti al- tında bulundukça İtalyan filosunun bu denizdeki ticaret yollarına akın- Jamı yalnız Akdenize münhasır ka- hr ve Okyanusa geçemez. İtalyan denizaltılarının Cibraltadan girip toplandıktan, sunsa konur, .halinde, |. çıkmaları da büyük salata mal olur, cağından süratle telâfisi kabil olma- | “Okyanus Eiştirmesini telsiz telgrafla bildire ceklerdir. İngilizler bu vaziyeti nazari dikkate alarak konvoylara karşı kru- vazörlerile akın ve baskın manevra- ları yapmak suretile kıymetli tecrü- beler edinmişler ve neticede tayyare- den istifade hava şeraitine bağlı ol duğu hakikatini meydana o koymuş- lardır, Binaenaleyh konvoyları ara mak için uzak hava üslerinden uç. mağa mecbur olacak İtalyan tayya- releri de izam edildiği kadar iş göre- miyeceklerdir. Alman cep zırhlıları uzun seferle rinde mabrukat ve cephanelerini tü. kettikleri zaman Okyanus sahillerin- de ihtiyaçlarını temin edecek üslere malik olmadığından bilaraf liman. lardan istlaneye teşebbüs edecekler ve nihayet Harbı umumide duçar ol dukları âkibete yani faik İngiliz f- Joları tarafından yakalanmağa mah- küm olacaklardır. Konvoylara taarruz için totaliter lerin elindeki yegâne silâh denizaltı gemileridir. Halbuki (O denizaltılara karşı mücadele vessitinin (dinleme cihazları, su bombaları, suni gis, sürtme ağ ve maniler gibi) bugün- kü mükemmeliyeti karşısında ve yu- karıda da söylediğimiz gibi nakliya- tan donanma himayesinde müctemi | olarak yapılması sayesinde denizal. taların taarruz kudreti bu silâhm | Umumi harpteki muvaffakiyetine nisbetle hayli azalmıştır. Diğer taraftan Almanların uzun içe e büyük denizaltilârı mevcudu yirmi bottan fazla değildir. Buna İtal yanların Cibraltadan kaçamak su- retile ilâve edecekleri denizaltılar ise mahdud kalacaktır. Binaenaleyh Okyanus könvoylarının işliyeceği yol- Jarda denizaltı taarruzu umuldu- ğu kadar kesif ve sürekli alama. yacaktır, E&asen (denizaltılar kon. voylari arayacakları mıntakalarda ek seriya su Üstünde bulunacakların. dan konvoyların yanındaki tayyare- lerle keşfedilerek yol değiştirebilme- leri de mümkün olacaktır. Harb: urhumideki Alman denizaltı harekâtmı tetkik edecek olursak nakliyat konvoy usulile yâpılmağa başlandıktan #önra denizaltıların batırdıkları gemi yüzde bir nisbetin. den yukarı çıkmamıştır. Yani beheri 20 vapurdan müteşekkil beş konvoy İçinden ancak bir vapur torpillene- rek batırılabilmiştir. Bugünkü demokrasi ticaret filola- rının ve bilhassa İngiliz ticareti bah- riyesinin denizâltılara karşı 1914 se- nesinden dâ&ha iyi hazırlanmış oldu- ğu senelerdenberi ticaret kaptanla- rının harp şartlarına ve denizaltılar. la mücadele vaziyetlerine göre talim ve terbiye edilmekte olduklarile sa- bittir. Okyanuslardan geçecek ana nakli. yattan maada Kızıl deşiz ve Süveyş kanalı tarikile Mısır ve Hindistantan Yunanistana ve Yakın Şarka yapıla- cak nakliyat için vapurların içtima merkezi Pörtsalid olmak üzere bü çerek Selânik, Pire ve İskenderun limanlarına tevcih edilmesi mevzuu- bahs olur ise de bu konvoy Okyanus kanvoyları kadar emniyetli işliyemez. Zira İtalyan donanmasının müsut sevkulceyş vüziyete istinaden şarki Akdenizde yapacağı akınlar bu kon voyları tehlikeye düşürebilir. Mu- sul petrolünün Hayfadan İngiltere- ye gemilerle nakli de bu yüzden mü- manaata uğrar. Esasen İngiltere ti- caret gemilerine Akdenizi kapatmış bulunuyor. Kezalik Cezayir ve Tu- nustan Fransaya mürettep nakliyat doğrudan doğruya Fransanın Akde- niz iimanlârına yapılması halinde İtalyan dehiz ve hava kuvvetlerinin #ık sik taarruzuna uğrıyacağı cihetle emniyetli olamaz. Bu sebepten Fran- sa bu nakliyatı evvelâ demir yolile Atlas Okyanusundaki Rabat ve Kazab. lanka limanlarına, ve buradan da Fransanm garp ve şimal sahiline sevkedecektir. Gerçi nakliyat bu su- retle gecikööekse de daha emin Ol ması itibarile tercih edilecektir. Dört yıllık uzun bir harp dersi alı narak ve en İyi teşkilât kurularak bütün teferrualına kadar düşünül müş olan bu muazzam nakliyat es masında vukubulacak gemi zaylatını demökrasiler bir taraftan ihtiyatla tuttukları gemilerle diğer taraftan yeni inşaatla telâflde kusur etniye- cekerdir. Hulâsa İngiliz ve Fransız nüfusu. nun en aşağı on misline malik olan müstemleke ve dominyonlardan mil. yonlarea insan ve hesapsiz harp malzemesi getirerek (totaliterlerin karşısına yığacak olan deniz nakli. yatı gerçi zaman zaman sendeleme. lere maruz kalacak fakat hiçbir za- man inkıtaa uğramayacaktır. Bu itibarla demokrasilerin mukaddera- tında donanma ile ticaret filolarmın müşterek mesaisi çok büyük rol oy- a AB...