5 Şubat 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 13

5 Şubat 1939 erkânile hasbıhal etti (Baş tarafı 1 inci sahifede) Bü âlimler içinde Con Düvi ve Omar Boiz vardır. Bu zatların verdikleri raporlardan bir kısmı evvelce ©ski harlerle neşredilmişti, C — Biy vakıtlar İktisnd Vekâleti, Amerikan profesörlerinden mürekkep bir heyet getirtmişli. Bu heyet, mem- Jeketin iktisadi omeselelerile beraber maarif işlerine de temas etmiş, çok €nteresan biz etüd yapmıştı, Bundan başka, Amerkalı profesörlerden bir kadın da ilk tedrisat hakkında bir rapor vermişti. D — Memleketin maarif hayatında mevki almış gerek ecnebi profesör ve mütehassısların, gerek yerli muallim ve mütehassısların muhtelif vesile- lerle verdikleri raporlar. € — Maarif Vekâletinin, son Z& Mmanlarda Üniyersiteye sorduğu muh- telif suallerle obunların cevabları. Bu suâller üniversitenin muhtelif fa- kültelerine tealluk eden ilim mevzu ları, ders programları, mektep kitap- ları etrafındadır, Fakülteler bu sün!» lere cevablar vermişlerdir. Bundan.başka dünya maarif ce- reyanları etrafında medeniyet âle- minde neşredilmiş kitaplar vardır. Bunlar da şüraya verilmek üzere Ma- Arif Vekâleti tarafından tercüme edil mektedir. Bu suretle bütün bu mev- zularla tenvir edilecek olan ; şüra, küçük bir kütüphane elde etmekle maarif işleri etrafında verilecek kâ- rarlarda daha isabetli hareket etmek imkânını bulacak, realitelere göre rey Yerecektir. Mekteb kitapları Mantif Vekâleti şimdiye Kadar mek- tep kitaplarını muayyen zatlara yaz- dırıyodu. Vekâlet, bu usulü terketmeğe karar vermiş ve kararın derhal tatbi- Kine başlamıştır. Kabul edilen usule göre mektep kitapları acılacak müsabaka neticesinde * yazdırıldcaık- ir. Bü müsabakaya gerek meslek içinde, gerek dışında kalanlar iştirak edecekler ve bu suretle bem kitap yazıcılarının yetişmesi teşvik ve hi- mayc edilecek, hem de iyi kitap mey- | dana gelmesi temin edilecektir. İ Bu kararın tatbikine hemen geçil- Miş ve bu sene için mekteplere mah- Sus olarak okuma, yurd bilgisi, tarih Kitapları müsabakası tertip edilerek ân edilmiştir. İlânlarda kilapların mevzuları, müsabaka şartları tasrih edilmiştir. İstilâhlar meselesi Maarif Vekili, bu ders yılı başmdan itibaren yeni okutulmağa başlanan kitaplara geçmiş ıstılâhlar hakkında Alâkadar musllimlerin gerek tedris, gerek ilmi kıymet bakımından müta- Malarını sormuştur. e Önümüzdeki hafta içinde bu mütalâalar mektep müdürlükleri tarafından - Ankaraya gönderilecektir. o Bunlar Vekâletçe tedkik olunup ileri sürülen mütalâz- lar hazar dikkate alınarak kolaylaş- ei VE düzeltici tedbirler alınacak“ bir Türkçe gramer Gramerin ilmi ve pedagojik esas- lan etrafında tedkikler yapılmaktadır. Vekâlet ortamekteplerde okutulmak ei kitabı müsabakası açacaktır, İlkmektepler er kitabına Mizum görülmemekd. dir. Esasen ilkmekteplerin okuma ki- taplarında gramer tatbikatına dair €kzersizler bulunmaktadır. Ecnebi dili Ecnebi dili tedrisatı bizde ortamek- teplerde e Ecnebi. dil tedrisatında şimdiye kadar görülen sıkıntı ve aksaklıklar, e ayrı ayrı usullerin tatbik edilmiş ol- masından ve mütesddid kitap bu- Tunmasından ileri gelmektedir. Me- selâ Sıvasta bir cenebi dilden ders okuyan bir çocuk İstanbulda muadil bir mektebe naklettiği zaman ayrı bir ders okumağa mecbur oluyor, Maarif Vekâleti, bu tefavütü ortadan kaldırmak üzere İngiliz mütehassısı Faset'in idaresi altında ingilizce mmi- alimler için bir kurs teşkil etli. Bu kursta hangi sınıflarda, hangi keli- relle vücuda getirilen ingilizce kitap- larından çok iyi neticeler alındı. Maarif Vekâleti, fransızca tedrisati için de ayni müsbet randımanı al- mak maksadile İstanbulda Fransız porfesörlerile Türk fransızca mua limlerinden mürekkep bir heyet teşkil etmiştir. Bu heyet ortamekteplerle liselerin programını hazırlamıştır. Bü program dairesinde ortamekteplerin kitapları bu sene başında yetiştiril. mek üzete bastırlacaktır. Vekâlet, almanca dil tedrisatı için de Ankarada bir heyet teşkil etmiş- tir. Bu heyet almanca tedrisat yapan Alman profesörlerile 'Türk almanca profesörterinden mürekkeptir. Bu he- yet de ortamekteplerle Tiselere göre tek bir kitap tertib edecektir, Bu ki- tap, ortamektebin birinci sınıfında okutulacak. ve ortaların ikinci. ve Üçüncü sınıflarında bu kitaba göre almanca tedrisatın nasıl yapılacağı- na dair ayrıca bir rehber de hazırlâ- naraktır, Bu kitapla rehber önümüz- deki derş senesi başına kadar hazır- YJanacaktır. Bundan başka - yukanda kaydet- tiğimiz gibi - Foset usulü üzerine ter- tib edilen ingilizce dil kitabı tedkik edilecek, ıslaha muhtaç görülen nok- talar varsa tashih edilecektir. Mesleki ve teknik tedrisat Bütün tahsili kademelerine muvazi olmak şartile bir mesleki ve teknik tedrisat kurmak, Maarif Vekâletinin başlıca gayesini teşkil oetmektedir. Almanların Teknişe hoh şule dedik- leri yüksek teknik mektebinden tu- tunuz da köylerdeki zirai eğitmen kurslarına, biçki, dikiş kurslarına kâdar her türlü mütehassıs ve teknik adamı yetiştirmek üzere hazırlayıcı müesseseler kurmak mecburiyeti şid- detle hissedilmektedir. Memlekette sa- nayi ve iktisadi sahadaki hareketi dol- durmağa, karşılamağa, başka şekilde imkân yoktur. Maarif Vekâleti gerek para, gerek eleman itibarile imkân buldukça bu gayeyi tahakkuk ettir- mek için memleketin ekonomi vazi- yetine uygun esaslı bir program ha zırlamağa başlamıştır, Bunun için bulundukları yerlerin bu bakımdan ihtiyaçları göz önünde tutularak umumi kültür veren orta- mektepleri ayni zamanda mesleki ve teknik mevzularda da faaliyete sev- kedebilmek Oimkânları aranacaktır, Fakat teknik mektepler kurmak çok paraya mütevakkıf olduğundan bu mektepler müstakil olmayacaklar, ortamekteplerde mahalli ihtiyaç ve vaziyetlere göre bu teknik şubeler de ihdas edilecektir. Bu suretle ortamek- teplerden çıkanlar, tahsil seviyeleri yükseldikçe intihab ettikleri meslek dairesinde daha yüksek teknik mü- esseselerine girebileceklerdir. Bir misal vermek üzere şunuda ilâve edelim ki, meselâ Samsun bir tütün memleketi olduğuna göre Sam- gun ortamektebinde âçılacak teknik şubeleri arasında — (tütün eksperi) yetiştirmek üzere bir de-şube buluna- caktır, , Maarif Vekâletinin teknik tedrisat için hazırladığı bu program, önümüz- deki yazda toplanacak Maarif şü- rasında da görüşülecektir. Ecnebi ve ekalliyet mektebleri Maarif Vekâleti, ecnebi ve ekalliyet mekteplerinin teftiş ve mürakabesine büyük bir ehemmiyet | vermektedir. Bu maksadla ilâveten lisan bilen üç maarif müfettişi Maarif müdürlüğü emrine verilmiştir. Bu müfettişler ec- nebi ve ekalliyet mekteplerinin ders- lerini ve faaliyetlerini mürakabe ede- ceklerdir. Çekoslovakyadaki Alman- ların vaziyeti Berlin 4 (A.A.) — Çek hükümetile Alman grupu arasında Çekoslovakya- daki Almanların vaziyeti hakkında yâ- kında müzakerelere başlanâcâktır. Prager Zeitung Dienst gâzetesi, Çek- Alman münasebetlerinin bundan son- raki inkişafının bu müzakerelere pek ziyade bağlı bulunduğunu kaydetmek-* AKŞAM Maarif Vekili matbuat | B. Roosevelt'in beyana- tından kopan fırtına (Baş tarafı 1 inci sahifede) zete makalelerinden hiç birinin vg ziyele hakikaten terceman olmadığı- nı beyan eylemiştir. B. Roosevelt, kendisinin Kongre âzaları ile yaptığı görüşmelerin mek- tum tutulması kaidesini müdafan etmiştir. Reisicümhur, kongreye gönderil- miş olan mesajların Amerikanın ni rici siyasetini doğru ve tam bir su- rette irae elmiş olduğunu ve bunla- ra'hiç bir şey ilâve edilmesi muvafık olmıyacağını söylemiştir. B. Rooseveit, Amerikanın harici si- yasetini yeniden bir kere daha tarif etmek için aşağıdâki metnin neşrine ruhsat vermiştir: Harici siyaset değişmemiştir ve de- ğişmiyecektir. Eğer bu siyaset hak- kında sade bir tarif isterseniz onu size vereyim: 1 — Her türlü ittifakın üleyhinde- yiz, 3 — Dünya ticaretini, bütün dün- ya için, kendimiz de dahil olduğumuz hâlde bütün milletler için muhafaza etmek taraftarıyız, 3 — Her ne olursa olsun, silâhların tenkisi ve tahdidini İstihdaf eden her gayreti tam bir sempati ile karşıla rız, s 4 — Millet olmak, Amerikan mil- leti olmak itibarile dünyadaki bütün milletlerin siyasi ve iktisadi istikiâi- lerinin muhafazasını sempati ile kar Amerikâ hududunun Rhin üzerin- de veyahud Franğada olduğu surd- tinde beyanatta bulunup bulunma- dığını tasrih etmesi kendisinden rica edilen B. Roosevelt, bunun kasden uydurulmuş bir yalan olduğunu söy- Jemiştir” İki Âyan âzası Rooseveltin beyanatını teyid ediyor Nevyork 4 — Herald Tribune gâ- zatesi, iki âyan â ın, B. Roosevel- tin âyan encümeninde o «hududlar- dan» ve Amerikanm ilk müdafaa hat- tı «Fransa ile İngilterede “bulundu- undan» bahsettiğinde musir bulun- duklarını yazıyor ve ilâve ediyor: «Birçok âyan Âzası aralarında ba- zlarının yalan söylediklerini ve «Dün Reisicümhur tarafından yapılan be- yanatın Beyaz saraydaki beyanatına uymadığınız işae ettiklerini görmek- ten mütevelid hayretlerini gizleme- miştir, Herald Tribune gazetesine göre bu içtimaında izah ettiği harici siyaset, âyan encümeni huzurunda izah et- tiği siyasetlen bambaşkadır.» Başka bir âyan âzası da şöyle de miştir; «Eğer bu beyanat, B. Rooseyeltin harici siyasetinin makesi ise, salı günündenberi bir değişiklik olduğu- nu kabul etmek lâzımdır. Diğer taraftan New - York Times | gazetesi, yaptığı hususi anketten #on- Ta B. Rooseveltin Amerikanın fik mü- dafsa hattı Fransada olduğunu söy- lediğinde ısrar ediyor ve diyor ki: «Şimdi öğrenilmesi lâzım gelen nokta, «hudude yahut «ilk mü- dafaa hatti» tabirini kullanmış ve- yahud kullanmamış olduğudur, Ek- seriyet, Reisicümhur tarafından en- cümende beş dakika süren münaka- şa esnasında İlk müdafam hattı tabi- rinin kullanılmış olduğu fikrindedir.» New - York Times gazetesi, Rhin tabirinin Kullanılmamış olduğunu tasrih ediyor ve ihtilâfın yalnız kul- lanılmış olan tabire inhisar ettiğini ilâve ediyor ve şöyle devam ediyor: «Umumi neticeye gelince, birçok dinleyiciler, B. Rooseveltin demokra- silere sulh çerçevesi ve demökrasiler- le diktatörlükler arasında bir ihtilâf çıktığı takdirde Amerika kanunlarile kabili telif olacak derecede yardım etmek niyetini izhar etmiş olduğunu teyid. ediyorlar.» , Âyandan B. Pittmanın beyanatı Vaşington 4 (A.A) — Âyandan B. Pittman, B. Roosevelt ile görüştük- ten sönra gazetecilere şu beyanatta muştur; ç—— z | manyanın ve : Bazı gazeteciler, Amerikalıları Rei- sicümhurun siyasetini değiştirmiş olduğuna ikna temek istiyorlardı. Böyle bir ittiham doğru değildi ve Amerikan milleti buna aldanamazdı. B, Rooseveltin son beyanatı, bizim ittifaklara iştirak etmiyeceğimize dair teminattır. Bir ecnebi hükümetin sulh zamanında hususi Amerikan sanayi âleminden tayyare de dahil olmak üzere malzeme satın almasını meneden bir kanun yoktur. Ecnebi hükümetler mümessiilerinin. hususi inşaatçıların fabrika veya tay- yarelerini görmelerini meneden bir kanun da yoktur. , Bence Avrupada bir harbin çıkma- sing ve bu harbin Amerikaya, sirayet etmesine mâni olacak yegâne çarö, her devletin bir hezimete uğramak tehlikesini göze almak istememesini temin edecek şekilde askeri kuvvetler arasında muvazene vücude getirmek» tir. Alman gazetelerinin B. Roosevelte hücumu Berlin 4 (A.A.) — Resmi mahfille- rin naşiri olan İnformation Diploma- tigue Et Politigue gazetesi B. Roose- veltin Senato ordu komisyonundaki 'beyanatına bir makale tahsis etmiş- tir, Gazete «Monroe prensipi Amerika politikasının temel taşı idi» dedikten sonra Amerikanın umumi harbe mü- dahalesinin «Bu ananenin ilk inkâ- rını» teşkil ettiğini kaydediyor ve di- yor ki: Fakat bu hârbcu siyaset millet ta- rafından tasvip edilmemiştir. Millet Versay muahedesini tasdik elmemiş ve Amerika Milletler Cemiyetine gir- memiştir. Gazete, B, Roosevelti daha 1937 de muhariblerin harp malzemesi satın almalarına müsaade ederek kanunla bitarafık hükümlerini ihlâl ve son- ra «İspanyol bolşeviklerineş müzaha- ret etmekle ittiham eylemekte ve «Ame- rikahların Kızıl İspanyol ordusuna kaydedildiklerini» bildirmektedir. Nihayet gazete, B. Roosevelti Av- rupada müdahalesine imkân versn bir sureti tesviye kabul ettirdiğinden dolâyı muahaze etmektedir. Berlin 4 (A.A.) — Alman gazetele- ri, Amerika Reisicümhuru tarafın- dan yapılan takzibin geç kaldığını yazmakta ittifak ediyorlar. Deutsche Allgemenie Zeitung diyor ki: Amerika Reisicümhuru Roosevelt, şimdi katiyen tekzib ettiği beyanatın şu geçen kırk sekiz saat içinde yaptı- ğı dehşetli tesirleri idrâk edemiyen yegâne adama benziyor. Roosevelt, | gibi tecrübeli bir devlet adamından böyle bir şeyin hâdis olmasına şaşı- lir, Muarizlarından birinin bu deröve- sarahatle bir şey uydurmuş olması- na güç ihtimal verilir, Sonra, Relsi- cümhurun tekzibi bir çok meseleleri gene muallâkta bırakıyor. Hamburg. Framdenblatt, Roose- veltin bu tekzibinin muhalefet önün- de bir ricat teşkil ettiğini yazıyor ve bu tekzibi yapmış olmakla Reisi. cümhurun hiç de vaziyetini iğileştire- medini ilâve ediyor. Berliner Lokal Anzelger gazetesi diyor ki: «Bu tekzib efkârı umümiyeyi tat- min edecek mahiyette değildir. Çün- kü ortada, tayyare satışlarına, bizzat Reisicümhurun muhalif beyanatına ve âyandan Pitman gibi çok samimi arkadaşlarının tehdidierine dair mat- buatta doğruluğundan şüphe edi- lemiyecek. yazılar vardır. Roosevelt, çıkardığı fırtınayı yatışlırmıya mu- vaffak olamamıştır. Bütün dünya bugün harben yarın sulhdan bahse- den Washington hükümetinin siya- geti acaba ne olabileceğini soruştu- racaktır.» Börsen Zeitung da şöyle diyor: Beyanatın Amerikada uyandırdı- ğı inflal fırtınası önünde bu tekzibe intizar olunabilirdi. Herhalde Roose- velt bu infialin otoriter devletlere kar- $ı değil de bizzat kendi şahsına kar- şı teveccüh etmiş olmasından dolayı hayrete düşmüştür. Amerikada, Al- Stoyadinoviç den başka bir şey değildir. abi- . . . . i nesi istifa etti (Baş tarafı 1 İnci sahifedeY kile bir mili birlik hükümetinin te gekkülü derpiş ediliyor. Başvekil ola- Tak da Koroşetzin ismi ileri sürük mektedir, ş mektedir, Çünkü nazırlardan dördü dün gece istifa etmiştir. Bu istifa eden nazırlar müslümanların, Bos- nalıların ve Slovenlerin mümessilleri bulunuyorlardı. n Spaho, Devlet Nazir Kulenoviç, İn- şaat Nazırı Krek ve Devlet Nazırı Snoj, İçtimal, muavenet Nazırı Zveko- viçin de istilası bekleniyor. Belgrad 4 (A.A.) — Havas bildiri- YOL ii : i İstifa eden nazırlardan İsvetkoviç, naip prens -.Paul tarafından kabul edilerek yeni Kabinenin teşkiline. me» | mur edilmiştir. i Belgrad 4 (A.A) — Yeni Kabineyi teşkile memur edilen İsvetkoviç eski mebusan meçlisinde hükümet parti- si olan radikal grupunun reisi idi ve son intihabda da parti mücadelesini o idare eylemişti. $ muavenet Nazırı bulunan İsvetkoviç Hırvat meseleti hakkında Kabinede çıkan ihtilâf üzerine istifa eden ve bu suretle bütün Kabinenin düşme- sine sebeb olan beş nazırdan birisidir. İsvetkoviç, Piskopos Korostezin ada- mı olarak tanınmaktadır. Hırvat meselesinin halline > doğru i i Belgrad 4 (A.A) —-D.N.B, bildi: riyor: . : Siyasi vaziyet kararsız olmakta de vam ediyor. Belgrad siyasi mahafilin- de zannedildiğine göre yeni Kabine intikel hükümeti mahiyetinde bulu- nacak ve vazifesi bütçeyi meclisten geçirmek ve Hırvat.meselesini hallet mek olacaktır; i Öyle zanneğiliyor ki. istifa eden nazırlarım ekseriyetini ihtiva edecek olan bitaraf'Kabinede eski Başvekil Stoyadinoviç ya Hariciye nezaretini, yahut dâ Maliyeyi deruhte edecektir. Hırvatlar; vaziyet almak için, yeni Kabinenin teşekkülünü ve progra- mını sükünetle bekliyorlar, Haber alındığına göre, nâlp pren$ Paul son haftalar içinde, Hırvat lide- Ti Maçekin adamı olan Subaçici dört defa kabul etmiş ve Hırvat meselesi- po i | â 3 4 Sırp, Hırvat partilerinin içtima Belgrad 4 (A.A.) — Birleşik müha- lefet Sırp ve Hırvat partileri bu ak- şam bir içtima yapmıştır. Mezkür mahafilde kâydedildiğine göre, memleketin menfaatlerine ta- mamile uygun olan oStoyadinoviçin harici siyasetine karşı katiyen mu- halefet mevzuubahiş değildir. “İste- nilen şey Hırvat meselesinin halline bir çare bulunmasıdır. Nümayişler Belgrad 4 (A.A.) — Bu akşam ek- serisi üniversite talebesi olmak üzere müteaddid. nümayişçi kafileleri şeh- rin muhtelif yerlerinde tezahüratiz. bulunarak Hırvat lideri Maçeki ve muhalefet ile Hırvat par- Km anlaşmasını şiddetle alkışlamışlardır. EEE a fikirler beslediğine inanan kimse yok» tur. : İtalyan gazetelerinin makaleleri Roma 4 (A.A.) — Bütün gazeteler reisicümhur Roosevell'in matbuata yaptığı beyâfatın. Çok geç kalmışbir tekzip olduğunu yazmaktadır. Giornale d'italia diyor ki; Roosevelt, Amerikada bizzat kendi beyanatı aleyhinde gitlikçe artan infiağ fırtınası karşısında tekzib yoluna gi- derek bunun. arkasında siperalmak istiyor. Halbuki tekzib ettiği beyanat, mükerrer. defalar. ilân edilen ve hiç tekzib edilmemiş olan İtalya, Almanya ve Japonyaya müteveccih olan düş manlığının daha açık bir ifadesin- a ii